မေရီမြင့် (၁၉၂၉- ၁၉၅၇) 👼👑

 

မေရီမြင့်သည် တစ်ခါက မြန်မာ့ရုပ်ရှင်​လောကတွင် ထင်ရှား​​​​သော ဂန္ထဝင်ရုပ်ရှင်သရုပ်​ဆောင် တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပြဇာတ် ၃၀ နှင့် ရုပ်ရှင် ၄၇ ကားတွင် သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ သူမသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များဝန်းကျင်တွင်ကျော်ကြားခဲ့သည်။ (ဒေါ်)တင်တင်မူ သီဆိုသည့် နာမည်ကြီး 'ရွှေလည်တိုင်' သီချင်း၏ မူရင်းသီဆိုခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ပတ် လည်ပတ်ခဲ့ပြီး ဟောလိဝုဒ်ကို ရောက်ဖူးသည်။ ယုဝတီကလောင်ရှင်များ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကာ ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုရှည်များရေးသားခဲ့သည်။ ကိုယ်တိုင်ရေး ဝတ္ထုရှည်ကို ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာလုပ်ပြီး ရုပ်ရှင်တစ်ကား ရိုက်ကူးဖူးသည်။ ဒါရိုက်တာ ရွှေဒုံးဘီအောင်၏ 'ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး' (၁၉၅၇) (တွဲဖက် သရုပ်ဆောင် မောင်မောင်တာ၊ မေသစ်) တို့ကို ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ 'ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး' ကားသည် ၁၉၅၇ ခုနှစ် အတွက် အမျိုးသမီး ဇာတ်ပို့ ထူးချွန်ဆုကို မေရီမြင့် ရရှိလိမ့်မည်ဟု ရွှေဒုံးဘီအောင်နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခန်း မြန်မာ့အသံ အင်တာဗျူးတွင် ဒါရိုက်တာ ရွှေဒုံးဘီအောင် ပြောကြားချက်ကို မှတ်သားရပေသည်။

မွေးဖွား

မသိန်းရှင်(ခ)အဲစန်

၅ မတ်၊ ၁၉၂၉

နမ့်ခမ်းမြို့၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ဗြိတိသျှဘားမား

ကွယ်လွန်

၆ မေ၊ ၁၉၅၇ (အသက် ၂၈)

ရန်ကုန်မြို့၊ မြန်မာနိုင်ငံ

အလုပ်အကိုင်

ရုပ်ရှင်မင်းသမီး၊ပြဇာတ်မင်းသမီး၊ အဆို​တော်၊စာ​ရေးဆရာ

ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ

ဖာတလုံးခေါင်းကျား ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး (၁၉၅၇)

အိမ်ထောင်ဖက်(များ)

ဗိုလ်မင်းဦး(ခ)ကိုလှကြည်

မိဘ(များ)

ဦးစိုင်းလုံခမ်းဟိန် + ​ဒေါ်နန်းဆွယ်ခက်ခမ်း

ရရှိသည့်ဆုများ

ရှန်ဟဲမယ်(၁၉၄၇)

#ငယ်စဉ်ဘဝ

အဖ ဦးစိုင်းလုံခမ်းဟိန်၊ အမိ ဒေါ်နန်းဆွယ်ခက်ခမ်းတို့မှ ၁၉၂၉ ခု၊ မတ်လ ၅ ရက်၌ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ့်ခမ်းမြို့တွင် မွေးသည်။ မွေးချင်း ၃ ယောက်အနက် အထွေးဆုံးဖြစ်သည်။ နန်းရွှေဝင်းနှင့် စိုင်းအိုက်ထွန်း ဟူသော အစ်ကိုအစ်မများ ရှိသည်။ ငယ်အမည် မသိန်းရှင်၊ ရှမ်းအမည် အဲစန် ဖြစ်သည်။

ကုန်သည်မိဘများက နမ္မတူမြို့ကို ပြောင်းရွှေ့အခြေစိုက်သောအခါ တစ်ရပ်ကွက်တည်းနေ မခင်ဖုန်းတင့် (နောင် ယုဝတီဂျင်းဖောမယ်) နှင့် ရင်းနှီးကာ စာပေဘက် လိုက်စားလာသည်။

ဆရာမြို့၏ တိုင်းရင်းမြန်မာအလယ်တန်းကျောင်းတွင် တက်ကာ အင်္ဂလိပ်စာကို သူငယ်တန်းမှ အခြေခံရခဲ့သည်။ သတ္တမတန်းအထိ ကျောင်းတစ်ဖက်ဖြင့် ကျောင်းကပွဲ၊ ရပ်ရွာကပွဲများတွင် ကပြလေ့ရှိသည်။ မိဘများကလည်း အားပေးသည်။

၁၉၄၃ ခု၊ စစ်ဖြစ်လာသောအခါ နမ္မတူမှ ၁၄ မိုင်အကွာ မန်ဆန်ရွာသို့ စစ်ပြေးကြသည်။ မေရီမြင့်အဒေါ် ဒေါ်ခွန်နန်းနွယ်၏ ခင်ပွန်းမှာ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမန်နေဂျာ အေဘား ဂျက် ဆိုသော နိုင်ငံခြားသားဖြစ်သည်။ ၁၉၄၅ ခုတွင် အဒေါ် ဒေါ်ခွန်နန်းနွယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရှန်ဟဲမြို့သို့ သွားနေသည်။

#ရှန်ဟဲမယ် မေရီမြင့်

ရှန်ဟဲတွင် မိတ်ကပ်၊ ဆံပင်ပြုပြင်ရေးသင်တန်း တက်သည်။ ကိုရီးယားများ တည်ထောင်ထားသော အနောက်တိုင်း အဆိုအကသင်တန်းကောလိပ်လည်း တက်ရောက်ရာ ကျောင်းဆင်းဒီပလိုမာလက်မှတ် ရခဲ့သည်။

ကိုရီးယားဆရာမ၏ တိုက်တွန်းချက်ကြောင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ရှန်ဟဲအလှမယ်ပြိုင်ပွဲ ဝင်ရာ အလှမယ်ဘွဲ့ ရသည်။ ရှန်ဟဲ၌ ၁၉၄၉ ခုအထိ နေထိုင်ခဲ့သည်။

#အနုပညာလောကအစ

ရှန်ဟဲမှ နမ္မတူသို့ ပြန်ရောက်သော် အနုပညာလောကသို့ ဝင်ရန် ရန်ကုန်သို့ ဆင်းလာသည်။ ရန်ကုန်တွင် အစ်မနှယ်ခင်သည့် ဒေါ်ခင်ဘုန်းတင့်အိမ်တွင် တည်းရင်း အေဝမ်းရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီသို့ မင်းသမီး လျှောက်သည်။ မြန်မာစကားပြော အသံဝဲရာ အသံထွက်ကားအတွက် လက်မခံခဲ့ပေ။

#ပြဇာတ်မင်းသမီး မေရီမြင့်

ဆရာ ရွှေဒုံးဘီအောင် မှတဆင့် ဝင်းဝင်းပြဇာတ်ရုံလောကနှင့် ဆက်မိသည်။ သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ပြဇာတ်တွင် ရှန်ဟဲမယ်မေဝမ်း အမည်ဖြင့် သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ယင်းပြဇာတ်တွင် တက္ကသိုလ်မျိုးချစ်က ရေတပ်ဗိုလ်၊ ခင်အုန်းမြင့်က အိန္ဒိယသူအဖြစ် သရုပ်ဆောင်ပြီး ရှန်ဟဲမယ်မေဝမ်းက တရုတ်မလေးအဖြစ် ပါဝင်သည်။

၎င်းနောက် ရှန်ဟဲမယ် ခင်စန်းမြင့်၊ ရွှေဒုံးဘီအောင် ရွေးပေးသည့် မေရီမြင့် စသဖြင့် အမည် ပြောင်းသုံးသည်။ အေဝမ်းမင်းသမီး မေမြင့် နှင့် ရုပ်ဆင်သည့်အတွက် ရှန်ဟဲမယ်မေရီမြင့် သာ အတည်ဖြစ်လာသည်။ ပြဇာတ်ပေါင်း ၃၀ ကပြခဲ့သည်။ စကားဝဲသည်ကို အပြင်းအထန်လေ့ကျင့်၍ မြန်မာလို ပီပီသသပြောနိုင်လာသည်။ အလင်္ကာကျော်စွာ ရွှေပြည်အေး ရေးစပ်သည့် 'ရွှေလည်တိုင်' သီချင်းမှာ အောင်သပြေရုပ်ရှင်မှ ကိုယ်တိုင်ရေး၊ ကိုယ်တိုင်ဇာတ်ညွှန်းခွဲ၊ ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာ၊ ကိုယ်တိုင်သရုပ်ဆောင်လုပ်ခဲ့တဲ့ 'ပင်မြင့်မာလာ' ဇာတ်ကားတွင် မေရီမြင့်ကိုယ်တိုင် သီဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကြည်ကြည်ဌေး သီဆိုခဲ့ဖူးပြီး ဝင်းဦး၏ 'မုန်းမေ့ပါနိုင်' ဇာတ်ကားတွင် တင်တင်မူ နောက်ဆုံးသီဆို ဓာတ်ပြားသွင်းခဲ့သည်။

#ကပြခဲ့သော ပြဇာတ်များ

1. သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ၁၉၄၉ ရွှေဒုံး ဘီအောင် တက္ကသိုလ်မျိုးချစ်၊ ခင်အုန်းမြင့်၊ ရှန်ဟဲမယ် မေဝမ်း ဝင်းဝင်း ရုံ 

2. ဝမ်းနဲ့မလွယ် သားမမယ် 

3. တီးတီးတို့ ဦးဘဇင် ဝင်းဝင်း ရုံ 

4. မိန်းမလိမ္မာ ရွှေဒုံး ဘီအောင် ကာဌေး ရုံ 

5. အသွင်မတူ ရွှေဒုံး ဘီအောင် ကာဌေး ရုံ 

6. ချစ်ကြွေး ရန်ကုန် ဘဆွေ 

7. မုန်းရခက်တယ် ဒဂုန် ဆရာတင် ဝင်းဝင်း ရုံ 

8. ချစ်နိုင်ငံ ဦးသုခ 

#ရိုက်ကူးခဲ့သော ဇာတ်ကားများ

ပြဇာတ်လောကမှ ရုပ်ရှင်လောကကို တက်လှမ်းခဲ့ရာတွင်လည်း အောင်မြင်မှုရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ မှ ၁၉၅၇ ခုနှစ်အတွင်း ရုပ်ရှင်ကား ၄၇ ကားရိုက်ကူးခဲ့ရသည်။

ကျိုက်ထီးရိုးသမိုင်း မျိုးအောင် တက်နေဝင်း ရုပ်ရှင် 

ရွှေနန်းကျင် မျိုးအောင် တက်နေဝင်း ရုပ်ရှင် 

လူရမ်းကား အေးမြင့် 

မဲဇာတောင်ခြေ ခင်မောင်ညွန့် 

ဖာတလုံးခေါင်းကျား ရွှေညာမောင် 

ဆည်တော်သခင်မ ဦးဘဇင် 

ဥမ္မာဒန္ဓီ

ကျားဗဟိန်း ဦးတင်ညွန့် 

မိုက်ဧကရီ ဦးမြမောင် 

ချစ်သံသရာ 

မိမွေဘမွေ မောင်လှတင် (ဒဂုန် ဆရာတင်-ဇာတ်ညွန်း) ဇေယျ၊ မျိုးချစ်၊ မြင့်မြင့်ဌေး၊ မေရီမြင့် 

ချမ်းမြေ့ရိပ်မြုံ 

နှစ်ဖက်ချွန် တက္ကသိုလ် ဝင်းဖေ ရွှေဘ၊ ကျော်ဖေ၊ မေရီမြင့် 

၅၂၈ ဦးညီပု မြင့်အောင်၊ ကြည်ကြည်ဌေး၊ ဘသစ်၊ ဘချစ်၊ မေရီမြင့် မရိုးဆန်း ဖလင် 

ဒေါက်တာ အောင်ကျော်ဦး ၁၉၅၇ ရွှေဒုံး ဘီအောင် မောင်မောင်တာ၊ မေသစ်၊ မေရီမြင့် ဗြိတိသျှဘားမား ရုပ်ရှင် 

ပင်မြင့်မာလာ မေရီမြင့် အောင်သပြေ ရုပ်ရှင် 

ဆူးနဲ့မာလာ 

လူ တင်ညွန့်၊ မေမြင့်၊ မေရီမြင့်၊ အေးငွေကြီး၊ ညွန့်မောင်ကြီး၊ စန်းဟံကြီး၊ ဦးကျော်သောင်း 

မုန်းပါနဲ့ မေရယ် 

ဗိုလ်တကာ့ ဘုရင် 

ဘွေသီဟာ 

ချစ်ရိပ်သာ 

မေ

(ဇာတ်ကားအမည်၊ ဒါရိုက်တာ၊ သရုပ်ဆောင်၊ ဇာတ်ညွန်း၊ ထုတ်လုပ်သူကို ပေါင်းရေးထားသည်)

 

#ရီမြင့်၏ ဖြေရှင်းချက်

နာမည်တက်လာရာ ကောလဟာလများ ထွက်ပေါ်လာ၍ ဗမာ့ခေတ်သတင်းစာ၌ အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းချက်ထုတ်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရသည်။[၁] လွန်ခဲ့သည့် (၆)လ၊ (၇)လ အချိန်မှစ၍ ယခုအချိန်အထိ ကျွန်မအပေါ်တွင် မလိုမုန်းထားရှိသူအချို့က မဟုတ်မမှန်သတင်းများကို လွှင့်ခဲ့သည်။ ထိုသတင်းမှာ ငွေသုံးထောင်ကို လက်ခံပြီး ဝတ်လစ်စလစ် ရုပ်သေရုပ်ရှင်ကားများ အရိုက်ခံသည်ဟု မမှန်သတင်း လွှင့်ခဲ့ကြရာ ၎င်းမမှန်သတင်းကြောင့် ကျွန်မ မေရီမြင့်တွင် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးနှင့် ဂုဏ်သရေထိခိုက်နေပါသဖြင့် အဆိုပါဝတ်လစ်စလစ်နှင့် ရုပ်ရှင်အရိုက်ခံခြင်းကို ခိုင်လုံစွာဖြစ်စေ၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြစ်စေ သက်သေအထောက်အထားနှင့် ပြနိုင်သူအား ကျွန်မ မေရီမြင့်က ဆုငွေ (၃၀၀)ကျပ်တိတိကို အချိန်မရွေး ချီးမြှင့်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း ဤသတင်းစာမှ ကြေညာအပ်သည်။

#ဒဂုန်ခင်ခင်လေး ကျေးဇူး

နမ္မတူမြို့တွင် ဆရာမလုပ်ခဲ့ဖူးသော စောမုံညင်းနှင့် ခင်မင်ရာမှ စာရေးခြင်းကို တတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဝမ်းကွဲညီမ နန်းခမ်းဖုန်းနှင့်အတူ အိမ်ငှားနေထိုင်ရင်း ဝတ္ထုတိုများရေးခဲ့သည်။ စောရှင်မွန် ကလောင်အမည်ကို ယူ၍ ရှမ်းဌာနီက ချယ်ရီတစ်ပွင့်၊ မျှော်လျက်မျှော်ဆဲ၊ ကြွေလွင့်ချယ်ရီ၊ မန်းရွှေနွယ်ဝေရီ စသည့် ဝတ္ထုတိုများကို ဒဂုန်ခင်ခင်လေး ထုတ်ဝေသော ယုဝတီဂျာနယ်သို့ ပို့သည်။ ဝတ္ထုရှည် ပင်မြင့်မာလာ ကို ရေးခဲ့ပြီး ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာလုပ်၍ မင်းသား ဇေယျ၊ ရွှေကို တို့နှင့် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။

ယုဝတီကလောင်ရှင်အသင်းဝင် မေရီမြင့်ကို ဆရာမကြီး ဒဂုန်ခင်ခင်လေးက မြို့ထဲတွင် တိုက်ခန်းငှားနေသည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်သည့်အတွက် သူမ၏ ဗမာ့ခေတ်သတင်းစာတိုက်ကြီးပေါ်တွင် သီးသန့်အခန်းပေး၍ စောင့်ရှောက်ထားသည်။ စာရေးရာတွင်လည်း စိတ်ရွှင်လန်းအောင်ထားခဲ့သည်။ အသက်ငယ်ငယ်နှင့် သရုပ်ဆောင်ကြေးအများအပြားရရှိနေသော မေရီမြင့်တို့ညီအစ်မကို ဒဂုန်ခင်ခင်လေးက ငွေစုခိုင်း၍ ကြည့်မြင်တိုင်နှင် ဗဟန်း ဝင်ဒါမီယာလမ်းပေါ်တွင် မြေတစ်ကွက်စီ ဝယ်ယူစေသည်။ မေရီမြင့်သည် ကနဦးသရုပ်ဆောင်ကြေး ၃၀၀၀ သာရသော်လည်း နောင်အခါ ၁၅၀၀၀ အထိ ရလာသည်။ ကြည်ကြည်ဌေး၊ မေသစ်၊ မြင့်မြင့်ခင် တို့၏ အနုပညာကြေးမျိုးအထိ ရရှိလာသည်။ ၁၉၆၀ ဝန်းကျင်က ထိပ်တန်းမင်းသား၊ မင်းသမီးတို့၏ သရုပ်ဆောင်ကြေးသည် ၂၀၀၀၀ သာ ဖြစ်သည်။ မင်းသမီးဖြစ်၍ သရုပ်ဆောင်ကြေးလျော့ရသည်ဟူ၍ မရှိပေ။

#ကမ္ဘာတစ်ပတ်ခရီး

၁၉၅၄ နှစ်ဦးတွင် ဗမာ့ခေတ် ဦးအုန်းခင်၊ ဒဂုန်ခင်ခင်လေးတို့နှင့်အတူ ဥရောပခရီးစဉ်ထွက်ခဲ့သည်။ လန်ဒန်မှ ကွင်းမေရီ သင်္ဘောဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ သွားသည်။ ဟောလိဝုဒ်ကို လေ့လာသည်။ ဒါရိုက်တာပညာရပ်ကိုလည်း လေ့လာသည်။ ဟောလိဝုဒ်မင်းသမီးဖြစ်ရန် ရည်မှန်းချက် ထားခဲ့သည်။

အပြန်ခရီး ၁၉၅၄ ခု၊ နိုဝင်ဘာတွင် ဂျပန်မှ အာရှနိုင်ငံများကိုလည်း ဝင်ခဲ့သည်။ ၆-လ ကြာ ခရီးစဉ်တွင် အီတလီ၊ ပြင်သစ်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ နော်ဝေ၊ ဆွီဒင်၊ လန်ဒန် ဟူသော ဥရောပနိုင်ငံများ၊ နယူးယောက်၊ ဆန်ဖရန်စ္စကို၊ ဟိုနိုလူလူ ကဲ့သို့ အမေရိကားရှိ မြို့နှင့် တိုကျို၊ ဟောင်ကောင်၊ ဘန်ကောက် သို့သော အာရှမြို့ကြီးများသို့ ရောက်သည်။

မိမိ၏စုဆောင်းငွေဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ပတ် ခရီးထွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ပတ်ခရီးစဉ်ကို စာအုပ်ရေးရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သော်လည်း အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ပေ။

#အချစ်ရေး

၁၉၄၉ ခု သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ပြဇာတ်ကစဉ် ပရိသတ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်ကြီးမြလှိုင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ရည်းစားအဖြစ်ရောက်ရှိခဲ့သည်။

ဗိုလ်ကြီးမြလှိုင်နှင့် မေတ္တာဇာတ်လမ်းဆုံးပြီး ၁၉၅၁ ခု ပြဇာတ်လောကသို့ဝင်လာသော မင်းသားခင်မောင်ကြည်နှင့် မေတ္တာမျှသည်။ သို့သော် ကိုခင်မောင်ကြည်သည် သက်ဆိုးမရှည်ခဲ့ပေ။ မေရီမြင့်အဖို့ လောကဓံတရားကို ပထမဆုံးရင်ဆိုင်ရခြင်းဖြစ်သည်။

၁၉၅၃ ခုတွင် ဝင်းဝင်းပြဇာတ်ရုံတွင် ပွဲကြည့်ပရိသတ် ဗိုလ်ကြီးမင်းဦးနှင့် သိကျွမ်းခဲ့ရပြီး ချစ်သူဘဝ ရောက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ကြီးမင်းဦးသည် တပ်မတော်ရေ(ပုသိမ်) တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။ ၁၉၅၅ ခု၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်တွင် လက်ထပ်ပြီး စမ်းချောင်းမြို့နယ် ရွှေလဝင်းလမ်းသို့ ပြောင်းနေကြသည်။

#ဘဝနောက်ဆုံးအချိန်

အိမ်ထောင်သက် ၂ နှစ်အကြာတွင် နေရာလွဲ သန္ဓေတည်ရောဂါ (သားဥပြွန်တွင် သန္ဓေတည်ခြင်း) ကို ခံစားရပြီး ၁၉၅၇ ခု၊ ဧပြီလ ၂၅ ရက်တွင် စံပြ သားဖွားခန်းသို့ တက်ရောက်ကာ ခွဲစိပ်ကု ခံခဲ့ရသည်။ သက်သာဟန်ပြလာ၍ ဆေးရုံမှဆင်းဟန်ပြန်စဉ် ၁၉၅၇ ခု၊ မေလ ၆ ရက်တွင် မွန်းလွဲ၌ အမောဖောက်ပြီး ညနေ ၃ နာရီခွဲတွင် အဆုတ်ရောင်ရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်သည်။

ကွယ်လွန်ကြောင်းကို မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာက အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

ရုပ်ရှင်မင်းသမီး မေရီမြင့် ကွယ်လွန်သွားရပုံ

သားအိမ်တွင်သန္ဓေမတည်ဘဲ အူတွင် ထူးဆန်းစွာသန္ဓေတည်သဖြင့် ဧပြီလ၊ (၂၅) ရက်နေ့က စံပြသားဖွားခန်းသို့ တက်ရောက်ပြီး ဒေါက်တာကြည်ပေါနှင့် ခွဲစိပ်ကုသခဲ့သော နာမည်ကျော် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး မေရီမြင့်သည် မေလ၊ (၆)ရက်နေ့၊ ညနေ(၃)နာရီခွဲ အချိန်က ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်သွားရှာပြီ ဖြစ်ကြောင်း။

မေရီမြင့်သည် စံပြသားဖွားခန်းတွင် ကုသနေခဲ့ရာမှ သက်သာလာပြီး လူတွဲ၍ လမ်းပင် အနည်းငယ် လျှောက်နိုင်ပြီဖြစ်ရာ ဧပြီလ (၂၇) ရက်နေ့၌ ဆေးရုံမှ ဆင်းသက်နိုင်ရန် ဖြစ်သည်ဆိုကြောင်း။ သို့ရာတွင်မေလ၊ (၆)ရက်နေ့၊ နံနက် (၁၀) နာရီ အချိန်အထိ အခြေအနေ ကောင်းမွန်လျက် ရှိနေခဲ့သော်လည်း မွန်းလွဲပိုင်းလောက်၌ နမိုးနီးယား အဖျားဝင်လာခဲ့သဖြင့် အမောဖောက်၍ လာခဲ့ပြီး ညနေ (၃) နာရီခွဲလောက်တွင် ဘဝတစ်ပါးသို့ ပြောင်းသွားတော့ကြောင်း။ မေရီမြင့်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို ရေတပ်မတော်၏ ကားဖြင့် ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးသို့ ပို့ဆောင်လျက် ရေခဲတိုက်တွင် ထားရှိပြီး မပုပ်မသိုးရန် ဆေးထိုးထားကြောင်း။

ရုပ်ရှင်ပြဇာတ် အစည်းအရုံးမှ မေရီမြင့်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို မေလ (၇) ရက်နေ့ နံနက်တွင် ဆေးရုံကြီးမှ ထုတ်ဆောင်လျက် ရန်ကုန်၊ သရက်တော ကျောင်းတိုက် အုတ်လှေကားကျောင်းတွင် နိုင်ငံတော် ရုပ်ရှင်နှင့် ပြဇာတ် အစည်းအရုံးမှ အလောင်းကို ပြင်ဆင်ထားရှိပြီး မေလ၊ (၈) ရက်နေ့တွင် ကြံတော သုသာန်သို့ သင်္ဂြိုဟ်ရန် ပို့ဆောင်မည်ဟု သိရကြောင်း။

ပဒေသာဖလင်မှ ဒါရိုက်တာဉာဏ၏ မာယာကြာခြည် ဇာတ်ကားကို ရိုက်ဆဲဖြစ်သည်။

ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားကြီး ပြသရန် ၄ ရက်အလိုတွင် ဖြစ်သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၂၈ နှစ်သာ ရှိသေးသည်။ [၃]

အကိုးအကား

↑ "ဗမာ့ခေတ် သတင်းစာ"။ ၁၉၅၃၊ မေ ၂၈။

↑ "မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာ"။ ၁၉၅၇၊ မေ ၇။

↑ မိုးမြင့်ဝင်း (အနုပညာဒီပလိုမာ) ၏ ရှမ်းပြည်ကရွှေမင်းသမီးကလေး ရှန်ဟဲမယ် မေရီမြင့် The First Music and News Journal, no.391, 1st July 2014, page 24

(Wikipedia) 

*** ဆိုင်း၊ အငြိမ့်၊ သီချင်းနှင့်ဟာသများ စာမျက်နှာမှကူးယူဖော်ပြသည်။

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတွေကို ဘယ်လိုရေးမလဲ ?

  

စာရေးတာက သင်လို့ ရသလား။ သင်လို့ ရတယ်။ ဒါပေမယ့် သင်တိုင်း မတတ်ဘူး။ တတ်အောင်က ကိုယ်တိုင် လုပ်ရတာ။ အဲသည့်လို ကိုယ်တိုင် လုပ်ဖို့အတွက် ရှေ့သွား နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးဆရာတွေက ဘယ်လိုများ ရေးလေ့ရှိသတုန်း။ ဒါကို နည်းနည်း နားလည်ရင်၊ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က အစဆွဲမိတာတွေ ပိုများလာမယ်။ အစဆွဲမိတာများလေလေ၊ နင်းမိတာများလေလေ ဖြစ်မယ်။ ဒါဆိုရင်တော့ လမ်းက ပိုဖြောင့်၊ ပိုလွယ်၊ ပိုလျှောက်ရ ကောင်းသွားတာပေါ့။ ဒါ့ကြောင့် သူများနဲ့ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က ထပ်တူ မကျပေမယ့်၊ သူများတွေ ဘယ်လိုလုပ်သလဲဆိုတာကို လေ့လာကြည့်ရင်၊ ကိုယ့်ကျရင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာ ပိုသဘောပေါက်မယ်။ ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံရေးဆောင်းပါး ရေးတဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုတွေ ရေးမလဲဆိုတာကို ယေဘုယျ တင်ပြချင်တယ်။ 

 ဗျုပ္ပတ်

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ရေးဖို့အတွက်၊ ရှုဒေါင့်ပေါင်းစုံကနေ ရေးလို့ ရတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကိုယ်က နိုင်ငံရေးကွင်းပြင်ကို ကြည့်တဲ့အခါ၊ ဘယ်ဒေါင့်ကနေ ဘယ်လိုကြည့်မလဲဆိုတာကို သေချာ ပြတ်ပြတ်သားသား ရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖြစ်ထားဖို့ လိုတယ်။ ဘယ်လို ချည်းကပ်ပုံတွေ ရှိတာလဲ၊ ဘယ်လိုအမြင်မျိုးတွေ ရှိထားတာလဲ၊ ဘယ်လိုမှန်ပြောင်းကို သုံးနိုင်သလဲဆိုတာကို သေချာ ဂ-ဃ-န-ဏ နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို ကြည့်တဲ့အခါ၊ အကြမ်းဖျင်းကတော့ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးကို ရေးမှာလား၊ ပြည်ပနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို ရေးမှာလား ဆိုတာ သေချာပိုင်းဖြတ်ရတယ်။ ဒါ့အပြင် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းတွေကို ကြည့်မလား၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ကြည့်မှာလား၊ လူထုသဘောထားအမြင်ကို ကြည့်မှာလား၊ မူဝါဒတွေ / ပေါ်လစီတွေကို ကြည့်မှာလား၊ လူမှု-စီးပွား အခြေအနေတွေကို ကြည့်မှာလား၊ သမိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စတွေကို ကြည့်မှာလား၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးကို ကြည့်မှာလား၊ ပဋိပက္ခတွေကို ကြည့်မလား စသည်ဖြင့် ကိုယ်ကြည့်မယ့် ဧရိယာကို ပြတ်ပြတ်သားသား ပိုင်းဖြတ်ထားရမယ်။ ဒါ့အပြင် အဲသည့်ဧရိယာကို ကြည့်တဲ့အခါ ဘယ်ဒေါင့်ကနေ ကြည့်မှာလဲ၊ ဘယ်မှန်ပြောင်းနဲ့ ကြည့်မှာလဲဆိုတာ ရှင်းလင်းရတယ်။ ဒါက အခြေခံယေဘုယျနားလည်သဘောပေါက်ထားရမယ့် အချက်ဖြစ်တယ်။ 

 ၁။ ကွင်းထဲက အဓိက ကစားသမားတွေကို သိရမယ်။  

နိုင်ငံရေးဟာ ဘောလုံးပွဲတစ်ပွဲနဲ့ တူပါတယ်။ ဘယ်သူတွေက အဓိက ကစားသမားတွေလဲ။ ရှေ့တန်းက ဘယ်သူတွေလဲ။ နောက်တန်းက ဘယ်သူတွေလဲ။ ကွင်းလယ်ကစားသမားက ဘယ်သူလဲ။ နည်းပြက ဘယ်သူလဲ။ ဘယ်အသင်းနဲ့ ဘယ်အသင်းတို့ ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြတာလဲ။ ကစားပွဲစည်းမျဉ်းက ဘာလဲ။ ဒိုင်လူကြီးက ဘယ်သူတွေလဲ။ ဘယ်ပရိသတ်က ဘယ်သူ့ကို အားပေးတာလဲ။ အရံလူတွေက ဘယ်သူတွေလဲ။ လူလဲကစားတာတွေက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံလဲ။ ဘယ်သူက ဘယ်ခြေရှိသလဲ။ ဘယ်အသင်းရဲ့ တိုက်စစ်ဗျူဟာ ဘာလဲ။ သူတို့ ဘယ်လို အပေးအယူ လုပ်ပြီး ကစားနေကြသလဲ။ ဘယ်ဘက်က အသာစီးရနေတာလဲ။ ယခင်က ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ဖူးရင်၊ ဘယ်အသင်းက ဘယ်လောက် အရှုံးအနိုင်ရှိခဲ့သလဲ။

တကယ်တော့ နိုင်ငံရေးဟာ တကယ့်ကစားပွဲကြီးပါပဲ။ အသင်းပေါင်းစုံ ဝင်ရောက် ကစားကြတဲ့ အဆင့်အဆင့်ပြိုင်ဆိုင်ရတဲ့ ကစားပွဲကြီးတစ်ခုနဲ့ တူပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အာဏာနိုင်ငံရေးဟာ အစုအဖွဲ့တွေနဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေ၊ ကစားသမားတွေဟာ များပြားစုံလင်လှပါတယ်။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးရေးဖို့အတွက်ဆိုရင်၊ နိုင်ငံရေးကစားကွင်းထဲမှာ ရှိတဲ့ အဓိက ကစားသမားတွေကို ကောင်းကောင်း သိနားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။ အဲသည့်အထဲမှာ နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့တွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ အစိုးရတို့၊ ပါတီတို့၊ စစ်တပ်တို့၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းနဲ့ လူထုအပေါ် ဩဇာတိက္ကမကြီးတဲ့သူတွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေ၊ အမတ်တွေ၊ ဝန်ကြီးတွေ၊ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေ. စသည်ဖြင့် ပါနေတတ်တယ်။ ကိုယ်လေ့လာတဲ့ ဧရိယာအတွင်းမှာ ဘယ်သူတွေနဲ့ ဘယ်အဖွဲ့တွေဟာ အဓိက ကစားသမားတွေလဲဆိုတာကို သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ သူတို့ကို သရုပ်ခွဲစိစစ်နိုင်ဖို့လိုတယ်။ ပြီးတော့ တစ်ဦးချင်း၊ တစ်ဖွဲ့ချင်းကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါ၊ အဓိက နားလည်ရမယ့် ပထမဆုံးသော အခြေခံအချက်ဖြစ်တယ်။ [identify the key players and institutions]

 ၂။ လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးခေတ်ရေစီးကို နားလည်ရမယ်။ 

လက်ရှိ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မျက်မှောက်ရေးရာတွေကို သေချာ ဂ-ဃ-န-ဏ သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ အရင်က ဖြစ်နေတာတွေကိုချည်းပဲ သိနေရုံနဲ့ မရဘူး။ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်ကို ချိတ်ဆက်နိုင်ဖို့လိုတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အတိတ်ကိုလည်း နားလည်ရုံနဲ့ မပြီးဘူး။ လက်ရှိ မျက်မှောက်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးရေစီးကြောင်းကို နားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ ဒါကိုနားလည်မှ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ပီပီပြင်ပြင် ရေးနိုင်လိမ့်မယ်။ လက်ရှိ မျက်မှောက်ရေးရာတွေကို နားလည်ဖို့အတွက် ဘာလုပ်ရမလဲ။ သတင်းတွေကို ဖတ်ရမယ်။ အစိုးရ အစီရင်ခံစာတွေ၊ မူဝါဒအကျဉ်းတွေကို လေ့လာရမယ်။ လတ်တလော ထွက်ရှိလာတဲ့ သုတေသနစာတမ်းတွေ၊ သုတေသနအစီရင်ခံစာတွေကိုလည်း လေ့လာရမယ်။ သဘောထားကြေညာချက်တွေ၊ ထုတ်ပြန်ချက်တွေ၊ သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွေနဲ့ လက်ရှိ ကာလထဲမှာ ထူးခြားနိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ် ဇယားတွေကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒီကာလထဲမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ရှိသလား။ သို့မဟုတ် ဘယ်ဥပဒေကို အသစ်ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တာပဲ ဆိုတာမျိုးတွေ သိရမယ်။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ကာလထဲမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မျက်မှောက်ရေးရာနိုင်ငံရေးအဖြစ်အပျက်တွေကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်မှ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ပီပီပြင်ပြင်ရေးနိုင်လိမ့်မယ်။ [Monitor Current Events and Affairs]

 ၃။ နောက်ကွယ်က ဒဿနတွန်းအားကို လေ့လာရမယ်။ 

နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ အစိုးရတစ်ရပ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်တပ်တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လူမျိုးစုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ အမျိုးသားရေးအသင်းအဖွဲ့တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ် နောက်ကွယ်ကနေ ဒေါက်နဲ့ ထားထားသလို တွန်းကန်ပေးထားတဲ့ ဒဿနတစ်ခုခု၊ အတွေးအခေါ်တစ်ခုခု ရှိနေတတ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်တဲ့သူဟာ သူတို့နောက်ကွယ်က ဒဿနတွန်းအားကို သေချာနားလည်သဘောပေါက်အောင် လုပ်ရပါတယ်။ နောက်ကွယ်က ဘယ်ဒဿန အတွေးအခေါ်၊ ဘယ်လို နှုန်းစံ တန်ဖိုးမျိုးကို အဓိကထားပြီး တည်ဆောက် ဖွဲ့စည်းထားသလဲဆိုတာကို နားလည်အောင် လုပ်ရမယ်။ နောက်ပြီးတော့ အဲသည့်လို သိလာတဲ့ ဒဿနအတွေးအခေါ်ရဲ့ အခြေခံသဘောတရားကိုလည်း ကြေကြေလည်လည် သဘောပေါက်ဖို့ လိုသေးတယ်။ အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုတာကို သိပေမယ့်၊ အဲသည့်အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုတာ ဘာလဲ၊ ဘယ်လိုလဲ၊ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတာကို နားမလည်ရင် မရဘူး။ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒလို့ သိပေမယ့်၊ အဲသည့် ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒဟာ ဘာလဲ၊ ဘယ်လိုလဲ၊ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတာကို နားမလည်ရင် မရဘူး။ ဒါ့ကြောင့် နောက်ကွယ်က ထောက်ထားတဲ့ ဒဿနတွန်းအားကို နားလည်သဘောပေါက်မှသာ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါမှာ ဒေါင်းဒေါင်းပြေး တင်ပြ ဆွေးနွေးပြီး သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိမယ်။ [Analyze ideologies and ideas]

 ၄။ လူထုရဲ့ သဘောထားအမြင်ကို သဘောပေါက်ထားရမယ်။ 

နိုင်ငံရေးဆိုတာ အများနဲ့ လုပ်ရတဲ့ကိစ္စပဲ။ နိုင်ငံရေးဆိုတာ လူထုကိစ္စပဲ။ ဒီတော့ ကြိုက်သော်ရှိ ၊ မကြိုက်သော်ရှိ။ လူထုရဲ့ သဘောထား၊ လူအများစုရဲ့ ဆန္ဒအမြင်ဆိုတာတွေကို နားစွင့်ရမယ်။ အမှုမဲ့အမှတ်မဲ့မနေရဘူး။ ဒါပေမယ့် လူထုဆိုတဲ့သဘောက သိပ်ကို ယေဘုယျဖြစ်လွန်းတယ်။ လူအများရဲ့ သဘောထားဟာ တစ်ဦးချင်းအနေနဲ့တော့ ကွဲလွဲချက်တွေ ရှိနိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် အများစုက ယေဘုယျအားဖြင့် ဘယ်လိုသဘောထားမျိုး၊ ဘယ်လိုအမြင်မျိုး ရှိသလဲဆိုတာကို နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးရေးတဲ့အခါ သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ ခေတ်သစ်နိုင်ငံတွေမှာတော့ လူထုသဘောထားစစ်တမ်းမျိုးတွေကို သုတေသနနည်းအားဖြင့် လုပ်လာနိုင်ကြပါပြီ။ ဒီလို လူထုစစ်တမ်းတွေက အကန့်အသတ် ရှိပေမယ့် ယုံကြည်ရလောက်တဲ့ အချက်အလက်တွေဖြစ်ဖို့ များပါတယ်။ လူထုသဘောထားစစ်တမ်းတိုင်းက လုံးဝ ဥဿုံမှန်ကန်နေတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အကြောင်းအကျိုးညီညီနဲ့ နားလည်လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စစ်တမ်းတွေ၊ လေ့လာဆန်းစစ်ချက်တွေ၊ လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာပေါ်က ဆွေးနွေး ငြင်းခုန်မှုတွေကို သတိထားပြီး ကြည့်ရှုရမယ်၊ နားစွင့်ရမယ်။ လူထူသဘောထားအမြင်တွေက ဘယ်ဘက်ကို ဘယ်လိုမျိုး တိမ်းညွှတ်နေသလဲဆိုတာကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်မှသာ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတွေ ရေးတဲ့အခါ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိလိမ့်မယ်။ [Assess Public Opinion]

 ၅။ မူဝါဒရေးရာ အငြင်းအခုန်တွေကို လေ့လာဆန်းစစ်ရမယ်။ 

ပေါ်လစီဒီဘိတ်တွေလို့ ပြောရမှာပေါ့။ ပေါ်လစီဒီဘိတ်တွေက ဘာတွေလဲဆိုတာ နားလည်အောင် လုပ်ရမယ်။ မူဝါဒရေးရာတွေကို ဆွေးနွေး ငြင်းခုန်နေသူတွေဟာ ဘယ်လို အထိုင်မျိုးကနေ ချည်းကပ်ပြီး ပြောနေတာလဲ။ ဘာကို ဦးတည် ရည်ရွယ်တာလဲ။ ဘယ်လို နေရာမျိုးမှာ မဟာဗျူဟာ ကွဲလွဲချက်တွေ ရှိနေတာလဲ။ ဘယ်လိုကိစ္စမျိုးကတော့ ဝိဝါဒ ကွဲစရာတွေဖြစ်နေတယ်၊ ဘယ်လိုအချက်မျိုးကတော့ အကျိုးစီးပွားချင်း ထိပ်တိုက်တိုးနေတယ်။ ဘယ်ကိစ္စကတော့ ကျဉ်းထဲကျပ်ထဲရောက်နေပြီး ရှေ့မတိုးသာ နောက်မဆုတ်သာ ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်လိုကိစ္စမျိုးကတော့ နှစ်ဖက်စလုံးက လက်မခံနိုင်စရာကိစ္စဖြစ်နေတယ်။ ဒီမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့စဉ်တုန်းက ဘယ်လို ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမျိုးတွေဖြစ်ခဲ့တယ်။ မူက ကောင်းပေမယ့် လူက မကောင်းတဲ့အခါ ဘယ်လို ကျရှုံးခဲ့ရတယ်. စတာတွေကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး၊ မူဝါဒ အငြင်းအခုန်တွေကို နားလည်သဘောပေါက်အောင် လုပ်ရမယ်။ ပေါ်လစီတွေကို အခြေအတင်း ငြင်းခုန်နေကြတာဟာ စကားလုံး တစ္ဆေအခြောက်ခံနေရတာလား။ သို့တည်းမဟုတ် အခြေခံမူတွေမှာ ကွဲလွဲချက်ရှိနေတာလား။ သို့မဟုတ် အကျိုးစီးပွားချင်း ထိပ်တိုက်တိုးနေတာလား။ ဒါမှမဟုတ် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း နားမလည်ဘဲ စကားများ ရန်ဖြစ်နေတာလား။ စတာတွေကို မေးနိုင်ရမယ်။ ဒီလိုနားလည်သဘောပေါက်မှသာလျှင်၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် ရေးတဲ့အခါမှာ နိုင်ငံရေးမြင်ကွင်းကို အပေါ်ယံထက် ပိုပြီး နက်အောင် တူးနိုင်ဆွနိုင်လိမ့်မယ်။ သို့မဟုတ်ရင်တော့ အပေါ်ယံ ရှပ်ပါးလေးပဲ ရေးနိုင်တဲ့ ခပ်တိမ်တိမ် ဆောင်းပါးမျိုးပဲဖြစ်မယ်။ [Examine Policy Debates]

 ၆။ လူမှု-စီးပွားအခြေအနေတွေကို လေ့လာသုံးသပ်ရမယ်။ 

လူမှုစီးပွားအခြေအနေအောက်မှာ ဘယ်လိုအကြောင်းအရာတွေကို နားလည်ဖို့ လိုမလဲ။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ဟာ ကိုယ်ရွေးချယ်တဲ့ အကြောင်းအရာကို မူတည်ပြီးတော့ လူမှု-စီးပွားရေးရာတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ပတ်သက်တာမျိုးဖြစ်ချင်မှဖြစ်မယ်။ ဒါပေမယ့် တိုက်ရိုက် ပတ်သက်သက် မပတ်သက်သက်၊ နိုင်ငံအတွင်းမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ လူမှုစီးပွားအခြေအနေကို နားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ စီးပွားရေးက တက်နေလား၊ ကျနေလား။ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးအခြေအနေတွေ ဘယ်လို ရှိသလဲ။ လူတွေရဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲ၊ လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် စားဝတ်နေမှု အခြေအနေတွေနဲ့ ဝင်ငွေ ရပေါက်ရလမ်းတွေက ဘယ်လို အနေအထားမျိုးမှာဖြစ်နေသလဲ။ လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး အခြေအနေတွေက ဘယ်လို ဖြစ်နေသလဲ။ လူတွေရဲ့ နေထိုင် သွားလာ ရွှေ့ပြောင်းမှု ပုံစံတွေက အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲဆိုတာကို နားလည်ရမယ်။ ဒီလို လူမှုစီးပွား အခြေအနေတွေဟာ နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးတာကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သလို၊ အစိုးရရဲ့ ပေါ်လစီအတိမ်းအညွှတ်တွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်တယ်၊ ပဋိပက္ခတွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ ဘာလို အကြောင်းအကျိုးတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးဖြစ်နေသလဲဆိုတာကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါမှ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါမှာ နောက်ခံအသိဗဟုသုတဟာ ကြွယ်ကြွယ်ဝဝဖြစ်မယ်။ [Evaluate Socio-Economic Factors]

 ၇။ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုနဲ့ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စနစ်ကို စနည်းနာပါ။ 

များသောအားဖြင့်တော့ နိုင်ငံရေးအရ တည်ငြိမ်လား၊ အုပ်ချုပ်ရေးအရ တည်ငြိမ်လား၊ မူဝါဒအရ တည်ငြိမ်လားဆိုတာတွေကို လေ့လာကြည့်ရတာပါ။ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စနစ်က ထိရောက်ရဲ့လား။ အားရှိပါးရှိ ဖြစ်ရဲ့လား။ နိုင်ငံရေးတွေမှာ အစွန်းနှစ်ဖက် အားပြိုင် လွန်ဆွဲမှုတွေ သိပ်ကို ပြင်းထန်နေသလား။ ခြစားမှု လာဘ်စားမှု အဂတိလိုက်မှုတွေက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲ။ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှု အတိုင်းအတာက ဘယ်လောက်အထိ ရှိသလဲ။ အစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစွမ်းရည်က ဘယ်လောက် စမတ်ကျကျ ဖြစ်သလဲ။ ဒါတွေကို ခြုံငုံလေ့လာထားရတာပါ။ အဲသည့်လို ပြောတဲ့နေရာမှာလည်း ဗဟိုအစိုးရ၊ ပြည်နယ်အစိုးရနဲ့ ဒေသန္တရအစိုးရအလွှာတွေမှာ အလွှာအလိုက် ဆင်းပြီး ကြည့်သင့်က ကြည့်ရပါတယ်။ ဒေသအဆင့်မှာပဲ နားလည်နေမျိုး မဖြစ်ရသလို၊ ဗဟိုအဆင့်မှာပဲ တစ်ပြီး အောက်ကို ဆင်းမကြည့်နိုင်တာမျိုးလည်း မဖြစ်ရဘူး။ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုနဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တွေကို နားလည်သဘောပေါက်ထားဖို့ လိုတယ်။ ဒါမှသာ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါ အခြေအနေကို ကောင်းကောင်းနားလည်သဘောပေါက်ပြီး စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိလိမ့်မယ်။ [Assess Political Stability and Governance]

 ၈။ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေကို စဉ်းစားပါ။ 

နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေကို ရေးတဲ့အခါမှာ၊ နိုင်ငံတွေဟာ သူ့ချည်းသီးသန့် သီးခြားနေထိုင် ရပ်တည်ကြရတာမျိုး မဟုတ်ဘူးဆိုတာ နားလည်ပါ။ နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံအချင်းချင်း ကူးလူးဆက်ဆံမှုတွေ ရှိတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ၊ စီးပွားရေးအရ၊ စစ်ရေးအရ၊ သံခင်းတမန်ခင်းအရ ဆက်ဆံမှုတွေ ရှိတယ်။ အထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေက နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ ဒွေးရောယှက်တင်ဖြစ်နေတတ်တယ်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှု ဩဇာကလည်း ရှိနေတယ်။ ဒါတွေကို အကြမ်းဖျင်းနားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးလို့ ပြောရင် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေ ပါလာပြီ။ သံတမန်ဆက်ဆံရေး အခြေအနေတွေ ပါလာပြီ။ မဟာမိတ်ဖွဲ့တာတွေ၊ စစ်ရေးစာချုပ်၊ စီးပွားရေး - ကုန်သွယ်ရေး စာချုပ်တွေ ပါလာပြီ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံမှာ ပါဝင်ကပြရတာတွေ ပါလာပြီ။ ဒါ့အပြင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပေါင်းစည်းဆက်ဆံမှုတွေ ပါလာပါပြီ။ ဒါတွေကို သေချာ နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးဟာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးအခြေအနေတွေနဲ့ တနည်းမဟုတ် တနည်း ပက်သက်ဆက်နွှယ်နေတယ်။ [Consider International Relations]

 ၉။ ဖြစ်တန်ချေ လားရာနဲ့ စိန်ခေါ်ချက်တွေကို သရုပ်ခွဲပါ။ 

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်က အတိတ်က အကြောင်းကို ရေးတာလည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ကို မူတည်ပြီး ရေးတာလည်းဖြစ်မယ်။ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်ကို ချိတ်ဆက်ပြီး ရေးတာလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်မယ်။ အမျိုးမျိုးဖြစ်နိုင်တယ်။ ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်ဖြစ် အနာဂတ်ကို မျှော်ကြည့်ပြီး ဖြစ်တန်ချေတချို့ကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါ့အပြင် လက်ရှိ ကြုံတွေ့နေရတဲ့စိန်ခေါ်ချက်တွေက ဘာတွေလဲ။ ဥပမာအားဖြင့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးကို သက်ရောက်နိုင်တဲ့ အချက်တွေထဲမှာ နည်းပညာကိစ္စ၊ လူဦးရေ အရွှေ့အပြောင်းကိစ္စ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိစ္စနဲ့ ပထဝီနိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေဟာ စုပေါင်းသက်ရောက်နေတာပဲဖြစ်တယ်။ ဒါတွေရဲ့ ဖြစ်တန်ချေ၊ ဖြစ်နိုင်ချေ၊ ဖြစ်လာနိုင်မယ့် လားရာတွေကို တွက်ဆဖို့ လိုတယ်။ ဘယ်လို စိန်ခေါ်ချက်တွေရှိနေသလဲဆိုတာလည်း အကဲဖြတ်နိုင်ရမယ်။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အသိနဲ့ နားလည်မှု ထုထည်ကို ဖြည့်ထားရသလို၊ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်စွမ်းကိုလည်း ဒီဂရီမြှင့်ထားရတယ်။ [Analyze Challenges]

မှတ်ချက်။။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ဟာ [Evidence-based Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊ [Opinion Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊ [Analytical Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်နေပါစေ အခု ကျနော် တင်ပြခဲ့တဲ့ ကိစ္စတွေကိုတော့ တိုက်ရိုက် သုံးသည်ဖြစ်စေ၊ တိုက်ရိုက် မသုံးသည်ဖြစ်စေ --- နားလည်သဘောပေါက်ပြီး လေ့လာဆန်းစစ်ထားနိုင်ရပါလိမ့်မယ်။ စာဖြစ်အောင် ရေးဖို့အတွက် နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို အားထုတ်ရာမှာ ဒီလောက် လိုချင်မှ လိုပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးပေါင်း ရာချီရေးဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ထားတယ်ဆိုရင်တော့ အခု ကျနော် တင်ပြတဲ့အချက်တွေဟာ မဖြစ်မနေ နားလည်သဘောပေါက်ထားရမယ့် အချက်တွေဖြစ်တယ်။ 

မင်းသေ့ 

၁၁ ၊ ဧပြီ ၂၀၂၄

“ပြဿနာက ကိုယ် ဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါ”

 “ပြဿနာက ကိုယ် ဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါ”

🔳 တစ်ယောက်နဲ့ ပြဿနာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလူရဲ့အလွန် ဖြစ်နိုင်တယ်။

နှစ်ယောက်နဲ့ ပြဿနာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလူရဲ့အလွန် ဖြစ်နိုင်သေးတယ်။

၄-၅ ယောက်မကနဲ့ ဖြစ်လာတယ်။ ဖြစ်တဲ့လူပဲ ပြောင်းသွားတယ်၊ ကိုယ်ကတော့ မပြောင်းဘူးဆို ပြဿနာရဲ့ အရင်းခံက ကိုယ်များဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်သင့်ပါတယ်။

🔳 ဒီနေရာမှာ ကိုယ်က မြင်ရင် မြင်တဲ့အတိုင်း ပြောတတ်သူ၊ အားမနာတတ်သူ၊ လက်ပိုက်ကြည့်မနေတတ်သူမို့ လူမုန်းများတာမျိုးနဲ့တော့ မရောထွေးစေလိုဘူး။

လူတွေကြားမှာ နေတဲ့အခါ အများနဲ့ အဆင်ပြေဖို့ သူတို့အကြိုက်ပဲ လိုက်နေရမယ် ဆိုတာက အဓိပ္ပါယ်မရှိဘူး။ လူများတိုင်းလည်း မှန်နေတာမှ မဟုတ်ပဲကိုး။

အဲဒီလို လူတွေမှာကျ ယုံကြည်မဲ့သူ၊ အလုပ်တွဲလုပ်မဲ့သူတွေ ရှိတယ်။ အမြင်မတူတာကို လက်ခံပေးနိုင်ရင်၊ အလုပ်နဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ခွဲခြားနိုင်ရင် သူတို့နဲ့ ဘာပြဿနာမှ မရှိဘူး။ ကုန်ကုန်ပြောရရင် လူကို ကြည့်မရရင်တောင် မူအရတော့ သူ့ကို လေးစားလို့ရတယ်။

🔳 အပေါ်မှာ ပြောခဲ့တဲ့ လူပုံစံမျိုးကျ သူ့ရဲ့ Personality, Attitude စတဲ့အပိုင်းတွေမှာ ပြဿနာ ရှိနေတာ။

ငါပဲ မှန်တယ်၊ ငါပဲ ကောင်းတယ်၊ တစ်လောကလုံးက မကောင်းဘူး၊ ဒီလိုအတွေးတွေ ရှိကြတယ်။ အဝေဖန်လည်း မခံနိုင်ဘူး။ တစ်ခုခုဆို လိုတာထက် ပိုပြီး အလွန်အကျွံ တုံ့ပြန်တယ်။ ဒီတော့ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိသမျှ လူအားလုံးဟာ သတိနဲ့ နေနေရတယ်။ နည်းနည်းကလေးမှ အတိမ်းအစောင်း မခံဘူး။ စကားအမှား မခံဘူး။ ဒါ့အပြင် သူ့မပြောတာတွေကိုလည်း သူ့ဟာသူ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ပြီး ပြဿနာ ရှာနေတတ်သေးတယ်။

🔳 အရင်က စာတွေထဲလည်း ထည့်ရေးဖူးပါတယ်။

တစ်ခါက အဖိုးကြီးတစ်ယောက် အိပ်နေတုန်း သူ့မုတ်ဆိတ်မှာ မြေးလေးတွေက နောက်ပြောင်တဲ့သဘောနဲ့ အင်မတန် အနံ့ပြင်းတဲ့ ခရင်မ်တွေ သွားသုတ်ထားသတဲ့။ အဲဒါနဲ့ အဖိုးကြီးက နိုးလာတော့ အဲဒီအနံ့ ဆိုးဆိုးကြီးကို ရနေတာပေါ့။

ဘယ်နားမှာလဲ လိုက်ရှာတယ်၊ မီးဖိုချောင်ထဲ သွားတော့လည်း ဒီအနံ့၊ အိမ်ရှေ့ ထွက်တော့လည်း ဒီအနံ့၊ ဘယ်သွားသွား အနံ့က ရနေတော့ သူက ပြောလိုက်တယ်၊ ဟာ တစ်အိမ်လုံးလည်း နံစော်နေတော့တာပါလားတဲ့။ အမှန်တော့ အနံ့က သူ့မုတ်ဆိတ်မှာပဲ ရှိနေတာ။ ဒါပေမဲ့ သူကတော့ တစ်လောကလုံးက အနံ့ထွက်နေတယ်ပဲ ထင်နေတယ်။

လက်တွေ့ဘဝမှာလည်း အဲ့ဒီလိုလူတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ပြဿနာရဲ့ အရင်းခံက သူ့မှာ ရှိနေတာ။ ဒါပေမဲ့ သူ့ကိုယ်သူ သတိမထားမိဘူး။ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုပဲ လက်ညှိုးထိုးနေမိတတ်တယ်။

🔳 Narcissistic Personality Disorder ဆိုတာလည်း ဖတ်ဖူးကြမယ် ထင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အရေးကြီးတဲ့သူအဖြစ် အလွန်အမင်း အထင်ရောက်နေတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။

လူတွေဆီက Attention ကို လိုချင်တယ်။ တောင့်တတယ်။ မရရအောင်လည်း လုပ်တယ်။ အလေးစားခံချင်တယ်။ အဲဒီလိုရဖို့အတွက် ဘာမဆို လုပ်ဖို့ ဝန်မလေးဘူး။ ဘယ်သူ့ကို ထိုးချဖို့မှ နောက်မတွန့်ဘူး။ မနာလိုစိတ်လည်း များတယ်။ ခက်ထန်တယ်။ ကိုယ့်ထက် နိမ့်ပါးတဲ့သူဆို သိပ်အနိုင်ကျင့်တယ်။

အပေါ်ယံကြည့်လိုက်ရင် သန်မာသယောင်၊ ရဲတင်းသယောင်၊ ခက်ထန်သယောင် ထင်ရပေမဲ့ အတွင်းထဲမှာ ပြိုလဲနေတယ်။ မိမိကိုယ်မိမိ လေးစားမှု ပျောက်ဆုံးနေတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ နည်းနည်းကလေးတောင် ဝေဖန်မခံနိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ ပြောလိုက်တာနဲ့ ဝုန်းခနဲ ထလောင်သွားတတ်တယ်။

🔳 အဲဒီလို လူတွေဟာ အလုပ်အကိုင်၊ မိသားစု၊ အိမ်ထောင်ရေး ဘယ်တစ်ခုမှာမှ အဆင်ပြေတယ်ရယ်လို့ မရှိဘူး။ သူပဲအမှန်၊ သူပဲအကောင်း ဖြစ်နေတော့ ဘယ်သူနဲ့မှလည်း ရေရှည်အဆင်မပြေဘူး။ အဲဒီလို အများနဲ့ မဝင်ဆံ့တဲ့အတွက် Sense of belonging က ပျောက်ဆုံးနေတယ်။ သူ့အနားမှာ ဘယ်သူမှ မရှိသလို ခံစားနေရတယ်။ ဒီအခါ သူ့ရဲ့ စိတ်အခြေအနေက ပိုဆိုးလာပြီး အပြုအမူတွေကလည်း ပိုခက်ထန်လာတယ်။ လူတွေက ပိုစွန့်ခွာလာတယ်။ အဲဒီလိုနဲ့ပဲ သံသရာ လည်ကုန်တော့တာပေါ့။

အကြောင်းရင်းကို အတိအကျ မသိပေမဲ့ မျိုးဗီဇနဲ့ ဆိုင်သလို၊ ငယ်ဘ၀ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့လည်း ဆိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အလွန်အမင်း ချီးကျူးမြှောက်ပင့် အလိုလိုက်ခံခဲ့ရတာ၊ ဒါမှမဟုတ် လျစ်လျူရှုခံခဲ့ရတာတွေ ကြုံဖူးရင် အဲဒီလို ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေထက်စာရင် အမျိုးသားတွေမှာ ပိုပြီး တွေ့ရတတ်တယ်။

🔳 Self-awareness အားနည်းတဲ့အတွက် ကျွန်တော်/ ကျွန်မမှာတော့ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ပြဿနာ ရှိနေပြီလို့ သတိထားမိဖို့ သိပ်ခက်ပါတယ်။ သွားပြောရင်တောင် ပြောတဲ့သူကို ရန်ပြန်တွေ့ဦးမှာကို။

ပြဿနာက သူ့မှာ ရှိနေတဲ့အတွက် ဘဝက ဘယ်လိုမှ နေမပျော်ဘူး။ စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိတ်ပူပန်မှုတွေ အမြဲမပြတ် ကြုံနေရမယ်။ အဲဒီအတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးဖို့ လုပ်ရင်းနဲ့မှ ဒီအကြောင်းရင်းခံကို သတိထားမိလာတာမျိုးပဲ အဖြစ်များတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

(သတိချပ်စေလိုတာကတော့ အပေါ်က အချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီနေတိုင်း တစ်ယောက်ယောက်ကို Narcissistic Personality Disorder ရှိနေပြီဆိုပြီး လွယ်လင့်တကူ တံဆိပ်မကပ်မိဖို့ပါပဲ။ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပညာရှင်တွေရဲ့ စစ်ဆေးမှုနဲ့သာ အတည်ပြုနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Knowledge တစ်ခုအနေနဲ့ပဲ သိထားစေချင်တာပါ)

🔳 အဓိကကတော့ အစွန်းနှစ်ဖက် လွတ်ဖို့ပဲလို့ မြင်ပါတယ်။ အဲဒီအလယ်အလတ်လမ်းစဉ်က အရာအားလုံးမှာ အရေးကြီးတယ် ဆိုတာကို ကြာလေ ကြာလေ ပိုသဘောပေါက်လာလေပဲ။

တစ်ယောက်ယောက်နဲ့ အဆင်မပြေတိုင်း ငါ့အမှား၊ ငါ့အပြစ်၊ ငါ့ဘက်က လိုအပ်သွားတာ ဆိုပြီး တွေးနေတာကလည်း အခါခပ်သိမ်းမှာ အဆင်မပြေဘူး။

အဲဒီလိုပဲ၊ ငါပဲ အမှန်၊ ငါပဲ အကောင်း၊ လက်မတထောင်ထောင်၊ လက်ညှိုးတထိုးထိုး လုပ်နေတိုင်းလည်း အဆင်မပြေဘူး။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြန်ဆန်းစစ်ဖို့၊ သိအောင်လုပ်ဖို့ကတော့ အရေးကြီးဆုံးပါပဲ။

🔳 ဒါကြောင့်ပဲ Self-awareness ဟာ EQ အားကောင်းဖို့အတွက် အခြေခံအကျဆုံး Foundation လို့ ပြောရတာပါ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်မှ သတိမထားမိဘဲနဲ့ ကိုယ့်ခံစားချက်တွေကို သူများအပေါ် ပုံမချမိ​အောင် ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့၊ တစ်ပါးသူဘက်က ဖြည့်တွေးတတ်ဖို့၊ အများနဲ့ ဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေဖို့ဆိုတာ ဘယ်နည်းနဲ့မှ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

ဒေါက်တာ ဖြိုးသီဟ

(၂၈.၃.၂၀၂၄)

Ref: Narcissistic Personality Disorder: Signs, Traits and Tests - WebMD

*** Dr. Phio Thiha ရဲ့စာမျက်နှာမှ ကူးယူဖော်ပြသည်။ 

မြန်မာဘာသာစကား

 

တရုတ်-တိဗက်မြန်မာဘာသာစကား

မြန်မာဘာသာစကားသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရုံးသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ဗမာလူမျိုးနှင့် ဗမာနွယ်ဝင်(ဓနု၊ အင်းသား၊ တောင်ရိုးနှင့် ယော)တို့၏ ဇာတိစကားဖြစ်သည်။ ဗမာလူမျိုးတို့သည် တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ (Tibeto-Burman Languages) ပြောဆိုသည့် လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အကြီးဆုံးသော လူမျိုးဖြစ်သည်။ လူဦးရေ ၃၈သန်းကျော်ခန့်သည် မြန်မာဘာသာစကားကို မိခင်ဘာသာစကား အနေဖြင့် သုံး၍ မြန်မာတိုင်းရင်သားများသည် ဒုတိယဘာသာစကား အနေဖြင့် သုံးသည်။

မြန်မာဘာသာစကားသည် တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ အုပ်စုတွင် ပါဝင်သည်။ တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ အုပ်စုသည် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ မိသားစု (Sino-Tibetan Languages Family) ထဲတွင် ပါသည်။ မြန်မာဘာသာသည် တက်ကျသံရှိသော (tonal) ၊ နိမ့်မြင့်အမှတ်အသားရှိ (pitch-register) ဖြစ်သော၊ ဧကဝဏ္ဏစကားလုံး (monosyllabic) အလွန်များသော ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ကတ္တား-ကံ-တြိယာ စကားလုံးအစီအစဉ်ဖြင့် ရေးသော သရုပ်ခွဲဘာသာစကား (analytic language) လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာအက္ခရာများသည် ဗြာဟ္မီအက္ခရာ မှ ဆင်းသက်လာသည်။

အတန်းအစားခွဲခြင်း

မြန်မာဘာသာစကားသည် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစု ၏ ဗမာနွယ်ဘာသာစကားများ (Burmish languages) မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများထဲတွင် တရုတ်နွယ် ဘာသာစကား (Sinitic) မဟုတ်သည့် ဘာသာစကားများတွင် သုံးစွဲသူ အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများထဲ၌ မြန်မာဘာသာစကားသည် စာပေအရေးအသားစနစ် ပေါ်ထွန်းခဲ့ရာတွင် တရုတ်စာ၊ ပျူစာ၊ တိဗက်စာနှင့် တောင်ဂွတ်စာ တို့နောက် ပဉ္စမမြောက် ဖြစ်သည်။

ဒေသိယစကားများ

ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း တစ်လျောက်တွင် နေထိုင်ကြသော မြန်မာစကား ပြောဆိုသူများသည် ကွဲပြားခြားနားမှု မပြောပလောက်သော စကားလုံးအသုံးအနှုန်း ကွာခြားမှုသာ ရှိသည်။ သို့သော် စံပြုမြန်မာစကားဖြင့် ကွာခြားသည့် ဒေသိယစကား ပြောဆိုသည့် လူနည်းစုများကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘေးအစွန် ဒေသများတွင် တွေ့ရသည်။ အဆိုပါ ဒေသိယစကားများမှာ

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး – ဘိတ်စကား၊ ထားဝယ်စကား၊ ပုလောစကား

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး – ယောစကား

ရှမ်းပြည်နယ် – အင်းသားစကား၊ တောင်ရိုးစကား၊ ဓနုစကား

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပြောဆိုကြသော ရခိုင်စကားနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် ပြောဆိုကြသည့် မရမာစကား များအား မြန်မာ ဒေသိယစကားများအဖြစ် ယူဆကြသလို တခါတရံ သီးခြားဘာသာစကား များအဖြစ်လည်း ယူဆကြသည်။ ရခိုင်စကားသည် ရှေးဟောင်း မြန်မာစကားနှင့် အတူဆုံးဖြစ်သည် ([r] အသံသုံးသေးသည်)။ တနင်္သာရီတိုင်း၏သီးခြားစကားများမှာ သံရပ်ကိုတိုးသည်။ ထားဝယ်ဘာသာသည် [-l-] (ရှေးဟောင်းမြန်မာစာမှ အသုံးပြုသည်) အလယ်သုံးသေးသည်။ စကားအသုံးအနှုန်းနှင့် အသံထွက်များတွင် ကွာခြားမှု ရှိကြသော်လည်း ဗမာဘာသာစကား၏ ဒေသိယစကားများတွင် အပြန်အလှန် နားလည်နိုင်စွမ်း ရှိကြသည်။ အများအားဖြင့် နိမ့်မြင့်သံ လေးမျိုးရှိခြင်းနှင့် ဗျည်းသံများတူခြင်းနှင့် စာရေးသားရန် မြန်မာအက္ခရာများကိုသာ သုံးကြခြင်း စသည်တို့တွင် တူညီကြသည်။

ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းဒေသ

ရန်ကုန်-မန္တလေး တို့တွင် တစ်ဆက်တစ်စပ်တည်း ပြောဆိုကြသော စံပြု မြန်မာစကားသည် ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းတွင် သုံးသော စကားများပင် ဖြစ်သည်။ အထက်မြန်မာပြည်နှင့် အောက်မြန်မာပြည်ကြားအဓိက စကားကွာခြားမှုမှာ အသံထွက်ကွာခြားခြင်း မဟုတ်ဘဲ စကားလုံးရွေးချယ်မှု ကွာခြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်းအတွင်း အသံထွက် ကွာခြားမှု အနည်းငယ် ရှိသည်။ ဥပမာ ရဟန်းသံဃာများကို ကပ်လှူသည့် ဆွမ်းကို အထက်မြန်မာပြည်က ဆွမ်း [sʰwáɴ] ဟု စာလုံးပေါင်းအတိုင်း အသံထွက်သော်လည်း အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဆွန်း [sʰʊ́ɴ] ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မန္တလေးတွင် ကျား၊ မ မရွေး မိမိကိုယ်ကို "ကျွန်တော်"ဟု ညွှန်းဆို ပြောကြားလေ့ရှိသည်။ ရန်ကုန်တွင်မူ ‘ကျွန်တော်’ကို အမျိုးသားများသာ သုံးကြပြီး အမျိုးသမီးများက "ကျွန်မ"ဟု သုံးနှုန်းသည်။ အထက်မြန်မာပြည်တွင် မိခင်နှင့် ဖခင်ဘက်မှ ဆွေမျိုးသားချင်းများကို ခွဲခြား ခေါ်ဝေါ်နေဆဲ ရှိပြီး အောက်မြန်မာပြည်တွင်မူ သိသိသာသာ ခွဲခြား ထားခြင်း မရှိပေ။ ဥပမာ အထက်မြန်မာပြည်တွင် ဖခင်၏ အမနှင့် ညီမအား အရီးကြီးနှင့် အရီးလေးဟု လည်းကောင်း၊ မိခင်၏ အမနှင့် ညီမအား ဒေါ်ကြီးနှင့် ဒေါ်လေးဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဒေါ်ကြီးနှင့် ဒေါ်လေးဟုသာ ခေါ်ဝေါ်သည်။

မြန်မာစကားသည် အထက်မြန်မာပြည်တွင် မြစ်ဖျားခံခဲ့သည် ဆိုသော်လည်း ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည့် လေယူလေသိမ်းနှင့် အသုံးအနှုန်းမှာ ရန်ကုန်မြို့မှ လေယူလေသိမ်းနှင့် အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ဖြစ်ရသည်မှာလည်း ရန်ကုန်မြို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် မြို့တော်ဖြစ်လာသည်က တစ်ကြောင်း သတင်းမီဒီယာများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် တစ်ကြောင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် မင်းနေပြည်တော်မှာ မန္တလေးမြို့ဖြစ်သောကြောင့် ယခင်ကမူ မန္တလေးမြို့သူ မြို့သားများ ပြောကြားသည့် လေယူလေသိမ်းကို စံအဖြစ် ယူဆကြသည်။

အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဘာသာစကားပျံ့နှံ့မှု

မြန်မာစကား ပြောသူများ၊ အထူးသဖြင့် ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းတွင် နေထိုင်ကြသူများ ကြားတွင် အပြောစကားသည် မှတ်သားဖွယ်ရာပင် ညီညွတ်တူညီသည်။ အဓိကကျသော ပထမအကြောင်းအရင်းမှာ ရိုးရာ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း ပညာရေး စနစ်ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဘုန်းတော်ကြီးသင်ပညာရေးကျောင်းများသည် ပညာရေးကို များစွာ အားပေးပြီး စကားအပြောအဆို အရေးအသားကောင်းမွန် ညီညွတ်အောင် အလေးထား သင်ကြားပေးသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာပြည်တစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ပြီး ငါးနှစ်အကြာတွင် တစ်ပြည်လုံး ကောက်ယူခဲ့သော သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် နယ်မြေအတွင်း အမျိုးသားများ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းများ ထူးခြားစွာ မြင့်မားနေပြီး ၆၂.၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိသည်။ စာတတ်မြောက်မှု မရှိသေးသော လူနည်းစုလူမျိုးများရှိရာ တောင်ပေါ်ဒေသအချို့ကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ခြင်း မပြုလျှင် ထိုကိန်းဂဏန်းထက် ပိုမိုများမည်ဖြစ်ရာ ထိုခေတ်အခါအနေဖြင့် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းထားဖြစ်သည်။ အထက်မြန်မာပြည်မှ ဗမာမျိုးနွယ် ဗမာစကားပြောသူများ အောက်မြန်မာပြည်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြသည်မှာ များစွာ မကြာသေးသော်လည်း အောက်မြန်မာပြည်တွက်လည်း ​ဗမာလူမျိုးများပျံ့နှံ့နေထိုက်ကြပြီး ၎င်းတို့ကို အောက်သားဟုခေါ်ကြသည်။ ၁၈ ရာစု အလယ်ပိုင်းအထိ အောက်မြန်မာပြည်တွင် မွန်လူမျို၊ ​ဗမာ နှင့်အခြာလူမျိုးများ နေထိုင်ကြပြီး ​ဗမာဘာသာစကားက လွှမ်းမိုးထားသည်။ ၁၇၅၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာစကားပြောသည့် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်က ဟံသာဝတီပြည်ကို အနိုင်ရရှိပြီးနောက် စတင်၍ အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဗမာစကားကိုသာ အဓိကထား သုံးစွဲလာကြသည်။ ၁၈၃၀ ခုနှစ်ရောက်သော အခါ ၎င်းဒေသတွင် နေထိုင်သူများ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဗမာ ဟု သတ်မှတ်ပြောဆိုကြသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ အထက်မြန်မာပြည်မှ ဗမာများ ပြောင်း ရွေ့လာခြင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ ကူးပြောင်းခြင်း၊ မွန်လူမျိုးများ ယိုးဒယားသို့ရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ အပြန်အလှန်သွေးနှောခြင်းများကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်တွင် ဆန်ထုတ်လုပ်မှု အရှိန်မြှင့်လာခြင်း၊ အထက်မြန်မာပြည်တွင် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းများကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းမှုမှာ ပိုမိုများပြားလာခဲ့သည်။

ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းဒေသ၏ ပြင်ပ

ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းနှင့် ပိုမိုဝေးကွာလေ ဒေသိယစကားများသည် စံပြုမြန်မာဘာသာစကားနှင့် ပိုမိုဝေးကွာလေဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ ယောစကား၊ ပလောစကား၊ ဘိတ်စကား၊ ထားဝယ်နှင့် အင်းသားစကားတို့ ဖြစ်သည်။ စကားအသုံးအနှုန်းနှင့် အသံထွက်ပုံတို့ များစွာ ကွဲပြားသော်လည်း ဒေသိယစကားများသည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခု အပြန်အလှန်လေ့လာနားလည်နိုင်စွမ်း ရှိကြသည်။ အထူးသဖြင့် တနင်္သာရီ ဒေသရှိ စကားများသည် စံပြုမြန်မာစကားနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ပို၍ ရှေးဆန်သည်။ ရှေးဟောင်း မြန်မာစကားတွင်သာ တွေ့ရသော (လဆွဲ – ဥပမာ – အ္လ ) သံသည် စံပြုမြန်မာစကားတွင် မရှိတော့သော်လည်း ထားဝယ်စကားနှင့် အင်းသားစကားများတွင် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ဘိတ်စကားပြောသူများမှာ ၂၅၀၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး ထားဝယ်စကား ပြောသူများမှာ ၄၀၀၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။

ရခိုင်စကားတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ ရှေးမြန်မာစကားမှ မပြောင်းလဲပဲ ကျန်ရှိနေသော "ရ" သံ [ɹ]ဖြစ်သည်။ ၎င်းအသံသည် ခေတ်ပေါ် စံပြုမြန်မာစကားတွင် "ယ" သံ [j] အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပြီ ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်ခုမှာ 'ဧ' သရသံနှင့် 'ဣ' သရသံတို့ ပေါင်းစပ်သွားခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စံပြုမြန်မာစကားတွင် 'ခွေး' ဆိုသော အသံသည် ရခိုင်စကားသံအားဖြင့် "ခွီး" ဟု အသံထွက်ပါသည်။

အသုံးခွဲခြားခြင်း

မြန်မာဘာသာစကားတွင် အသုံးမူကွဲ နှစ်မျိုးရှိသောကြောင့် စုံတွဲဘာသာစကား (Diglossia) ဖြစ်သည်။

စာပေဟန် – အမြင့်(မြန်မာစာ) → စာကြီးပေကြီးရေးသားခြင်း၊ သတင်းစာများ၊ အစိုးရ ဌာနဆိုင်ရာ ရုံးစာများ၊ ရုပ်သံ ရေဒီယို သတင်းကြေညာခြင်း၊ မိန့်ခွန်းပြောခြင်း စသည်တို့တွင် သုံးနှုန်းသည့် ပုံစံ ဖြစ်သည်။

စကားပြောဟန် – အနိမ့် (မြန်မာစကား) → နေ့စဉ်သုံး စကားပြောဆိုသောပုံစံ၊ သာမန်ရုပ်သံအစီအစဉ်များ၊ ကာတွန်း/ဝတ္ထုများ စသည်တို့တွင် လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ပြောဆိုနေကြသည့် ပုံစံ ဖြစ်သည်။

မြန်မာ စာပေပုံစံသည် သာမန်အားဖြင့် အသုံးမရှိတော့သည့် ရှေးရိုးဆန်သော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စကားလုံးများ (ဥပမာ – ပစ္စည်း၊ဝိဘတ်၊ နာမ်စား၊ သမ္ဗန္ဓ) ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ အများအားဖြင့် အရေးပုံစံတွင် သုံးနှုန်းနေသော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စာကားလုံး တို့သည် မြန်မာစကားပြောပုံစံတွင်ရှိသော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စာကားလုံးတို့ဖြင့် လုံးဝ ဆက်စပ်မှုမရှိပါ။ ဥပမာ –

နာမ်စား – (မြန်မာစာ အသုံး) ဤ → (မြန်မာစကား အသုံး) ဒီ

နာမ်စား – (မြန်မာစာ အသုံး) ထို → (မြန်မာစကား အသုံး) ဟို

ဝိဘတ် – (မြန်မာစာ အသုံး) ၌ → (မြန်မာစကား အသုံး) မှာ

ပစ္စည်း – (မြန်မာစာ အသုံး) များ → (မြန်မာစကား အသုံး) တွေ

ပစ္စည်း – (မြန်မာစာ အသုံး) ၏ → (မြန်မာစကား အသုံး) ရဲ့

သမ္ဗန္ဒ – (မြန်မာစာ အသုံး) နှင့် → (မြန်မာစကား အသုံး) နဲ့

သမ္ဗန္ဒ – (မြန်မာစာ အသုံး) လျှင် → (မြန်မာစကား အသုံး) ရင်

စကားပြောဟန်သည် လေးနက်မှု၊ အာဏာခွန်အားနှင့် ခန်းနားထည်ဝါမှု မရှိသောကြောင့် သမိုင်းကြောင်းအားဖြင့် စာရေးသားခြင်းအတွက် စာပေဟန်ကို ပို၍သုံးခဲ့ကြသည်။ ၁၉၆၀ ကျော်အလယ်ပိုင်းနှစ်များမှ စတင်၍ အချို့သော မြန်မာစာရေးဆရာများသည် စာပေဟန်ကို ဖျောက်ဖျက်ပြီး စကားပြောဟန်ဖြင့် အစားထိုးရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ မင်းလတ် ကဲ့သို့ မြန်မာ ဘာသာဗေဒပညာရှင် အချို့က စာပေဟန်မှ ခွဲထွက်ရန်အတွက် အဆိုပြုခဲ့ကြသည်။ စာရေးသားသည့်အခါမှာ စာပေဟန်ကို အတော်များများ အသုံးပြုနေကြ သော်လည်း များမကြာမီကစတင်ပြီး ဟိတ်ဟန်မလိုတဲ့ စာရေးသား ခြင်းကိစ္စတွေမှာ စကားပြောဟန်ကို အသုံးပြုခြင်းဟာ ခေတ်စားလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ယနေ့အခါမှာတော့ ရုပ်သံသတင်း၊ ရုပ်ပြစာအုပ်၊ ကြော်ငြာအရေးအသား စသည့် ကိစ္စတွေမှာ စကားပြောဟန် သို့မဟုတ် ပိုမိုရိုးရှင်းပြီး ပေါ့ပါးတဲ့ စာရေးဟန်တွေကို ပြောင်းလဲ အသုံးပြုနေကြပြီ ဖြစ်သည်။

အပြောစကားမှ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှု အဆင့်အလိုက် စကားလုံးသတ်မှတ်ချက်များနှင့် စကားပြောသူတွေရဲ့ အသက်အရွယ်၊ ဆွေမျိုးတော်စပ်မှု စသည့် အနေအထားအရ အရိုအသေပြု ခေါ်ဝေါ်ရတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေ ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှုကို ပြသရန်အတွက် "ပါတယ်"၊ "ပါခင်ဗျ" စသည့် ဝိဘတ် များကို မကြာခဏ အသုံးပြုကြသည်။ နာမ်စားတွေမှာလည်း အသုံးပုံစံ အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ဆရာ/ဆရာမ၊ အရာရှိ၊ အသက်ကြီးသူ စသည့်သူများအား ခေါ်ဝေါ်ရန်အတွက် ယဉ်ကျေးတဲ့စကားအသုံးအနှုန်းပုံစံတွေ သတ်မှတ်ထားရှိသည်။ ဘာသာရေးနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ရဟန်းသံဃာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောဆိုရေးသားတဲ့ အသုံးအနှုန်းများသည်လည်း သာမန် နေ့စဉ်သုံး စကားပြော အသုံးအနှုန်းများဖြင့် များစွာ ကွာခြားသည်။

တက်ကျသံဘာသာစကား

သွင်ပြင်လက္ခဏာတစ်ခုမှာ မြန်မာဘာသာစကားတွင် အသံအနိမ့်အမြင့်ပြောင်းလျှင် စကားလုံးအဓိပ္ပာယ်ပြောင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ တက်ကျသံကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားတွင် tone ဟုခေါ်သည်။ က၊ ကာ၊ ကား၊ လု၊ လူ၊ လူး၊ ပန့်၊ ပန်၊ ပန်း စသည်ဖြင့် အသံအတက်အကျ ပြောင်းခြင်းသည် တက်ကျသံပြောင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ က၊ ကာ၊ ကား ဟူသော စကားလုံးသုံးလုံးသည် ဗျည်းလည်းတူသည်၊ သရလည်းတူသည်၊ တက်ကျသံသာကွဲပြားသည်။ တက်ကျသံကွဲပြားသည်သာမက စကားလုံးတစ်လုံးစီ၏ အဓိပ္ပာယ်လည်း ကွဲပြားသွားသည်။

သူကနေသည်။

သူကာနေသည်။

သူကားနေသည်။

အထက်ပါဝါကျများတွင်တွေ့ရသည့်အတိုင်း တက်ကျသံပြောင်းပြောရုံဖြင့် အဓိပ္ပာယ်များ ပြောင်းသွားသည်။ ဤဘာသာစကားမျိုးကို တက်ကျသံဘာသာစကားဟု ခေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာဘာသာစကားသည် တက်ကျသံဘာသာစကားဖြစ်သည်။

စကားလုံးအသံထွက်များ

ဤအပိုင်းတွင် နိုင်ငံတကာ အသံထွက်သင်္ကေတ (နိုင်ငံတကာ သဒ္ဒဗေဒအက္ခရာ) များကိုအသုံးပြုထားခြင်းများပါဝသ်သည်။

ဗျည်းများ

အောက်ပါတို့သည် ဗျည်းများဖြစ်ကြ၍ ဗျည်းစစ်စစ်ကို ပုံဖော်ရာ၌ "က်၊ ခ်၊ ဂ်..." ဟုရေးသားရသော်လည်း အမြင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဖတ်ရှုမှု လွယ်ကူစေရန် "က၊ ခ၊ ဂ..." ဟူ၍သာ ဇယားများထဲ၌ ဖော်ပြထားသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ နှုတ်ခမ်း, သွား ...

ဂျန်နီနှင့် စန်းစန်းနှင်းထွန်း (Jenny & San San Hnin Tun (2016:15)) တို့အရ 'သ' ၏ သင်္ကေတဖြစ်သော θ နှင့် ð တို့သည် ပွတ်တိုက်ဗျည်းများ (/θ, ð/) များဖြစ်ကြ၍ ထိုသင်္ကေတများနေရာ၌ သွားဌာန်ရပ်သံများဖြစ်သော (/t̪, d̪/) ကိုသာသုံးသင့်သည်ဟု ဆိုသည်။

(သရရွေ့) သွားရင်းဗျည်း 'ရ်' (/ɹ/) သည် မွေးစားစကားလုံးအချို့တွင် 'ယ်' နေရာ၌ အစားထိုး(တူညီသော) ဗျည်းဖြစ်နိုင်သည်။

​နောက်ဆုံးနှာသံ /ɰ̃/ သည် မူရင်းနောက်ဆုံးနှာသံ လေးခုဖြစ်သော ⟨မ်⟩ /m/, ⟨န်⟩ /n/, ⟨ဉ်⟩ /ɲ/, ⟨င်⟩ /ŋ/ တို့နှင့် လျှာဖျားကော့ဗျည်း ⟨ဏ⟩ /ɳ/ (ပါဠိစာလုံးများ၌သုံးစွဲ) အတွက် အစားထိုးရေးသားနိုင်ကာ နှာသံပြုသင်္ကေတ သေးသေးတင် (ံ) သည် က→ကံ ဟု နှာသံပြရာတွင်သုံးစွဲကြ၍ အများအားဖြင့် နှာသံလယ်နေရာကို အစားထိုးနိုင်လေသည်။ ဥပမာ တံခါး (တန်ခါး, tankhá) ၊ တံတား (တန်တား, tantá) တို့နှင့် ပါဠိနှင့် မူရင်းမြန်မာစကားရှိ ⟨မ်⟩ ကိုလည်း အစားထိုးနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ငံ (ငမ်, ngam) ၊ သုံး (သုမ်း, thóum) ၊ ဆုံး (ဆုံးမ်, sóum) တို့ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း 'ည်' နေရာကိုမူ အစားမထိုးနိုင်ပေ။ 'ည' ကို နှာသံအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုထားသောကြောင့်ဖြစ်ကာ 'ည်' သည် အရှေ့အဖွင့်/ပွင့် သရများဖြစ်သော အီး ([iː])၊ အဲ ([eː]) (သို့) အေး ([ɛː]) တို့နှင့် ပို၍ နီးစပ်သည်။

နောက်ဆုံးနှာသံကို သရ၏နှာသံအဖြစ် သတ်မှတ်ယူဆကြသည်။ သံရင်းမျိုးပြားအရ 'လေလမ်းကြောင်းပိတ်ရပ်သံများ'၏ အရှေ့တွင် နှာသံအဖြစ်တည်ရှိနိုင်သည်။ သာဓကပြရလျှင် မုန်တိုင်း (မုန်ဒိုင်း) ကို သဒ္ဒဗေဒပုံစံဖြင့် /mòʊɰ̃dáɪɰ̃/ ဟုရေးသားထားသည်ကို အသံထွက်ကြသည်မှာ [mõ̀ũndã́ĩ] အဖြစ် အသံပြုကြလေသည်။

သရများ

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ လုံးချင်းသရ, သရတွဲ ...

သရတွဲများကို ပြသရာ၌ တစ်လုံးချင်းစီ၏ အသံကို ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအသံနှစ်ခုသည် ပူးပေါင်း၍ လျင်မြန်စွာရွတ်ဆိုရသည်။ ဥပမာ : /eiʔ/ ဆိုလျှင် အိတ်/အိပ် ၊ /ouʔ/ ဆိုလျှင် အုတ်/အုပ် ၊ /aũ/ ဆိုလျှင် အောင် စသဖြင့်ဖြစ်၏ ။

လေးသံ

မြန်မာဘာသာ သံနေသံထားဘာသာဖြစ်တော့ phonemic ခြားနားချက် သရအသံပေါ်မှာမူတည်သည်။ မြန်မာဘာသာမှာ အသံခြားနားချက်များက လေသံ၊ phonation၊ အသံအ‌ရှိန်၊ အဓွန့်၊ နှင့် သရအရည် အားလုံးပေါ်မှာလည်းမူတည်သည်။ အသံခြားနားချက်လေးခုရှိသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ အသံနာမည်, IPA ...

နမူနာမှာ ‌အသံတွေစကားလုံများ၏ အဓိပ္ပယ်ပျောင်းသည်။

နိမ့်သံ /kʰà/ (ခါ)

တက်သံ /kʰá/ (ခါး)

သက်သံ /kʰa̰/ (ခ)

တိုင်သံ /kʰaʔ/ (ခတ်)

/N/ ပါတဲ့ဝဏ္ဏမှာ တိုင်သံမပါဘူး။

နိမ့်သံ /kʰàN/ (ခံ)

တက်သံ /kʰáN/ (ခန်း)

သက်သံ /kʰa̰N/ (ခန့်)

အက္ခရာ

အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသောဆောင်းပါးများ - မြန်မာအက္ခရာ နှင့် မြန်မာအက္ခရာသမိုင်း

မြန်မာအက္ခရာနမူနာများ

ဝေါဟာရ

မြန်မာဝေါဟာရ အများစုသည် တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ (Tibeto-Burman) စကားမျိုးနွယ်ဝင်ဖြစ်ပြီး ဧကဝဏ္ဏစကားလုံး(monosyllabic) ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ။ သို့ပေမဲ့ အချို့ဝေါဟာရများ အထူးသဖြင့် မွေးစားဝေါဟာရများမှာမူ အသံ တစ်သံထက် ပိုထွက်လေ့ရှိသည်။ မွေးစားဝေါဟာရများမှာ များသောအားဖြင့် နာမ် ပုံစံနများ ဖြစ်ကြသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ကျမ်းစာပေ ဘာသာစကားဖြစ်သော ပါဠိဘာသာစကားသည် မြန်မာဘာသာစကားအပေါ် အထူးလွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မြန်မာလူ့အဖွဲ့အစည်းအား ဗုဒ္ဓဘာသာက အထူးလွှမ်းမိုးခြင်း၊ မြန်မာဘာသာစကားနှင့် ပါဠိဘာသာစကားကြား ဆင်တူသည့် အသံထွက်စနစ် ရှိခြင်း၊ မြန်မာစာရေးစနစ် ကိုအသုံးပြု၍ ပါဠိဘာသာစကားကို လုံးဝတိတိကျကျ ရေးသားနိုင်ခြင်း စသည့်အချက်များကြောင့် ဖြစ်သည်။ ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသော မွေးစားစကားလုံးများသည် ဘာသာတရား၊ အစိုးရ၊ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံ တို့နှင့် ဆက်နွယ်လေ့ ရှိသည်။ ပါဠိစကားလုံးများကို မွေးစားရာတွင် ပုံစံ လေးမျိုးဖြင့် မွေးစားသည်။

တိုက်ရိုက်မွေးစားခြင်း – ပါဠိစကားလုံးအား မူရင်း ပါဠိအတိုင်း ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ဒေါသ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ဒေါသ"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "လောဘ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "လောဘ"

အတိုကောက်မွေးစားခြင်း – ပါဠိစကားလုံးအား အတိုချုံ့၍ ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ကမ္မ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ကံ"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "အရုဏ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "အာရုဏ်"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ကုသလ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ကုသိုလ်"

နှစ်ခါမွေးစားခြင်း – မူရင်းပါဠိစကားလုံးအား မတူညီတဲ့ မြန်မာစကားလုံးနှစ်မျိုးအတွက် ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "မာန" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "မာန" နှင့် "မာန်"

ပေါင်းစပ်မွေးစားခြင်း – မြန်မာစကားလုံးနှင့် ပါဠိစကားလုံးများအား ရောစပ်၍ စကားလုံးအသစ် တီထွင် အသုံးပြုသည်

လေယာဉ်ပျံ – လေ←(မြန်မာစကားလုံး) + ယာဉ်←(ပါဠိစကားလုံး) + ပျံ←(မြန်မာစကားလုံး)

အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မွေးစားစကားလုံးများသည် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ၊ တိုင်းတာ ခြင်တွယ်ခြင်း၊ ခေတ်သစ် ပညာရပ်များနှင့် ဆက်နွယ်သည်။

မွန်ဘာသာသည် မြန်မာဘာသာအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု မရှိသောကြောင့် မွန်ဘာသာမှ မွေးစားထားသော ဝေါဟာရများနှင့် မြန်မာ ဝေါဟာရများကို ခွဲခြားနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှသည်။

သင်္သကရိုက်ဘာသာ (ဘာသာတရား)၊ တရုတ်ဘာသာ (ကစားနည်းနှင့် အစားအသောက်) နှင့် ဟိန္ဒီဘာသာ (အစားအသောက်၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး) မွေးစားစကားလုံးများကိုလည်း တွေ့ရသည်။

တစ်ခြားဘာသာများမှ မွေးစားထားသည့် မြန်မာဝေါဟာရများလည်း ရှိသေးသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ ဘာသာ, နံပါတ် (မွေးစားစကာလုံ၊ နာမ်မှ) ...

သာဓက –

ဒုက္ခ ([doʔkʰa̰]) – ပါဠိ "dukkha"

ရေဒီယို ([rèdìjò]) – အင်္ဂလိပ် "radio"

စနစ် ([səniʔ]) – မွန် "စ္နတ်‌"

ကော်ပြန့် ([kɔ̀pja̰n]) – အင်္ကျီတို (ဖူကျန့်) တရုတ် 潤餅 (jūn-piáⁿ)

ဇနီး ([zəní]) – ဟိန္ဒီ पत्नी (jani)

ခေါက်ဆွဲ ([kʰaʊʔ sʰwé]) – ရှမ်း "ၶဝ်ႈသွႆး"

ပေ ([pè]) – ပေါ်တူဂယ် pé

အလံ ([əlàn]) – အာရပ် alam

ပြင်ပလင့်ခ်များ

Burmese/Myanmar script and pronunciation at Omniglot

Myanmar Unicode Character Picker Archived 9 December 2012 at Archive.is

Myanmar Unicode Implementation Public Awareness Archived 2 January 2014 at the Wayback Machine.

Myanmar3 keyboard layout Archived 17 September 2008 at the Wayback Machine.

myWin2.2 Archived 20 August 2008 at the Wayback Machine.

Fonts supporting Burmese characters

Burmese Wikipedia:Font page

Burmese Unicode & NLP Research Centre Archived 9 February 2006 at the Wayback Machine.

Parabaik Myanmar Unicode Project GPLed and OFLed Archived 9 February 2008 at the Wayback Machine.

Myanmar-English Unicode dictionary

ကျမ်းကိုး

မြန်မာဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်း

 - ဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်းဆိုသည်မှာ အဘိဓာန်ထက်ပိုမိုကျယ်ပြန့်ပြီး ဘာသာစကားတစ်ခု၏ ဝေါဟာရများကို ဘာသာဗေဒနည်းအရ အသေးစိတ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ဘာသာစကား၏ အလွန်အသုံးဝင်သော အရင်းအမြစ်များကို ထိန်းသိမ်းပေးထားနိုင်ခြင်း၊ စကားလုံး တစ်လုံးချင်းစီကို သာမက ယင်းစကားလုံးနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော စကားလုံးများကို လေ့လာနိုင်ခြင်း စသည့် အဘိဓာန်တစ်ခုထက် ပိုမိုလေးနက်သော အသုံးဝင်မှုများ ပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်းသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၊ ဘာသာစကားတစ်ခုအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြောဆိုအသုံးပြုနေသည့် ဘာသာစကားများမှာ ၁၀၀ ခန့်ရှိသည်။ မြန်မာဘာသာစကား ကို လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့် ပြောဆိုအသုံးပြုကြပြီး ရုံးသုံးဘာသာစကားလည်းဖြစ်သည်။

တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ

တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကို အချို့က တိဗက်-ဗမာနွယ် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှနှင့် တောင်အာရှဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ တရုတ်ဘာသာစကား အမျိုးမျိုး၊ ဗမာ ဘာသာစကား နှင့် တိဘက်ဘာသာစကား တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။

#generalknowledgeforburmese

"ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်"

◾ ရေးသူ - ပန်းချီသိန်းဇံတင့်

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ဟု စာနယ်ဇင်းလောကတွင် အောင်မြင်ကျော်ကြားနေချိန် စာရေးသူ ဗဟန်းမြို့နယ် ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်းလမ်းရှိ ပန်းချီအနုပညာ ကျောင်းတက်နေစဉ် ၁၉၇၀-၁၉၇၁ ခုနှစ် ပညာသင်နှစ် ဒုတိယနှစ်သင်တန်းတက်ရောက်သင်ကြားနေချိန် ပန်းချီ သင်တန်းသား၊ သင်တန်းသူများအား ကန်တော်ကြီးမြေပဒေသာကျွန်း ရွှေတိဂုံစေတီတော် အရှေ့ဘက်မုခ်ဦးမှ မြင်တွေ့နေရသော ရွှေတိဂုံ စေတီတော်မြတ်ကြီးအား လက်တွေ့ရေးဆွဲပြသ၊ သင်ကြား ပေးသွားတာကိုစာရေးသူအပါအဝင် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူအားလုံးတို့က ဆရာကြီး၏လက်ရာကိုထူးခြားစွာဖြင့် တွေ့မြင်ခဲ့ကြရသည်။ ရေဆေး၏ အယူအဆ၊ ရေးနည်းရေးဟန်များအား သတ်မှတ်ရေချိန် အတိုင်းအတာ၊ ရေဆေးအကြည် (Water Colour) အား ကျွမ်းကျင် ပိုင်နိုင်စွာဖြင့် ရေးဆွဲပြသသွားတာကို စာရေးသူတို့ အတုယူရေးဆွဲကြရာဆရာကြီး၏ လက်ရာနှင့် ဆီနှင့် ရေလိုပါပဲကွာခြားလှသည်။

နောင်တစ်ချိန်တွင် ပန်းချီ ဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင် ဖြစ်လာမည့် ငယ်နာမည် 'အပါ'လေးကို မွန်ပြည်နယ် မုဒုံမြို့ နယ် တံခွန်တိုင်ကျေးရွာ၌ အဖ ဦးငယ်၊ အမိ ဒေါ်ရွှေသဲတို့က ၁၉၀၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက်တွင် ဖွားမြင်သည်။ မွေးချင်းမောင်နှမ ခုနစ်ဦးရှိကာ အစ်ကိုကြီး လေးဦးနှင့် အစ်မကြီးနှစ်ဦးတို့ရှိကြပြီး အငယ်ဆုံးသား ဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်အရွယ်က ဇာတိမြေမှ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး ပဲခူးတိုင်း သာယာ၀တီမြို့ (B.M.A)ကျောင်း၊ပြည်မြို့ အထက်တန်းကျောင်းနှင့် ရန်ကုန်မက်သဒစ် ဟိုက်စကူးကျောင်းတွင် အဋ္ဌမတန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သူဖြစ်သည်။

ကျောင်းမှပြုလုပ်သော ဘေဒီရှိုးပြပွဲတွင် ဆရာ ဦးအုန်းလွင်၏ လက်ရာကို ပညာဝန် ဒေါ်မြစိန်က တွေ့ရှိ သဘောကျသွားသဖြင့် ဝင်ဆာနယူတန်ကုမ္ပဏီက ပန်းချီပစ္စည်း ကျပ် ၂၀ ဖိုး ဝယ်ယူခွင့်ပေးခဲ့သည်။ပြည်မြို့၌ အဋ္ဌမတန်းအောင်မြင်သောအခါ ၁၉၂၆ ခုနှစ် မေလတွင် မြန်မာအဆွေကုမ္ပဏီက ထုတ်ဝေသည့် ဒဂုန်မဂ္ဂဇင်းက ကျင်းပသော ပန်းချီပြိုင်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ ဆရာဦးအုန်းလွင်က စတုတ္ထဆုရရှိခဲ့သည်။ ဆရာဦးဘလုံက ပထမဆု၊ ဆရာဦးမောင်မောင်တင်က ဒုတိယဆု၊ ဆရာဦးစုက တတိယ ဆုနှင့် ဆရာဦးအုန်းလွင်က စတုတ္ထဆု ရရှိခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

၁၉၂၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် မြန်မာအဆွေကုမ္ပဏီ၌ တစ်လ ကျပ် ၄၀ ဖြင့်ပန်းချီဆရာအဖြစ် ဝင်လုပ်ခဲ့သည်။ တစ်နှစ်ခန့်ကြာသော် ဆရာဦးဘလုံက ခေါ်သဖြင့် မြန်မာအဆွေကုမ္ပဏီမှထွက်ကာ 'ဘလုံအုန်းလွင်' စတူဒီယိုဖွင့်၍ ကိုယ်ပိုင်ပန်းချီလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ဘားမားအတ်ကလပ်တွင်လည်း ဆရာဦးဘဉာဏ်၊ ဦးဘဇော်တို့၏ ပန်းချီသင်တန်းတွင် ရေဆေးပညာကို လေ့လာသင်ယူခဲ့သည်။

၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှဘားမားမှ ပန်းချီ ဦးစံလွင်ကခေါ်သဖြင့် လက်ထောက်ပန်းချီဆရာအဖြစ် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် လခစားပန်းချီဆရာအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်၍ လွတ်လပ်သော ပန်းချီဆရာဘ၀ဖြင့် ရပ်တည် နေထိုင်ခဲ့သည်။ တွံတေး မြို့သူ မသန်းနှင့် အိမ်ထောင်ကျခဲ့သည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ဂရက် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံပေကျင်းမြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့ရသည်။ ပေကျင်းမြို့ အစိုးရအနုပညာကျောင်း၌ ပန်းချီအနုပညာကို လေ့လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဆွီဒင်နိုင်ငံ စတော့ဟုမ်းမြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့ရာ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရုရှားနိုင်ငံ၊ ရူမေးနီးယားနိုင်ငံတို့တွင် ပန်းချီနှင့် အခြား အနုပညာများကို လေ့လာခဲ့ရသူဖြစ်သည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် ပန်းချီဆရာကြီးများဖြစ်ကြသော ဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်၊ ဆရာကြီး ဦးဘဇော်၊ ဆရာ ဦးဘလုံနှင့် ဆရာဦးစံလွင်တို့ထံမှ ပန်းချီပညာများ ဆည်းပူးခဲ့ရသည်။ ၁၉၂၆ခုနှစ်မှစ၍ ဒဂုံမဂ္ဂဇင်းတွင် စာနယ်ဇင်းသရုပ်ဖော်ပန်းချီများစွာ ရေးဆွဲခဲ့သူဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ရိုးရာပန်းချီနှင့် ဥရောပပန်းချီကို ပေါင်းစပ်၍ ရေးခြယ်မှုကို စတင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်ပေသည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် ပန်းချီပညာသာမက ဂီတနှင့် အကပညာကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ လိုက်စားခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှု အပြည့်အဝရှိသူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အောင်မြင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၁၉၂၆ခုနှစ်မှစ၍ပန်းချီလောကထဲသို့ရောက်လာပြီး သူ၏ စိတ်၊ သူ၏မျက်စိဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော် ပန်းချီအတွက် အပေးအယူလုပ်ခဲ့သည်။ စာလည်းရေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးမှာ ရှုမ၀မဂ္ဂဇင်းတွင် အခန်းဆက်ပါခဲ့သော 'ရက်ပေါင်း ၄၀ စိန့်တိုင်းဝယ်' ဖြစ်သည်။

စာရေးသူ စန္ဒာရုပ်စုံမဂ္ဂဇင်းတွင် ခေါင်းစီးစာတန်းလေးတွေ ရေးဆွဲနေရချိန်တွင် တစ်နေ့မှာ စာရေးသူအား ယမန်နေ့ကအပ်လိုက်သော ခေါင်းစီးစာတန်းကို ရေးပြီးသွား၍ မဂ္ဂဇင်းတိုက်သို့ လာပြန်အပ်ချိန် စန္ဒာမဂ္ဂဇင်းရုံးခန်းအတွင်းက ငွေထုတ်ပေးသူ၏ စားပွဲရှေ့ခုံတွင် ထိုင်နေသော ပန်းချီ ဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်အား မြင်တွေ့လိုက်ရချိန် အယ်ဒီတာစားပွဲတွင် ထိုင်နေသော ဆရာကြီးဦးတင့်တယ်အား စာရေးသူကရေးဆွဲလာသော ခေါင်းစီးစာတန်းအားပြသလိုက်စဉ် ဆရာကြီးက သေချာစွာကြည့်ပြီး စာရေးသူအား "ဉာဏ်ပူဇော်ခ သွားထုတ်လိုက်" ဟု ပြောလိုက်သဖြင့် စာရေးသူကငွေထုတ်ပေးသူ၏ စားပွဲရှေ့ခုံတွင် ထိုင်လိုက်ရာ ငွေထုတ်ပေးသူက စာရေးသူအားငွေထုတ်ပေးလိုက်သဖြင့် စာရေးသူလည်းငွေထုတ်ပေးသူနှင့် ဆရာကြီး ဦးတင့်တယ်အား နှုတ်ဆက်၍ ရုံးခန်းအတွင်းမှ ထွက်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်လမ်းဘက်သို့သွားနေသော ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ကို မြင်လိုက်သဖြင့် မီအောင်လိုက်ပြီး ဆရာကြီး၏ လက်ကိုဆွဲကာ "ဆရာကြီးကို ကျွန်တော် လက်ဖက်ရည်တိုက်ပါရစေ" ဟု ပြောကာ ဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်အား ဘေးနားတွင်ရှိနေသော ဘားလမ်း (ယခု မဟာဗန္ဓုလပန်းခြံလမ်း) အတွင်းရှိ 'ရွှေမင်းသမီး'လက်ဖက်ရည်ဆိုင်အတွင်းသို့ လက်ဆွဲခေါ်လာပြီး လွတ်နေသော စားပွဲခုံတွင် နှစ်ယောက်သား မျက်နှာချင်းဆိုင်ထိုင်ကြကာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ပဲ ပဏာမ ဆရာကြီးအား မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ရသည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ကလည်းကိုယ် ဝါသနာပါတဲ့ အလုပ်ကို ကြိုးစားကာ တိုးတက်အောင်မြင်အောင်လုပ်ဖို့ ၊ နာမည်မပျက်ရလေအောင် လုပ်ကိုင်ဖို့ မှာကြားခဲ့ဖူးသည်။ ဆရာကြီးဦးအုန်းလွင်နှင့် ဒီတစ်ကြိမ်ရင်းရင်းနှီးနှီး မမျှော်လင့်ဘဲ တွေ့ဆုံခဲ့ရတာပါ။ ဆရာကြီးက လက်ဖက်ရည်သောက်၊ မုန့်စားပြီး ဆရာကြီး ဦးပြည့်စုံနှင့် ချိန်းထားလို့ဟုဆိုကာ နှုတ်ဆက်၍ ထသွားပါတော့သည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်၏ ဟန်ပန် စရိုက်လက္ခဏာများကို လေ့လာလျှင် အောက်ပါအတိုင်းတွေ့ရှိရပါမည်-

(၁) လူပုံပန်းသဏ္ဌာန်မှာ အရပ်ရှည်ရှည်၊ ပိန်ပိန်ပါးပါး ဖြူနွဲ့နွဲ့ဖြစ်သည်။ အရောင်အသွေး ပြေပြစ်၍ မျက်စိပသာဒ အေးမြသော အဝတ်အစားများကိုသာ လိုက်ဖက်ညီညီဖြင့် အစဉ်သပ်ရပ် သန့်ရှင်းစွာ ဝတ်စားဆင်ယင်၍ လှုပ်ရှားသွားလာနေထိုင်တတ်သူဖြစ်သည်။

(၂) အရက်သေစာကို စည်းကမ်းရှိစွာ သောက်စားတတ်ပြီး အရက်သေစာကြောင့် ဂုဏ်သတင်း ညှိုးမှိန်ခြင်းနှင့် အကျင့်သိက္ခာထိခိုက်ခြင်းမရှိ။ ရောဂါဝေဒနာ စွဲကပ်မှုမရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

(၃) မြန်မာအက၊မြန်မာ့ဂီတကို နှစ်သက်မြတ်နိုးသည်။ တယောနှင့် ပတ္တလားကို ကျွမ်းကျင်စွာ တီးတတ်သည်။ မြန်မာ့ဘီလူးအကကို ကျွမ်းကျင်စွာ ကတတ်သူ ဖြစ်သည်။

(၄) စကားကောင်းသည်။ စကားဝိုင်းများ၌ ငေး၍ နားထောင်ရအောင် အပြောကောင်းသူဖြစ်သည်။ ကိစ္စတစ်ရပ်ရပ်ကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ဖော်ပြနိုင်ရုံမက နားထောင်သူအား အရသာအစုံဖြင့် လှုပ်ရှားသွားအောင် ပြောနိုင်သူဖြစ်သည်။

(၅) စာဖတ်ဝါသနာပါကာ စာပေဗဟုသုတလိုက်စားသည်။ အင်္ဂလိပ်စာ၊ မြန်မာစာကို နှံ့စပ်စွာ ဖတ်သူ ဖြစ်သည်။ ဝတ္ထု၊ ဆောင်းပါးများ၊ စာတမ်းများ အများအပြား ရေးသားခဲ့သည်။ အမှာစာများ ရေးသားခဲ့သည်။

(၆) စိတ်နေသဘောထား အလွန်ကောင်းမွန်သည်။ ရိုးသားသိမ်မွေ့သူဖြစ်သည်။ တည်ကြည်ဖြောင့်မတ်သည်။ စာနာတတ်သော်လည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောဆိုတတ်သည်။ လောဘနည်းသည်။ ငွေကြေးကို မမက်မောဟု သိရသည်။

(၇) မည်သည့်အခါမျှ အလုပ်ကို ပြီးစလွယ် လုပ်လေ့ မရှိ။ ပန်းချီကားမြောက်မြားစွာ ထောင်ချီ၍ ရေးဆွဲခဲ့သော်လည်း ပန်းချီကားတစ်ချပ်ရေးတိုင်းရေးတိုင်း သေချာကျနစွာ ကြိုးစား၍ လက်စွမ်းပြရေးသားခဲ့သည်ချည်းဖြစ်သည်။

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်တွင် အိမ်ထောင်သုံးဆက်ရှိခဲ့ပြီး အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ်တွင် တွံတေးမြို့သူ မသန်းနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၄၃ ခုနှစ်အထိ မအုန်းနှင့် ပေါင်းဖက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် မအေးကြည်(မုဒုံ)နှင့် အိမ်ထောင်ပြုခဲ့သည်။ ၃-၁- ၂၀၂၄ (ဗုဒ္ဓဟူးနေ့) က စာရေးသူ စာရေးဆရာကြီး ပန်းချီ ဦးလှတင်ထွန်းနေအိမ်သို့ ရောက်သွားသည့်အခါ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ရဲ့အကြောင်း ဆရာဦးလှတင်ထွန်းပြောပြတာလေး အမှတ်တရ ရေးလိုက်ရပါသည်။ "ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် အသက် (၇၀)ကျော် အရွယ်ရောက်သည့်တိုင် မန္တလေးမြို့နှင့် ပုဂံမြို့သို့ တစ်ခါတစ်ရံမျှ မရောက်ဖူးခဲ့။ လေယာဉ်ပျံမစီးဖူးခဲ့သူ ဆရာတစ်ဦးပါ။ "ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ကို မျက်စိရောဂါကုသပေးဖို့ မန္တလေးမြို့က လူထုဒေါ်အမာဆီ လိုက်ပို့တဲ့အထဲမှာ ဆရာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မျက်စိကတော့ ကုသလို့ မရပါဘူး။ လေယာဉ်ပေါ်ကဆင်းတော့ လာကြိုနေတဲ့ လူထုဒေါ်အမာက ဆရာကြီးကိုတွေ့တော့ ဝမ်းသာအားရနဲ့ ဆရာကြီးလက်ကိုဆွဲပြီး နှုတ်ဆက်ရင်း ဆရာ့လက်တွေ ပူလို့ပါလား ပြောလို့ ပူမှာပေါ့။တစ်လမ်းလုံး မအေးကြည်ကို နှိပ်ပေးလာရတာကိုးလို့တောင် ရယ်စရာ ပြောလိုက်သေးတယ်။ လေယာဉ်ပေါ်မှာ ဆရာကြီးရဲ့ဇနီး ဒေါ်အေးကြည်က တစ်လမ်းလုံး လေယာဉ်မူးတော့ အန်လာတာလေ။ အဖော်လိုက်ခဲ့တဲ့ လူကို လူမမာက ပြုစုလာရတယ်ဆိုပြီး ရယ်စရာပြောတာပါ"

ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်သည် သေခြင်းတရားအပေါ် ဆရာကြီးသိရှိ၍ 'ဇာတိ၏ ပန်းတိုင်သည် မရဏ'ဟူသော ဆိုစကားကိုပြောဆိုကာ သတိရှိသူတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ ပန်းချီဆရာကြီးဦးအုန်းလွင်သည် မျက်မမြင်ဘ၀ဖြင့် စကားပြောမည့်အဖော်ကို စောင့်မျှော်ရင်းဖြင့် ပျင်းရိဖွယ်အချိန်များကို ဖြတ်သန်းနေရချိန်တွင် အလွန်နှစ်သက်သော အရက်သေစာကို အဖော်မလုပ်။ကုန်လွန်ခဲ့ပြီးသော အောင်မြင်ခဲ့သည့် အချိန်ကာလများကိုလည်း တသ၍မနေပါ။ မိမိအောင်မြင်မှုများကိုလည်း ဝါကြွားခြင်း အလျှင်းမရှိဘဲ မိမိပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကျက်သရေရှိရှိ ဩဇာညောင်းစွာ နေထိုင်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဆရာကြီး၏ ဘ၀တစ်သက်တာတွင် ပန်းချီပညာတစ်ခုတည်းဖြင့်သာ အသက်မွေး၍ အနုပညာရှင်ဘ၀ကိုသာခံယူခဲ့သူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်ဟု သမိုင်းတွင် ကျန်ရစ်စေခဲ့သူ အသက် (၈၁)နှစ်အရွယ် ၁၉၈၈ ခုနှစ် ဇွန် ၂၇ ရက် နံနက် ၃ နာရီအချိန်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပါကြောင်း စာနယ်ဇင်း နိုင်ငံကျော် ပန်းချီဆရာကြီး ဦးအုန်းလွင်အား အမှတ်တရ ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

မှီငြိမ်း -

- သုတေသီဆရာ ရာမညဦးကိုကိုနိုင်၏ မြန်မာ့ပန်းချီသမိုင်း။

- ဝင်းသဥ္ဇာမျိုး - ပန်းချီဦးအုန်းလွင်။

မြို့ပွဲ

 

_________နုနုရည် (အင်းဝ)

(ရွှေအမြုတေ၊ နိုဝင်ဘာ၊ ၁၉၉၉။)

“ပွဲဦးအစ၊ မဏိစည်သူ၊ နောင်ဘုရား အကြိုတော်ထောက်မှာမို့ ရွာစားရေ ... ပုစွန့်လက်မ ကက္ကရရွှေစည်” 

“ရွှေခန်းမင်းကြီး ကြွလာပါပြီ ဘုရား၊ ရွှေခန်းမင်းကြီးပါ ဘုရာ့” 

“ပခန်း ဘဘကျော်ကြီးပါ ဘုရား၊ ပခန်း ဘဘကျော်ကြီးပါ ဘုရား” 

“x x x သိင်္ဂါရွှေရောင် x x x ထိန်ဝါဝေပြောင် x နန်း x ဆောင် ဆောင်ခန်း x x မန်းဘုံတွေ ဝင်းဝေလျှံ စံတည်ကာဖဲငယ်လို သဲငွေ့ ပြန့် x x ...” 

“ဟေ့ ... ဟေ ... ဟေ့ ... စိမ်းရောင်စို xx တောင်ညိုမြလှိုင်း × × × သီတာခွေလို့ ရေပတ်လည်ဝိုင်း ဟေ့ ... ဟေ့ ... ဖေကြီးရေ၊ ဖေကြီးရေ ...” 

အေ့ ... ထွီ၊ နေညိုတော့ လေပြိုသဟေ့၊ ပခန်းအဖေကြီးကို စောင့်မျှော်ခစား နေကြတဲ့ မောင်းမမိဿံ၊ မင်းပရိသတ် အစုံအညီ ပါလားဟေ့၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ ရွာစားကျော် ကျော်စိန်နီတူးနဲ့ အဆိုတော် မအာပြဲတွေကလည်း အတီးတွေ၊ အဆိုတွေနဲ့ အကြိုတော် ထောက်တယ်ပေါ့ ဟုတ်ကဲ့လား၊ ဟေ့ ... ဖေကျော်ကြီး လာရင် ပြည်တော်ကြီး တစ်ခုလုံး အေးစေရမယ်ဟေ့၊ ခြောက်မယ့်နတ် မဟုတ်ဘူး၊ ကျွေးမယ့်နတ်ကွ၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ အေ့ ... အေ့ ... ဆက်စမ်းအရက်၊ ဒါ ဘာလဲကွ၊ တုတ်ကောက်လေးနဲ့ ဂျော်နီ၊ ရော့ ... ပြန်ထားလိုက်၊ ဖေကြီး မကြိုက်သေးဘူး၊ ဟို အလယ်ကောင်က ပုဝိုင်းဝိုင်းကြီးက ဘာလဲ၊ ယူခဲ့စမ်း၊ ဘာ ... ချီးဗားစ်၊ မကြိုက်ဘူး၊ ဟိုဘက်က ပုလင်းကရောကွ၊ ရွှေရောင်ကလေး၊ ဂိုးလေဘယ် မြန်မြန်ဆက်ဟေ့၊ ဖေကြီး ကြိုက်ပြီ၊ ရွှေအတိတ် ရွှေနိမိတ်နဲ့ ရွှေရောင် လွှမ်းရအောင်။ ဖွင့်စမ်း၊ ရွှေအရက်ကို။ 

“x x ရွှေငွေလိုရာပစ္စည်း x စည်းစိမ်ပြည့် x အောင်စေ x x x တင့်ဆန်းခမ်းနားလွန်းတဲ့ ဇာတ်တော်သားမောင်တွေ x x x သိဒ္ဓိလိုရာ ပြည့်ကာ x x ရှင်းရှင်းလင်းလင်း x x x နဝင်းဓာတ်ကို ချွေ x” 

လိုရာ ပြည့်စေရမယ်ဟေ့၊ ဟုတ်ကဲ့လား ကိုးနဝင်း၊ ကိုးဓာတ်၊ အားလုံး အောင်စေအေးစေ ရမယ်ဟေ့၊ ဟိုညီဘွား ဘာကြည့် နေတာလဲကွ၊ လာ ... လာ ... ထစမ်း၊ ဘာလဲ မင်းဆက်ထားတဲ့ ရွှေအရက်ကို နှမြောနေတာလား၊ ဟုတ်လား၊ ကျယ်ကျယ်ပြော၊ ခုကျတော့ အသံလေးက တိုးတိုးလေး၊ မပွင့်တပွင့်၊ ညနေ ညနေ ကာရာအိုကေ စားသောက်ဆိုင်၊ ရက်စတောရင့်တွေ မှာတော့ မင်းအသံ ဒီလို ဟုတ်မထင်ပါဘူးကွာ၊ ဖေကြီးကို ဆက်ရတဲ့ ရွှေအရက်ဖိုးက မင်း အဆိုတော် ကောင်မလေးတွေကို စွပ်တဲ့ ပန်းကုံဖိုးလောက် မများပါဘူးကွ၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ ရှက်မနေနဲ့၊ ပြောစမ်း၊ မင်း ပင်လယ် ငါးဖမ်းလှေက ဘယ်လောက်နဲ့ ရောင်းချင်တာ၊ ငါးဆယ်၊ ဘာ ... ပြောပါ ကျယ်ကျယ်၊ လေးဆယ်၊ အေး ... လေးဆယ် မရနိုင်ဘူး၊ သုံးဆယ်ကျော် ရမယ်၊ သုံးဆယ်ကျော် ရရင် တော်ပြီလား၊ ရပြီလို့ သဘောထားလိုက်၊ ခဏနေ ယူမယ့်လူ လာလိမ့်မယ်၊ မင်းတို့ချင်း တစ်ခါတည်း တွေ့လိုက်၊ ပြီးရော မဟုတ်လား၊ အေး ... မင်းတို့သစ္စာ၊ လူမှာကတိတဲ့၊ မင်းကတိ မင်း မှတ်မိသလား၊ ဒီစက်လှေ ရောင်းထွက်ရင် ဒီနှစ် တောင်ပြုန်း နန်းတော်ကြီးမှာ လိပ်ပြာရှင် အထိန်းကတော်ကို တက်ပွဲ ပေးပါမယ် ဆိုတဲ့ ကတိစကား အားလုံး အကြားဟေ့၊ ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်က အင်ဂျင်နီယာကြီး ပေးတဲ့ပွဲမှာ ဟောဒီလို လက်ဝါးချင်း ရိုက်ခဲ့တာဟေ့၊ ဟုတ်ကဲ့လား။ 

ဟေ့ ... ညီဘွား၊ ကျေနပ်တယ်နော်၊ အေး ... ကျေနပ်ရင် သွား ... ထိုင်၊ နေဦး ... ခဏ၊ ရော့ .... အောင်မြင်ခြင်း အထိမ်းအမှတ် ရွှေအရက်လေး တစ်မော့ မော့သွားဦး၊ သွားတော့၊ ထိုင်တော့။ လာခဲ့ နောက်တစ်ယောက်၊ ဟိုဟာမ၊ ဟိုဟာမ စိန်မိုက်ကယ် ဝမ်းဆက်နဲ့ စိန်ပွဲစားမမ၊ ကြွခဲ့ပါဦး ရှေ့နားကို။ ပြောစမ်း၊ ရှုပ်နေတဲ့အမှု၊ ဖေကြီး ရှင်းပေးလိုက်တာ လင်းသွားပလားဟေ့။ ပွဲစားသက် ဘယ်လောက်ရင့်ရင့် လူယုံသတ်တော့ ခံရတာပဲ မဟုတ်လား။ ဆယ်သိန်းတန် စိန်လက်ကောက်၊ နည်းတဲ့ ပစ္စည်းလား၊ အဲဒီတုန်းက နင် ဒီလို ခဲတံနှုတ်ခမ်းနီ အညိုလေး ဆိုးနိုင်သလား၊ မရယ်နဲ့ ဖေကြီးကယ်လို့ နင် ဒီလို ရယ်နိုင်တာ မဟုတ်လား။ အေး ... ဒီတော့ ဖေကြီး အမိန့်စကား ဘာတဲ့တုံးဟဲ့၊ ဝတ်လဲတော် ရွှေပုဆိုး အမျိုးမှန် အဖိုးတန် လွန်းရာကျော်နဲ့ ဆွစ်ဇာလန်တိုင်းဖြစ် ရွှေဇာဖျင် ပဝါရောင်စုံများ ဆင်မြန်းလိုတယ်လို့ အမိန့်မှာတမ်း ခြွေထားတယ် မဟုတ်လားဟေ့၊ ခေါင်းညိတ်နေလို့ မပြီးဘူး၊ တစ်ပတ်အတွင်း လာဆက်၊ လိပ်ပြာရှင် အထိန်းကတော် ခရီးထွက်ရမယ်၊ ခရီးစဉ်က တောက်လျှောက်၊ ပွဲစဉ်တွေက တောက်လျှောက်၊ ဒီပွဲ ပြီးတာနဲ့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဘက်၊ ဟင်္သာတနဲ့ ဖျာပုံက အင်းသူကြီးနဲ့ ဆန်ကုန်သည်ပွဲ၊ နှစ်ပွဲပြီးရင် ရန်ကုန် ပြန်လာ၊ အရက်ကုမ္ပဏီ တစ်ပွဲ၊ ပြီးတာနဲ့ မန္တလေးတက်၊ တောင်ပြုန်း အရှင်နှစ်ပါးပွဲ မစခင် ကြိုပွဲပေါ့။ စိန်တိုက်တစ်ပွဲ က၊ ပြီးရင် တောင်ပြုန်းကူး၊ ဟိုမှာ အင်ဂျင်နီယာနဲ့ ဟောဟိုက စက်လှေသူဌေးတို့ရဲ့ နှစ်ထပ်တက်ပွဲက၊ မင်းနှစ်ပါး ချိုးရေတော် သုံး၊ ပြီး နောက်တစ်နေ့ ညမှာ။ ပြီးတော့ ဝါခေါင်လဆန်း ဆယ့်သုံးရက်ကျ မိန်းမနတ်တက်ပွဲ၊ တောင်ပြုန်းပြီးရင် အမရပူရမှာ သမားတော်ကြီးရဲ့ ပျော်ပွဲအောင်ပွဲ၊ ပြီးတာနဲ့ ရတနာ့ဂူပွဲဝင်၊ အမယ်လေး၊ မောလိုက်တာ၊ ပေးစမ်းတဲ့ ရွှေအရက်၊ အာခြောက်တယ်၊ ဟဲ့ ... အဲယားကွန်း နှစ်လုံးစလုံး ဖွင့်ရဲ့လား၊ အအေးခလုတ်ကို မိုင်ကုန်တင်စမ်း၊ အိုက်တယ်၊ ကိုယ့် ပရိသတ်ကလည်း များတာကိုး၊ အထိန်းကတော်ရဲ့ တိုက်ခန်းမ ကျယ်လှပြီ ထင်တာ၊ ဟော ... ဟော လာကြပြီ၊ လာကြပြီ၊ အမေတွေ၊ အမေတွေ၊ မိခင်တွေ၊ ကဲ ... မိခင်တွေကို ဂုဏ်ပြု လိုက်ကြရအောင်။ 

“x x မာတာမိခင် x ချစ်ရေစင်က ကြည်လင်အေးမြ x စမ်းရေကျသို့ × × ဘဝလွန်ကဲ လှိုက်လှဲချစ်စွာ x x x ခိုင်မြဲမေတ္တာ ... ဥပမာ တင်စရာ x x x သီဒါခုနစ်တန် ပဗ္ဗတ္တနှယ်ထု x x x မေယုဗဟို၊ မြင်းမိုရ်ပဗ္ဗတ္ထ x x x နှိုင်းစံမရ x x အနန္တဂိုဏ်းဝင် x x ကျေးဇူးရှင်ဟု ဂုဏ်တင်မြှင့်စေ x x x ခေါ်ကြပါပေ x မေမေ x x မေမေ x x မေမေ xx” 

အေး ... မိခင်မေတ္တာ ဆိုတာ မြင်းမိုရ်တောင်ထု ပမာပြုရင်တောင် မိခင်မေတ္တာက သာချင်သေးသတဲ့ဟဲ့၊ ဪ... အ(ေ!)မတွေက ဖေကြီးကျော်ကို ပျော်ကြေး ဆက်ကြဦးမလို့လား ကဲ ... ကဲ ... ရော့ အမြဲရွှင်နေအောင်၊ ဘဲကင်စားကြ၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ အင်း ... အမြဲရွှင်နေအောင် ဘဲကင်ကို ဘာလို့ ကျွေးရတာလဲ ဆိုတော့ အင်း ... ဟဲ့ ... မိခင်နဲ့ ကလေးဆိုတာ ဘာလဲဟေ့၊ အားနွဲ့တဲ့ မိန်းမသားလေးတွေကို စောင့်ရှောက်ဖို့ မဟုတ်လားဟေ့၊ အေး ... မိန်းမတွေထဲမှာလည်း ကိုယ့်ရင်သွေးကို ကြက်လို ရင်အုပ်မကွာ စောင့်ရှောက်တတ်တဲ့ မိန်းမတွေ ရှိသလို ဘဲလို ဥပြီးတာနဲ့ ပစ်သွားတတ်တဲ့ မိန်းမတွေလည်း ရှိတယ်၊ အဲ ... အဲဒါကို တန်ပြန်ဆန့်ကျင် နိယာမသဘော အနေနဲ့ အမေတွေကို ဘဲကင် ကျွေးတာဟေ့၊ ကဲ ... လုပ်လိုက်ပါဦး၊ “မေမေ” လေး၊ နောက်တစ်ကျော့လောက်။ မေမေ ... မေမေ ... မေမေ။ လာ ... လာ ... တို့မြို့သူ အမေမင်းသမီးကြီး လာခဲ့၊ ဆိုင်းနောက်ကနေ အော်ချည်း မနေနဲ့။ ရှေ့ကို ထွက်က၊ အမေသီချင်းကို အမေက ကပြီး ဖေကြီးကို ချော့၊ ဟုတ်ပြီ ကလိုက်စမ်း၊ ဟဲ့ ... မကရတဲ့ နှစ်တွေအတွက် အတိုးချ ကစမ်းဟေ့။ ဟိုတုန်းက တစ်ခေတ် တစ်ခါက နာမည်ကျော်ခဲ့တဲ့ မင်းသမီးကြီး၊ ခုတော့ ဖေကြီးကျော်ရဲ့ မောင်းမကြီး၊ ကဲ ... ရပ် ... တော်တော့၊ တော်တော့၊ အမယ်လေး ... နွှဲပစ်လိုက်တာ ချွေးတွေများတောင် ထွက်လို့၊ သွား 'သွား။ ကဲ ... ကဲ ... ဟိုနောက်က စာရေးဆရာ ကတော်ကြီး၊ ထပါဦး၊ ထပါဦး၊ ဘယ်မလဲ ဖေကြီးအတွက် ပုလင်း၊ ဟင် ... စာရေးဆရာက အပြောကတော့ ကောင်းတယ်၊ နောက်ရေးမယ့် စာအုပ်က မိန်းမငယ် တစ်ယောက်ရဲ့ ဘဝအကြောင်း ဟုတ်လား၊ အဲလိုဆိုတော့ မိန်းမတွေ ဘဝနဲ့ အားမာန်တွေပေါ့၊ အဲဒါဆိုရင် ဒီအကြောင်းအရာဟာ အမေတွေနဲ့ ဆိုင်တာပေါ့၊ ကဲ ... ဒီစာအုပ်ထွက်ရင် အမေတို့ ဒီမြို့နယ်အတွက် သုံးရာ တာဝန်ယူလိုက်၊ မကောင်းဘူးလား၊ တခြားမြို့နယ် တွေလည်း ကြော်ငြာပေးလိုက်၊ ဟုတ်ကဲ့လား ...၊ အမယ်လေး ... ဖေကြီးကျော်မှာ စာအုပ် ကိုယ်စားလှယ်လည်း လုပ်ရသေးတာ၊ ကဲ ... စာရေးဆရာ ကတော် ကျေနပ်ပြီလား၊ ဖေကြီး ကျေနပ်အောင်၊ ဖေကြီး ပျော်အောင်၊ ဖေကြီး ကြက်လောင်းရင် လောင်းကြေး တထောင် လောင်းရမယ်၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ ကဲ ... ကဲ ... ကားပွဲစား ကတော် မဟဝှာ၊ လက်အုပ်လေး ချီလို့၊  ဖေကြီးနား ကပ်လာပြန်ပြီ။ ဘယ်ကားကို ရောင်းခိုင်းဦးမလို့တုံး၊ ဟေ ... အံမာ ...၊ ဒီငါးရာတန်လေး တရွက်က ပွဲခလား၊ ရောင်းလိုက်ရတဲ့ ကားက နှစ်ဆယ်ကျော်၊ ဟဲ့ ... နင်တို့ အမြဲတမ်း ထောင်ထောင် ထောင်ထောင်နဲ့ နေချင်တာ မဟုတ်လား၊ ထောင်တန် ထုတ်စမ်း၊ တရွက် မရဘူး၊ နှစ်ရွက် ထုတ်၊ ဟဲ့ ... မှတ်မိရဲ့လား၊ ဟိုတခါ ကားတုန်းကလည်း ဖေကြီး ဘယ်လို ထုတ်ပေး လိုက်သလဲ၊ အိမ်မှာ ပျော်ပွဲ ပေးတုန်းကလေ၊ အိမ်ပေါ်ကို နတ်လည်း ရောက်နေပြီ၊ ဆိုင်းတောင် ရောက်နေပြီ၊ အဲဒါကို အိမ်ရှေ့ ရပ်ထားတဲ့ကား ရောင်းချင်တယ်။ ဒါမှ နတ်ပွဲ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ပေးနိုင်မှာ ဆိုလို့လေ၊ အထိန်းကတော် သောက်နေတဲ့ ရေနွေးခွက်နဲ့ ပက်၊ ဆန်တဆုပ် ကျဲပြီး စိန်ပန်းခက်နဲ့ ရိုက်လိုက်တာ ထွက်သွားတာပဲ မဟုတ်လား။ အေး ... နေဦး၊ ဒီနှစ် တောင်ပြုန်း လိုက်မှာဆို၊ လိုက်မှာလား၊ အို ... ဘာနဲ့ လာလာ၊ ကြိုက်တာနဲ့ လာ၊ လေယာဉ်ပျံနဲ့ လာလာ၊ မီးရထားနဲ့ လာလာ၊ ကားနဲ့ လာလာ၊ ကြိုက်တာနဲ့ လာ။ ဖေကြီးကျော် ကတော့လေ နတ်ချစ်သူ အပေါင်းကို ဘာနဲ့ခေါ်မလဲ သိလား ...။ 

“ဟေ့ ... စိန်ခွါသံ x x မြိုင်ယံပေါ်၊ ပန်းခင်းတဲ့လမ်းကိုနော် x x x အဿဇာနည်မော် x x x ဇက်ကိုဖွင့်လို့၊ လာပေါ့ ကိုကြီးကျော် ...” 

ဖေကြီးကျော်က နတ်ချစ်သူ အပေါင်းကို မြင်းပေါ်တင်ပြီး အားလုံးကို ခေါ်မယ်လို့၊ လိုက်ကြမယ် မဟုတ်လား၊ ကဲ ... အားလုံးကို စားတော်စာ ပန်းသီးပွဲ ချပြီး ဝေလိုက်ပါဦး၊ အားလုံး အောင်စေ၊ အေးစေ ရမယ်ဟေ့၊ ဟုတ်ကဲ့လား။ ကဲ ... ကဲ ... ဘာလဲ ... ဘာလဲ။ ကပ်လာပြန်ပြီ။ နောက်တယောက်၊ ကန်ထရိုက်တာ မမ၊ ဘယ်အိမ်တွေ၊ တိုက်ခန်းတွေ ရောင်းခိုင်းဦး မလို့လဲ၊ ကန်ထရိုက်တွေ အကုန်လုံး ပိုက်ဘော မိနေတာ၊ နင်လည်း အများနည်းတူ ခံရမှာပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဖေကြီး ထုတ်ပေးလို့ နင့်အခန်းတွေ အများကြီး ထွက်တယ် မဟုတ်လား၊ နင် မုန့်လက်ဆောင်းကုန်းမှာ နေတုန်းက ဖေကြီး ဟောခဲ့တာလေ၊ အိမ်ငှါးနေတုန်း အိမ်လိုချင်တယ်၊ ရွှေမထုခွဲချင်ဘူး ဆိုလို့လေ၊ ဟေ့ ... မထုခွဲရဘဲ အိမ်ပိုင်ရမယ်လို့ တခါတည်း အိမ်ရှင်က အကျပ်အတည်း ဖြစ်ပြီး ဈေးပေါပေါနဲ့ ထိုးပေး သွားရတယ် မဟုတ်လား။ အေး ... အေး၊ ဘယ်အိမ်လဲ ... သံ(သန်!)လျင်က အိမ်လား၊ အေး ... ထွက်စေချင်ရင် ကိုယ့်ဘုရားကျောင်းမှာ မုံ့ဆန်းလေး ကောင်းကောင်းလုပ်၊ သရက်သီးလေး၊ ပန်းသီးလေးနဲ့ တင်လိုက်၊ စာဖတ်တဲ့ ဆရာတွေ စားရအောင်၊ ဟုတ်ကဲ့လား၊ ဟော ... ဟော ... ဟိုအဘွားကြီး ဒါက ဘယ်တုံး၊ ပြန်မလို့လား၊ ဟုတ်လား၊ ဖေကြီး ကြက်လောင်း မပြီးခင် ပြန်ရတယ် ဆိုတဲ့ ထုံးစံ ရှိလို့လား၊ ပြောပါဦး၊ ကဲ ... ဘယ်မလဲ။ လက်ဝါးချင်း ရိုက်ထားတဲ့ ပုလင်း ပါသလား၊ ပါးစပ်က ပြောပါ၊ လက်ညှိုး ထိုးပြ မနေပါနဲ့၊ အေး ... စင်ပေါ်က ပုလင်း၊ ဘယ်ပုလင်းလဲ၊ ဟို ဂျော်နီပုလင်း အနီလား၊ တပုလင်းတည်းလား၊ ခေါင်းမညိတ်နဲ့ မရဘူး၊ ငါ နိုင်ငံခြားကို ပို့တာ နှင့်သား တယောက်တည်း မဟုတ်ဘူး၊ နှစ်ယောက်၊ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ကို ပို့ပေးတာလေ၊ တပုလင်းနဲ့ ရမလား၊ နောက် တပုလင်း နက်ဖြန် ယူခဲ့။ ကဲ ... သွား၊ ပြန်ချင်ပြန်၊ အဘွားကြီး ဆိုတော့ ခါးနာ၊ ကျောအောင့် ကြာကြာ မထိုင်နိုင်ဘူး၊ ဟုတ်ကဲ့လား။ 

ကဲ ... ဟိုမောင်းမကြီး ကရော ဘာပြောချင်တာတုံး၊ ပြောပါဦး။ နိုင်ငံခြားခရီး ကိစ္စပဲ မဟုတ်လား၊ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ဂျပန်ကိစ္စ၊ ဂျပန်သွားဖို့ ဖြစ်တယ် မဟုတ်လား။ ဖေကြီးက သဘောမတူလို့ လေယာဉ်ပျံ လက်မှတ်တွေ ဝယ်ပြီးမှ အကုန်ဖျက်ပစ်ရတယ် မဟုတ်လား။ အေး ... အခု သွားရမှာက ဘယ်အရပ်ကတုံးဟေ့၊ အမေရိကား၊ ရတယ်၊ လုပ်လိုက်တော့၊ လေယာဉ်ပျံ လက်မှတ်တွေ၊ ဗီဇာတွေ၊ ပတ်စပို့တွေ၊ ဖေကြီးက သွားခွင့်ပြုတယ်၊ ဟုတ်ပြီလား။ ထွက်ခါနီးရင်တော့ အိမ်မှာ ထိုင်ပွဲလေး တပွဲပေးလိုက်။ ပြီးတော့ ဖေကြီး ပဝါတပိုင်းကို ဆောင်သွား။ ဘာအန္တရာယ်မှ မရှိ။ အားလုံး အဆင်ပြေ ရမယ်ဟေ့။ နေဦး ... မောင်းမကြီးက ခေါ်လာတဲ့ ဗီဒီယို မင်းသားရဲ့ မိန်းမရော။ မွေးပြီးပြီလား၊ ဟိုတပတ်က အထိန်းကတော်ဆီကို ကလေးမွေးဖို့ တယ်လီဖုန်းနဲ့ ရက်တောင်းလို့ ရက်ပေး လိုက်ရသေးတယ်။ ပြောလိုက်ဦး။ တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်ပြီးတော့ ဖြစ်ဖြစ်၊ အထိန်းကတော် ပေးတဲ့ရက် မွေးတယ်ဆိုရင် ပုဆိုး တအုပ်၊ ပဝါ တပိုင်း၊ ပုလင်း တလုံးနဲ့ လာခဲ့ရမယ်လို့၊ ဟဲ့ ဒံပေါက်ပွဲတွေ ချ။ ဇွန်းခက်ရင်းတွေ တပ်၊ ဆာတဲ့လူတွေ စားကြ၊ အအေးသံဗူးတွေရော သောက်ကြ၊ ရှိတယ်၊ မနက်ကပဲ အအေးဗူးတွေ ထုတ်တဲ့ ကုမ္ပဏီပိုင်ရှင် ကိုယ်တိုင် လာပို့သွားတာ၊ ငါး ပါကင်တောင်။ အဲဒီ ကုမ္ပဏီပိုင်ရှင်ရဲ့ အမေက သားအိမ်မှာ အလုံးဖြစ်တာ၊ ကင်ဆာအလုံးပေါ့၊ ခွဲရမှာတဲ့၊ မခွဲချင်ဘဲ ပျောက်ချင်တယ်တဲ့၊ မိန်းမတွေ ဖြစ်တဲ့ ရောဂါဆိုတော့ အနောက်အမေကြီးနဲ့ ဆိုင်တာပေါ့။ အနောက်သခင်မကြီးကို တိုင်တည်ပြီး ကုပေးလိုက်တယ်။ ဟော ... နောက်ရက်ကျ မခွဲရတော့ဘူးတဲ့။ သက်သာ သွားသတဲ့။ နတ်က အိုဂျီတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ အားလုံးကျန်းမာ သက္ကရာဇ် ၂၀၀၀ မှာတဲ့။ ဟုတ်ကဲ့လားဟေ့ ...၊ ဟော ... ဟော ... ကြည့်စမ်း၊ လှေကားဝမှာ ဘီယာနဲ့ ပြည်သာအောင် လုပ်နေတဲ့ ညီဘွားကြီး၊ လာခဲ့စမ်း၊ အဖေကြီးကို အခစား နောက်ကျလှချည့်လားကွ၊ ဟေ ... ဘယ်မလဲ ဘီယာ၊ ဘယ်နှစ်ကပ် ပါလဲ၊ တဒါဇင် မပါရင် မင်း ဖေကြီးနား မကပ်နဲ့ကွာ၊ ပါရဲ့လား၊ အေး ... ဟုတ်ပြီ။ မင်းရဲ့ ဘီယာဆိုင်တွေ တမြို့နယ်ပြီး 

တမြို့နယ်၊ တတိုင်းပြီး တတိုင်း၊ တပြည်လုံး ပျံ့နှံ့ သွားစေရမယ် ဆိုရင် ကျေနပ်မလား၊ ဟေ့ ... အေး ... အောင်စေရမယ်၊ အေးစေရမယ်၊ ဒီနားမှာ ထိုင်ခစား၊ စီးကရက်လည်း ကြည့်သောက်၊ ကော်ဇောတွေ မီးလောင် ပေါက်ဦးမယ်။ ကဲ ... ကဲ ... ခုနှစ်ရက်သားသမီး ပြဿနာ ဖြေရှင်းရတာနဲ့ ဖေကြီး ကြက်လောင်းချိန် နောက်ကျတော့မယ်။ ဟေ့ ... ဖေကြီး ဖလားမှာ သောင်းငွေကျော်မှ ဖေကြီး လောင်းမှာနော်၊ သောင်းငွေကျော်မှ ဖေကြီး လောင်းမှာ၊ ကဲ ... ရွာစားရေ ...။ 

“ဂုဏ် ... ဂုဏ် ... ဂုဏ် ... ဂုဏ်ဆိုတာ ငွေကိုခေါ်တယ် ... ငွေကိုသာ ရေလိုသုံးရင် ... တပြည်လုံးမှာ ... လုပ်သမျှတင့်တယ် ... ဟေ့ ... ဂုဏ် ... ဂုဏ် ... ဂုဏ်တဲ့ဗျ” 

#နုနုရည်အင်းဝ

#မြို့ပွဲ

ချစ်ခြင်းများစွာဖြင့်....

#shared_by_louis_augustine စာပျေပ့ခ်ျထဲမီ ကူးယူမျှဝေပေးပါသည်။

ကနန်းလူမျိုးမိတ်ဆက်

🛑ကနန်းလူမျိုးမိတ်ဆက်

********************

ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄၊ ၂၀၂၄။

ကနန်းလူမျိုးဟု အမည်တွင်ပုံနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကနန်းမှတ်တမ်းတို့၌ အမျိုးမျိုးဖော်ပြထားသည်။ အဆိုပါကနန်း မှတ်တမ်းများကိုကိုးကားပြီး မျက်မှောက်ခေတ် ကနန်းသုတေသီများကလည်း အမျိုးမျိုးပြောဆိုရေးသားနေကြ ပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ အမျိုးမျိုးသောမှတ်တမ်းများနှင့် ပြောဆိုရေးသားချက်များကို တူရာပေါင်းလိုက်လျှင်မူ "ကနန်း၊ ကားနား နှင့် ဂါနား ဟူသောရှမ်းဝေါဟာရကနေ ကနန်းဟု ပြောင်းလဲအမည်တွင်လာခြင်း" နှင့် "ကဏှဟူသော ပါဠိဝေါဟာ ရကနေ ကနန်းဟုပြောင်းလဲအမည်တွင်လာခြင်း" ဟူ၍ ၂ မျိုး သို့မဟုတ် ၄ မျိုးတွေ့ရပါသည်။

ကဏှဟူသည့် ပါဠိဝေါဟာရသည် မည်းနက်သောအဝတ် ဝတ်ဆင်ကြသောလူမျိုးများဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။

ရှမ်းဝေါဟာရကဆင်းသက်လာသည့် ကားနား(ကနား) ဟူသည်ကတော့ မဏ္ဍပ်ကနားပုံစံ အိမ်ဝိုင်းကြီးများ ဆောက် လုပ်နေထိုင်ကြသောလူမျိုးဟု ဆိုလိုသည်။

ကနန်းလူမျိုးသည် ကတူးလူမျိုးနှင့် အနွယ်တူလူမျိုးဖြစ်သည်။

လူမျိုး ၁၀၁ ပါးစာရင်းတွင်မူ ကနန်းလူမျိုးကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။ ကတူးနှင့် လူမျိုးချင်းတူသော ကြောင့် မဖော်ပြခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ တိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးစာရင်းတွင်မူ ဗမာအုပ်စုထဲဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာသမိုင်းပညာရှင်ကြီးဖြစ်သူ ဒေါက်တာသန်းထွန်းကမူ ကနန်းလူမျိုးသည် သက်အုပ်စုဝင်ဖြစ်သည် ဟုဆိုထား သည်။ ကနန်းလူမျိုးသည် ပျူလူမျိုးဖြစ်သည်။ ပျူလူမျိုးက ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆသူများလည်း ရှိသည်။

ကာယကံရှင်ဖြစ်သော ကနန်းလူမျိုးများကမူ ကတူးလူမျိုးများနည်းတူ ကနန်းလူမျိုးသည်လည်း သက်အုပ်စုဝင် ဖြစ်သည်ဟု ခံယူထားကြပါသည်။

မြန်မာစာပေအရေးအသားများတွင် ကနန်းကို ဂဏန်း၊ ဂနန်း၊ ကနန်း စသဖြင့် အမျိုးမျိုးရေးသားဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ နန်းဇားဆရာတော် ဦးဇောတသီရိ ၏ "ဂဏန်းလူမျိုးစုသမိုင်း" ပေမူ၌လည်းကောင်း၊ ထိုပေမူကို ပြန်လည်ကူးယူခဲ့ သော နန်းဇားဆရာတော် ဦးပညာဝံသ ၏ လက်နှိပ်စက်မူ၌လည်းကောင်း ဂဏန်းဟု သုံးနှုန်းထားသည်။

၁၉၇၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လထုတ် စန္ဒာရုပ်စုံမဂ္ဂဇင်း၌ ဂဏန်းနှင့် ဂနန်းဟူ၍ ၂ မျိုးသုံးထားသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ထုတ် ပညာလောကစာစောင်တွင်မူ ကဏန်းဟုသုံးနှုန်းထားပြီး ခေတ်ဟောင်းမြန်မာ့သမိုင်းသုတေသနအဘိဓာန် တွင်မူ ကနန်းဟု သုံးနှုန်းထားသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် ကနန်းတိုင်းရင်းသားများကမူ ကနန်းဟူသောအသုံးအနှုန်း ကို အတည်တကျသုံးနှုန်းရေးသားနေကြပြီဖြစ်သည်။

သက်မျိုးနွယ်စုများဖြစ်ကြသည့် သက်၊ ကတူးနှင့် ကနန်းတို့သည် ခရစ်နှစ် ၄ ရာစုခန့်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းဝင် ရောက်လာခဲ့ပြီး ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းပါးပေါ်တွင် သင်းတွဲဟုခေါ်သော တကောင်းပြည်ကိုတည်ထောင်ပြီး အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ မူးမြစ်ဖျားဒေသသည် ကနန်းတို့၏ဒေသဖြစ်သည်။

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ကနန်းလူမျိုးများသည် စစ်ကိုင်းတိုင်း ကသာခရိုင် ဗန်းမော်မြို့နယ်၊ ခန္တီးခရိုင် ဟုမ္မလင်းမြို့ နယ်၊ မော်လိုက်ခရိုင် ဖောင်းပြင်မြို့နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် မိုးညှင်းမြို့နယ် အင်းတော်ကြီးဒေသတို့တွင် နေထိုင်ကြသည်။

အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန၏ ဗန်းမောက်မြို့နယ် ဒေသဆိုင်ရာအချက်အလက်များ (၂၀၁၇) အရ ၂၀၁၇ ခုနှစ် မတ်လအကုန်အထိ ဗန်းမောက်မြို့နယ်တွင်နေထိုင်ကြသော ကနန်းတိုင်းရင်းသား "၁၂,၉၈၅ ဦး"ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဦးစီးဌာန၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းညွှန် ကြားရေးမှူးရုံးက စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ယဥ်ကျေးမှုအဖွဲ့များထံပေးပို့သော "စစ်ကိုင်း တိုင်းဒေသကြီးအတွင်း တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုများ ပျံ့နှံ့နေထိုင်မှု သုတေသနစာတမ်း"တွင်မူ ကနန်းတိုင်းရင်းသားများ၏ လူဦးရေစာရင်းကို အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်။

ကနန်းတိုင်းရင်းသားအများဆုံးနေထိုင်သည့်မြို့နယ်မှာ ဗန်းမောက်မြို့နယ်ဖြစ်ပြီး ထိုမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကနန်းဒေ သတွင် ကနန်းတိုင်းရင်းသားဦးရေ ၂၅,၄၈၆ ဦး၊ ကနန်းပြင်ပဒေသများဖြစ်သည့် ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်၊ ဖောင်းပြင်မြို့ နယ်နှင့် မိုးညှင်းမြို့နယ်အစရှိသောမြို့နယ်တို့တွင် ကနန်းတိုင်းရင်းသားဦးရေ ၅,၀၀၀ ဝန်းကျင် ပျံ့နှံ့နေထိုင်လျက် ရှ်ိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ဗန်းမောက်မြို့နယ် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးက ကတူးအမျိုးသားအဖွဲ့ထံပေးပို့ခဲ့သော ဗန်းမောက်မြို့နယ် အတွင်းရှိ မျိုးနွယ်စုအလိုက်လူဦးရေစာရင်း (၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ)တွင်မူ ကနန်းတိုင်းရင်းသား ၁၃,၂၉၁ ဦး ရှိကြောင်းဖော်ပြထားသည်။

ပျူ၊ သက်၊ ကမ်းယံဟူသော မြန်မာနိုင်ငံ၏ရှေးဦးလူမျိုး ၃ မျိုးတွင်ပါဝင်ခဲ့သော သက်အုပ်စုဝင် ကတူးနှင့် ကနန်း တိုင်းရင်းသားတို့သည် လက်ရှိအချိန်တွင် လူမျိုး ၂ မျိုးပေါင်းလိုက်လျှင် လူဦးရေ ၂ သိန်းမျှပင်မရှိတော့ဘဲ နီးစပ်ရာ အခြားတိုင်းရင်းသားများနှင့် သွေးနှောနေထိုင်လာခြင်း၊ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားကိုယ်စီရှိသော်လည်း ကိုယ်ပိုင် စာပေရယ်လို့ သတ်သတ်မှတ်မှတ်မရှိခဲ့ခြင်းများကြောင့် တိမ်ကောပျောက်ကွယ်လုနီးပါးအခြေအနေနှင့် ရင်ဆိုင်နေ ရသည်။

ကနန်းလူမျိုးများသည် ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားရှိသော်လည်း ကိုယ်ပိုင်အက္ခရာစာပေမရှိသေးသောကြောင့် ကနန်း အက္ခရာစာပေပေါ်ပေါက်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးစားဆောင်ရွက်နေကြသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင်လည်း ကတူး များကဲ့သို့ အက္ခရာမူကွဲမည်ကိုစိုးရိမ်သောကြောင့် တစ်ဦးတစ်ယောက်တည်းကမဆောင်ရွက်ဘဲ ကနန်းစာပေဖြစ် မြောက်ရေးအဖွဲ့ဖွဲ့စည်းကာ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မျက်မှောက်ခေတ်ကနန်းလူမျိုးများသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်နေကြသော်လည်း ရှေးတုန်းကတော့ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကိုလည်း ကိုးကွယ်ခဲ့ကြပါသည်။ ကနန်းလူမျိုးများ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းစတင်ဝင်ရောက်လာ ချိန်ကတည်းက ၎င်းတို့နှင့်အတူ ၎င်းတို့၏ရိုးရာယုံကြည်မှုများ အတူပါလာခဲ့သည်။ မြို့ရွာများ အခြေတကျတည် ထောင်ပြီး စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းဖြင့်အသက်မွေးရသည့်အတွက် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်ဆက်စပ်နေသော မိုးနတ်သား၊ လေ နတ်သား၊ တောင်ယာနတ်၊ စပါးကျီစောင့်နတ်နှင့် စပါးလိပ်ပြာဟုခေါ်ဆိုသောပုံးမကျီနတ် စသည်များကို သီးနှံ အထွက်တိုးရန် ပူဇော်ပသခဲ့ကြသည်။

ဂိုဏ်းအုပ်ဂိုဏ်းထောက်များ တင်မြှောက်ခြင်းဓလေ့၊ ပန်းဒကာဓလေ့၊ သာသနာခေါင်းဓလေ့ အစရှိသည့် ဘာသာ ရေးဓလေ့များအပြင် အရက်သေစာနှင့် အမျိုးသမီးများ လုံးဝမပါရှိသည့် ရိုးရာနတ်ပွဲအခမ်းအနားများကိုလည်း ကျင်းပလေ့ရှိကြသည်။

ကနန်းရိုးရာ အမျိုးသားဝတ်စုံမှာ ပုဆိုး၊ အင်္ကျီနှင့် ခေါင်းပေါင်းတဘက်တို့ဖြစ်သည်။ ပုဆိုးသည် ရွှေဝါရောင်အောက် ခံပေါ်တွင် အနက်ရောင်လေးထောင့်ကွက်အကျဲများ ပါရှိသည်။ အင်္ကျီသည် အနက်ရောင်ရင်စေ့တိုက်ပုံဖြစ်ပြီး စတစ်ကော်လံ၊ ရင်စေ့အနား၊ လက်ပတ်အနားတို့တွင် ရွှေဝါရောင်ကိုအသုံးပြုထားသည်။ ခေါင်းပေါင်းတဘက် သည် အနက်ရောင်အောက်ခံပေါ်တွင် အဖြူအဝါစင်းကျားများပါရှိပြီး အနံအနားနှစ်ဖက်တွင် အမြိတ်စပါရှိသည်။

ကနန်းရိုးရာ အမျိုးသမီးဝတ်စုံမှာလည်း ထဘီ၊ အင်္ကျီနှင့် ပခုံးတင်တဘက်တို့ဖြစ်သည်။ ထဘီသည် အနက်ရောင် အောက်ခံပေါ်တွင် အဝါရောင်ချိတ်အတွန့်လေးများပါရှိပြီး အင်္ကျီသည် ရင်ဖုံးအနားစများနှင့် လက်စကအနားစတို့ တွင် ရွှေဝါရောင်ပန်းပွင့်လေးများဖြင့် အနားကွပ်တန်ဆာဆင်ထားသော အနက်ရောင်ရင်ဖုံးလက်စကဖြစ်သည်။ ပခုံးတင်တဘက်သည် အမျိုးသားခေါင်းပေါင်းတဘက်နှင့် အတူတူပင်ဖြစ်သည်။

ကတူးကလေးငယ်တို့၏ဆံပင်ပုံစံနှင့် ကနန်းကလေးငယ်တို့၏ဆံပင်ပုံစံသည် များသောအားဖြင့်တူညီမှုရှိပြီး ဒေသ ကွဲ၍သာ အချို့မှာ အနည်းငယ်ကွဲပြားမှုရှိသည်။

ကနန်းယောက်ျားလေးများသည် ကိုရင်မဝတ်ခင်အရွယ်အထိ ဦးစွန်းဖုတ်၊ ဆံရစ်ဝိုင်း၊ သျှောင်ထုံးလေးများဖြင့် အဆင့်ဆင့် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုရင် ၃ နှစ်ဝတ်ပြီး လူဝတ်လဲချိန်မှာလည်း ဆံပင်ရှည်လာလျှင် သျှောင်ထုံးထားကြ ပြန်သည်။

ကနန်းမိန်းကလေးများသည်လည်း ဦးစွန်းဖုတ်၊ ဆံရစ်ဝိုင်း၊ ဆံတောက်ပုံစံများဖြင့် အိမ်ထောင်မပြုခင်အချိန်အထိ အဆင့်ဆင့်နေထိုင်လာခဲ့ကြပြီး အိမ်ထောင်ပြုပြီးမှသာ ဆံတောက်ကို စွန့်လွှတ်လေ့ရှိသည်။

ဦးစွန်းဖုတ်၊ ကြက်တောင်စည်း၊ ဆံရစ်ဝိုင်းနှင့် ဆံတောက်ထားသည့်ဓလေ့ကို ဗန်းမောက်မြို့နယ်ရှိ ကနန်းဒေသ တွေမှာ လက်ရှိအချိန်ထိ အများအပြားတွေ့မြင်နိုင်သေးသော်လည်း ကတူးဒေသတွေမှာတော့ အနည်းငယ်လောက် သာတွေ့ရပါတော့သည်။

ဒီကနေ့ခေတ်မှာတော့ မိမိတို့၏ ဒြပ်မဲ့ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို ကနန်းလူမျိုးတွေကိုယ်တိုင်က ထိန်းသိမ်းမှု အားနည်းလာနေသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ အထူးသဖြင့် လူငယ်များက စိတ်ဝင်စားမှု နည်းလာကြသည်။ သတင်း အချက်အလက် စီးဆင်းမှုမြန်ဆန်သော ၂၁ ရာစုတွင် အင်အားကြီးမားသည့် ယဥ်ကျေးမှုများက အင်အားသေးငယ် သည့်ယဥ်ကျေးမှုများကို လွှမ်းမိုးဝါးမျိုပစ်လေ့ရှိသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ကနန်းလူမျိုးများ၏ ယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ စရိုက်များတွင် မျိုးခြားယဥ်ကျေးမှုများ ရောနှောလျက်ရှိနေပါတော့သည်။

ကိုးကား

*******

၁။ ကတူးလူမျိုး (သုတေသနစာစုနှင့် မှတ်တမ်းများ)

ကတူးသန်းနိုင်

၂။ ကတူး၊ ကနန်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံများ

အရှင်ပညိန္ဒ (သာသနာ့တက္ကသိုလ်)

ဓာတ်ပုံ - ကနန်းတိုင်းရင်းသား - Kanan Aboriginal Tribe Facebook Page

Dubai (ဒူဘိုင်းသွားမယ်ဆိုရင်)

ဒူဘိုင်းသွားမယ်ဆိုရင် သိသင့်သိထိုက်တာလေးတွေ ပါ။

✅️

ပထမဆုံးသိရမှာက ဒူဘိုင်း ဆိုတာ နိုင်ငံမဟုတ်ပါ။ ဒူဘိုင်း ဟာ ၇ ပြည်နယ် (အဘူဒါဘီ၊ရှားဂျာ၊အာဂျမန်း၊ရာစယ်ခိုင်းမား၊အိုမယ်လ်ကွင်းနဲ့ဖူဂျားရား) စုဖွဲ့ထားတဲ့ United Arab Emirates (UAE) အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုထဲက ပြည်နယ်တစ်ခုကို ဆိုလိုတာပါ။ 

ဒါပေမယ့် လူအများစုကတော့ ဒူဘိုင်း မြို့လို့ပဲအလွယ်ခေါ်ကြပါတယ်။ မြို့တော်ကတော့ အဘူဒါဘီ မြို့ဖြစ်ပါတယ်။

✅️

ဒူဘိုင်း ဟာ 2000 ခုနှစ်ဝန်းကျင်လောက်မှာ infrastructure development နဲ့အတူတိုးတက်လာပြီး အခုဆိုရင် 

-ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံး တာဝါ Burj Khalifa , Burj Al Arab Hotel, Atlantis Hotel၊ Address Hotel အစရှိသဖြင့်ဇိမ်ခံဟိုတယ်များ၊ Amusement parks ၊ shopping malls တွေနဲ့ ကမ္ဘာတဝှမ်း လူသိများတဲ့ tourism spot တခုဖြစ်လာပါတယ်။

✅️  မဖြစ်မနေသိထားသင့်တဲ့ အချက်လေးတွေ။

၁။ language

 ရုံးသုံးက Arabic ဖြစ်ပေမယ့် English language ကိုနေရာအနှံ့သုံးစွဲကြလို့ အီဂျစ်၊ ယီမင်၊ဆူဒန်၊ ဆီးရီးယား၊ လက်ဘနွန် စတဲ့နိုင်ငံကလူတွေလဲ Arabic ​သုံးစွဲပြောဆိုကြပါတယ်။ နောက်ထပ်စကားကတော့ Hindi ဟင်ဒီဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယ၊ပါကစ္စတန်၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စတဲ့နိုင်ငံကလူအားလုံးနဲ့ပြောဆိုဆက်သွယ်တဲ့အခါမှာ အသုံးဝင်ပါတယ်။ 

၂။ ငွေကြေး

သုံးစွဲတဲ့ငွေကြေးက ဒါဟမ်း Dirham ဖြစ်ပြီး 1 USD ကို 3.675 Dirham ပါ။ ဆိုလိုတာက လစာ 1500 Dirham ဆို USD 400 လောက်နဲ့ညီပါတယ်။ အခု ပေါက်တဲ့ ပြင်ပ ဒေါ်လာစျေးနဲ့ဆို မြန်မာငွေကျပ်  ၁၂,၀၀,၀၀၀ လောက်ရပါမယ်။ 

၃။ အလုပ်အကိုင်

(က)Hotel staffs

4 or 5 stars ဟိုတယ်ကြီးများတွင် waiter/waitress သို့ front office desk staff သို့ housekeeping attendant သို့ Comis 3 chef ဆိုလျှင် နေရာထိုင်ခင်း+ three meals + uniform + medical insurance + Annual leave ၁နှစ်ကို ရက်၃၀ လခအပြည့်နှင့်  + ၂နှစ်တခါ air ticket + လခ Dirhams 1000 မှ 1800 ကြား (လုပ်ရတဲ့ဟိုတယ်နဲ့ ရာထူးပေါ်မူတည်၍) ရနိုင်ပါတယ်။ တပတ်တရက်အနားရကြပြီး public holidays တွေအတွက် အစားပြန်ရကြပါတယ်။ တချို့ဟိုတယ်တွေက service charge ၃လတခါပေးပြီး တလကို Dirhams 150 လောက်ကနေ 700/800 လောက်ထိရကြပါတယ်။  Overtime လည်းပေးကြတာများပါတယ်။ Tip ကတော့ waiter/waitress/chef/housekeeping attendant တွေဆိုရင်ရနိုင်ပါတယ်။ FO staff တွေကတော့ customer ကို room upgrade လုပ်ဖို့ဆွယ်နိုင်ရင် hotel policy အရ သတ်မှတ်ထားရင် commission ရလေ့ရှိပါတယ်။  Supervisor ရာထူးဆိုလျှင် Dirhams 1600 လောက်ကနေ Dirhams 2500 လောက်ထိရနိုင်ပါတယ်။ 

၃(ခ) Restaurant staffs

ဒီခေါင်းစဉ်အောက်မှာ fine dining restaurant သို့ fastfood chains တွေက cashier/waiter/waiteress/cleaner တွေထိအကျုံးဝင်ပါတယ်။ နေရာထိုင်ခင်းစီစဉ်ပေးရရင် လခက Dirhams 900 ကနေ Dirhams 1500 လောက်ထိပဲရကြပါတယ်။ duty meal တနပ်ပဲကျွေးလေ့ရှိပြီး အလုပ်ချိန်များပါတယ်။ overtime တွေဘာတွေရတာလည်းနည်းပါတယ်။ ၂နှစ်တခါ airticket ပေးပေမယ့် စိတ်ပျက်ပြီး ၂နှစ်ပြည့်တာနဲ့ သို့မဟုတ် မပြည့်ခင်ပြန်ကြတာများပါတယ်။ နေရာထိုင်ခင်း မစီစဉ္ပေးရင်တော့ Dirhams 1800 ကနေ 2700 လောက်ထိပေးလေ့ရှိပါတယ်။ Tip ကတော့ Fine Dining သို့ Mall တွေက restaurant တွေဆိုရနိုင်ပါတယ်။ အလုပ်ရှင်ပေါ်မူတည်ပြီး ရတဲ့အခွင့်အရေးနဲ့ လခကတော့ အပြောင်းအလဲရှိပါလိမ့်မယ်။

၃(ဂ)Sales staff

Duty free sales staff နဲ့ shopping malls sales staff လည်း ဒီအတိုင်းပါပဲ။

Duty free staffs တွေကတော့ အခန်းမယူရင် Dirhams 4000~4800 လောက်ရကြပြီး အခန်းယူရင်တော့ Dirhams 1,000 အဖြတ်ခံရမှာဖြစ်ပါတယ်။ Transport ရှိပြီး meals တော့မပါပါဘူး။ Overtime အပြင် တနှစ်တခါ လခတိုးတာ  အလုပ်ထွက်တဲ့အချိန်မှာ ရရှိမဲ့ သတ်မှတ်အကျိုးခံစားခွင့် gratuity ပိုရတာတွေရှိပါတယ်။ အခန်းယူတဲ့သူတွေကလည်း ကျယ်ဝန်းသပ်ယပ်ပြီး facilty အပြည့်အစုံရှိတဲ့ အခန်းတွေမှာနေထိုင်ရပြီး gym တို့ swimming pool facility တို့လဲပါလေ့ရှိပါတယ်။

Shopping mall sales staffs တွေကတော့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေမှာလုပ်ရတဲ့သူတွေဆိုရင်တော့ Dirhams 3500~5000 လောက်ထိရကြပေမယ့် transport အခန်း meal ဘာမှမပါပါဘူး။ ကုမ္ပဏီအသေးတွေဆိုရင် Dirhams 2,000 ကနေ Dirhams 3500 လောက်ပဲပေးပြီး အပေါ်ကပြောသလိုပဲ transport meal အခန်းတို့လဲ မပေးပါဘူး။

၃(ဃ)Engineering/Accounting/IT/Petroleum Staffs

အပေါ်ကခေါင်းစဉ္အောက်မှာတော့ ရာထူးနဲ့ လုပ်ရတဲ့ ကုမ္ပဏီပေါ်မူတည်ပြီး လုပ်ခလစာတွေက Dirhams 3,000/4,000 လောက်ကနေ Dirhams 40,000/ 50,000 လောက်ထိရကြတဲ့သူတွေရှိပါတယ်။ Foreign Experience မရှိတဲ့သူတွေဆိုရင်တော့ Entry level လခဖြစ်တဲ့ Dirhams 3,000~5,000 လောက်ပဲရမှာဖြစ်ပါတယ်။

၃(င) Housemaid

အခုတလော အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှုကြောင့် Dubai ကို Housemaid နဲ့သွားကြတဲ့သူတွေအတော်များများရှိလာတာ ကြားနေမြင်နေရပါတယ်။ ပထမဆုံးပြောလိုတာက UAE ရဲ့ housemaid စျေးကွက်မှာ နေရာယူထားသူတွေက အင်ဒိုနီရှန်း၊ဖိလစ်ပင်းနဲ့ ဆူဒန်နီလ်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဆူဒန်နဲ့အင်ဒိုက အာရဗီရပြီး ဖိလစ်ပင်းက English ကောင်းကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ သံရုံးတွေလည်း အဲဒီမှာရှိကြပါတယ်။ အဲဒါတောင် အိမ်ရှင်တိုင်းမဟုတ်ပေမယ့် တချို့အိမ်ရှင်တွေရဲ့ နားချိန်မရမတရားအခိုင်းခံရတာတွေ၊ အကြမ်းဖက်ခံရတာတွေ၊ လိင်အမြတ်ထုတ်ခံရတာတွေ ရှိခဲ့ဖူးတယ်၊ရှိနေဆဲဆိုတာ သတိချပ်စေချင်ပါတယ်။ ဖုန်းသိမ်းထားတာ၊ ပတ်စ်ပို့သိမ်းထားတာ၊ လစာကိုပါမပေးတာ စတဲ့ ကိစ္စတွေပါရှိတယ်ဆိုတာသိစေချင်ပါတယ်။ လစာက Dirhams 900~1400 လောက်ထိပေးပေမယ့် တိုးတက်လမ်းအလွန်တရာနည်းပါးတဲ့အတွက် အတတ်နိုငိဆုံးတော့ ဒီအလုပ်မရွေးစေလိုပါ။ အခက်အခဲတခုခုကြုံလာဆုံလာရင် မိမိဘက်မှာဘာမှရှိမနေပါ။ အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးတွေအတွက် ဥပဒေရဲ့အထောက်အပံ့ခံရမှုက တော်တော်လေးအားနည်းပါတယ်။

(၄) Employment Contract & Visa

Employment contract က အဓိက ၂မျိုးရှိပြီး Limited type (Fixed term) ဆိုလျှင် maximum ၂ နှစ်ဖြစ်ပြီး notice period ပါထည့်သွင်းချုပ်ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နောက်တမျိုးကတော့ unlimited type (အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမား အဆင်ပြေနေသ၍ လုပ်လို့ရတဲ့ contract) ဖြစ်ပါတယ်။

Dubai မှာ employment contract နဲ့ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ expats တွေအားလုံး residence visa အောက်မှာ အကျုံးဝင်ပြီး ၁နှစ် သို့ ၂နှစ်သက်တမ်းရှိပါတယ်။

ယခင်တုန်းကတော့ Freezone Authority ရဲ့အောက်မှာ လုပ်တဲ့သူတွေကလွဲပြီး ကျန်တဲ့အလုပ်သမားတွေဟာ အလုပ်ပြောင်းချင်လို့ အလုပ်ရှင်က NOC မထုတ်ပေးခဲ့ရင် သတ်မှတ်ထားတဲ့ rules အရ အလိုအလျောက် ၆လ visa ban ခြင်းခံရပေမယ့် အခုနောက်ဆုံးထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ law အရ လက်ရှိအလုပ်မှာလုပ်တာ ၆လကျော်မယ်၊ ပြီးရင် စာချုပ်မှာ သတ်မှတ်ထားတဲ့ notice period ကို အပြည့်လုပ်ပေးမယ်ဆိုရင် visa ban ကကင်းလွတ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒီနေရာမှာ မိမိအလုပ်ပြောင်းတာကို လက်ရှိအလုပ်ရှင်သဘောတူလက်ခံပြီး NOC ထုတ်ပေးနိုင်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါပဲ။ NOC မရခဲ့ဘူးဆိုရင် visa transfer process က ရှုပ်ထွေးမှုရှိပြီး လုပ်ငန်းအသစ်က ပိုင်ရှင် သို့ PRO (visa ကိစ္စတွေဆောင်ရွက်ပေးသူ) ရဲ့ ပေါက်ရောက်မှုပေါ်မှာလည်းမူတည်ပါတယ်။

လစာ Dirhams ၃၀၀၀ သို့ ၄၀၀၀ နဲ့အထက်ရပြီး အလုပ်ကစီစဉ္ပေးတဲ့နေရာထိုင်ခင်းရှိပါက Supervisorနဲ့ အထက်ရာထူးရှိသူတွေဟာ မိသားစုရှိယင် dependent visa လျှောက်လို့ရပါတယ်။ အလုပ်က NOC ပေးဖို့တော့လိုပါတယ်။တချို့အလုပ်တွေက အလုပ်ခန့်ကတည်းက family status နဲ့ခန့်တာဆိုရင် မိသားစုရဲ့ visa ကိစ္စကို အလုပ်က ဆောင်ရွက်ပေးပြီး ကုန်ကျစရိတ်လည်း သူတို့ပေးပါတယ်။

(၅) နေရာထိုင်ခင်း

အလုပ်ကနေရာထိုင်ခင်းစီစဉ္ပေးလျှင် entry level ဆိုပါက ၂ ယောက် ၁ ခန်း သို့  ၄ယောက် ၁ခန်း နေရလေ့ရှိပါတယ်။ ရေချိုးခန်း အိမ်သာကတော့ အဆောက်အဉီးထဲမှာ ဘုံသုံးဖို့ထားပေးထားတာများပါတယ်။

တချို့လုပ်ငန်းရှင်တွေက တခန်းကို ၇ယောက် ၈ယောက်ခန့် ၂ ထပ်ကုတင်တွေနဲ့ထားတာလည်းရှိပါတယ်။ 

မိမိဘာသာ နေရာထိုင်ခင်းစီစဉ္နေထိုင်ရပါက bed space တအိပ်ရာစာဆိုပါက Dirhams 500/600 လောက်ကစပြီး ၂ထပ်ကုတင်လောက်နဲ့ပဲနေရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တဦးတည်းသီးသန့် ကုတင်ဆိုပါက ရေဖိုးမီးဖိုးအပါ အနည်းဆုံး Dirhams 700/800 ခန့်ရှိပြီး partition room (gypsum board နဲ့ ကန့်ပေးထားတဲ့ အခန်း) ဆိုလျှင် Dirhams 1,200 လောက်ကစပါတယ်။

ဒူဘိုင်းမှာ အိမ်ကိုနာမည်ခံငှားထားသူက ၎င်း၏ aparment သို့ villa ကို Sharing room အဖြစ်ပြန်လည်ငှားတဲ့ စနစ်တွင်ကျယ်ပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် အခန်းထဲမှာ မီးဖိုချောင် ရေချိုးခန်းအိမ်သာ အားလုံးပါတဲ့ Studio room ဆုိတာမျိုးလဲ ရှိပါတယ်။ ၁၂×၂၀ ပေလောက်ပဲရှိပြီး ငှားရမ်းခ Dirhams 1800/1900 ကစပါတယ်။အကျယ်အဝန်းပေါ်မူတည်ပြီး စျေးနှုန်းကွာခြားမှာဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်ရှင် Landlord နဲ့တိုက်ရိုက်တနှစ်စာချုပ်ချုပ်ရပြီး တနှစ်စာအတွက် post dated cheque ၁၂ စောင်တခါတည်းပေးထားရပါတယ်။ ဒါကရေဖိုးမီးဖိုးမပါသေးပါ။ ရေဖိုးမီးဖိုးက ပူတဲ့ရာသီတွေမှာ ပျမ်းမျှ တဦးကို Dirhams 150~250 လောက်ကျပါလိမ့်မယ်။ 

တလ Dirhams 3000ခန့်ပေးရတဲ့ Studio Room or အိပ်ခန်းတခန်းသီးသန့်ပါတဲ့ one bhk လိုမျိုးကနေ တလကို Dirhams 20000/25000 ပေးရတဲ့ Villa မျိုးတွေထိရှိပါတယ်။ 

(၆) အစားအသောက်

ပုံမှန်ဗမာ အစားအသောက်အားလုံးနီးပါးရပါတယ်။ အသားငါးပုဇွန် အစုံရပါတယ်။ ကြက်သားကတော့ အတန်ဆုံးဖြစ်လို့ ဒူဘိုင်းရောက်ဗမာ အတော်များများဟာ ဗမာပြည်ပြန်ရောက်လို့ ကြက်သားဟင်းချက်ကျွေးရင် တို့တောင်မတို့ချင်ကြပါဘူး။  ဝက်သားကတော့ Spinney Choithram အစရှိတဲ့ Super Market တွေရဲ့ Non Muslim Section မှာ ခေါင်းအစ ခြေအဆုံးရပါတယ်။ချဉ္ပေါင်လည်း တချို့ Super Market တွေနဲ့ Vegetable Wet Market မှာရတတ်ပါတယ်။ နိုင်ငံစုံက အသီးအနှံတွေရပြီး ပန်းသီး လိ​္မ္မော်သီးတို့ကတော့ အတန်ဆုံးထဲမှာပါပါတယ်။ ဗမာတွေအကြိုက် သရက်သီး၊ ဒူးရင်းသီးစတာတွေကတော့ စျေးကြီးပေးဝယ်စားရပါတယ်။

အခုဆို ဗမာစားသောက်ဆိုင်  ၃/၄ ဆိုင်လောက်ရှိသလို ဗမာစာတွေချက်ရောင်းချသူတွေရှိတာကြောင့် ဗမာအစားအသောက် အလွမ်းပြေစားနိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

(၇) သွားရေးလာရေး

Dubai Metro က ဒူဘိုင်း မြို့အနှံ့နီးပါးရောက်နေပြီမို့ သွားရေးလာရေးက တော်တော်အဆင်ပြေပါတယ်။red line နဲ့ green line လို့ ၂ခုရှိပြီး စုစုပေါင်း Zone ၇ခုရှိပါတယ်။ Metro စီးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Bus စီးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Tram စီးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Water bus စီးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ် Cashless payment system ဖြစ်ပြီး Nol silver card ဆိုတဲ့ ကဒ်ထဲငွေသွင်းပြီးသုံးရတဲ့စနစ်ကိုကျင့်သုံးပါတယ်။ ဆိုလိုတာက အဲဒီကဒ်ထဲငွေသွင်းထားပြီး ကျသင့်ငွေကို အကွာအဝေးပေါ်မူတည်ပြီး ဖြတ်သွားတဲ့စနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ကျသင့်ငွေက Zone အလိုက် အပေါ်မှာဖော်ပြထားတဲ့ Transport system အားလုံးအတွက်အကျုံးဝင်ပါတယ်။ ဥပမာ Zone A ထဲမှာ Metro လည်းစီးတယ် Bus လည်းစီးတယ်ဆိုပါက Zone တခုထဲမှာပဲသွားတာမလို့ Zone ၁ခုစာစီးနင်းခပဲကျမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကောင်းတာကတော့ တလစာအတွက် Zone အလိုက် ပုံသေနှုန်းထားနဲ့ စီးနင်းတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ Zone ၁ခုအတွင်းထဲမှာပဲဆို ၁လစာအတွက် Dirhams 140၊ ၂ခုဆို Dirhams 230၊ ၂ခုနဲ့အထက်ဆို Dirhams 350 အစရှိသဖြင့် ကျသင့်ပါတယ်။ Nol Card ကို Taxi စီးတဲ့အခါမှာလည်းသုံးလို့ရပါတယ်။

(၈)ဘာသာရေး

နိုင်ငံသားအားလုံးနီးပါး အစ္စလာမ်ဘာသာအဓိကကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ လာရောက်လုပ်ကိုင်သူအတော်များများလည်း အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေဖြစ်ပေမယ့် ခရစ်ယာန်တွေအတွက်20 Chruches ၊ ဟိန္ဒူတွေအတွက် 1 temple နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေအတွက် Monastery တကျောင်း၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်တွေအတွက် 1 temple ရှိနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

(၉)သတိပြုရန်အချက်များ

ရမည့်လခက Dirhams နဲ့ဖြစ်ပြီး US$ နဲ့မဟုတ်ပါ။ 1500 ရမယ်ဆိုတာ US$ 1500 ရမယ်လို့မှတ်ပြီး ရောက်လာကြသူတွေရှိပါတယ်။

UAE မှာ ဥပဒေအရ အလုပ်ခန့်ထားခြင်းခံရတဲ့ သူတွေအတွက် visa ခကို Company ကကျခံရတာဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် Company က visa ခလခထဲက နှုတ်ယူတာမျိုးပြုလုပ်မယ်လို့ Agency ကတဆင့်ပြောရင် အဲဒီလို Company မျိုးမှာ လုံးဝမလုပ်သင့်ပါ။ တခြားကိစ္စ အလုပ်ချိန်၊ပိတ်ရက်၊ overtime အစရှိတာတွေမှာလည်း ကိုယ့်အပေါ်မှာမမှန်မကန်ပြုလုပ်တာခံရနိုင်လို့ဖြစ်ပါတယ်။

Hepatics B ပိုး Cပိုးရှိသူများနဲ့ TB ရောဂါဖြစ်ဖူးပြီး အဆုတ်မှာ အမာရွတ်ရှိသူများ အလုပ်ရယင်တောင်မှ Visa လျှောက်လို့ ဆေးစစ်တဲ့အချိန်မှာပေါ်လျှင် visa reject ထိမည်ဖြစ်၍ မသွားသင့်ပါ။ အချို့ကလည်း TB ကြောင့်အမာရွတ်ရှိတာလက်ခံတယ်လို့လဲပြောပေမယ့် တချို့ အဆုတ်အမာရွတ်ကြောင့် reject ထိတယ်လို့ ပြောသူများလည်းရှိတာကြောင့် reject ထိနိုင်​ခြေ risk ရှိတယ်ဆိုတာကိုလက်ခံနိုင်မှ သွားစေလိုပါတယ်။

Local company တွေဟာ Multi National Company သို့ International hotel chains တွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ္လျှင် အလုပ်သမားကိုပေးတဲ့ အခွင့်အရေးမှာ လွန်စွာကွာခြားပါတယ်။ အလုပ်ရပြီးရောဟု သွားမည်ဆိုပါက ၂နှစ်ခန့်သည်းညည်းခံလုပ်နိုင်မှ သွားဖို့အကြံပြုချင်ပါတယ်။

အလုပ်ရသည်ဆိုပါက Offer letter ထုတ်ပေးသည့် Company မှ တာဝန်ယူပြီး employment permit လျှောက်ထားပေးရမှာဖြစ်ပြီး travel agency သို့ recruitment agency သို့ agency ခအယင်ပေးရမည်ဟုဆိုပါက ၁၀၀% လိမ်ညာတာဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာပြည်ဘက်က Agency က မိမိကိုအလုပ်ခန့်အပ်သည့် Company က visa လျှောက်ပေးတာကျလို့ visa ပြလျှင် visa type တွင် employmentဟုပါရမည်။ Sponsorship သို့ visa applicant နေရာ၌ Offer letter ထုတ်ပေးသည့် Company၏ Name ဖြစ်ရပါမည်။ အရေးအကြီးဆုံးမှာ ၎င်း visa မှန်မမှန်နှင့် valid ဖြစ်သည့်ကာလကို www.amer.ae ဆိုသည့် UAE goverment ၏ official Website တွင်စစ်ဆေးကြည့်နိုင်ပါတယ်။

မိမိပညာအရည်အချင်း၊အတွေ့အကြုံနှင့် မကိုက်ညီသည့် ရာထူးနှင့်လစာကမ်းလှမ်းခြင်းခံရပြီး visa လျှောက်ရန် Agency ခ ကြိုတင်ပေးဆောင်ရမည်ဆိုပါက ၁၀၀% အလိမ်အညာဖြစ်ပါတယ်။

Employment permit မဟုတ်ပဲ visit visaနဲ့ခေါ်ပြီး ဟိုရောက်မှ employment visa လျှောက်ပေးမည်ဆိုပါက တဘက်မှာ ရင်းနှီးခင်မင်စိတ်ချရသည့် လူခံမရှိပါက အလွန်အန္တရာယ်ကြီးပါသည်။ အခုကိုပဲ လူ ၅၀၀ခန့် ဒုက္ခရောက်သောင်တင်နေကြတယ်လို့ ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။

နောက်ထပ်သတိပြုရမဲ့အချက်တွေကတော့ လက်ထပ်စာချုပ်မရှိပဲ ယောက်ကျားလေး၊မိန်းကလေးအတူနေလို့မရပါ။ အတူနေမိလို့ ကိုယ်ဝန်ရှိသွားလို့ ဆေးခန်းသွားပြတာနဲ့ လက်ထပ်စာချုပ်မရှိယင် ပြစ်ဒဏ်ပေးထောင်ချပါတယ်။ လူမြင်ကွင်းမှာ လက်တွဲသွားလာခြင်း၊နမ်းရှုံ့ခြင်းတို့မပြုလုပ်သင့်ပါ။ တိုင်သူ သို့ စောင့်ကြည့်သူနှင့်တိုးလျှင် အချုပ်ရောက်သွားပါလိမ့်မယ်။ သတ်မှတ်ထားတဲ့နေရာ Hotel အစရှိသဖြင့်ကလွဲပြီး လိုင်စင်မရှိပဲ အရက်သေစာသောက်စားလို့မရပါ။ လူမြင်ကွင်းမှာ သောက်စားလို့မရသလို၊ သောက်စား၍ အပြင်သွားပြီး အမှားအယွင်းတစုံတရာလုပ်တာ၊ မူးပြီးရမ်းကားတာနဲ့ အချုပ်ထဲရောက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှ  ဘာသာရေးကိုထိခိုက်အောင် (သို့) နှိမ့်ချရေးသားခြင်း၊ အစိုးရနဲ့အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများကို ဝေဖန်ခြင်းတို့ဆိုလျှင် ပြင်းထန်စွာ အရေးယူခံရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ရေးသားမျှဝေသူ -

Khin Zar Zar Myint