မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံမ်ားေျဖရမည္႕ ဆီးရီးယားပုစၦာ

ဆီးရီးယားတြင္ အစိုးရႏွင့္အတိုက္အခံမ်ားအၾကား စစ္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့သည္မွာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးသူမ်ားလည္း တစ္ ေသာင္းေက်ာ္သြားခဲ့ကာ လူေပါင္းမ်ားစြာမွာလည္းအိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ ဆီးရီးယားအေရးကို ကုလသမဂၢ အာရပ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တို႔က ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းေပးေနေသာ္လည္း ျပႆနာမွာ ေျပလည္သြားျခင္းမရွိဘဲ တုိး၍သာ ဆုိး၀ါးလာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဤအေျခ အေနတြင္ ကမၻာေပၚရွိ အစၥလၥလာမ္မ်ားစုဖြဲ႕ထားေသာ Origanisation of Islamic Cooperation (OIC)မွာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏုိင္ငံ မကၠာၿမိဳ႕တြင္ အစည္းအေ၀းျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အစည္းအေ၀းတြင္ ဆီးရီးယားကို OIC  အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံအျဖစ္မွ ဆုိင္းငံ့ထားလိုက္သည္။ ဤတြင္ဆီးရီးယားအေရးကို OIC အဖြဲ႕အေနျဖင့္ မည္မွ်ထိေရာက္ေအာင္ေျဖရွင္းႏုိင္မည္နည္း၊ OIC အဖြဲ႕တြင္းရွိ အေျခအေနမ်ားမည္သို႔ ရွိမည္နည္း စသည္တို႔ကို အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေလ့လာေရးဌာနမွ အႀကီးတန္းသုေတသီတစ္ဦးျဖစ္သူ Ed Husain ၏ အျမင္မ်ားကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

ေမး - ဘာျဖစ္လို႔ ဒီေဆြးေႏြးပြဲလုပ္တယ္လို႕ထင္ပါသလဲ။ ဘယ္ကိစၥေတြကို ေဆြးေႏြးၾကမယ္လို႔ထင္ပါသလဲ။

ေျဖ - ဒီေဆြးေႏြးပြဲလုပ္တဲ့အခ်ိန္အခါနဲ႔ အေျခအေနကစိတ္၀င္စားစရာလည္းေကာင္းသလို အေရးလည္းႀကီးတယ္ဗ်။

ဒီေဆြးေႏြးပြဲက မြတ္ဆလင္ဘာဘာ၀င္ေတြရဲ႕ ရာမဒန္ဥပုသ္လကုန္ခါနီးေနာက္ဆံုးသံုးရက္မွာ လုပ္တဲ့ေဆြးေႏြးပြဲဆိုေတာ့တစ္ကမၻာလံုးမွာ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ဓာတ္ေတြႏိႈးၾကားတက္ၾကြေနတဲ့အခ်ိန္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို အရင္ကေတာ့ ပါကစၥတန္က အစၥလာမာဘတ္ၿမိဳ႕တို႔၊ တျခားအာရပ္မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုခုမွာပဲလုပ္ခဲ့တာ။ ဒါေပမဲ့အခုတစ္ေခါက္ကိုေတာ့ ေဆာ္ဒီအာေရး ဗီးယားႏုိင္ငံ မကၠာၿမိဳ႕မွာလုပ္မွာဆိုေတာ့ဒီၿမိဳ႕မွာက ဒီလိုအဆင့္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိးကိုေဆာ္ဒီအစိုးရလက္ခံမွပဲ လုပ္လို႔ရတာမ်ဳိးပါ။ သေဘာ ကေတာ့ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကိုေဆာ္ဒီမွလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေဒသတြင္းေရာ၊ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးမွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္အမ်ားစုရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြအေပၚ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားအေနနဲ႔ လႊမ္းမုိးႏုိင္စြမ္းရလာႏုိင္တာေပါ့ဗ်ာ။ မြတ္ဆလင္ေတြရဲ႕ေခါင္းေဆာင္မႈရရွိဖို႔၊ မြတ္ဆလင္ေတြရဲ႕ စိတ္ႏွလံုး ကိုသိမ္းပိုက္ႏုိင္ဖို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အီရန္နဲ႔ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားဟာအေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ စစ္ေအးတုိက္ပြဲျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ အခုလိုေဆြးေႏြးပြဲကို ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားမွာလုပ္ႏုိင္လုိက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အီရန္ရဲ႕အဆိုသေဘာထားေတြအေပၚ စိန္ေခၚမႈ ေတြပိုရွိ လာႏုိင္တယ္။ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား ေျပာေနပံုကေတာ့ "ၾကည့္စမ္း၊ငါတို႔ဟာ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဆြန္နီမြတ္ဆလင္အမ်ားစုေတြကို ဦးေဆာင္ႏုိင္တုန္းပဲ" ဆိုၿပီးေတာ့ေပါ့။

ဆီးရီးယားမွာျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေျပာရရင္ ဆီးရီးယားမွာရွိတဲ့ ဆြန္နီေတြကို မြတ္ဆလင္မဟုတ္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထား တဲ့ အာလာ၀ိတ္ဘာသာ၀င္ဆီးရီးယားအစိုးရကေခ်မႈန္းေနတဲ့အေပၚ ေဆာ္ဒီေတြကစိတ္ဒုကၡေရာက္ေနၾကတာပါ။ ေဆာ္ဒီေတြနဲ႔ဆီးရီး ယားေတြက မ်ဳိးႏြယ္အေနနဲ႔ကလည္းအဆက္အစပ္ေတြရွိေနၾကတယ္။ ဒီေတာ့ေဆာ္ဒီနဲ႔ ဆီးရီးယားေတြရဲ႕ဆက္ဆံေရးက ပုဂၢိဳလ္ေရး သေဘာလို႔ေတာင္ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒီအစည္းအေ၀းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆီးရီးယားမွာျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြကို မြတ္ဆလင္အေနနဲ႔ ဘာလုပ္ေနႏုိင္မလဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ဆီးရီးယားပဋိပကၡကို တားဆီးႏုိင္စြမ္းမရွိတဲ့ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြကေန OIC အေနနဲ႔ ဘယ္လိုသင္ခန္းစာမ်ဳိးရယူၾကမလဲဆိုတာေမးခြန္းထုတ္စရာပါပဲ။

ေမး - ဒီ OIC အစည္းအေ၀းကို အီရန္သမၼတအာမက္ဒီေနဂ်က္လ္လည္းတက္မယ္ေလ။ တကယ္လ္လိုိ႔ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ဆီးရီယားကို OIC အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့ထားမယ္ဆိုရင္ ဆီးရီးယားအစိုးရနဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့အီရန္ကဘယ္လိုမ်ဳိးတု႔ံျပန္ႏုိင္မယ္လိုို႔ု႔ထင္ပါသလဲ။

ေျဖ - ဆီးရီးယားကို OIC အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့ထားဖို႔ကိစၥကုိ OIC အမႈေဆာင္ေကာင္စီကေတာ့ အတည္ျပဳၿပီးၿပီ။ ဒါကို OIC အစည္းအေ၀းမွာ ခ်ျပၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ယူခ်င္တာပါ။ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အီရန္နဲ႔တျခားႏုိင္ငံေတြအၾကားမွာ တင္းမာမႈရွိလာႏုိင္ပါ တယ္။ အီရန္ေထာက္ျပႏုိင္တာကေတာ့ အရင္က အီရတ္မွာေရာ၊ ဟိုးအရင္က အီရန္မွာသာမက ဆူဒန္လိုႏုိင္ငံေတြမွာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ အေပၚျပစ္မႈက်ဴးလြန္တာမ်ဳိးေတြရွိခဲ့ေပမယ့္ သူတို႔ကို OIC အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့တာမ်ဳိးမရွိခဲ့ဘူး။ ဆိုေတာ့ အခုမွ ဆီးရီးယားကို ဘာလို႔ဆိုင္းငံ့သလဲဆိုတာမ်ဳိးေျပာလာႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးဆီးရီးယားမွာလည္း အီရန္အျပင္အျခားမဟာမိတ္ေတြရွိပါေသးတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္က ဒီလိုအစည္းအေ၀းမ်ဳိးကို အီရန္က လုပ္တုန္းကဆီးရီးယားအစိုးရကိုေထာက္ခံတဲ့အျခား မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြ လည္းတက္ၾကပါေသးတယ္။ ပါကစၥတန္တို႔၊ အီရတ္တို႔ေပါ့။

ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ဆီးရီးယားကိစၥကေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ျငင္းခံုၾကရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ေနာက္ဆံုးေတာ့လည္းလက္ေတြ႕အလုပ္ျဖစ္မယ့္ အေျဖမ်ဳိးထြက္မလာႏုိင္ပါဘူး။ အာရပ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကေတာ့ ဆီးရီးယားကိုအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံအျဖစ္ကေနဆိုင္းငံ့ထားၿပီးပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႕မွာ ေတာ့ ဘာမွထူးထူးျခားျခားျဖစ္မလာပါဘူး။

ေမး - ဆီးရီးယားပဋိပကၡက ဘာသာေရးအကြဲ၊ လူမ်ိဳးေရးအကြဲအျပဲလိုဆိုႏိုင္ေတာ့ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္အႏၲရာယ္ ေပးႏုိင္မလဲဗ်။ ဆီးရီးယားမီးပြားလြင့္စဥ္တာခံရမယ့္ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြကဘာေတြျဖစ္မလဲဗ်။

ေျဖ - ပထမဆံုး မီးပြားလြင့္တာထိမယ့္ ႏုိင္ငံကေတာ့ လက္ဘႏြန္ပဲဗ်။ဆီးရီးယားရဲ႕မီးပြား လက္ဘႏြန္ကို လြင့္စဥ္သြားတာကိုေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆီးရီးယားရဲ႕လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရးဂိုဏ္းဂဏဖြဲ႕စည္းပံုမ်ဳိးဟာ လက္ဘႏြန္ဖြဲ႕စည္းပံု မ်ဳိးကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ေစပါတယ္။ လက္ဘႏြန္ႏုိင္ငံမွာ ခရစ္ယာန္ေတြ၊ ဆီးရီးယားသမၼတအာဆတ္လိုလားသူေတြ၊ အာဆတ္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ဆြန္နီေတြရဲ႕ ပဋိပကၡေတြကို ေတြ႕ရၿပီးပါၿပီ။

ေနာက္ၿပီး လက္ဘႏြန္က ဟစ္ဇဘိုလာအဖြဲ႕ဆိုရင္လည္း ဆီးရီးယားသမၼတအာဆတ္လိုလားသူေတြပါ။ ဒီေတာ့ လက္ဘႏြန္က ဆီးရီးယားက လြင့္စဥ္မီးပြားကို ပထမဆံုးထိမယ့္ ေနရာပါ။ ၿပီးရင္အီရတ္ေနာက္ကပါလာႏုိင္တယ္။ ေနာက္ၿပီးနယ္ေျမခ်င္းထိေနတဲ့ အီရန္နဲ႔ ဆီးရီးယားတို႔ရဲ႕ ပဋိပကၡကိုလည္း ေမ့ထားလို႔မရပါဘူး။ ေနာက္ အစၥေရးနဲ႔ေဂ်ာ္ဒန္ကိုလည္း အတုိင္းအတာတစ္ခုထိ ႐ိုက္ခတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တူရကီလည္းထိႏုိင္တာပဲ။ အျမန္ဆံုးထိမယ့္ႏုိင္ငံကေတာ့ လက္ဘႏြန္ပါပဲ။

ေမး - OIC မွာွာ ဘာသာေရး ဂုိဏ္းဂဏကေရာ ဘယ္လိုအခန္းကရွိပါသလဲ။ အထူးသျဖင့့္္ ဆူဖီအယူ၀ါဒနဲ႔ဲ႔ပတ္သက္လို႔ေပါ့။

ေျဖ - OIC အဖြဲ႕ဟာ ကမၻာတစ္၀န္းက မြတ္ဆလင္အစိုးရေတြကို ထင္ဟပ္ႏုိင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းပါ။ ဒါေပမဲ့ အယူ ၀ါဒကြဲတဲ့ႏုိင္ငံ သံုးေလး ႏုိင္ငံေလာက္ေတာ့ ျခြင္းခ်က္ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ OIC အဖြဲ႕ဟာ ကမၻာတစ္၀န္းက ဆြန္နီမြတ္ဆလင္အမ်ားစုကို ထင္ဟပ္ေစတဲ့ အဖြဲ႕ႀကီး ပါ။ ဒီမွာဆြန္နီမဟုတ္တဲ့ အီရန္ တုိဟစ္ဇဘိုလာ အဖြဲ႕တုိ႔ကေတာ့အေရးပါတဲ့အဖြဲ႕၀င္ေတြေပါ့။ သူတုိ႔ကေတာ့ ဒီအယူ၀ါဒ ကြဲျပားမႈကိုကိုင္ ၿပီးကစားခ်င္တာေပါ့။

ဆူဖီအယူ၀ါဒဆုိတာက ဆြန္နီနဲ႔ရွီးယိုက္ဘာသာေရးအယူ၀ါဒၾကားကအယူ၀ါဒပါ။ ပါကစၥတန္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားတုိ႔မွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္အမ်ားစု က ဆူဖီအယူ၀ါဒရွိၾကပါတယ္။ ဆုိမာလီယာမွဆုိရင္လည္း ဆူဖီအယူ၀ါဒဘက္ကိုညႊတ္တာပါ။ ဒီေတာ့ ကမၻာ့မြတ္ဆလင္အမ်ားစုက ဆြန္နီအယူ၀ါဒကိုလက္ခံၾကတယ္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ထဲက အမ်ားစုက ဆူဖီအယူ၀ါဒအေလ့အထေတြကိုက်င့္သံုးၾကတယ္။ အီဂ်စ္မွာ၊ အင္ဒိုနီးရွားမွာဆုိရင္ ဆူဖီအယူ၀ါဒကိုလိုက္နာၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆူဖီအယူ၀ါဒက ဒီေလာက္ႀကီးဂိုဏ္းဂဏသေဘာမ်ဳိးမေဆာင္ပါဘူး။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏုိင္ငံေရးမွာက ဆြန္နီ၊ ရွီးယိုက္အယူ၀ါဒကသာအေရးပါတဲ့ေနရာမ်ားရွိေနတာပါ။

ေမး - အီဂ်စ္မွာ မြတ္ဆလင္ညီ အစ္ကိုမ်ားအဖြဲ႕က သမၼတျဖစ္လာခဲ့ေတာ့ ဒီကိစၥက OIC အဖြဲ႕တြင္းႏုိင္ငံေရးကို ဘယ္လုိအက်ဳိးသက္ ေရာက္မႈေတြရွိလာႏုိင္သလဲ။

ေျဖ - အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသတစ္ခုလံုးမွာ အစၥလာမ္မစ္ပံုစံတစ္ခုခုကိုေတာ့ ႀကံဳေတြ႕ေနရတာပါ။ အီဂ်စ္မွာ မြတ္ဆလင္ညီအစ္ကိုအဖြဲ႕ အာဏာရလာတာဟာ အစၥလာမ္မစ္ေတြထြက္ေပၚလာတယ္လုိ႔ မဆိုႏုိင္ပါဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ ဘာသာေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးျဖစ္တည္ တာမ်ဳိးေတြက အၿမဲတမ္းရွိေနတာပါ။ ေနာက္လည္းရွိေနဦးမွာပါ။ အီဂ်စ္က မြတ္ဆလင္ညီအစ္ကိုအဖြဲ႕႐ုပ္လံုးျပလာႏုိင္တာက ႏုိင္ငံေရး အရျဖစ္ေစ၊ေခတ္မီမႈအရျဖစ္ေစ၊ ျပႆနာပဋိပကၡရင္ဆုိင္ေရးမွာျဖစ္ေစ၊ အစၥလာမ္အယူ၀ါဒအရျဖစ္ေစ ပံုစံသစ္တစ္မ်ဳိးေပၚလာတယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ တူနီးရွားအစ၊အီဂ်စ္အလယ္၊ ယီမင္အဆံုး အခုဒီလုိလမ္းေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္လာေနပါတယ္။

ေမးရမယ့္ေမးခြန္းက OIC အေနနဲ႔ ဒီအေပၚရဲရဲတင္းတင္းလက္ခံယံုၾကည္ႏုိင္သလားဆိုတာပါပဲ။တူရကီကိုပဲၾကည့္ပါ။ တူရကီဟာ တုိးတက္မႈရွိတဲ့ ဘာသာေရးနဲ႔ႏုိင္ငံေရးမေရာယွက္တဲ့အစၥလာမ္ပံုစံအျဖစ္ဆံုးပါ။ ဒါေပမဲ့ တူရကီရဲ႕စိတ္ခံစားမႈအရေရာ၊ မဟာဗ်ဴဟာ အရကပါ ဘာသာေရးေဘာင္ထဲမွာပဲရွိေနတာေတြ႕ရပါတယ္။အခုအေျခအေနကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တျခား အစၥလာမ္မစ္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့မြတ္ဆလင္ညီအစ္ကိုမ်ားအဖြဲ႕လို၊ ဟားမစ္အဖြဲ႕လို၊ တူရကီ AKP ပါတီလိုမ်ဳိး ေတြက လက္ေတြ႕ ရလဒ္တစ္ခုခုရဖုိ႔အားသန္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႕ေတြကေတာ္လွန္ေရးလို၊ ေရြးေကာက္ပြဲလိုမ်ဳိးႀကီးႀကီးမားမား ႐ုန္းကန္ခဲ့တာပါ။ OIC အဖြဲ႕ကေတာ့ အဲဒီလို႐ုန္းကန္ခဲ့ရတာမ်ဳိးမဟုတ္ပါဘူး။ OIC အဖြဲ႕ဟာ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ က်န္ေနခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခု လို႔ေျပာႏုိင္ပါတယ္။

ဒီအဖြဲ႕ဟာ ပါလက္စတုိင္းေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ထူးထူးျခားျခားလုပ္မျပႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၆၉ခုႏွစ္က စၿပီး အေရွ႕အလယ္ပုိင္းမွျဖစ္တဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ ပဋိပကၡေတြမွာဆိုရင္ OIC ဟာ အရန္အဖြဲ႕ေလာက္လို႔ပဲဆိုရမွာပါ။ ဒီေတာ့ တျခားအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ အျမင္မွာ OIC ဟာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ့စကားေျပာစင္ျမင့္တစ္ခုေလာက္လို႔ပဲျမင္ၾကတာပါ။ OIC အဖြဲ႕ဟာ 'စကားေျပာစင္ျမင့္' ထက္သာတဲ့အဖြဲ႕မ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ အေျခအေနေတြရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရွိေခါင္းေဆာင္ေတြလက္ထက္မွာေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ ေလာက္ဘူး။

တင္ေအးေက်ာ္

Ref: Muslin States and the Syria Question

Credit: The Voice Weekly Journal (Monday, August 20 - 26, 2012)