AIDS တိုက္ဖ်က္ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔အတူ အကဲစမ္းမႈေတြရွိ
၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ
က်င္းပေနတဲ့ ၂၀၁၂ ႏိုင္ငံတကာ ေအ့စ္ညီလာခံအတြင္း ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြ မွာ
ေအစ့္တိုက္ဖ်က္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္သစ္ေတြ ေတြ႔ရသလို တခ်ိန္တည္းမွာ
စိုးရိမ္မႈသစ္ေတြ လည္း ေပၚထြက္ခဲ့ ပါတယ္။ ေအ့စ္ညီလာခံမွာ သတင္းယူေနၾကတဲ့
ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ သတင္းေရးသားခ်က္ေတြကို ကိုသားညြန္႔ဦးက စုစည္းၿပီး
တင္ဆက္ေပးထားပါတယ္။HIV/ AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အခက္အခဲေတြ ႀကံဳေနရေပမယ့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ အတြင္းမွာ အံမခန္းေလာက္စရာ တိုးတက္မႈေတြလည္း ရခဲ့တယ္လို႔ မေန႔က ညီလာခံ ေဆြးေႏြးပဲြ တခုမွာ တက္ေရာက္မိန္႔ခြန္းေျပာတဲ့ သမၼတေဟာင္း ကေတာ္ ေလာ္ရာဘြတ္ရ္ွက ေျပာသြားပါတယ္။
“သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ HIV ေရာဂါပိုးခံစားေနၾကသူေတြဟာ ေသမယ့္ရက္ကို ၿငိမ္ၿငိမ္ေလး ေစာင့္ဆိုင္းေနတာ ထက္ သူတို႔ရဲ႕ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။”
အခုလို ေအစ့္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာလည္း အေရးပါေနတယ္ လို႔ မစၥက္၊ ေလာ္ရာဘြတ္ရ္ွက ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
“ကမၻာ့ေနရာအႏ႔ွံကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ လူမႈဘ၀ေတြကို ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေစတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေရွ႕တန္းကကို ရိွေနတာပါ။ တာလီဘန္လက္ေအာက္ အာဖဂနစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လွ်ိဳ႕လွ်ိဳ႕၀ွက္၀ွက္ ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈပံုစံနဲ႔ အသက္အႏၱရာယ္ေတြၾကားကေန အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြကို စာေပ သင္ၾကားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆိုလည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖိႏွိပ္မႈၾကား ကေန အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြကို အန္တုခဲ့တာေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ ရဲစြမ္းသတၱိေတြဟာ ကမၻာမွာ အားက်စရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအစ့္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အေရးပါခဲ့ပါတယ္။”
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ကေတာ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ကတည္းကဆိုရင္ HIV ေရာဂါပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈ ကာကြယ္ေရးအတြက္ ေဒၚလာ ဘီလီယံခ်ီၿပီး ကူညီ ေထာက္ပံ့ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ကူညီေထာက္ပံ့ မႈေတြ၊ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈေတြ ရိွေနေပမယ့္လည္း HIV ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရမႈ အမ်ားဆံုးျဖစ္ႏိုင္ေျခ၊ လူမႈအ၀န္းအ၀ိုင္းအခ်ိဳ႕ ဖယ္က်ဥ္ခံရမယ့္ အေနအထား စိုးရိမ္မႈေတြကလည္း ရိွေနတာပါ။
HIV ေရာဂါပိုး ကူးစက္မႈကို ကာကြယ္တားဆီးဖို႔ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ကမၻာအႏွံ႔က လိင္ လုပ္သားေတြ ျပည့္တန္ဆာေတြအၾကား ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အတြက္ ထိုက္သင့္သလို ေဆာင္ရြက္ သြားႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္တယ္ လို႔ ေအ့စ္တိုက္ဖ်က္ေရး မူ၀ါဒေရးဆဲြသူအခ်ိဳ႕က ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ Monash တကၠသိုလ္က သုေတသီ Cheryl Overs ကေတာ့ ျပည့္တန္ဆာ လုပ္ငန္းေတြအၾကား ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနကို အေတာ္ေလး စိုးရိမ္စရာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“မလိုခ်င္ဘဲ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မႈျဖစ္ႏိုင္တာ၊ လိင္ကဆင့္ ေရာဂါကူးစက္မႈေတြကို အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္တဲ့ HIV နဲ႔ပတ္သက္လို႔ တစိတ္တပိုင္းပဲ အကာအကြယ္ျပဳႏိုင္တဲ့ နည္းေတြကို ကြန္ဒို (လိင္စြတ္တံ) အစားထိုး အသံုးျပဳလာတာေတြဟာ အမ်ိဳးသားျဖစ္ေစ၊ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေစ လိင္ လုပ္သားေတြ အတြက္ အေတာ္ကို အႏၱရာယ္ႀကီးတဲ့ကိစၥပါ။”
ျပည့္တန္ဆာေတြနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံလိုသူေတြဟာ ကြန္ဒိုု အသံုးျပဳမႈ မလိုလားၾကတာေၾကာင့္ ဒါဟာ လိင္လုပ္သားေတြအတြက္ ဖိအားတရပ္ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ ျပႆနာ တရပ္ကေတာ့ ေရာဂါကုသေရးအတြက္ ARV ေဆး၀ါးကို ထုတ္လုပ္သူေတြက မူပိုင္ခြင့္ ျပဳလုပ္ထားၾကတဲ့ ျပႆနာပါ။ ဒီလို မူပိုင္ခြင့္ ျပဳလုပ္တာေၾကာင့္ ေစ်းသက္သက္သာသာနဲ႔ ထုတ္လုပ္ႏုိင္မယ့္ ကုမၸဏီေတြ ARV ေဆးထုတ္မရတာေၾကာင့္ ေဆးကို ေစ်းခ်ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းၾကရာမွာ ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲတခုျဖစ္တယ္လို႔ ေအ့စ္တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ေဆာင္ေနသူ
မေန႔က အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ ေအ့စ္တိုက္ဖ်က္ေရး ေဆြးေႏြးပဲြမွာ သမၼတေဟာင္းဘြတ္ရ္ွ ကေတာ္ ေလာ္ရာ ဘြတ္ရ္ွ မိန္႔ခြန္းေျပာ သလိုပဲ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ႀကိဳတင္ သြင္းယူထားတဲ့ ဗီဒီယိုမိန္႔ခြန္းကိုလည္း အဲဒီမွာ ျပသပါတယ္။ ေအစ့္ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ေမတၱာ၊ ဂ႐ုဏာကိုအေျခခံတဲ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ တုံ႔ျပန္မႈျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အေၾကာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္က ေျပာသြားပါတယ္။
“ေအ့စ္ေရာဂါအေၾကာင္း တကယ္ပဲ သိနားလည္လာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူသားေတြမွာရိွတဲ့ ဂ႐ုဏာ တရားကို အေျခခံၿပီးလုပ္ေဆာင္သြားၾကႏိုင္
ေအစ့္ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ WHO ကမၻာက်န္းမာေရးအဖဲြ႔ႀကီးကေတာ့ လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ လူေပါင္း ၁၅ သန္းအတြက္ ေအ့စ္ေရာဂါနဲ႔ အသက္ကာကြယ္ေဆးရဖို႔ ရည္မွန္းထားပါတယ္။ လက္ရိွ အားျဖင့္ေတာ့ ကမၻာမွာ HIV ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံေနရသူ ၃၄ သန္းရိွမယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ ေအစ့္ေရာဂါေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁.၇ သန္း ေသဆံုးခဲ့တယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ေျပာပါတယ္။
VOA – AIDS တိုက္ဖ်က္ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔အတူ အကဲစမ္းမႈေတြရွိ
အေသးစား
ေအာင္ျမင္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေအ့ဒ္စ္ေရာဂါ ကုသရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္
ရႇိလာေၾကာင္း ပညာရႇင္မ်ား သံုးသပ္
အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးကို
ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ျခင္း၊ ပိုးကင္းစင္သြားျခင္းတို႔ ျဖစ္ခဲ့ေသာ လူအခ်ဳိ႕ႏႇင့္
ပတ္သက္ေသာ အေသးစားေအာင္ျမင္ခဲ့သည့္ ေလ့လာမႈမ်ားေၾကာင့္ ဆယ္စုႏႇစ္သံုးစု
ၾကာျမင့္ၿပီျဖစ္သည့္ ေအ့ဒ္စ္ေရာဂါကို အျမစ္ျဖတ္ႏုိင္ ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္
ရႇိလာခဲ့ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္တြင္ က်င္းပေနသည့္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ
ေအ့ဒ္စ္ေရာဂါကြန္ဖရင့္တြင္ ပညာရႇင္မ်ားက သံုးသပ္ခဲ့ၾကသည္။
ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမႇ
အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္ခံရသည္မႇာ ၁၀ ပတ္ မျပည့္ေသးေသာ လူ ၁၂ ဦးကို
ရီထ႐ိုဗိုင္းရပ္စ္ သတ္ေဆးမ်ားေပးၿပီး ကုသေလ့လာခဲ့ရာတြင္ သံုးႏႇစ္
နီးပါးၾကာၿပီးေနာက္ ေနာက္ထပ္ ကုသရန္ မလိုေတာ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရႇိခဲ့ရသည္။
ယင္းလူနာမ်ားတြင္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီလံုး၀ ကင္းစင္သြားျခင္း မဟုတ္ေသာ္လည္း ၎တို႔၏
ဆဲလ္မ်ားအတြင္း အလြန္နိမ့္ေသာ အဆင့္ျဖင့္ ထိန္းထားႏုိင္ၿပီး ပိုးေၾကာင့္ နာမက်န္း
မျဖစ္ေစရန္ပါ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္သည့္ အဆင့္ကို ေရာက္ရႇိခဲ့သည္။
ေနာက္ထပ္ ေျခာက္ႏႇစ္ၾကာ
ေစာင့္ၾကည့္ကာလတြင္းလည္း ေနာက္ထပ္ကုသမႈ လံုး၀ မလိုအပ္ေတာ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရႇိခဲ့ရသည္။
ပံုမႇန္အားျဖင့္ဆိုပါက အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရႇိသူမ်ားမႇာ
ရီထ႐ိုဗုိင္းရပ္စ္သတ္ေဆးမ်ားကို တစ္သက္တာ ေသာက္သံုးရေလ့ရႇိသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ
ေစာစီးစြာ ကုသႏိုင္ခဲ့သည့္ ယင္း ၁၂ ဦး၏ ခုခံအား စနစ္မႇာ မည္သို႔
ေကာင္းမြန္သြားသည္ဆိုျခင္းကို ပညာရႇင္မ်ားက ဆက္လက္ေလ့လာေနသည္။
ဒုတိယေလ့လာမႈတြင္မူ
အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးရႇိသူ အမ်ဳိးသားႏႇစ္ဦးမႇာေသြးကင္ဆာေၾကာင့္
သီးျခားစီအလႇဴရႇင္ထံမႇ ပင္မကလပ္စည္းသံုး အစားထုိးမႈ ျပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ပိုးရႇိသည့္
လကၡဏာ လံုး၀မေတြ႔ရေတာ့ျခင္းကို ေတြ႔ရႇိခဲ့ ရ သည္။ တစ္ဦးမႇာ
အစားထုိးမႈျပဳလုပ္စဥ္တြင္ ပိုးရႇိသည္မႇာ ရႇစ္လ၊ အျခားတစ္ဦးမႇာ ၁၇
လရႇိေနၿပီျဖစ္သည္။
ယင္းအမ်ဳိးသားမ်ားကို ရီထ႐ို
ဗုိင္းရပ္စ္သတ္ေဆးသံုး ကုသမႈဆက္လုပ္ခဲ့ရာ အလႇဴရႇင္ထံမႇ ဆဲလ္မ်ားကို ကူးစက္ျခင္း
မခံရေစရန္ ေဆးက ကာကြယ္ေပးထားေသာေၾကာင့္ ခုခံစြမ္းရည္သစ္ ျဖစ္လာၿပီး ပိုးကို
တြန္းလႇန္ႏုိင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္ဟု သုေတသနပညာရႇင္မ်ားက ယူဆထားသည္။
‘ဘာလင္လူနာ’ဟု ထင္ရႇားေသာ
ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ ဘာလင္တြင္ေနထုိင္သည့္ အေမရိကန္သူ တင္မိုသီဘေရာင္း၏
အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီႏႇင့္ လူကီးမီးယားေသြးကင္ဆာ ေပ်ာက္ကင္းသြားမႈ မႇာလည္း
ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ထည့္သြင္း ေဆြးေႏြး ဖြယ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဘေရာင္းသည္ သဘာ၀အားျဖင့္
အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးကို ခုခံကာကြယ္ႏုိင္စြမ္းရႇိေသာ အလႇဴရႇင္တစ္ဦးထံမႇ
႐ိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီ အစားထိုးမႈျပဳခဲ့ၿပီးေနာက္ ငါးႏႇစ္အၾကာတြင္ ယင္းသို႔
လံုး၀ေပ်ာက္ကင္း သြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
Eleven - အေသးစား ေအာင္ျမင္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေအ့ဒ္စ္ေရာဂါ ကုသရန္
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရႇိလာေၾကာင္း ပညာရႇင္မ်ား သံုးသပ္
AIDS
ေရာဂါသည္ေတြကို က႐ုဏာထား ဆက္ဆံဖို႔ တိုက္တြန္း
HIV
AIDS ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုေတြနဲ႔
လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ တုန္႔ျပန္ၾကတဲ့ေနရာမွာ သေဘာထားအျမင္ေတြ အျပဳသေဘာေဆာင္ႏုိင္ဖို႔
အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းအေနနဲ႔ အေရးႀကီးတဲ့ က႑ကေန ပါ၀င္သင့္တယ္ဆုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔
လက္ရွိ ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ က်င္းပေနတဲ့ AIDS ႏုိင္ငံတကာညီလာခံႀကီးမွာ ဇူလိုင္လ
၂၆ ရက္ေန႔က ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ဗြီဒီယိုသ၀ဏ္လႊာေပးပို႔ခဲ့သလို သမၼတေဟာင္းကေတာ္ ေလာ္ရာဘုရွ္ ကလည္း မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားခဲ့တာမွာ HIV AIDS ေ၀ဒနာသည္ေတြအေပၚ နားလည္မႈနဲ႔ က႐ုဏာထား ဆက္ဆံၾကဖို႔ တိုက္တြန္း ေျပာၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို အခုသီတင္းပတ္ရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးက႑ မွာ ေဒၚလွလွသန္း က စီစဥ္တင္ဆက္ထားပါတယ္။
အိတ္အိုက္ဗြီ ဟာ တကယ္ဆို ဘာလဲဆိုတာကို က်မတို႔ နိုင္ငံသားေတြ အေနနဲ႔ နားလည္သေဘာက္ေပါက္ သင့္ၾကပါတယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔ အိတ္အိုင္ဗြီဟာ ေၾကာက္စရာ မလိုဘူး ဆိုတာကုိ နားလည္သင့္ၾကသလို အိတ္အိုင္ဗြီ ေရာဂါပိုး ဝင္ေနၾက သူေတြကိုလည္း ခြဲျခားျပီး မဆက္ဆံ သင့္ပါဘူး။
သူတို႔တေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အႏၱရာယ္ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ခြဲျခား သေဘာက္ေပါက္သင့္ၾကပါတယ္။ ဒီအျမင္ကို လက္ခံလာၾကျပီဆိုရင္ က်မတို႔ အေနနဲ႔ လူ႕ သဘာဝအရ ေမတၱာ ေစတနာထားျပီး ဆက္ဆံ လုပ္ကိုင္လာၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံ လူအမ်ားစုဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ အတြက္ ေမတၱာ ဂရုဏာနဲ႔ တန္းဖိုးကို နားလည္ျပီးသား ျဖစ္ၾကပါတယ္လို႔ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၁၉ ၾကိမ္ေျမာက္ ေအ့စ္ ညီလာခံ အထူးအစည္းအေဝးအတြက္ ေပးပို႔တဲ့ ဗြီဒီယို မိန္႔ခြန္းမွာ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ သူတို႔ မိသားဝင္ေတြနဲ႔ သူတို႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြ ေပၚမွာ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ကင္းစြာ တုန္႔ျပန္နိုင္ဖို႔ ေခါင္းေဆာင္ ပိုင္းရဲ့ နမူနာ ျပမူဟာလည္း အေရးၾကီးတဲ့ ညီလာခံ အစည္းအေဝးမွာ ပါဝင္ေဆြးေႏြးခဲ့သူ တဦးကေတာ့ သမၼတ ကေတာ္ေဟာင္း ေလာ္ရာ ဘုရွ္ ပါပဲ။ သူ႔ခင္ပြန္းရဲ့ ဖခင္ ျဖစ္သူ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ၁၉၉၃ ခုနွစ္က သမၼတ အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ေဂ်ာ့အိပ္ ဘုရွ္ လက္ထက္က ထိုစဥ္ သမၼတ ကေတာ္ ဘာဗရာ ဘုရွ္ က အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ လူနာေတြ အေပၚမွာ ဘယ္လို ၾကင္နာမႈ ျပသျပီး စံျပ နမူနာ ျဖစ္ေစခဲ့တာကိုလည္း သူက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
“က်မရဲ့ ေယာကၡမ ျဖစ္တဲ့ ဘာဗရာ ဘုရွ္ အေၾကာင္းကို သြားစဥ္းစား မိပါတယ္… က်မရဲ့ ခင္ပြန္း သမၼတဘုရွ္ အေစာပိုင္းက သမၼတ အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္စဥ္ အေစာပိုင္း နွစ္ေတြတံုးက လူေတြဟာ အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ ေရာဂါ သည္ေတြနဲ႔ ထိမိရင္ ေရာဂါ ကူးနိုင္တယ္လို႔ ယူဆခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တံုးကေပါ့…. ဘာဗရာ ဘုရွ္ဟာ အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ ေရာဂါ ရေနတဲ့ ကေလးငယ္ေတြကို ေပြ႕ပိုက္ျပိး ခ်ီတယ္.. ေရာဂါ သည္ေတြကို ဖက္လည္း တခင္း နုတ္ဆက္တယ္…ေအ့စ္ ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ မိသားဝင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုတယ္… ဒီလို သူက က်က္သေရ ရွိရွိနဲ႔ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပ စံျပအျဖစ္လုပ္ခဲ့တဲ့ ကစၥေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္ နုိင္ငံသား အမ်ားစုဟာလည္း အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ ေဝဒနာသည္ေတြ အေပၚမွာ နားလည္ သေဘာေပါက္ လာခဲ့ၾကတယ္ေလ……..”
လူနာေတြကို ေမတၱာ ဂရုဏာနဲ႔ ဆက္ဆံ ၾကရပါမယ္.. ေၾကာက္ဖို႔ နိမ့္ခ် ဆက္ဆံဖို႔လည္း မလိုဘူးဆိုတာကို လက္ခံလာၾကပါတယ္…. သကၠရာဇ္ ၂၀၁၀ ခု UNAIDS စာရင္း ဇယားအရ ကမၻာေပၚမွာ အိတ္အိုဗြီေအ့စ္ ေရာဂါသည္ေပါင္ ၃၄ သန္းရွိရာမွာ တဝက္ေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္.. ျမန္မာနိုင္ငံမွာေတာ့ ၂၀၁၁ ခုနွစ္အတြက္ တရားဝင္ ထုန္ျပန္တဲ့ စာရင္း ဇယားအရ အိတ္အိုင္ဗြီပိုး ရေနသူေပါင္း နွစ္သိန္းတစ္ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ (၂၁၆၀၀၀) ရွိျပီး အထူးသျဖင့္ လိင္လုပ္ငန္းမွာ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြၾကား ကူးစက္ႏႈန္းဟာ ျမင့္မားတာကိုလည္း ေထာက္ျပထားပါတယ္…
အိတ္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ သေဘာေပါက္နုိင္ဖုိ႔ ကေနဒါ အေျခစိုက္ Alberta ေဆးတကၠသိုလ္မွ ကဓိက အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ အျပင္ ေအ့စ္ေရာဂါနဲ႔ လူ႔ အခြင့္အေရး ဆက္စပ္မႈ အေၾကာင္း အထူးျပဳ ေလ့လာေနတဲ့ ေဒါက္တာ ေဒၚခင္ေစာဝင္းကုိ ေမးၾကည့္ခဲ့ပါတယ္….
“ေဆးပညာဘက္ ရွဴ႕ေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒီလိုမ်ိဳး ေရာဂါ သည္ေတြကို မလိုအပ္ပဲ ခြဲျခားဆက္ဆံဖို႔ မလိုသလို တက္နိုင္သမွ် မိမိကိုယ္ကို ေရာဂါးပို႔ မကူးစက္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္… တခ်ိန္တည္းမွာပဲ မိမိကုိယ္ ေရာဂါပိုး မကူးစက္ေအာင္ ကာကြယ္နိုင္ဖို႔ အတြက္ အဓိကကေတာ့ ဒီေရာဂါ တစ္ဦးကေန တစ္ဦး ဘယ္လို ကူးစက္တယ္ဆိုတာကို တိတိ က်က် သိၾကဖို႔ လိုတယ္… အမွန္ကိုလည္း သိၾကဖို႔လိုတယ္.. အဲဒီေတာ့ အဓိက အိတ္အိုင္ဗြီ ေရာဂါပိုး ကူးစက္တယ္ ဆိုတာ မသန္႔ရွင္းနဲ႔ေသြးနဲ႔ ေသြးသြင္ခံရတဲ့ အခါ၊ အေရျပားမွာ ကြဲရွေနတဲ့ ဒဏ္ရာနဲ႔ ထိမိတဲ့အခါတို႔မွာ ေရာဂါးပိုး ကူးစက္မယ္..”
” ေနာက္တခုက တခါသံုးအပ္ မဟုတ္ပဲ မသန္႔ရွင္းနဲ႔ အပ္ကို သံုးမိတဲ့ အခါမွာလည္း ကူးစက္နုိင္တယ္… အဓိက အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အခါမွာ အကာအကြယ္ မပါပဲ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အခါမွာလည္း ကူးစက္ပါတယ္… မိခင္ကေနျပီးေတာ့ ကေလးကို ကူးစက္နုိင္ပါတယ္.. မိခင္နို႔ စို႔ရာကေန႔ ေရာဂါပိုး ကူးစက္တာဟာ သံုးဆယ္ရာခိုင္နႈန္းေလာက္ပဲ ကူးစက္နိုင္တယ္လို႔ သုေတသနအရ ေတြ႔ရပါတယ္.. ဒါေပမယ့္ ဒါကလည္း လံုးဝ ကူးစက္တာမဟုတ္တဲ့ အတြက္ ေရာဂါးကူးစက္နိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္..”
အဲဒီေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳး ကူးစက္နိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ကို သိရွိထားျပီးဆိုေတာ့ မိမိကို ေရာဂါပိုး မကူးစက္ေအာင္ သတိထားျပီးေတာ့ ကာကြယ္လို႔ ရပါတယ္… တခ်ိဳ႕ဟာ လြဲမွားတဲ့ အယူအဆေတြ လြဲမွာတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ရထားျပီးေတာ့ အတူတူစားရင္မ်ား ကူူစက္မလား အတူတူ ေရအိမ္သံုးရင္မ်ား ကူးစက္မလားဆိုျပီးေတာ့ သိပ္မလိုအပ္ပဲနဲ႔ အေၾကာက္လြန္ေနၾကတာေတြ ရွိတယ္ေလ..
အဲဒါမ်ိဳးေတြၾကေတာ့ က်မတို႔က ထိထိေရာက္ေရာက္ ပညာေပးျပီးေတာ့ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အမ်ားသိေအာင္ ျဖန္႔ေဝေပးဖို႔ လိုပါတယ္.. ေရာဂါပိုးရွိသူနဲ႔ အတူတူေန၊ အတူတူစားမယ္၊ လက္ဆြဲနုတ္ဆက္မယ္၊ ပခံုးဖက္မယ္၊ လက္သုတ္ပဝါ အတူတူသံုးမယ္..အဲဒီလို ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ေနရုံနဲ႔ေတာ့ ေရာဂါပိုး မကူးစက္နိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုမ်ိဳး အျပဳအမူေတြကို သံသယ ရွင္းရွင္းနဲ႔ လူလူခ်င္း ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ မရွိပဲ ဆက္ဆံလို႔ ရပါတယ္…မိမိတို႔ မိသားစု ဝင္ထဲက ဒီလိုမ်ိဳး ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အတူတူစားတာတို႔ ထမင္းစားပန္ကန္တို႔ ေသာက္ေရခြက္တို႔ ခြဲျခားဆက္ဆံစရာ မလိုအပ္ပါဘူး…
အမ်ိဳးသမီးေတြ အေနနဲ႔ အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ေရာဂါ ကူးစက္ရာမွာလည္း တခါတရံ မသိနားမလည္ပဲ ခင္ပြန္းသည္ေတြထံကေန ကူးစက္တာေတြ ရွိပါတယ္.. ၃၂ အရြယ္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးရဲ႕ ေျပာျပခ်က္ပါ…
“က်မ အမ်ိဳးသား ဆံုးေတာ့ က်မသိရတာပါ.. က်မ အမ်ိဳးသားဆီက ရတာပါ… အမ်ိဳးသားက ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြ လိုက္တာပါ.. သေဘာၤဦးစီး စက္ဆရာ ႏွစ္ခုစလံုး လုပ္တယ္… သူတို႔ကေတာ့ အဲလိုေနရာေတြက ရမယ္ထင္တယ္.. က်မ တို႔ကေတာ့ မသိဘူးေပါ့ သူက်န္မာေရး မေကာင္းလို႔ ျပန္တက္လာမွ က်မတို႔က ေဆးေတြကုတယ္ .. ဘာေရာဂါ ျဖစ္လို႔ျဖစ္မွန္း မသိဘူး… ဒီေရာဂါ ျဖစ္ေနမွန္းလည္း မသိဘူးေပါ့ေနာ္…. ရန္ကုန္ ဂ်ပန္ေဆးရုံကုိ လာကုတာေပါ့ေနာ္…..ရန္ကုန္ ဂ်ပန္ေဆးရုံကို ၄ လပိုင္း ၂၈ ရက္ေန႔က တက္လာတာပါ.. ၅ လပိုင္း ၂၄ ထိ သူခံတယ္… ဆရာဝန္ကို ဘာေရာဂါ ျဖစ္တာလည္း ေမးတာလဲ မေျပာဘူးေပါ့ေနာ္.. အတင္းေမးေတာ့ သနားလို႔ မေျပာဘူးေပါ့ေနာ္..သူေသခါနီးမွ မရမက ဆရာဝန္ကို က်မ အတင္းေမးေတာ့မွ သူ အိတ္အိုင္ဗြီ ေရာဂါ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ သိရတယ္..”
ဒါအျပင္ သူမွာ အိတ္အိုင္ဗြီ ေရာဂါေၾကာင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံ ခံရတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္…. “က်မမွာ ညီအကို ေမာင္နွမေတြ အမ်ားၾကိးတယ္.. က်မဆီကို တေယာက္မွ မလာဘူး..က်မတေယက္တည္း တေကာင္ၾကြက္ ထြက္လာတာ …ကိုယ္ကေတာ့ ဝမ္းနည္းတာေပါ့.. ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္ေျဖရတာေပါ့…”
ေနာက္ထပ္ ကံဆိုးသူ အမ်ိဳးသမီး တဦးကေတာ့ တရုတ္ျပည္မွာ ေရာင္းစားခံရတဲ့ ေအ့စ္ ေရာဂါေဝဒနာရွင္ တဦးျဖစ္ပါတယ္..
” သမီး သိတာကေတာ့ တစ္နွစ္ေက်ာ္ နွစ္နွစ္ေလာက္ေတာ့ ရွိျပီ ေပါ့ေနာ္.. သမီးက တရုတ္ျပည္ကို ေရာင္းစားခံရလို႔ ေရာက္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ျဖစ္တာပါ… ဟုိေရာက္ေတာ့ သူတို႔က ဟို.. ေယက္်ားေပးစားတာေပါ့ေနာ္… ကိုယ့္ေယာက္်ားမွာ ဒီလို ေရာဂါပိုးရွိလား မရွိလားဆိုတာ ေသခ်ာမသိဘူးေပါ့… အဲဒီမွာ သားသမီး နွစ္ေယာက္ရခဲ့ပါတယ္.. သမီးျပန္လာပါတယ္.. သားသမီး နွစ္ေယာက္ကိုေတာ့ အဲဒီမွာ ထားခဲ့ပါတယ္… အိမ္က ညီကို ေမာင္နွမ ေဆြမ်ိဳးေတြကို သတိရလို႔ ဆိုျပီး ျပန္လာတယ္… ျပန္လာျပီး မျပန္ျဖစ္တာပါ.. ကားေပၚမွာ သတိလစ္ျပီး ေမ့ေျမာ သြားတယ္.. ဒါေပမယ့္…ကိုယ့္ဇာတိကို ေရာက္လို႔ ေရာက္မွန္း မသိလိုက္ဘူး… အိမ္က ကိုယ့္ ဇာတိက လူေတြက ကိုယ့္ကို ေျပာတယ္.. က်န္းမာေရးကုိ သိလားဆိုေတာ့ စစ္ေဆးခိုင္းလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ သမီးမွာ ဒီ အိတ္အိုင္ဗြီ ေရာဂါပိုး ရွိတယ္ဆိုတာ သမီး သိလိုက္ရတယ္.. အခု ဒီေရာဂါပိုးၾကီး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ သိလိုက္ရေတာ့ ရင္ထဲမွာ တမ်ိဳးၾကီး ျဖစ္သြားတာေပါ့ေနာ္…ငါေသရလိမ့္
သူလည္းပဲ ေဆြမ်ိဳး အရင္အျခာေတြရဲ့ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းကို ခံခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္….
“သမီးတို႔ ေဆြမ်ိဳးေတြ ဆိုလို႔ရွိရင္ အေဖ ဘက္ကေရာ အေမဘက္ကေရာ သမီးကို ေတာ္ရုံ တန္ရုံ စကားမေျပာၾကဘူး… ဘာလုိ႔လည္း ဆိုေတာ့ သမီးမွာ ဒီလိုေရာဂါမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ သိတဲ့ အတြက္ ေတာ္ရုံတန္ရုံ ဆက္ဆံတာ ခြဲျခားတယ္ေပါ့….”
ဒီနွစ္ ေအ့စ္ ညီလာခံၾကီးရဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ “Turning the Tide together” ဆိုတဲ့ ေအ့စ္ေရာဂါ ဒီေရလႈိင္ ရိုက္ခတ္မႈဒဏ္ကုိ စုေပါင္းညီညာ တိုက္ဖ်က္ၾကပါစို႔ ျဖစ္ျပီးေတာ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အိတ္အိုင္ဗြီေအ့စ္ ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္နုိင္ဖို႔ အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကလည္း နမူနာ ျပသရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း တုိက္တြန္းထားပါေၾကာင္း တင္ျပရင္း ဒီသတင္းပတ္ရဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက႑ကို နိဂံုးခ်ဳပ္ အပ္ပါတယ္….
ဗြီအိုေအရဲ့ သုတအျဖာျဖာ အမ်ိဳးသမီးက႑မွ “AIDS ေရာဂါသည္ေတြကို က႐ုဏာထားဆက္ဆံဖို႔ တိုက္တြန္းခ်က္” ကို ျပန္လည္း ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္…
VOA – AIDS ေရာဂါသည္ေတြကို က႐ုဏာထားဆက္ဆံဖို႔ တိုက္တြန္း
၂ဝ၁၅
ခုႏွစ္အထိသာ Global Fund က ART ေဆးဝါး ေပးေဝႏိုင္မည္
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
အိတ္အိုင္ဗီေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ ေဆးဝါးကုသေပးေနေသာ ကမၻာရန္ပံုေငြအဖြဲ ( Global
Fund)က ေဆးဝါးေပးေဝမႈကို ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္အထိသာ ေပးေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။‘ေဆးဝါးက ၂ဝ၁၅ခုႏွစ္ ထိေတာ့ ရရွိမယ္။၂ဝ၁၅ခုႏွစ္ ၿပီးသြားလို႔ရွိရင္ေတာ႔ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ မသိေသးဘူး။ ဒီေဆးက တစ္သက္လံုး ေသာက္သြား ရမွာေလ။ ဒီပေရာဂ်က္ၿပီးသြားရင္ ဘာလုပ္ ရမွန္း မသိေသးဘူး” ဟု ( INGO အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ FXB မွ Social Workerတစ္ဦးျဖစ္သူဦးခ်စ္ကိုကိ
အဆိုပါ ေဆးဝါးမ်ားေပးအပ္ျခင္းသည္ ကမၻာ့ အလိုက္အလွည့္က်ေပးေဝမႈ အတိုင္း ေပးအပ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကမၻာ့ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕က ေဆးဝါးေထာက္ပံ့မႈ (၉) ႀကိမ္ျပဳလုပ္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းႏွ
(၁၁) ႀကိမ္ေျမာက္ ေဆးဝါးေထာက္ပံ့ရန္ ကမာၻရန္ပံုေငြအဖြဲ႔မွာ ရန္ပံုေငြမရိွေတာ့သည့္အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ေဆးဝါးေထာက္ပံ့ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ႔ေပ။
‘’ျမန္မာႏိုင္ငံကို မေပးႏိုင္ေတာ႔ဘူး။ ရထားတဲ႔ေဆးက၂ဝ၁၅ခုႏွစ္အထိပဲက်န္
HIVႏွင့္အတူေနထုိင္သူ PLHIV ေဝဒနာရွင္မ်ားသည္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေဆးဝါးရရွိေအာင္ မည္သို႔လုပ္ေဆာင္ၾကမည္ကို မသိရွိဘဲ ေဆးပ်က္ေတာက္သြားမည္ကို စိုးရိမ္ေနေၾကာင္းကိုလည္း သိရွိရသည္။
‘’ကြၽန္ေတာ္တို႔က ‘ဒီေဆးကို တစ္သက္လံုးေသာက္သြားရမယ္ဆိုေတာ့ ေနာက္ပိုင္း ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ မသိေတာ့ဘူး ဟု PLHIV တစ္ဦးက ဆိုသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ART ေဆးေသာက္သံုးသူ စုစုေပါင္းဦးေရ ခုႏွစ္ေသာင္း ဝန္းက်င္ရိွေၾကာင္း သိရွိရသည္။
Global Fund အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရေဆးရံု၊ မဂၤလာဒံုေဆးရံု၊ ေဝဘာဂီေဆးရံုတို႕ႏွင့္ INGO ၊NGO မ်ားမွတဆင္႔ ေဆးဝါးေထာက္ပံ႔မႈေပးေနျခင္းျဖစ္
အစိုးရသစ္အေနျဖင့္ လႊတ္ေတာ္အတြင္းတြင္ HIV ေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ ေဆးရရိွရန္ ေဆြးေႏြးေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း တစံုတရာျပဳလုပ္မႈမရွိမရိွေသးေၾ
ျမစ္မခ - ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္အထိသာ Global Fund က ARTေဆးဝါး ေပးေဝႏိုင္မည္
No comments:
Post a Comment