Tuesday, October 31, 2017

Breast Cancer နဲ႔ပတ္သက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား

Breast Cancer writings ရင္သားကင္ဆာစာမ်ား 


၁။ ဆရာ ရင္သားကင္ဆာလကၡဏာနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာအေၾကာင္းဖတ္ခ်င္လို႔ ေက်းဇူးျပဳျပီးညြန္ေပးပါဆရာ။

၂။ ဆရာ မဂၤလာပါ။ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေနသူရဲ႕ စားေသာက္ေနထိုင္ပံုကို အေသးစိပ္သိခ်င္ပါတယ္။ ေရွာင္ရန္ ဘာေတြ ရွိပါသလဲဆရာ။ အသား၊ သၾကား၊ လက္လုပ္ခ်ဥ္နဲ႔ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္ မတည့္တာဟုတ္ပါသလား။ ရင္သားကင္ဆာအဆင့္ ၂ မွာျဖစ္ၿပီးျဖတ္ထုတ္ထားပါတယ္ဆရာ။ တႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့တခါတေလ ခြဲထားတဲ့ဘက္က အတြင္းဘက္မွာ စူးသလိုလိုနာပာတယ္။ ဘယ္လိုေဆးစစ္မႈေတြ ျပန္လုပ္သင့္ပါသလဲဆရာ။ ၃ လတခါေတာ့ ေသာက္ေဆး သြားယူရပါတယ္။ ဆရာဝန္ကေတာ့လက္နဲ႔ စမ္းေပးရံုပဲ။ လူနာမ်ားေတာ့ ဘာမွ ေသခ်ာမေမးရဘူး။ ဆရာ့ကို အားကိုးပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ျဖစ္တာက ကၽြန္မကိုယ္တိုင္ပါ။ အသက္ ၃ဝ ပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ကေလးမရွိပါဘူးဆရာ။ ကၽြန္မကျမန္မာႏိုင္ငံကပါ။ ျပတာက ထိုင္းအစိုးရေဆးရံုမွာပါ။

၃။ ဆရာ ကြ်န္မရင္သားကင္ဆာျဖစ္လို႔ ခြဲစိတ္ျပီးပါျပီ။ ေဆးလည္းသြင္းျပီးပါျပီ။ ဓါတ္မကင္ရပါဘူး။ အခုေသာက္ေဆး ေသာက္ေနရပါတယ္။ ၅ နွစ္ဆက္တိုက္ တစ္ရက္ ၂ လံုးေသာက္ရမယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲေဆးေသာက္ျပီး ရာသီ ၃ လ မလာပါဘူး။ ျပီးေတာ့ ျပန္လာျပီး ခု ၂ လေက်ာ္ျပီ။ မလာေတာ့ျပန္ဘူးဆရာ။ အဲတာ ဘာေၾကာင့္လဲ။ ျပန္လာနိုင္ေသးလားဆရာ။ စိုးရိမ္ရလားသိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ တျခားဘာေဆးမွမေသာက္ပါဘူးဆရာ။ ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္ပိုင္း ခုထိတားေဆးမေသာက္ပါဆရာ။ ရာသီက၂၀ေက်ာ္မွာလာေနက်ပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။

၄။ ဆရာ ကြ်န္မက ရင္သားကင္ဆာတဘက္ခြဲစိတ္ျပီး ခုေသာက္ေဆးေသာက္ေနခ်ိန္မွာ ကင္ဆာ ေပ်ာက္ မေပ်ာက္ သိနိုင္ပါသလား။ ဘယ္နွစ္လတၾကိမ္ ဘယ္လိုေဆးစစ္တာေတြ ျပဳလုပ္ရမလဲ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

ရင္သားကင္ဆာဆိုတာ အစားအေသာက္ကေန မျဖစ္ပါ။ စနစ္တက်ကုသဖို႔သာလိုတယ္။ ေစာေလ ေကာင္းေလ။ ရင္သားကင္ဆာမွာ အမ်ိဳးအစား ရွိတယ္။ ေဆးစကုသခ်ိန္ရွိတယ္။ ေဆးကုသနည္းရွိတယ္။ ကင္ဆာေဆးကေနလည္း ရာသီကိုသက္ေရာက္တယ္။ ဆရာ့ဘေလာ့ခ္မွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

1. Bras and Breast Cancer (ဘရာစီယာ) နဲ႔ (ဘရက္စ္) ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/bras-and-breast-cancer.html
2. Breast Benign Lumps ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ ရင္သားအက်ိတ္မ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/breast-benign-lumps.html
3. Breast Cancer (1) ရင္သား-ကင္ဆာ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/breast-cancer-1.html
4. Breast Cancer (2) ရင္သားကင္ဆာ (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/breast-cancer-2_5.html
5. Breast Cancer Chemotherapy ရင္သား-ကင္ဆာကို ေဆးေပးကုသျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/breast-cancer-chemotherapy_5.html
6. Breast Cancer Risk ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္မ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/breast-cancer-risk.html
7. Breast Cancer Today ရင္သား-ကင္ဆာ အရင္ကနဲ႔မတူပါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/breast-cancer-today.html
8. Breast Cancer Treatment regimes ရင္သား-ကင္ဆာ ကုထံုးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/breast-cancer-treatment-regimes.html
9. Breast Cancer ရင္သား-ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/breast-cancer.html
10. Breast Conditions ရင္သား က်န္းမာေရး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/family-history-of-cancer.html
11. Breast Fibroadenosis (ဖိုက္ဘရို-အဒီႏိုးဆစ္) ရင္သားေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/breast-fibroadenosis.html
12. Breast Pain ရင္သားနာတာ ဘာလို႔ပါလဲ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/04/breast-pain.html
13. Breast Reconstruction ရင္သား အသစ္တပ္ေပးျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/breast-reconstruction.html
14. Breast reduction ရင္သားေသးေအာင္လုပ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/04/breast-reduction.html
15. Breast self examination ရင္သားအား မိမိဖါသာ စမ္းသပ္နည္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/breast-self-examination.html
16. Breast-feeding cuts moms’ risk of breast cancer ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား ရင္သားကင္ဆာမျဖစ္နည္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/breast-feeding-cuts-moms-risk-of-breast.html
17. Cancers of Women Reproductive system အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြါးလမ္းမယ္ျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာေတြ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/breast-cancer-today_5.html
18. Deformed Nipples ႏို႔သီးေရာဂါမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/deformed-nipples.html
19. Extra Nipples ႏို႔သီးအပို http://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/extra-nipples.html
20. Family History of Cancer ကင္ဆာမိသားစုရာဇဝင္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/breast-conditions.html
21. Hormone therapy and breast cancer ရင္သားကင္ဆာနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးကုသနည္း ဆန္းစစ္ခ်က္အသစ္ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/hormone-therapy-and-breast-cancer.html
22. Most cancer types just bad luck ကင္ဆာနဲ႔ ကံတရား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/most-cancer-types-just-bad-luck_5.html
23. New treatment for drug-resistant breast cancer found ေဆးယဥ္ ရင္သားကင္ဆာအတြက္ ေဆးကုနည္းသစ္ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/new-treatment-for-drug-resistant-breast.html
24. Nipple discharge ႏို႔ကေန ႏို႔မဟုတ္တာထြက္ရင္ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/nipple-discharge.html
25. Smoking and Cancer ေဆးလိပ္ နဲ႔ ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/smoking-and-cancer.html
26. Types of Brest Cancers ရင္သားကင္ဆာအမ်ိဳးအစားမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/types-of-brest-cancers.html
27. Breast Implant ရင္သားအတု http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/breast-implant.html
28. No Bra Day ႏိုးဘရာေဒး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/10/no-bra-day.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

Credit: Dr. တင့္ေဆြရဲ႕ Page

Saturday, October 28, 2017

ေဟမာေန၀င္း ၏ သီခ်င္း ၂၂၆ ပုဒ္ စုစည္းမႈ


 Full  Credit to Dr. Richard Hla for his Contribution of all Tracks.
 
၁။ ကမ ၻာအေဝး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l8q1ygno13y8l12/
၂။ ကံေကာင္းလုိ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/6vrtgvyr6ratjeo/
 ၃။ ကုိကုိခ်စ္ဝဲလည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/txzm4g8zm139hha/
၄။ ကုိကုိဒဏ္ေပးၿပီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xnbublflk9cbbfw/
၅။ ကုိကုိဘာလုိ႔မုန္းတာလဲ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gahxgg9c37m5jm9/
၆။ ကုိကုိေမာင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/9ka6d3bu8o5kxqs/
၇။ ကုိကုိေယာက္်ားမဟုတ္ဘူး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/cx59we67x1wcd3e/
၈။ ကုိကုိ႔ကုိ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tm7696numdtv9vi/
၉။ ကုိကုိ႔မ်က္ႏွာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/0hz94148500zaj1/
၁၀။ ကုိယ္ခ်စ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/c7xqufaf9ce9rb4/
၁၁။ ကြၽန္မမွာမိန္းမသား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/6538abrq67q19af/
၁၂။ ၾကင္နာသူေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/c900nmy40ylwag5/
၁၃။ ႀကိဳက္သြားၿပီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/oj9culk22mdib5t/
၁၄။ ေက်ပါကြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/i3hxj3tbnfrkb6v/
၁၅။ ေက်ာင္းေနတုန္းကခ်စ္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/onexq2po04odfpd/
၁၆။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4y4737iqq3p4kiv/

၁၇။ ခရီးလမ္းသြားမ်ား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/u9as0y2ocu6k2d5/
၁၈။ ခေရပင္ေအာက္ကပိေတာက္ခ်စ္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/pk5g3mskkok6c52/
၁၉။ ခင္ဗ်ားနဲ႔ကြၽန္ေတာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/14ll19as0ph9zf8/
၂၀။ ခြင့္မျပဳႏုိင္ဘူး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/88v0alx59sfxj87/
၂၁။ ခြင့္လႊတ္ေနာ္ကုိကုိ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/7lpvlf606qwwuwu/
၂၂။ ခ်စ္ပါတယ္တဲ့ရွင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gf6dfipifouhe5j/
၂၃။ ခ်စ္ပါရဲ႕လားေမးစမ္းခ်င္  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/b31174vlnoew50a/
၂၄။ ခ်စ္ပြဲ၀င္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/0h4jydj8b5vdbvx/
၂၅။ ခ်စ္ျပံဳးစီျခယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/8wobc92r5i50iym/
၂၆။ ခ်စ္ျမားရွင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gbcugnaq8rdqd9x/
၂၇။ ခ်စ္ရသည္ကသက္ထက္ဆံုး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ct3pck3cmc998qc/
၂၈။ ခ်စ္ေရစင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/vijfu55ozhv3fva/
၂၉။ ခ်စ္ေရာင္ျခည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/bojmu6ee0ew16iv/
၃၀။ ခ်စ္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/crk77kww62g21e6/
၃၁။ ခ်စ္သူစိတ္ကူး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ti8xb7ba4odnblb/
၃၂။ ခ်စ္သူ႔နံနက္ခင္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/poc8fchk8iew4xi/
၃၃။ ခ်စ္ေသာေမာင္ေမာင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/9xavzx3e0uuxk3p/
၃၄။ ခ်စ္ေသာသူသာလွမ်ားပန္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tnoxfd3m03g87i1/
၃၅။ ခ်စ္ဦးသူသာသည္းဦးပန္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/34d7vg9h4f2alex/
၃၆။ ခ်စ္၍ခ်စ္ခါလာသည္မွကြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/91up6s024g53lqn/
၃၇။ ခ်မ္းေျမ့ပါေစ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ixmri6hodrd925k/

၃၈။ ဂႏၴ၀င္ဆည္းဆာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/og9weacbexer1a7/
၃၉။ ဂ်င္းအျပာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/b7apfhfhw8mpqhd/

၄၀။ ငယ္သူမုိ႔  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l57cfrdkg5fckbb/
၄၁။ ေငြစင္ေရာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/wfakcp2hdigo19j/
၄၂။ ေငြလႈိင္းဇာျခည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/8ed1m3be17yyn9k/
၄၃။ ျငိမ္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l96xynyuwd6y18u/

၄၄။ စကားတကၠသုိလ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/algutfsr8hjx07e/
၄၅။ စပါယ္ပြင့္ၿပီေမာင္  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/dp9i4xt4ah829em/
၄၆။ စေနမွာရြာတဲ့မုိး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qdz2l0gon4mcqex/
၄၇။ စံျပမာလာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gnjvup15xi1u6mp/
၄၈။ စဥ္းစားမွာေပါ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/pj67fq7wnfwde35/
၄၉။ စိတ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1w4oeccp1z1ryum/
၅၀။ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/f469v9b9dp71y5g/
၅၁။ စိမ္းလဲ့ကန္သာ  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/kzb1hu5ca52cqpx/
၅၂။ စုိးစိတ္စုိးထိတ္လြမ္းခ်ိန္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/n9fpeqf1sxibqsi/
၅၃။ စုိးေႏွာင့္ဗ်ာေပြ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/iwq22sxcdamivyl/
၅၄။ စုိးရိမ္လုိ႔ပါ အခ်စ္ဦးရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ebyvbbtriee4vg1/
၅၅။ ေစာင့္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/cua7i81l4u1oaqq/

၅၆။ ေဆာင္းကတၱီပါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/cdn4ie6vr3vb0c4/
၅၇။ ေဆာင္းၾကာျခည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/67u7a783amgqvk3/
၅၈။ ေဆာင္းရယ္ႏွင္းရယ္ကုိယ့္ခ်စ္သူရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/514vlpsq2fpweke/
၅၉။ ေဆာင္းအမီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/s48k5hkv50m4mj9/

၆၀။ ဇာတိႏြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/huqt97xwyila7m6/

၆၁။ ညမ်ား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qkp5l4ena54romy/
၆၂။ ညိႇဳ႕မ်က္လံုး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/wccqbazaka9bu55/

၆၃။ တကူကူးကူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ns9v6wjcm3ljlut/
၆၄။ တမာေတာကုိျပန္ခဲ့ပါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/zflkvbubc6e0e08/
၆၅။ တသိမ့္သိမ့္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xqwfawrqgc2pqn7/
၆၆။ တူရိယာလုလင္  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/856ae1hckwk4dqe/
၆၇။ တုိ႔အခ်စ္ကတစ္မ်ဳိးပါေနာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/j2i295wi71ke2tb/
၆၈။ တင့္တင့္တယ္တယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/u1umewk9cdmh7av/
၆၉။ တစ္ကမ ၻာျခားလည္းခ်စ္ေနမယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/o2cayrcstzjttwd/
၇၀။ တစ္ပြင့္ပန္  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xfz1xpd1zlb8wql/
၇၁။ တစ္မုိးသစ္ေလေသာအခါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1nla9nbysg1q0hn/
၇၂။ တစ္ေယာက္တည္းေန႔ေတြ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/vr9nojhhr6r13s6/
၇၃။ တစ္ေရးခ်စ္ခြင့္ျမင္ရႏုိး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gvu1o5doioc18fe/
၇၄။ တမ္းတသူလြမ္းရင္ေမာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/jaijfoaz57xa7sa/
၇၅။ တိမ္လႊာမုိ႔မုိလြင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/48xgbfuj88utesf/
၇၆။ ေတာသူလုပ္ငန္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hxqzz3cb37i3kxp/
၇၇။ ေတာင္ျပာတန္းကခ်စ္ရက္ေတြ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tgstv5cy1bfajz3/
၇၈။ ေတာင္သူပ်ဳိ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/rner0vlbm3nuqt9/

၇၉။ ဒုိင္ယာရီေဟာင္းရဲ႕စာမ်က္ႏွာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4nl49xbwfcd8vcg/
၈၀။ ေဒါက္ ေဒါက္ ဘယ္သူလဲ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/wna206o4hj563ha/

၈၁။ ႏွလံုးသား က်မ္းစာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/8i157hcbnz66foy/
၈၂။ ေန႔စဥ္ပိေတာက္ပြင့္ပါေစ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/5qgscyp9355ssia/
၈၃။ ေႏြမွာလာေနက်ေမာင္ရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tukioatm77x2lt7/
၈၄။ ေႏြလယ္ဒုိင္ယာရီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ow4zdfj8l4dhdlq/

၈၅။ ပထမဆံုးအသဲကြဲဇာတ္လမ္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/kqx2m4sq6b3b4li/
၈၆။ ပိေတာက္စိမ္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xpk888cizzxju4s/
၈၇။ ပိေတာက္ရိပ္ဝယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/oa0j4dwgosk1oio/
၈၈။ ပင္လယ္ျပာနဲ႔တံငါရြာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/w7dt4d5hwkfd7h8/
၈၉။ ပင္လယ္သီေခါင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/pr3w44bow4ear1x/
၉၀။ ပန္းတမာလားခ်စ္သူလား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mtrimv5dua4hql4/
၉၁။ ပန္းေစတီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/k4676voqq8n09k6/
၉၂။ ပန္းပိေတာက္ေတြေႂကြရာေျမ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/aiv730hb9gu3sad/
၉၃။ ပန္းပိေတာက္ေရႊဝါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ob9lfksm9nnzrl6/
၉၄။ ပန္းမာလာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ujhgeb0gikiqcns/
၉၅။ ပန္းရနံ႔ေလးမွတစ္ပါး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/af6sxlk8y9g9fff/
၉၆။ ပန္းလုိေမႊးပါမယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/cd81x4416xgspcd/
၉၇။ ပုိးဖလံ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/p678o7ezra32a99/
၉၈။ ျပဇာတ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qtxe2wiaomu7aum/
၉၉။ ျပံဳးတဲ့ေမ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/r7393wuddrnm3pq/
၁၀၀။ ျပံဳးတံု႔လွယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/dt6qrdticuin3ka/
၁၀၁။ ေျပာရမွာကမိန္းမသား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ue71ogk1kr7gde4/
၁၀၂။ ေျပာလုိက္ပါစႏၵာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/z9w799he7nhuqze/

၁၀၃။ ဖူးငံုခ်စ္ပန္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/r2ej2s8vfp36svz/

၁၀၄။ ေဗဠဳ၀ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/jbala6l0nuzb2hj/

၁၀၅။ ဘီလူးေခါင္းနဲ႔မင္းသားေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/o6hacu073sguycl/
၁၀၆။ ဘယ္ရည္းစားကုိအခ်စ္ဆံုးလဲ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4n019yaubb5zdla/

၁၀၇။ မ နဲ႔ ေမာင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/fo49sj7vwfpyc14/
၁၀၈။ မၿပီးေသးေသာပန္းခ်ီကား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/yp3tziylpyjm175/
၁၀၉။ မလိခခ်စ္သူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hyypdi6x5bpih8l/
၁၁၀။ မသြားပါနဲ႔ေတာ့လား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mk66q9jdar3vks0/
၁၁၁။ မဲဇာၿမိဳင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4d2gxkfkla6daff/
၁၁၂။ မိစိန္ပန္းလမ္းမွာေႂကြနင္ေျဖစမ္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/9plqdg2nyb6w9tv/
၁၁၃။ မုန္းေတာ့မုန္းခ်င္ပါရဲ႕ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/yfn0dxt2tpgmjkp/
၁၁၄။ မုိးကေလးကညိဳ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/aqahnehxnym474v/
၁၁၅။ မုိးကုိေမွ်ာ္သည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ud5ww9jkf0wldq6/
၁၁၆။ မုိးညအိပ္မက္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/13e6b4lk23zolb6/
၁၁၇။ မုိးေဒဝါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/r7bqq7qro7u1a1k/
၁၁၈။ မုိးပုလဲနဲ႔တိမ္မည္းညိဳ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hdul671c6cw85zq/
၁၁၉။ မုိးယံမွသည္ခ်စ္သူဆီသုိ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/thm0w66raio6tjs/
၁၂၀။ မုိးလံုးပတ္လည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/pp1fud7ht6u8nlf/
၁၂၁။ မိန္ရာသီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/u812a0p16sj1udq/
၁၂၂။ မင္းေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/si1n76tc5qozdnb/
၁၂၃။ မယ္ခုေမွ်ာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/rm2r46184d9obul/
၁၂၄။ မန္းေတာင္ရိပ္ခုိ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/siswdafgqxfj3b1/
၁၂၅။ မႏၲေလးေရာက္ဖုိ႔ တုိ႔ႀကိဳးစားမယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/iipu0ji25y34pmc/
၁၂၆။ မြန္တုိ့႒ာနီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/va11jzka755qbux/
၁၂၇။ မ်က္ရည္ခ်ိန္လက္မ ၃၀၀ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tinvedvrbad6y6e/
၁၂၈။ မ်က္လံုးခ်င္းစကားေျပာေနသည္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/eikjbr228k4634g/
၁၂၉။ မ်က္လံုးရုိင္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ppw1w31rh64o0qb/
၁၃၀။ မ်က္ဝန္းလဲ့ျပာျပာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3qeo24b98xr52ei/
၁၃၁။ ေမတၱာကမ ၻာမ်ားျဖင့္မျခားလုိပါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/p49o9i5bxb68z91/
၁၃၂။ ေမတၱာႏုႏုေစလုိသူရွင့္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/6e9190q614y7vco/
၁၃၃။ ေမတၱာအသည္းပန္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/jo9y9m33bpc33s8/
၁၃၄။ ေမတုိ႔ပန္းကမ ၻာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1vabckwzcszc82p/
၁၃၅။ ေမ့ပါႏုိင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/j2l1nezz9c59pfe/
၁၃၆။ ေမ့မွာတမ္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/k6hvxgp86dwnepz/
၁၃၇။ ေမာင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/m5ya0ig8qa4t0vq/
၁၃၈။ ေမာင္ေမာင္လူဆုိးရယ္  - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/7b65jdxg88ss15h/
၁၃၉။ ေမာင့္မူပုိင္ရွင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/tx4584y98zhgahv/
၁၄၀။ ေမာင့္မ်က္ရည္ဝုိင္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/gu4rr939d2tcmi9/
၁၄၁။ ေမာင့္အခ်စ္ေတာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/nmm55u24f0kc592/
၁၄၂။ ျမေကခုိင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/sgvwpx9c7dmm5n7/
၁၄၃။ ျမညႇင္းေလေျပ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/9x8nd7ob6ase65s/
၁၄၄။ ျမနႏၵာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3trbukxa8t4bayf/
၁၄၅။ ျမန္မာ့႐ႈခင္းျမန္မာ့စိတ္ရင္း - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/0po1cvnwwb3q9al/

၁၄၆။ ယံုၾကည္ခ်က္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/0j7ydccvz3e7yzh/
၁၄၇။ ယံုလား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mu4jbg5fcqujaxb/
၁၄၈။ ယဥ္တစ္ကုိယ္မယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/x5n7y2160bitaje/

၁၄၉။ ရာသီေတာ္ဦး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/5xfium9myn7pkfu/
၁၅၀။ ရုိင္းတဲ့ဇင္ေရာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/bmatsw5a7aa6b7n/
၁၅၁။ ေရွးေရစက္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mzr0r7ugdeo4a4z/
၁၅၂။ ေရႊကံ့ေကာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/5wcc55a67yca56j/
၁၅၃။ ေရႊခ်ဳိးကူသံ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/r5cd65603dcdncf/
၁၅၄။ ေရႊခ်ဳိးျဖဴ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/f6ten3ey4y9wn7f/
၁၅၅။ ေရႊဂ်ဳိးျဖဴ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4l1sx8zw9ywxqfv/
၁၅၆။ ေရႊတံငါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ocux5mqcommyxaj/
၁၅၇။ ေရႊႏွင္းဆီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/nbfvqeajsj8uv4m/
၁၅၈။ ေရႊႏွင္းဆီ (၂) - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3kzw064uim6o7l3/
၁၅၉။ ေရႊဖုိးေခါင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/2xddftggb71k3mh/
၁၆၀။ ေရႊဘုိသနပ္ခါး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mpfz0bg81lz6t4i/
၁၆၁။ ေရႊမုိးညိဳ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/t4crxfewa74gdxm/
၁၆၂။ ေရႊရင္တံခါး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xcogh5d8kllw9e3/
၁၆၃။ ေရႊလသာသာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qgs82ydd3lr1g14/
၁၆၄။ ေရႊလည္တုိင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/lhl4xklt8hmi43u/
၁၆၅။ ေရႊဝါဖူး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/sb3r69cmobrd896/

၁၆၆။ လက္ပန္ပြင့္ေကာက္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/cdf564d1fo4tgg6/
၁၆၇။ လုပ္ပါဦးေမေမရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/z4lgabarf2tspb8/
၁၆၈။ လုိက္ခဲ့ေတာ့ကြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/on72472b1gvb7hc/
၁၆၉။ လုိက္ပါရေစအညာေျမ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/rrz5j4dsu5cq3jr/
၁၇၀။ လွ်ဳိ႕ဝွက္အခ်စ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1u0ah3usuqz1z0z/
၁၇၁။ ေလွကေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/888zjphew73reqj/

၁၇၂။ ေဝးရေတာ့မွာလား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l6ueivsou4xa1w9/

၁၇၃။ သနားပါတယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/sn98kfbk67pmzvq/
၁၇၄။ သေျပတုိ႔အရြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/j5m217l61vaju36/
၁၇၅။ သံသရာတစ္ေကြ႕ဝယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/md6f6ii5juwnii8/
၁၇၆။ သစၥာနဲ႔ေမတၱာလဲမယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/rbndyg91mov31g3/
၇၇။ သစၥာပြင့္ပန္းလန္းရာေျမ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/oy7a0wi3fyhjxd6/
၁၇၈။ သဲေငြေသာင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/26hplb61xkt2h60/
၁၇၉။ သူကေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l6ur890ej9i2d7v/
၁၈၀။ သူဘယ္မွာလဲကြယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/zj0eczy7o0bv8lj/
၁၈၁။ သံုးရာသီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/8806579p8jn0520/
၁၈၂။ သံုးရာသီ (မူ ၂) - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/62nn1i38y4acobq/
၁၈၃။ သက္ဆံုးတုိင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hl5zx6c685n9n26/
၁၈၄။ သက္ဆုိင္သူသုိ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/xn84ojjb6f2lgz6/
၁၈၅။ သိပ္ႀကိဳက္တယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/j5en3dkfhpfy886/
၁၈၆။ သိပ္သိခ်င္တယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/nziyhdg6ryb55w6/

၁၈၇။ အၾကင္နာပုိသည္မ်ားရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/l8h7q2ygq5b025q/
၁၈၈။ အခ်စ္စုဗူးေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/two7uxkf2vf84tb/
၁၈၉။ အခ်စ္နဲ႔ျငိမ္းခ်မ္းေရး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/23boausygsu2q0v/
၁၉၀။ အခ်စ္ႏွင္သူေလးေမ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ztd9oph69cuxax8/
၁၉၁။ အခ်စ္ပုိရည္းစား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/y64tyfntfwc826u/
၁၉၂။ အခ်စ္ၿပီးေတာ့အခ်စ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hbexrfhd80r6szq/
၁၉၃။ အခ်စ္ေပ်ာက္မေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/b9c118tr72l39a6/
၁၉၄။ အခ်စ္ဘယ္ကစ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/mfx9tbeoj24ig99/
၁၉၅။ အခ်စ္ရယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ssrdt7v27aiicqj/
၁၉၆။ အခ်စ္သင္တန္းသူ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ae84rek4umf70et/
၁၉၇။ အခ်စ္ဦး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/rnszykdhh7v11fx/
၁၉၈။ အခ်ိန္ရမွနားေထာင္ပါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/hblef386cx55qq5/
၁၉၉။ အေခ်ာ့ေတာ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1bbhjao9pev45t7/
၂၀၀။ အျပစ္တဲ့လား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/crx3ccjvmoarc4o/
၂၀၁။ အေဖၚမြန္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/5t0d71l8qtad1h3/
၂၀၂။ အမုန္းခြန္အားေပးသနားပါ/မုန္းရစ္ေလဦး - ေဟမာေန၀င္း http://www.mediafire.com/file/5fnby25kplngemj/
၂၀၃။ အေမဘုိ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/ub5ix60j5nvethg/
၂၀၄။ အေမ့အိမ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/q8vpq7f5hextqk5/
၂၀၅။ အေမ့အိမ္ (၂) - ေဟမာေန၀င္း
၂၀၆။ အ႐ံႈးမေပးနဲ႔ ျပန္ႀကိဳးစား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/zfjf1tw22p670c6/
၂၀၇။ အရိပ္ပမာမခြဲခြာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3oo7q947m714q4b/
၂၀၈။ အရုိင္းေလး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/wk14rjzpw79jpfy/
၂၀၉။ အလွကမ ၻာေျမဝယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/7qep4b5l69vuwhc/
၂၁၀။ အလြမ္းပန္းခ်ီထဲကအေတြးအိမ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qixgf0cdas0590b/
၂၁၁။ အသည္းကမ ၻာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/qwpmsa1e46dr0dg/
၂၁၂။ အသည္းတစ္ျခမ္းကုိလြမ္းဖုိ႔သိမ္းထားမယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/w2ogrqb1ex1wld2/
၂၁၃။ အသည္းႏုေတာ့ေၾကာက္တာေပါ႔ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/1egm2b2bq9q1mpm/
၂၁၄။ အသည္းႏွလံုးကုိျပန္ေမးၾကည့္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/4sl60bcv0cu63xx/
၂၁၅။ အာဖရိက - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/pz4xu1exufxfubz/
၂၁၆။ အားနာပါတယ္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/v51o6aa3evywexb/
၂၁၇။ အင္းတစ္လံုးတည္းပါ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/bc6civc7xr3gb90/
၂၁၈။ အင္းလ်ားကန္ကအေက်ာ္ဆုိင္ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3p744sytu4pa4dz/
၂၁၉။ အင္းေလးမွာရြာတဲ့မုိး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/61c95x409odp18j/
၂၂၀။ အံုးစက္ရာ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/6lnnhe3fdzasprf/
၂၂၁။ အိပ္မေပ်ာ္ေသာညမ်ား - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/952xy7pg5509z3z/
၂၂၂။ အိပ္မက္လွလွမက္ပါေစ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/2g3azsad3g35ed1/
၂၂၃။ အိပ္မက္လွလွမက္ပါေစ (မူ ၂) - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/icftb7tpwl01oqr/
၂၂၄။ အိမ္မျပန္ခ်င္ဘူး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/uk8j6i6tti7unui/

၂၂၅။ ဥတုသံုးလီ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/3lh4yysi87dy9c4/
၂၂၆။ ဦးေလးႀကီး - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/25ju8gbji8tptqj/

၂၂၇။ ၉၇၂ - ေဟမာေန၀င္း
http://www.mediafire.com/file/un728s4r5n02rdf/

နယ္က ဟင္းေလး သံုးခြက္

ေတာင္သူေလးရဲ႕  ပဲေတာင့္ရွည္ေဘာက်ိတ္ပုစြန္ဟင္း
(The Famer Long Green Bean with Shrimp)
.........................................


 ေတာင္ေပၚယာခင္းေတြမွာ စိုက္ပ်ိဳးထားတဲ့ ပဲေတာင့္ရွည္ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ခူးလာၿပီး အျပန္ ေခ်ာင္းထဲက သယ္လာတဲ့ ေဘာက်ိတ္ ပုစြန္ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္နဲ႔အတူ ခ်က္စားတဲ့ ဟင္းျဖစ္ပါတယ္။ လတ္ဆတ္တာဆိုေတာ့ အရသာက သဘာဝအခ်ိဳကို ရရွိေစၿပီး အခ်ိန္တိုတို  စားခ်င္ ဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ဟင္းလ်ာတစ္ခြက္ျဖစ္ပါတယ္။  စည္အႀကိဳက္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ၿပီး အားလံုးလည္း ျပန္ခ်က္စားၾကည့္လို႔ရေအာင္ မွ်ေဝလိုက္ပါတယ္။

ပါဝင္ပစၥည္းမ်ား
- ေဘာက်ိတ္ပုစြန္ - ၁၀ က်ပ္သား
 (ေရစင္ေအာင္ ေဆးထားပါ)
- ပဲေတာင့္ရွည္(ပဲသီး) - ၃ စည္း
 (အေနေတာ္ အရွည္ေလးမ်ား ပိုင္းထားပါ)
- င႐ုတ္သီးစိမ္း - ၁၀ ေတာင့္
 (ခပ္ေသးေသးေလးမ်ား ညႇပ္ထားပါ)
- ငံျပာရည္ - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၁ ဇြန္းခြဲ
- ဆား - အနည္းငယ္
- နႏြင္းမႈန္႔ - အနည္းငယ္
- နံနံပင္ - ၃ ပင္
 (ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းေလး ျဖတ္ထားပါ)

ျပဳလုပ္နည္းအဆင့္ဆင့္
၁။ ဟင္းအိုးထဲ ေရကို ပဲေတာင့္ရွည္ ျမဳပ္႐ံုထည့္ကာ ပါဝင္ပစၥည္း မ်ားအားလံုးထည့္ၿပီး တည္ပါ။
၂။ ပဲေတာင့္ရွည္အရမ္းႏူးအိသည္အထိ မတည္ပါႏွင့္။
၃။ ေရခန္းသြားလွ်င္ ဆားအေပါ့၊ အငန္ျမည္းၿပီး လိုတာထပ္ ျဖည့္ပါ။ မီးဖိုေပၚမွ ခ်ၿပီး နံနံပင္အုပ္ပါ။ ဗိုက္ဆာဖြယ္ရာ  ဆြဲေဆာင္မႈအနံ႔ေလးႏွင့္ ဟင္းတစ္ခြက္ရလာမွာပါ။
..............................
Syi Lwin Foods Garden

သထံုမွ်စ္ငါးေပါင္းထုပ္
.......................


 အာရွႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ငါးေပါင္းထုပ္အမ်ိဳးအစားေပါင္း မ်ားစြာရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေဒသေတြမွာလည္း တစ္ေနရာ နဲ႔တစ္ေနရာ မတူညီတဲ့ ငါးေပါင္းထုပ္ေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီထဲမွ လူအမ်ားစု မသိေသးတဲ့ သထံုမွ်စ္ငါးေပါင္းထုပ္နဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးခ်င္ပါတယ္။ သထံု ငါးေပါင္းထုပ္ကို ေတာင္ဇင္းရြက္နဲ႔ ထုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ရဲယိုရြက္နဲ႔ ထုပ္ႏိုင္ သလို ငွက္ေပ်ာရြက္နဲ႔လည္း ထုပ္ၿပီး ေပါင္းႏိုင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ အျမင္မွာ ဆန္းၿပီးလွေနဖို႔အတြက္ ခြက္ထဲမွာ ငွက္ေပ်ာရြက္ခင္းၿပီး ေပါင္း ထားပါတယ္။ အရသာကိုလည္း စပ္စပ္ေလးျဖစ္ေနဖို႔အတြက္ င႐ုတ္သီး စိမ္းထည့္ၿပီး ေပါင္းပါတယ္။

ပါဝင္ပစၥည္းမ်ား
- ငါးၾကင္း - ၃၃၀ ဂရမ္
- နႏြင္းမႈန္႔ - အနည္းငယ္
- ဆား - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း တစ္ဝက္
- ဆီ - စားပြဲဇြန္း ၂ ဇြန္း
- မွ်စ္ - ၂၀ဝ ဂရမ္ (ျပဳတ္ၿပီးထားပါ)
- ၾကက္သြန္နီ - ၉၅ ဂရမ္ (ပါးပါးလွီးထားပါ)
- နႏြင္းမႈန္႔ - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း တစ္ဝက္
- အသားမႈန္႔ - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၁ ဇြန္း
- ဆန္မႈန္႔ - စားပြဲဇြန္း ၂ ဇြန္း
- င႐ုတ္သီးစိမ္း - ၅ ေတာင့္ (ပါးပါးလွီးထားပါ)

ျပဳလုပ္နည္းအဆင့္ဆင့္
၁။ ငါးကို အေနေတာ္အရြယ္တံုးကာ ဆား လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတစ္ဝက္၊ နႏြင္းမႈန္႔ အနည္းငယ္ႏွင့္ ေရာၿပီး နယ္ထားပါ။
၂။ ၿပီးလွ်င္ ဒယ္အိုးအေသးတစ္လံုးထဲ ဆီထည့္ၿပီး ဆီပူသည္ႏွင့္ ငါးထည့္ကာ ဆီသတ္ ေပးပါ။ ၿပီးလွ်င္ ဆယ္ယူထားပါ။
၃။ မွ်စ္ကို ျပဳတ္ၿပီး ဆယ္ယူထားပါ။
၄။ ၿပီးလွ်င္ ဇလံုတစ္လံုးထဲ မွ်စ္ထည့္ပါ။ ၿပီးလွ်င္ လွီးထားေသာ ၾကက္သြန္နီ၊ ဆန္မႈန္႔၊ အသားမႈန္႔၊ နႏြန္းမႈန္႔ႏွင့္ င႐ုတ္သီးစိမ္းထည့္ၿပီး နယ္ပါ။
၅။ ၿပီးလွ်င္ ငွက္ေပ်ာရြက္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေတာင္ဇင္းရြက္ထဲ နယ္ထားေသာ မွ်စ္ႏွင့္ ဆီသတ္ထားတဲ့ ငါးထည့္ၿပီးထုပ္ပါ။
၆။ ၿပီးလွ်င္ ေပါင္းအိုးထဲထည့္ၿပီး မိနစ္ ၃၀ ခန္႔ ေပါင္းပါ။
** (ပံုထဲမွာ ပါတဲ့အတိုင္း ခြက္ပံုစံအတိုင္း ေပါင္းမည္ဆိုလွ်င္ ခြက္တစ္ခြက္ထဲ ငွက္ေပ်ာရြက္ ၃-၄ ထပ္ခင္းၿပီး အေပၚမွာ ရွည္ထြက္ေနတဲ့ ငွက္ေပ်ာရြက္ကို လွန္ခ်ၿပီး သားေရပင္ႏွင့္ စည္းထားပါ။ ၿပီးလွ်င္ နယ္ထားတဲ့ မွ်စ္ အနည္း ငယ္ႏွင့္ ဆီသတ္ထားတဲ့ ငါး ၃-၄ တံုးထည့္ၿပီး ေပါင္းအိုးမွာ မိနစ္ ၃၀ ခန္႔ ေပါင္းပါ။ ၿပီးလွ်င္ ေပါင္းအိုးမွထုတ္ယူၿပီး ငွက္ေပ်ာ ရြက္ခြက္ႏွင့္ တည္ခင္းႏိုင္သလို ငွက္ေပ်ာခြက္ထဲမွ မွ်စ္ငါးေပါင္း ထုပ္ကို ထုတ္ယူၿပီးလည္း တည္ ခင္းႏိုင္ပါတယ္။
.....................................
MyintOoTha

သက္သတ္လြတ္ ပံုလံုသီးအဆာသြတ္ဟင္းလ်ာ
...................................



ပါဝင္ပစၥည္းမ်ား
- ပဲျပား - ၁ တံုး
- အသားတု - ၁၀ ဥခန္႔ (ေရစိမ္ၿပီး)
- ၾကက္သြန္ၿမိတ္ - အနည္းငယ္
- ၾကက္သြန္ျဖဴ - ၃ ႁမႊာ
- ၾကက္သြန္နီ - ၁ လံုး
- ပဲငံျပာရည္ (အေနာက္) - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၂ ဇြန္း
- သက္သတ္လြတ္ဟင္းခတ္မႈန္႔ - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၂ ဇြန္း
- ဆား - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း သံုးပံုတစ္ပံု
- င႐ုတ္ေကာင္းမႈန္႔ - လက္ဖက္ရည္ဇြန္း သံုးပံုတစ္ပံု
- ပံုလံုသီး - ၁ လံုးခန္႔
- ဆီ - စားပြဲဇြန္း ၃ ဇြန္း

ျပဳလုပ္နည္းအဆင့္ဆင့္
၁။ ပဲျပား၊ အသားတုႏွင့္ ၾကက္သြန္ၿမိတ္ကို ႏုပ္ႏုပ္စဥ္းၿပီး  ပံုလံုသီး (အေနေတာ္လွီးၿပီး) ထဲ အဆာသြတ္ေပးပါ။
၂။ ၾကက္သြန္ျဖဴ/နီကို ႀကိတ္ၿပီး ဆီသတ္ေပးပါ။ အနံ႔ေမႊးလာၿပီဆိုလွ်င္ ပဲငံျပာရည္ (အေနာက္)ႏွင့္ အရသာမ်ားထည့္ေပးပါ။
၃။ ေရထည့္ေပးပါ။ ၿပီးလွ်င္ အဆာသြတ္ထားေသာ ပံုလံုသီးမ်ား ထည့္ေပးပါ။
၄။ အနံ႔အရသာလည္း ျပည့္စံုလာၿပီ၊ ပံုလံုသီးလည္းႏူးလာၿပီဆိုလွ်င္ ပန္းကန္ျဖင့္ ျပင္ၿပီး သံုးေဆာင္ႏိုင္ပါၿပီ။
..........................
အံ့ဝင့္ထြဋ္ (MRTV-4)

Credit: Food Magazine (Myanmar) 

Friday, October 27, 2017

ေဆးျမီးတိုမ်ားနွင့္ လြဲမွားေနေသာ အယူအဆ မ်ား


  
ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ ေရာဂါ ကို “ေပ်ာက္ေစ” ဆိုတဲ့ ေဆးပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဓာတ္စာ ကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊  စိတ္ထင္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္က ျကားဖူးလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ္ေတြ႔ဆိုၿပီးေတာ့ပဲျဖစ္ျဖစ္ ညႊန္းလာရင္ လူနာ ေတြက ခ်က္ခ်င္းလုိက္လုပ္ၾကည့္ ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီလိုနာတာရွည္ေရာဂါႀကီး၊ စားခ်င္တာ မစားရတဲ့ ေရာဂါႀကီး၊ ဝဋ္နာကံနာလို ခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါႀကီး ၊ သက္တမ္းတိုႏိုင္တဲ့ေရာဂါႀကီး၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားတဲ့ ေရာဂါႀကီး ကို တစ္ခ်က္တည္း အျမစ္ျပတ္ေပ်ာက္ခ်င္လြန္းလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ ေရာဂါ ျဖစ္ေနၿပီလို႔ သိလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ လူနာေတြ ဘာလုပ္ၾကသလဲဆိုေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ အခ်ိဳ မစားေတာ့ဘူး၊ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း ထမင္း ေလွ်ာ့စားတယ္။ ၿပီးေတာ့ မိတ္ေဆြအိမ္နီးခ်င္းေတြ ေျပာသမွ် ေဆးၿမီးတိုေတြကို စမ္းၾကည့္ေနၾကတာ မနည္းလွပါဘူး။

လူနာေတြထံက သူတို႔ၾကားဖူးတဲ့ ေဆးၿမီးတို ေတြ၊ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ သံုးစြဲၾကည့္ဖူးတဲ့ သို႔မဟုတ္ သံုးစြဲေနၾကတဲ့ ေဆးၿမီးတို ေတြကို ေဆြးေႏြးတင္ျပလိုက္ပါတယ္။

တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြက သိပၸံနည္းနဲ႔ သုေတသနလုပ္ဖူးထားလို႔သိရတဲ့ ေသြးခ်ိဳက်ႏိုင္တဲ့ ေဆးရြက္ ေတြကို သံုးေနတာရွိသလို ဘာမွေလ့လာဆန္းစစ္ထားတာ မရွိဘူးေသးတဲ့ ေဆးနည္းေတြကို လိုက္သံုးေနၾကတာေတြ ကလည္း မနည္းပါဘူး။ ဘာေဆးေတြၾကားဖူးသလဲဆိုတာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။

ပ်ားၿမီးဆြဲရြက္၊ သၾကားမကိုဋ္ရြက္၊ သေဘၤာရြက္၊ ခေရရြက္၊ ငရုတ္ခါးရြက္၊ သနပ္ခါးရြက္၊ ေခြးေတာက္ရြက္၊ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ရြက္၊ တမာရြက္၊ ရဲယိုရြက္၊ ေဆးခါးႀကီးရြက္ စသျဖင့္ အရြက္ ေတြကို ဝါးစားတာ၊ သံုးခြက္တစ္ခြက္တင္ ျပဳတ္ရည္ကို ေသာက္တာနဲ႔ အရြက္ ၁၀ မ်ိဳးႀကိတ္ေဆးေတြ ျပဳလုပ္ၿပီး ေသာက္ေနၾကတာေတြကို ေတြ႔ရွိေနရပါတယ္။ စစ္တမ္း ေကာက္ၾကည့္လိုက္ရင္ အၾကမ္းအားျဖင့္ လူ ၁၀၀ မွာ ၇၅ ေယာက္ကေတာ့ အနည္းဆံုး တစ္ႀကိမ္ စမ္းၾကည့္ၾကဖူးတာရွိပါတယ္။

တျခားၾကားဖူးတဲ့ ေဆးၿမီးတို ေတြကေတာ့ –
– ေကာက္ရိုး ကို ျပဳတ္ထားတဲ့ အရည္ေသာက္သံုးတာ
– တညင္းသီး ကို ေရစိမ္ၿပီးေသာက္တာ
– သေဘၤာသီး ကို ဖင္ကျဖတ္ကာ အေခါင္းေပါက္ထဲ ေရေႏြးေလာင္း ထည့္ထားၿပီး ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္သလိုေသာက္တာ
– ၾကက္သား ကို သံပရာသီး အလံုးလိုက္ ၄လံုး ထည့္ၿပီး ေပါင္းစားတာ
– ရံုးပတီသီးကို ထိပ္ျဖတ္ၿပီး ေရထဲစိမ္ထားတဲ့ အရည္ေသာက္တာ စသျဖင့္ မ်ိဳးစံုေအာင္ လုပ္ၾကည့္ေနၾကတာ ရွိပါတယ္။

တျခား ထူးျခားဆန္းၾကယ္တဲ့ ေဆးၿမီးတို တစ္ခုကေတာ့ ႏြားမ အနက္ရဲ႕ က်င္ငယ္ရည္ကို မွန္မွန္ေသာက္ရင္ ဆီးခ်ိဳေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ ခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အိႏိၵယ အာယုေဗၺဒ ေဆးက်မ္းမွာ ႏြားက်င္ငယ္ရည္ဟာ ေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒါကို ယံုၾကည္ယူဆၾကသူေတြ အေတာ္ေလးရွိၾကပါတယ္။ ဒီ အေလ့အထ ဟာ အိႏိၵယ မွာ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀၀ ကတည္းက သံုးစြဲခဲ့ၾကတာလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း နံနက္မိုးမလင္းမီ ခံယူရရွိတဲ့ ႏြားမပ်ိဳရဲ႕ က်င္ငယ္ရည္ကသာလွ်င္ ေဆးဖက္ဝင္ တယ္လို႔လည္း ဆိုၾကပါတယ္။ အမ်ားကိုလည္း ဒီေဆးနည္းဟာ တကယ္အစြမ္းထက္ျမက္သလိုမ်ိဳး အမႊမ္းတင္ၾကတဲ့ သူေတြေၾကာင့္ ဒီေဆးၿမီးတိုဟာ ဆီးခ်ိဳ လူနာအမ်ားၾကားမွာ ျပန္႔ပြားေနၿပီး တခ်ိဳ႕လည္း စမ္းၾကည့္ဖူးၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိပၸံနည္း ေတြနဲ႔ ေလ့လာၾကည့္ရာမွာ ဒီလိုေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားမရွိပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ကလည္း မိမိက်င္ငယ္ရည္ကို မိမိျပန္ေသာက္ရင္ က်န္းမာတယ္၊ ဆီးခ်ိဳ သက္သာတယ္လို႔ ယံုၾကည္သူေတြ ရွိၾကပါေသးတယ္။ အခုလို ဆီးခ်ိဳ ေဆးေကာင္းေတြ ရွိေနတဲ့ေခတ္မွာ ဒါေတြဟာ မသင့္ေတာ္ေတာ့ပါဘူး။

ဆီးခ်ိဳ လူနာရွင္ အမ်ားစုဟာ-
၁။ ေဆးၿမီးတို ေတြကို ဘာေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္တဲ့ ေဆးလို႔ ထင္မိၾကတာလဲ။
၂။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုေဆးၿမီးတိုေတြကို ယံုၾကည္ၿပီး သံုးစြဲေနၾကတာလဲ။
၃။ ဒါေတြ သံုးစြဲရင္ ဘာအက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုတာ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။

၁။ ဆီးခ်ိဳ က်သြားတယ္၊ ေပ်ာက္ကင္းသြားတယ္လို႔ ထင္ရတဲ့ အေၾကာင္းက ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ ေသြးတြင္ သၾကားဓာတ္ ဒါမွမဟုတ္ အခ်ိဳဓာတ္ဟာ ေရကန္ထဲက ေရျပင္လို တစ္ေျပးညီ တစ္ေန႔လံုး တည္ၿငိမ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕လူနာ ေတြက နံနက္ေစာေစာ အိပ္ရာထတာနဲ႔ ဆီးခ်ိဳစ စ္လိုက္လို႔ အေျဖတစ္ခုခုရရင္ တစ္ေန႔လံုး ဒီေလာက္ပဲ ရွိမွာပဲလို႔ ထင္မိတတ္ၾကပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ေတြဟာ နိမ့္လိုက္၊ ျမင့္လိုက္ရွိေနပါတယ္။ အစာစားၿပီး တစ္နာရီခန္႔မွာေတာ့ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ၿပီး စစားၿပီး ႏွစ္နာရီမွာေတာ့ ပံုမွန္နီးပါး အစာမစားမီ္ အေနအထားကို ျပန္က်လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပင္လယ္က လႈိင္းေတြနဲ႔ ပံုစံတူပါတယ္။ အစာစားၿပီး ၂နာရီ အတြင္းျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ေသြးသၾကားဓာတ္ဟာ ဂရပ္ဖ္ (Graph) ပံု ဆြဲလိုက္ရင္ လႈိင္းလံုး တစ္လံုး တက္လာတာနဲ႔ တူပါတယ္။ အစားနည္းရင္ လႈိင္းလံုးေသးေသးတက္လာတာနဲ႔တူၿပီး အစားမ်ားရင္ လႈိင္းလံုးအႀကီးတက္လာတာနဲ႔ တူပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစာစစားတဲ့ အခ်ိန္နဲ႔ ကြာျခားေလေလ ဆီးခ်ိဳလႈိင္းလံုးကလည္း က်လာေလေလျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ေန႔လံုး လုိက္စစ္ၾကည့္ေနရင္ အေျဖေပါင္းမ်ားစြာ…ေသြးခ်ိဳဓာတ္ေတြ နိမ့္ေနတာေရာ၊ ျမင့္ေနတာေရာ ရွိေနမွာပါပဲ။ ဒါဆိုရင္ အေျဖတစ္ခုခု ဂဏန္းတစ္ခုခုကို ေဖာ္ျပေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒုတိယ ေမးခြန္းကေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေဖာက္ထားတာလဲ၊ ေနာက္ဆံုး အစာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေဝးကြာခ်ိန္မွာ ေဖာက္ထားတာလဲ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳအမွတ္ေတြဟာ ရွိသင့္တဲ့ေဘာင္ (Range) အတြင္းမွာ ရွိေနရင္ လံုေလာက္တယ္လို႔သာ သတ္မွတ္ႏိုင္ၿပီး အျမဲေျပာင္းလဲေနတာျဖစ္လို႔ တိတိက်က် ဂဏန္းတစ္ခုတည္းကိုပဲ သတ္မွတ္ထားလို႔ မရျပန္ပါဘူး။ ေရွးယခင္က ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္တဲ့ ရွိသင့္တဲ့ ေသြးတြင္း အခ်ိဳဓာတ္ေတြကေတာ့ တစ္ညလံုး အစာမစားဘဲ အိပ္ရာႏိုးလာတဲ့အခါ ေဖာက္တဲ့ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ (Fasting Blood Sugar) ဟာ ၉၀ မွ ၁၃၀ မီလီဂရမ္ အတြင္း ရရွိရင္ လံုေလာက္ၿပီး၊ အစာႀကီး ဥပမာ…နံနက္စာ၊ ေန႔လည္စာ၊ ညေနစာ ထမင္းစစားခ်ိန္ကို မွတ္ယူၿပီး အဲ့ဒီ အခ်ိန္မွ ၂နာရီ ကြာျခားခ်ိန္မွာ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ စစ္လိုက္ပါက ၁၂၀ မွ ၁၈၀ မီလီဂရမ္ အတြင္း ရရွိသင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕လူနာေတြကေတာ့ မွတ္ရမွာ ရႈပ္တာေၾကာင့္ ၁၈၀ မီလီဂရမ္၊ တခ်ိဳ႕ကလည္း ၂၀၀ မီလီဂရမ္ မေက်ာ္ရင္ ရၿပီလို႔သာ အၾကမ္းဖ်င္း အလြယ္တကူ မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ တကယ္စစ္ေလ့ရွိတဲ့ အခ်ိန္က နံနက္ေစာေစာ အိပ္ရာထမွာ စစ္ထားတဲ့ အေျဖေတြပဲ ျဖစ္ေနတာမ်ားပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ၁၃၀ မေက်ာ္ရဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ကို မသိလိုက္ဘဲ ၂၀၀ မေက်ာ္မခ်င္း ေက်နပ္ေနၾကတာ၊ မိမိဘာသာ ေဆးကုသ ေနၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ နံနက္စာ မစားမီ ရတဲ့ အေျဖကို ၁.၅ ဒါမွမဟုတ္ ၂ နဲ႔ ေျမႇာက္လိုက္ရင္ အစာစားၿပီး ရမယ့္ အေျဖနဲ႔ ညီတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ – အစာအစားမီ ၁၆၀ မီလီဂရမ္ ရရွိလို႔ သိပ္မဆိုးဘူးလို႔ ထင္တဲ့သူတစ္ဦးဟာ အစာစားၿပီး ၂နာရီမွာ ျပန္စစ္ၾကည့္လုိက္ရင္ ၂၄၀ မွ ၃၄၀ မီလီဂရမ္ခန္႔ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အမ်ားဆံုး ထားရမယ့္ ပမာဏ ၁၈၀ ေက်ာ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကိုု တိုင္းတာၾကည့္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ဥပမာ – ေဆးၿမီးတို သံုးစြဲတဲ့ လူနာတစ္ဦးဟာ ေဆးမသံုးမီ စစ္ၾကည့္လို႔ရတဲ့ ၃၀၀ မီလီဂရမ္ဟာ အစာစားၿပီးခါစမွာ တိုင္းတာလို႔ရတဲ့ အေျဖျဖစ္တယ္ဆိုပါေတာ့။ ေဆးသံုးစြဲၿပီးေနာက္မွ ျပန္ေဖာက္ၾကည့္တာက နံနက္အိပ္ရာထ မစားခင္အခ်ိန္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၁၆၀ မီလီဂရမ္ ရရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေလ်ာ့သြားတယ္လို႔ ထင္မွားမိတတ္ပါတယ္။ စားၿပီးခ်ိန္မွာပဲ ျပန္တိုင္းၾကည့္မွသာ ႏႈိင္းယွဥ္လို႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ဂဃနဏမသိဘဲ အဟုတ္ေလ်ာ့သြားတာ ထင္ၿပီး ေၾကညာေမာင္းခတ္ကာ ေဆးၿမီးတိုေတြ ေပးၿပီးလိုက္ကုေနတဲ့ ေစတနာ့ ဝန္ထမ္းေတြလည္း မနည္းပါဘူး။ လူနာက လူနာအခ်င္းခ်င္း ပိုုယံုလြယ္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆီးခ်ိဳရွိမွန္းမသိေသးဘဲ ခ်ိဳတဲ့ အစာေတြနဲဲ႔ ကစီဓာတ္ႂကြယ္ဝတဲ့ အစာေတြမ်ားစြာ စားထားၿပီးမွ စစ္မိလို႔ ရတဲ့ အေျဖဟာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါလို႔သတ္မွတ္တဲ့ ေဘာင္ထဲဝင္သြားၿပီး အစာျဖတ္လိုက္ရင္ အလိုေလ်ာက္က်သြားကာ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္တတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါက ဆီးခ်ိဳမရင့္ေသး၊ မၾကာေသးတဲ့သူေတြမွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ေဆးၿမီးတို သံုၾကည့္တာနဲ႔ ႀကံႀကိက္ၿပီး ေဆးၿမီးတိုေၾကာင့္ ျဖစ္တာလို႔ ထင္တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳး တစ္ႀကိမ္တစ္ခါတည္း ႀကံဳခဲ့ဖူးတာကို အျမဲ ျဖစ္ေနတဲ့ သာဓက တစ္ခုလို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ၿပီး အျဖစ္အပ်က္ကို ပံုျပင္ေလးနဲ႔ ေျပာလိုက္ရင္ အဟုတ္ထင္တတ္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဘယ္သူဘယ္ဝါေတာ့ ဆီးခ်ိဳ အျမစ္ျပတ္ေပ်ာက္သြားၿပီလို႔ ပံုႀကီးခ်ဲ႕တတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အမွန္သိရင္ေတာ့ ဆီးခ်ိဳယာယီငုပ္လွ်ိဳးသြားတာက အၿပီးေပ်ာက္တာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ရွင္းျပလို႔ ရပါတယ္။

၂။ ဘာလို႔လူနာေတြက အခ်င္းခ်င္းေျပာတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေတြကို သံုးေနၾကတာလဲ၊ ယံုၾကည္ေနၾကတာလဲ ဆိိုတာကို ဆက္လက္ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါဟာ အလြန္ရႈပ္ေထြးၿပီး နားလည္ရခက္တဲ့ ဘာသာရပ္တစ္ခုျဖစ္လို႔ ပညာတတ္သူေတြပင္လွ်င္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း နားလည္ရခက္ေနတာ ရွိပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ က်န္းမာေရး ပညာနဲ႔ သတင္းေတြကို ေလ့လာတာ လိုက္စားတာ မရွိတဲ့ ၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာရြာေန လူနာတစ္ခ်ိဳ႕အဖို႔ ပိုၿပီး ယံုလြယ္မွားလြယ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုု အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး အထင္ႀကီးေအာင္ သိန္းနဲ႔ခ်ီ ေတာင္းဆိုၿပီး တစ္ခါစား လူလိမ္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို အငိုက္မမိေစဖို႔ သတိေပးလိုပါတယ္။

အဓိက ကေတာ့ လူနာေတြအတြက္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြဘက္က က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ ျဖန္႔ျဖဴးေပးရာမွာ အားနည္းမႈရွိေနတာေၾကာင့္ က်န္းမားေရးဝန္ထမ္းေတြ ဆီးခ်ိဳကုသရာမွာ စနစ္က်တဲ့ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈ (Standard Diabetes Care) မေပးႏိုင္ေသးတာေတြေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ ဒီလို ေစာင့္ေရွာက္မယ့္သူ မရွိလို႔ လူနာေတြ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္၊ ကိုယ့္စိတ္ကူးနဲ႔ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္း အၾကံေပးၿပီး ေဆးၿမီးတိုေတြ မွီဝဲေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ မယံုၾကည္ရင္ေတာင္မွ ဟုတ္လိုဟုတ္ျငား စမ္းၾကည့္ၾကတာ မနည္းပါဘူး။ အယူအဆ လြဲမွားမႈေတြကို လုပ္ေနတာ ဘာအက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္မလဲဆိုတာ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။

၃။ မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆေတြနဲ႔ လမ္းလြဲေနခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္္ေပၚလာမယ့္ အက်ိဳးဆက္ ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ တစ္ဖက္မွာ တကယ္ထိေရာက္မႈမရွိတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေတြေၾကာင့္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တဲ့ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳထိန္းတာ၊ ထိေရာက္တဲ့ ေဆးဝါးနဲ႔ ကုသမႈ မရွိခဲ့ဘဲ အခ်ိန္ေတြ ကုန္ေနခဲ့တာေတြေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ေစာေစာဝင္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါသိရွိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ထားၿပီးျဖစ္ေပမယ့္လည္း ဆရာဝန္ေတြထံမွာ ထိေရာက္တဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ကုသမႈကို မခံယူခဲ့ရလို႔ ဆံုးရံႈးနစ္နာမႈေတြ မ်ားစြာ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရဲ႕ အေကာင္းဆံုးကုထံုးကေတာ့ “အေစာဆံုး ေရာဂါေဖာ္ထုတ္ၿပီး ေသြးခ်ိဳကို အျမဲတမ္း အထိေရာက္ဆံုး ထိန္းထားႏိုင္တာ” ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခြင့္အေရးေတြကို အဆံုးရႈံး မခံသင့္ပါဘူး။ ေနာက္အက်ိဳးဆက္တစ္ခုကေတာ့ ဒီလို ေဆးၿမီးတိုေတြ သံုးတာေၾကာင့္ တခါတရံ ဆိုးက်ိဳးေတြလည္း ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ သဘာဝအသီးအရြက္ တခ်ိဳ႕ကလည္း အသည္းႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္တတ္တဲ့ သာဓကေတြရွိပါတယ္။ အခ်ိန္အဆမသိလို႔ အလြန္အက်ဴးေသာက္သံုးမိရင္လည္း အနည္းငယ္ စားသံုးစဥ္ကနဲ႔ မတူတဲ့ ေဘးထြက္္ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ (Overdose or toxicity)

ႏြားက်င္ငယ္ေရေသာက္ရင္ ႏြားရဲ႕ ဆီးလမ္းေၾကာင္းမွ ပိုးေတြကိုလည္း ေသာက္မိၿပီး ေရာဂါ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ လြဲမွားၿပီး သိပၸံနည္းမက်တဲ့ ယံုၾကည္မႈေတြေၾကာင့္ ေဆးကုသဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို အယူူအဆလြဲမွားေနတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေလးေတြ ေသာက္သံုးေနရင္းနဲ႕ တန္ဖိုးရွိတဲ့ ေသြးခ်ိဳထိန္းရမယ့္ အခ်ိန္ေတြကို မကုန္ဆံုးေစသင့္ပါဘူး။

ဒီလိုေဆးၿမီးတိုေတြနဲ႔ အခ်ိန္ျဖဳန္းခဲ့မိတဲ့ အသက္ ၅၀ ရွိ ေဒၚေအးမိဆိုတဲ့ လူနာတစ္ဦးရဲ႕ အေၾကာင္းကို မွတ္သားဖြယ္ရာ တင္ျပအပ္ပါတယ္။

“ေဒၚေအးမိက ဘယ္ၿမိဳ႕ကလဲ။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳရွိတာ ၄ ႏွစ္ေလာက္ရွိေနၿပီဆိုေတာ့ ဘာေဆးေတြေသာက္ေနလဲ ေျပာျပပါဦး” လို႔ ဆရာမကေမးလိုက္ေတာ့ –

“ကၽြန္မက ေမာ္ကၽြန္းကပါဆရာမ။ ကၽြန္မကေတာ့ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ကတည္းက အခ်ိဳဆို လံုးဝ ေရွာင္ထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ မိတ္ေဆြေတြေျပာတဲ့ သဘာဝေဆးေတြကိုပဲ ေသာက္ေနတာပါပဲ။
အရင္ကေတာ့ ေနလို႔ေကာင္းတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းက်မွ မ်က္စိေတြေဝဝါးၿပီး ေျခေထာက္ေတြထံုလာလုိ႔ လာျပၾကည့္တာပါ။ ၿပီးေတာ့ၿမိဳ႕က ဆရာဝန္ဆီမွာ စစ္ၾကည့္ေတာ့ ေသြးတြင္း သၾကားဓါတ္က ၄၀၀ေက်ာ္ျဖစ္ေနလို႔ ဆရာမဆီ လႊဲေပးလိုက္တာပါ” လို႔ ေဒၚေအးမိက ျပန္ေျဖပါတယ္။

“ဘာေဆးၿမီးတိုေတြ သံုးဖူးသလဲ”

“အစံုပါပဲ ဆရာမရယ္၊ ကၽြန္မ သိၾကားမကိုဋ္ရြက္ေတြ ဝါးစားျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ခေရရြက္ကို သံုးခြက္တစ္ခြက္တင္ ျပဳတ္ထားတဲ့ အရည္ကို တစ္ေန႔ သံုးခါေသာက္တယ္။ ၾကက္သားနဲ႕ သံပုရာသီး ၄ လံုး ေပါင္းၿပီးလည္း စားျဖစ္တယ္။ ၾကားသမွ်ေတာ့ စမ္းၾကည့္တာပဲ။ အခုေနာက္ပိုင္း ေသြးခ်ိဳ ပိုတက္လာလို႔ မိတ္ေဆြတစ္ဦးေျပာတဲ့ ႏြားနက္အမရဲ႕ေသးကို ေန႔တိုင္းေသာက္ၾကည့္ေသးတယ္။ ေပ်ာက္ခ်င္လြန္းလို႔ မနည္းေအာင့္ၿပီး ေသာက္ခဲ့ရတာပါ ဆရာမေရ။ ဒါေပမယ့္ တစ္လၾကာၿပီ၊ ေသြးခ်ိဳက အခု ၄၀၀ မွတ္ေက်ာ္လာလို႔ ဆက္မေသာက္ေတာ့ပါဘူး”

ေဒၚေအးမိရဲ႕ အေျဖၾကားေတာ့ ဆရာမ အေတာ္အံ႔ၾသသြားပါတယ္။

“အို …ႏြားေသးဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ရြံစရာေကာင္းမွာေပါ့ေနာ္။ မနည္းေအာင့္ၿပီးေသာက္ရမွာပဲ။ ေဒၚေအးမိ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ တကယ္ေပ်ာက္ခ်င္မွန္း ဆရာမ နားလည္သြားပါၿပီ။ အခုစစ္လိုက္ေတာ့ ဆီးခ်ိဳမ်ားေနတာကို သိလိုက္တာေပါ့ေနာ္။ အရင္ကေရာ စစ္ေလ့ရွိလား”

“စစခ်င္းကေတာ့ ဆီးခ်ိဳကို အခုလိုစစ္ရမယ္ဆိုတာ မသိပါဘူး။ အခ်ိဳေရွာင္ရင္ ေသြးမခ်ိဳေတာ့ဘူးလို႔ ထင္္မိတာ။ ဒီႏွစ္ထဲက်မွ အိမ္နီးခ်င္းမိတ္ေဆြဆီမွာ ဆီးခ်ိဳစစ္တဲ့ စက္ကေလးဝယ္ထားလို႔ တစ္ခါတစ္ခါ သြားစစ္လို႔ရေတာ့မွ ေသြးခ်ိဳ ၂၀၀ ဆိုတာ မ်ားမွန္းသိတာ”

“ပါးစပ္မွာ ခ်ိဳတဲ့ အရသာရွိတဲ့ အစာကို ေရွာင္လိုက္ရံုနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေပ်ာက္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ပါးစပ္ထဲမွာ မခ်ိဳတဲဲ့အစာေတြ ဥပမာ ထမင္းဟာလည္း ဝမ္းဗိုက္ထဲေရာက္သြားရင္ သၾကား (ဂလူးကို႔စ္) စစ္စစ္ေတြ ျဖစ္သြားေတာ့တာပဲ။ ဘာေဆးၿမီးတိုပဲ သံုးသံုး အခ်ိဳပဲျဖတ္ျဖတ္ ဆီးခ်ိဳကို လက္ေတြ႕တိုင္းၾကည့္ရမယ္။ မထိေရာက္ရင္ ေစာေစာျပဳျပင္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့နည္းကို ရွာရမယ္။”

“ကၽြန္မကေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ဆရာလုပ္ၿပီး ကိုယ့္ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ကိုယ္ ဟုတ္လွၿပီလို႔ ထင္ေနမိတာ။ ဆီးခ်ိဳတိုင္းၿပီး ထိေရာက္ေအာင္ ထိန္းခဲ့ရမယ့္ အခ်ိိန္ေတြျဖဳန္းေနမိတာ..ႏွစ္ေတြမနည္းေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြမ်ား ဝင္သြားၿပီလား စစ္ေဆးေပးပါဦး ဆရာမ”

“ဒီေန႔မွ အျမင္မွန္ရတာလည္း ေနာက္က်သြားတယ္ရယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ ဒီေန႔ကစၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ကုထံုးေတြကို ယူလိုက္ရင္ အေကာင္းဆံုးမျဖစ္ရင္ေတာင္ အဆိုးႀကီးေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။”

မွတ္ခ်က္
(၁) ေဆးၿမီးတိိုေတြ၊ လြဲမွားတဲ႔ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြ၊ ေရွးရိုးစဥ္လာ အယူအဆေတြ မ်ိဳးစံုကို ၾကားဖူး၊ ဖတ္ဖူးၾကမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ဒါေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ သိပၸံနည္းစနစ္နဲ႔ ေလ့လာထားတာ မရွိၾကပါဘူး။
(၂) ဘယ္အယူအဆေတြကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စမ္းၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳထိေရာက္ေအာင္ က်၊ မက် အျမဲတမ္းလက္ေတြ႕စစ္ေဆးၾကည့္ေနရပါမယ္။
(၃) ေသြးတြင္းသၾကားဓါတ္က အစာစားခ်ိန္နဲ႔ အနီးအေဝးေပၚမူတည္ၿပီး အျမဲေျပာင္းလဲေနတာကို သတိျပဳရပါမယ္။ ရရွိတဲ့အေျဖတစ္ခုတည္း ပံုေသအျမဲရွိရမယ္လို႔ မွတ္ထားလို႔မရပါဘူး။
(၄) ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရင့္လာေလေလ ဆီးခ်ိဳျမင့္လာေလေလ ျဖစ္လာပါမယ္။ အစပိုင္းမွာ ဒီေဆးၿမီးတိုေတြက ေသြးခ်ိဳက်ေစႏိုင္ရင္ေတာင္ ႏွစ္ႀကီးလာရင္ေတာ့ ဆီးခ်ိဳမ်ားလာမွာျဖစ္လို႔ ပိုၿပီးထိေရာက္တဲ့ေဆးေတြကို ေစာေစာကူးေျပာင္းၿပီးသံုးမွ အသက္ရွည္မွာျဖစ္ပါတယ္။
(၅)ေဆးၿမီးတိုေတြကို စမ္းသပ္ေနရင္း အဖိုးတန္လွတဲ့ အခ်ိန္ေတြကို မျဖဳန္းတီးမိေစဖို႔ သတိေပးအပ္ပါတယ္။

Credit: ပါေမာကၡ သန္းသန္းေအး၏ ကၽြန္မႏွင့္ ဆီးခ်ိဳလူနာမ်ား စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပပါသည္။

Thursday, October 26, 2017

"ဘုရားရွင္နွင့္ ေတြ႕ေနၾကသူမ်ား"


ခုအခ်ိန္မွာ သက္ေတာ္ထင္ရွား ဘုရားရွင္နဲ ့ ေတြ႔ဆုံခြင့္ မရႏုိင္ၾကေတာ့ဘူးလုိ႔ ထင္ေနၾကတာကုိက ဗုဒၶတရားေတာ္နဲ႔ အေတာ္ အလွန္းေ၀းေနၾကလုိ႔ပဲ။

ျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္က "၀ကၠလိရဟန္းေတာ္"ဟာ ဘုရားရွင္ကုိ အလြန္အမင္းၾကည္ညုိတယ္။ ရဟန္းျပဳတဲ့အခ်ိန္ကစျပီး တရားဓမၼသင္ယူအားထုတ္မႈကုိ လုံး၀မျပဳဘဲ ဆြမ္းဘုဥ္းေပးခ်ိန္ကလြဲရင္ က်န္တဲ့အခ်ိန္တုိင္း ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကုိ ျမင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ေနရာမွာ တည္ေနျပီး စကၠ၀က္ငွက္မ်ားဟာ လမင္းရဲ့အေရာင္ကုိ မ်က္ေတာင္မခတ္ၾကည့္ ေနသလုိ ဘုရားရွင္ မ်က္ႏွာေတာ္ကုိသာ ၾကည့္ရႈ ဖူးေျမာ္ေနေလ့ရွိပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားက “ ခ်စ္သား၀ကၠလိ၊ ဒီအပုပ္ကုိယ္ႀကီးကုိၾကည့္ေနလုိ႔ ဘာအက်ိဳး ရွိမလဲ။ တရားကုိျမင္သူသာ ငါဘုရားကုိ ျမင္သူျဖစ္တယ္။ တရားကုိမျမင္သူဟာ ငါဘုရားကုိ ေတြ႔ေနေပမယ့္ ျမင္ရသူမဟုတ္ဘူး တရားကုိၾကည့္သူဟာ ငါဘုရားကုိ ျမင္ေအာင္ ရႈၾကည့္သူျဖစ္ရမယ္”လုိ႔ ဆုံးမေတာ္မူပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က မိမိကုိယ္ကုိရည္ညႊန္းျပီး “ဒီကုိယ္ပုပ္ႀကီးကုိ ၾကည့္ေနလုိ႔ ဘာအက်ိဳးရွိမလဲ”လုိ႔ မိန္႔ၾကားတာကုိလဲ အထူးသတိျပဳရပါမယ္။

အဆင္းရုပ္ဆုိတာ ဘယ္ပုဂၢိဳလ္၊ ဘယ္အရာ၀တၳဳမဆုိ ရုပ္တရားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရုပ္တရားမွန္သမွ် ဘယ္လုိပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးရဲ့ အဆင္းအသံစတဲ့ ရုပ္တရားႀကီးျဖစ္ေစ အဓိပတိပစၥည္း တပ္ေလာက္ေအာင္ အေလးအနက္ အာရုံျပဳတဲ့အခါ "ကုသုိလ္တရား" လုံး၀ မျဖစ္တဲ့အျပင္ "ရာဂႏွင့္ ဒိ႒ိဆုိတဲ့ အကုသိုလ္တရားဆုိး ႏွစ္မ်ိဳး"သာျဖစ္ရုိး ထုံးစံ ရွိပါတယ္။

ဒါကုိ သေဘာက် လက္ခံႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာကေတာ့ ပ႒ာန္းေဒသနာ-ကုသလတိတ္-ပဥွာ၀ါရ- အာရမၼဏာဓိပတိပစၥည္း ေက်းဇူးျပဳပုံကုိ ေလ့လာသေဘာေပါက္မွ လက္ခံႏုိင္မွာပါ။ ပဌာန္းေဒသနာတာ္မွာ
“ရူေပ-သေဒၵ-ဂရုံကတြာ အႆာေဒတိ အဘိနႏၵတိ၊
တံ ဂရုံ ကတြာ ရာေဂါ ဥပၸဇၨတိ၊ဒိ႒ိဥပၸဇၨတိ”တဲ့။

♦ ဘယ္လုိရုပ္အာရုံကုိျဖစ္ေစ အေလးအနက္ အာရုံျပဳခဲ့ရင္ သာယာႏွစ္သက္မႈျဖစ္ျပီး "ရာဂနဲ႔ ဒိ႒ိ" သာျဖစ္တယ္လုိေဟာေတာ္မူတာပါ။ တျခားနာမ္အာရုံေတြကုိ အေလးအနက္အာရုံျပဳတဲ့အခါ ႏွလုံသြင္းအေလ်ာက္ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏုိင္ေပမယ့္ အကုသိုလ္တရားႏွင့္ ရုပ္တရားတုိ႔ကုိ အေလးအနက္ အာရုံျပဳရာမွာေတာ့ အကုသိုိလ္တစ္မ်ိဳးသာ ျဖစ္ရုိးထုံးစံရွိတယ္။
ကုသိုလ္လုံး၀ျဖစ္ခြင့္မရွိပါဘူး။ အေလးအနက္ မဟုတ္ဘဲ သဒၶါတရားျဖစ္ရုံ အာရုံျပဳ တာကေတာ့ ကုသိုလ္လည္း ျဖစ္ခြင့္ရွိတယ္။
(ပ႒ာန္း ပဥွာ၀ါရ-အာရမၼဏ-အဓိပတိကုိ ေလ့လာပါ။)

ျမတ္စြာဘုရားရွင္က "၀ကၠလိရဟန္း" ကုိ အထက္ပါ အဆုံးအမႏွင့္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဒၶါတရားကုိ တားျဖစ္ဆုံးမေပမယ့္ လုိက္နာျခင္း မျပဳလုိ႔ ၀ါဆုိ၊ ၀ါကပ္တဲ့ေန႔မွာ “၀ကၠလိ ငါဘုရားနွင့္ေ၀းရာကုိ ဖယ္သြားေလာ့”လုိ႔ တုိက္ရုိက္ႏွင္ထုတ္လုိက္တယ္။

"၀ကၠလိရဟန္း" စိတ္ဓာတ္က်ျပီး" ဂိဇၥ်ကုဋ္ေတာင္ေစာင္း" က ခုန္ခ်ဖုိ႔ႀကံစည္တာကုိ သိေတာ့မွ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကၾကြေရာက္ျပီး ပူပင္ေသာ ျငိမ္းေအးေအာင္ ဆုံးမေတာ္မူလုိ႔ တရားကုိသိျမင္ျပီး ရဟႏၱာျဖစ္ေတာ္မူတဲ့အခါ ဘုရားရွင္ကုိ တကယ္ေတြ႔ျမင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သြားပါတယ္။

♦ ေနာက္ေတာ့ "သဒၶါတရား ႀကီးမားလြန္ကဲတဲ့ ဧတဒဂ္ဘြဲ႔" ရရွိခဲ့ပါတယ္။

♦ တကယ္တမ္းဘုရားရွင္နဲ႔ ေတြ႔ဖုိ႔ဆုိတာ ဘုရားရွင္ရဲ့ ရူပကာယေတာ္ကုိ ျမင္ရတာကုိ အဓိကမထာဘဲ ဘုရားရွင္ေဟာၾကား ေတာ္မူတဲ့အတုိင္း လုိက္နာက်င့္ၾကံ သူမ်ားဟာ မိမိတုိ႔ အက်င့္အသိနဲ႔အညီ ဘယ္ေခတ္ ဘယ္အခါ ဘယ္အခ်ိန္မွာမဆုိ ဘုရားရွင္ ကုိ ေတြ႔ျမင္ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဂုဏ္ေတာ္ကုိ အာရုံျပဳႏုိင္ဖုိ႔ သဒၶါတရားကုိ ႏႈိးေဆာ္ဖုိ႔အတြက္ ရုပ္ပြါးေတာ္မ်ားကုိ ပူေဇာ္တဲ့ေနရာမွာလည္း ဂုဏ္ေတာ္ကုိ အဓိကထားဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဂုဏ္ေတာ္ကြယ္ျပီး ပုံေတာ္အေပၚမွာသာ အာရုံျပဳလုိ႔ကေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ့ အဆုံးအမေတာ္နဲ႔ တစ္ျခားစီ ျဖစ္ေနၾကပါပဲ။

♦ ဘုရားရွင္လက္ေတာ္က ဘုရားရွင္ကုိ မ်က္စိနဲ႔ ေတြ႔ျမင္ၾကသူေတြဟာလည္း ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ့ ဂုဏ္ေက်းဇူးကုိ မသိသူ၊ သိေပမယ့္ လက္မခံသူတုိ႔ ဟာ ဘုရားရွင္ကုိ ေတြ႔လြဲ လြဲၾကသူေတြပဲ ျဖစ္သြားၾကတယ္။ တကယ္ေတြ႔ခြင့္မရၾကပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႔ဆုိ ေတြ႔လြဲရုံမကဘူး။ “ေတြ႔ကြဲ ကြဲၾကျပီး” အ၀ီစိငရဲ အထိ ေရာက္ၾကသူေတြအေၾကာင္း ပိဋကစာေပေတြမွာ အထင္အရွား ပါျပီးသားပါ။

♦ ဘုရားရွင္ရဲ့ ပုံေတာ္ေတြကုိ ဂုဏ္ေတာ္ထိေအာင္ အာရုံျပဳ ၾကည္ညိတတ္တဲ့ အတြက္ ဘုရားရွင္နဲ႔ တကယ္ေတြ႔ခြင့္ ရသူေတြထဲက ရာဇ၀င္မွာ အမွတ္ထင္ထင္ သတိထားမိသူ တစ္ဦးကေတာ့ ပဲခူး၊ ဟံသာ၀တီေခတ္က ‘တလေထာ္’ဆုိတဲ့ မြန္အမ်ိဳး သမီးတစ္ဦးပါ။

အဲဒီေခတ္က အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ‘တိႆမင္း’ဆုိတာ မိစၦာဒိ႒ိအယူရွိသူျဖစ္လုိ႔ ဘုရားရွင္ရဲ့ ဥဒၵိႆရုပ္ပြားေစတီေတြကုိ ဖ်က္ဆီးေစခဲ့ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ေရထဲေမ်ာ လုပ္ေစတဲ့အခါ ေရထဲေမ်ာေနတဲ့ ရုပ္ပြားေတာ္ေတြကုိ ‘တလေထာ္’ဆုိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကႀကိဳးႀကိဳးစားစား လုိက္ဆယ္ျပီး အိမ္ေပၚမွာ ကုိးကြယ္ထားပါတယ္။ သူရဲ့ စိတ္အာရုံထဲမွာ ဆင္းတုေတာ္ေတြကုိ အရုပ္လုိ သေဘာမထားဘဲ ဘုရားရွင္လုိ႔ပဲ သေဘာထားတဲ့ အတြက္ အခုလုိ လုိက္ဆယ္ျပီး အိမ္ေပၚ ပင့္ထားတာပါ။ ဒီအေၾကာင္းကုိ ဘုရင္တိႆမင္းသိေတာ့ သူ႔အာဏာကုိ ဖီဆန္တယ္ဆုိျပီး ‘တလေထာ္’ကုိ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ သတ္ေစခဲ့ ပါတယ္။ ဆင္နဲ႔ တုိက္တဲ့အခါမွာလည္း ဘယ္ဆင္မွ မတုိး၀ံ့။ မီးနဲ႔တုိက္လည္းမရ။ တြင္းတူးျမွဳပ္လုိ႔လည္း အေၾကာင္းမထူးေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။

♦ အေၾကာင္းကေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ‘တလေထာ္’က ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ရဲ့ အဆုံးအမအတုိင္း သတ္မိန္႔ေပးတဲ့ဘုရင္၊ သတ္ဖုိ႔ အားထုတ္တဲ့ မင္းမႈထမ္း၊ ဆင္ထိန္း၊ ဆင္စတဲ့ သတၱ၀ါအားလုံး ေမတၱာပုိ႔သေနတဲ့အတြက္ သူ႔ႏွလုံးသားထဲမွာ ဘုရားရွင္ ကိန္း၀ပ္တည္ေနေတာ္မူလုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

တလေထာ္ကုိ ဆင္နဲ႔တုိက္ျပီး အသတ္ခုိင္းရာမွာ ဆင္ေတြတစ္ေကာင္မွ မတုိးရဲတဲ့အေၾကာင္း ဖတ္ရတဲ့အခါ သက္ေတာ္ ထင္ရွား ဘုရားရွင္ကုိ နာဠာဂီရိ ဆင္ႀကီးနဲ႔ တုိက္စဥ္က ဆင္ႀကီးကုိ ခြ်န္းနဲ႔ အတတန္တန္ထုိးျပီး အမိန္႔ေပးေပမယ့္ ခြ်န္းဒဏ္ကုိသာ ေအာင့္ခံျပီး ျမတ္စြာဘုရားကုိ ထုိးသတ္ျခင္းမျပဳတဲ့ နာဠာဂီရိဆင္ႀကီးကုိ ျမင္ေယာင္ မိပါတယ္။

တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ အခုအခ်ိန္မွာ တစ္ခ်ိဳ႔အမ်ိဳးသမီးမ်ား စည္းစိမ္ဥစၥာနဲ႔ ကာမ ဂုဏ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကုိ စြန္႔လႊတ္ကာ ဇာတ္ပ်က္ ေနၾကတဲ့အေၾကာင္းေတြ ၾကားသိရတဲ့အခါ စည္းစိမ္အာရုံ ကာမဂုဏ္အတြက္ မဆုိထားနဲ႔ အသက္အတြက္ေတာင္ ငဲ့ကြက္ျခင္းမရွိဘဲ အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊သာသနာကုိ ကာကြယ္တဲ့ ‘တလေထာ္’ဆုိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္အတြက္ ဂုဏ္ယူ၀မ္းေျမာက္ သာဓု ေခၚျပီး တေလးတစား ဂုဏ္ျပဳမိပါတယ္။

ဘုရားရွင္တုိ႔အေပၚမွာ ပုံေတာ္ကုိ ထြင္းေဖာက္ျပီး ဂုဏ္ေတာ္ေရာက္ေအာင္ ၾကည္ညုိတ္ၾကလုိ႔ ႏွလုံးသားထဲအထိ ဘုရားရွင္ ကိန္း၀ပ္ျပီး အသက္ကုိ သတ္ျဖတ္လုိ႔ မရၾကတဲ့ သားေကာင္း၊သမီးေကာင္းတုိ႔အေၾကာင္းကုိ ပိဋကတ္ေတာ္ထဲမွာလည္း အေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႔ရပါတယ္။

ပုံေတာ္ထက္ ဂုဏ္ေတာ္ကုိ ေလးစားၾကည္ညုိ တတ္ၾကျပီး ေလးစားၾကည္ညုိတဲ့ ဘုရားရွင္ရဲ့ အဆုံးအမကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးသူမွန္သမွ် အခုအခ်ိန္အထိလည္း ဘုရားရွင္နဲ႔ ေတြ႔ေနၾကဆဲျဖစ္တယ္ဆုိတာ….

ေယာဟိ သဒၶမၼံ ပႆတိ၊ ေသာ မံ ပႆတိ ပ႑ိေတာ။
“တရားေတာ္ကုိ ျမင္ေနသမွ် ငါဘုရားရွင္ကုိ ေတြ႔ျမင္ေနသူျဖစ္တယ္”
ဆုိတဲ့ ဘုရားရွင္ရဲ့ အဆုံးအမေတာ္အရ ထင္ရွားသိသာတဲ့ အတြက္ အခ်ိန္မေႏွာင္းမီ ဘုရားရွင္နဲ႔ အစစ္အမွန္ ေတြ႔ခြင့္ရေအာင္ နည္းေဟာင္း နည္းေကာင္းမ်ားအတုိင္း ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းလုိက္ပါတယ္။

-【ဓမၼေဘရီအရွင္၀ီရိယ(ေတာင္စြန္း)】
-【စာရုိက္ပူေဇာ္သူ - Admin Team of
Young Buddhist Association】
Posted by►
www.facebook.com/youngbuddhistassociation.mm
အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ။ ။

Tuesday, October 24, 2017

Conjugated Linoleic Acid (CLA) ဆိုတာဘာလဲ?


CLA ဆိုတဲ့ျဖည့္စြက္ေဆးဝါးကို Fitness အသိုင္းအဝိုင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္မွာၾကားဖူးေနၾကေပမယ့္ CLA အေၾကာင္း Beginner ေတြအေနနဲ႔ထဲထဲဝင္ဝင္ေတာ့မသိၾကပါဘူး။ ဂ႐ုေပ့ခ်္ေတြမွာ ေမးထားတဲ့ေမးခြန္းေတြနဲ႔သိမွတ္သေလာက္ျပန္ရွယ္/ေျပာဆိုေနၾကတာေတြအမ်ားစုရဲ႕အသိမွာပိန္ေဆးဆိုတာထက္ပိုမသိခဲ့ပါဘူး။ တခ်ိဳသူမ်ားအရမ္းစိုးရိမ္မိတာကေတာ့ ကိုယ္တြင္းကလီစာတခုခုထိခိုက္မွာတို႔၊ ေဘးထြက္အႏၲာရယ္တို႔ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ဟာေဆးဝါးကၽြမ္းက်င္သူမဟုတ္သလိုကာယဗလ Professional လည္းမဟုတ္ပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ က်ေနာ္ဖတ္ဖူး/မွတ္သားဖူးတာေတာ့ မွ်ေဝခ်င္တဲ့ဆႏၵေၾကာင့္ ဒီပို႔စ္ေတြေရးျဖစ္ေနတာပါ။ က်ေနာ့္ေရးသားမူ႔မွာ အသံုးျပဳဖို႔မၫြန္းဆိုသလို မသံုးဖို႔လည္းမတားျမစ္ပါဘူး။


ရည္ရြယ္ခ်က္က ဒီ Supplement ဟာဘယ္လိုအေထာက္အပံေပးတယ္ဆိုတာ စာဖတ္သူကိုသိေစခ်င္တဲ့ဆႏၵပါ။ ဖတ္ေကာင္းေအာင္ေရးျခင္းမဟုတ္ဘဲ ဖတ္လြယ္/သိလြယ္/သေဘာေပါက္လြယ္ေအာင္ေရးသားပါတယ္။ အေရးအသားေကာင္းသူမဟုတ္တဲ့အတြက္ တခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားမွာ စာဖတ္သူအတြက္အဆင္မေျပျဖစ္ခဲ့ရင္ ေတာင္းပန္ပါတယ္။ အမွားပါရင္ေထာက္ျပေဆြးေႏြးႏိုင္ပါတယ္။

CLA ကိုျပန္ဆက္ၾကရေအာင္ဗ်ာ။ သုေတသနေတြ႕ရွိမူ႔ေတြမွာေတာ့ အားကစားမ်ိဳးစံု ကစားသူမ်ား၊ ကာယဗလသမားအတြက္ အက်ိဳးအမ်ားႀကီးရရွိပါတယ္လို႔ေျပာဆိုထားပါတယ္။

Conjugated Linoleic Acid ဟာ ႂကြက္သားႀကီးထြားမူ႔အတြက္လိုအပ္ေသာ Linoleic acid (သို႔) Fatty Acid တမ်ိဳးပံုစံမွအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲထုတ္ယူထားတဲ့ေဆးတမ်ိဳးပါ။ omega-6 fatty acid ဆိုတာ လူ႔ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးအတြက္အေရးႀကီးလိုအပ္ပါတယ္။ ။ ႂကြက္သားႀကီးထြားမႈအတြက္လိုအပ္ေသာprotein ျဖစ္တည္မႈအတြက္လိုအပ္တ့ဲfatty Acidတစ္မ်ဳိးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ Omega-6 ဟာခႏၶာကိုယ္တြင္းအဆီမ်ားကိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္ႏွင့္က်န္းမာေရးအတြက္လိုအပ္ေသာဆဲလ္တည္ေဆာက္မႈအတြက္အလိုအပ္ဆံုးအရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

Conjugated linoleic acid (CLA) ဟာ potent anti-oxidant, anti-carcinogen, နဲ႔ anti-catabolite ကိုသက္ေရာက္မူျဖစ္ေစပီး ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ကိုယ္ခံအားကိုလဲျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အသံုးျပဳသူအမ်ားစုကေကာင္းေၾကာင္းၫြန္းဆိုၾကတာကေတာ့ CLA ဟာျကြက္သားတည္ေဆာက္မူ႔ကိုကူညီေပးပီးအဆီကိုေလာင္ကၽြမ္းေစဖို႔ကူညီအေထာက္ပံေပးသလိုကင္ဆာေရာဂါကိုလည္းတိုက္ဖ်က္ဖို႔အကူအညီေပးပါတယ္။



CLA supplementation ရဲ႕အက်ိဳးရလဒ္ေတြကေတာ့

၁။ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ႏႈန္း(Metabolic Rate) ကိုတိုးတက္ေစပါတယ္။ Metabolism ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ႏႈန္းဟာ တစ္ဦးနဲ႕တစ္ဦးမတူညီၾကပါဘူး။ Metabolism ျမင့္ေနတာေၾကာင့္ စားလိုက္တဲ့ကယ္လိုရီ ေလာင္ကြ်မ္းႏႈန္းပိုမ်ားျပီး စားသေလာက္ပိုမဝႏိုင္တာပါ။တစ္ခ်ိဳ႕သူမ်ားစားတိုင္းမဝတာဟာ Metabolic Rate ဟာသဘာဝအတိုင္းအရမ္းျမင့္မားေနလို႔ပါ။ Metabolism ဟာလူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇႏွင့္ေန႕စဥ္ေနထိုင္ လႈပ္ရွား မႈပံုစံတို႔ေပၚမူတည္၍ကြဲျပားျခားနားႏိုင္ပါတယ္။ Metabolism ႏႈန္းကိုကယ္လိုရီ ေလာင္ကြ်မ္းမႈပမာဏႏွင့္တိုင္းတာၾကပါတယ္။ Metabolism ႏႈန္းျမင့္မားလာမူ႔ေၾကာင့္ဝိတ္ေလွ်ာ့ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္အခ်ိဳးအဆက္ေျပျပစ္ဖို႔ေစဖို႔ အားကစားေမာင္မယ္မ်ားအတြက္  အေကာင္ဆံုးအက်ိဳးအျမတ္တခုပါ။

၂။ ႂကြက္သားႀကီးထြားဖို႔အေထာက္အကူေပးပါတယ္။ ႂကြက္သားနဲ႔ကပ္လွ်က္မလိုအပ္တဲ့ အဆီမ်ားကိုေလာင္ကၽြမ္းေစျခင္းႏွင့္ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ကိုျမႇင့္တင္ေပးျခင္းတို႔ဟာ ဝိတ္ေလ်ာ့ခ်ဖို႔ႀကိဳးစားေနသူမ်ားအတြက္အႀကီးမားဆံုးအေထာက္အကူတခုပါ။ အထူးသျဖင့္ ဝမ္းဗိုက္ႂကြက္သားမ်ားကို တိုးတက္မူ႔ကိုကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။

၃။ ကိုလက္စထေရာပမာဏကိုေလ်ာ့နည္းေစပပါတယ္။ မ်က္ေမွာက္ကာလမွာ လူတိုင္နီးပါးဟာ ကိုလက္စထေရာကိုနည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ေရွာင္ရွားႏိုင္သေလာက္ေရွာင္ရွားႏိုင္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါပီ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုလက္စထေရာပမာဏျမင့္မားေနသူမ်ား(ဝေနသူ/အဝလြန္ေနသူ)အဖို႔ အႀကီးမားဆံုးအေထာက္အကူျဖစ္ေစပါတယ္။

၄။ သၾကားဓာတ္ ေသြးထဲဝင္မႈကို ေလ်ာ့နည္းေအာင္ထိန္းေပးပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်က္ကေန ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳမျဖစ္ေစဖို႔ႏွင့္ေဘာ္ဒီဝိတ္မတက္ေစဖို႔အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

၅။ အစားအစာႏွင့္ပါတ္သတ္ေသာ ဓါတ္မတည့္ျခင္း/ယားယံျခင္းျဖစ္ေပၚမူ႔မ်ားကိုေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

၆။ ကိုယ္ခံအားကိုတိုးတက္ေစပါတယ္။ ေရာဂါပိုးမႊားအမ်ိဳးစံုတိုက္ခိုက္တြန္းလွန္ႏိုင္ဖို႔ ကိုယ္ခံအားတိုးတက္ဖို႔ဟာမရွိမျဖစ္လိုအပ္ခ်က္ပါ။
ျဖစ္ေပၚေစသည္။

CLA ရဲ႕အဓိကတုန္ျပန္မူေတြက မလိုအပ္တဲ့အဆီေတြကိုေလာင္ကၽြမ္းေစဖို႔ ဇီဝေဗဒျဖစ္စဥ္ႏႈန္းကိုျမင့္တင္ေပးပီး ကယ္လိုလီမ်ားကိုေလာင္ႂကြမ္းေစမူနဲ႔အတူ သၾကားဓာတ္ ေသြးထဲဝင္မႈေရာက္မူ႔ကို ေလ်ာ့နည္းေအာင္ထိန္းေပးႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့အဆီကိုေလာင္ကၽြမ္းပီး ဂလူးကိုစ္ (glucose) ႏွင့္ Fatty အက္စစ္မ်ားကို ႂကြက္သားဆဲလ္မ်ားဆီသို႔ေကာင္းမြန္စြာေရာက္ရွိဖို႔လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။ ထိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္ရဲ႕ရလဒ္ကေတာ့ အဆီနဲတဲ့ႂကြက္သားဖြံၿဖိဳးမူ႔ကိုျမန္ဆန္ေစပါတယ္။

CLA မွာပါဝင္တဲ့ (Fatty Acids) ကိုသဘာဝအတိုင္းရရွိေစႏိုင္တဲ့အသားအစာမ်ားကေတာ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္အဆီ၊ အခြံမာသီးအေစ့၊ အမဲသား/ငါးႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ အသားစားၾကက္၊ ဥအမ်ိဳးမိ်ဳး၊ ေျပာင္းဖူးဆီ၊ ေနၾကာေစ့ႏွင့္ေျမပဲ တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ေဆးရဲ႕အသံုးျပဳပံု၊ သံုးစြဲပံုကေတာ့ေဆးဗူးပါအၫြန္းကိုေသခ်ာစြာဖတ္ပါ။ အစာစားၿပီးမွေသာက္သံုးသင့္လွ်င္ အစာထဲမွာပါဝင္ေသာအဆီမ်ားႏွင့္ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိအဆီမ်ားကိုပါတၿပိဳင္နက္တည္းေျခဖ်က္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ စီနီယာေသာက္သံုးေနသူမ်ားရဲ႕အၾကံဉာဏ္ရယူပါ။ ယေန႔အထိေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေျပာဆိုသံမၾကားမိေသးပါဘူး။ တန္ေဆးလြန္ေဘးဆိုတာမေမ့ေလ်ာ့ဖို႔ သတိေပးအပ္တယ္။

ေဒါမနစ္
၂၂ ဂၽြန္လ ၂၀၁၆ (SGT 23:11)

(https://www.facebook.com/groups/1064564063664851/permalink/1132020296919227/

ရန္ကုန္မွာ ဝယ္လို႔ရေနပါၿပီ)

Credit: GYM Professor 

Sunday, October 22, 2017

Crisis Management


Crisis management ျဖစ္တဲ့အတြက္ crisis ဆိုတာ ဘာလဲ၊ management ဆိုတာ ဘာလဲ တင္ျပဖို႕လုိပါတယ္။ Crisis management ကို ပံုစံတစ္မ်ိဳးနဲ႕ management crisis လို႕လဲ ေျပာလို႕ရပါတယ္။ Management crisis ကို ဘယ္လိုရင္ဆိုင္မလဲဆိုတာလည္း စဥ္းစားၾကည္႕ေစခ်င္လုိ႕ပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ Crisis Management ကိုပဲ စဥ္းစားၾကည္႕ၾကရေအာင္ပါ။

” Whatever you do will be insignificant, but it is very important that you do it”  (Gandhi)

အခု တိုက္ခက္သြားတဲ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းျဖစ္ရပ္မွာ အျပင္ကၾကည္႕တာမဟုတ္ပဲ ကိုယ္ကိုတိုင္ ခံစားရတဲ့အခါ လူေတြအားလံုးဟာ တစ္ခုမဟုတ္တစ္ခုေတာ့ လုပ္ၾကတာခ်ည္းပါပဲ။ ကိုယ္တတ္ႏူိင္တဲ့ဘက္ကေန ၀င္လုပ္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ၀င္လုပ္ၾကတဲ့လူေတြကို ခြန္အားေပးခ်င္ပါတယ္။ ကိုယ္လုပ္လိုက္တဲ့အလုပ္ေတြဟာ တကယ္တမ္း ထိေရာက္ခ်င္မွ ထိေရာက္မယ္၊ အေရးပါခ်င္မွ အေရးပါမယ္။ တစ္ေခါက္သြားရင္ ေခါက္ဆြဲထုပ္ေလးေတြေ၀မယ္၊ ဆန္တစ္အိပ္၊ ဆီတစ္ပံုးပဲ လွဴဒါန္းတယ္ဆိုတာေတြက အေရးမၾကီးဘူး၊ သဘာ၀မက်ဘူးလို႕ ထင္ခ်င္ထင္ေပမယ့္ အဲ့ဒါ အေရးမၾကီးပါဘူး။ ကိုယ္လုပ္ဖို႕ပဲ လိုပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြက ရပ္ၾကည္႕မေနၾကဘဲ လုပ္ကိုလုပ္သင့္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္လုပ္လိုက္တာကို တျခားသူေတြ သိတာ၊ မသိတာ အေရးမၾကီးပါဘူး၊ အသိအမွတ္ျပဳတယ္၊ မျပဳဘူးဆိုတာ အေရးမၾကီးပါဘူး။ အရင္တုန္းကေတာ့ Credit ရွိမွ၊ အသိအမွတ္ျပဳမွဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႕ လုပ္ၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မထားဘဲ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို လုပ္လိုက္တာမ်ိဳးပဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒီအလုပ္ဟာ အေရးၾကီးတယ္၊ အေရးမၾကီးဘူး မစဥ္းစားပါနဲ႕။ ငါတစ္ေယာက္လုပ္လို႕ေရာ ဘာထူးမွာလဲ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း မစဥ္းစားပါနဲ႕။ လုပ္သာလုပ္ပါ။

လူငယ္၊ လူလတ္၊ လူၾကီးေတြအားလံုး ကိုယ္လုပ္ေနတာေတြဟာ ဘာမွ အဓိပၸါယ္မရွိဘူးလို႕ စိတ္ထဲမွာ ရွိေနေပမယ့္လည္း ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ဖို႕လုိပါတယ္။

Overview

1. Personal Crisis

2. Organizational Crisis

3. National Crisis: Emergency Management

Crisis ကို သံုးမ်ိဳးခြဲျခားျပပါမယ္။ ပထမဆံုးကေတာ့ Personal Crisis ပါ။ Crisis လို႕ေျပာရင္ စိတ္ထဲမွာ တျခားေနရာကို တန္းေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။ အဲ့ဒါမ်ိဳး မျဖစ္ရပါဘူး။ ကိုယ့္အထဲမွာ အရင္စဥ္းစားၾကည္႕ပါ။

ဒုတိယက Organizational Crisis ပါ။ ကုမၸဏီေတြမွာ၊ လုပ္ငန္းေတြမွာ Crisis ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါကို စီမံခန္႕ခြဲႏူိင္ဖို႕လည္း စဥ္းစားရပါမယ္။

တတိယကေတာ့ National Crisis ပါ။ နာဂစ္ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းဆိုရင္ တကယ့္ Crisis ၾကီးပါ။ ဒါဟာ Emergency Management ပါ။

Crisis ပံုစံမတူေပမယ့္ ရင္ဆိုင္ရတာေတာ့ အတူတူပါပဲ။ ဒါကို ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားရမလဲဆိုတဲ့ စဥ္းစားပံု၊ စဥ္းစားနည္းကလည္း အတူတူပဲျဖစ္ဖို႕ လုိပါတယ္။

Crises

လူတိုင္းဟာ Crisis ေတြရွိလာရင္ ေၾကာက္လန္႕တတ္ၾကပါတယ္။ Crisis ရွိလာရင္ လူေတြဟာ စိတ္ပူၾကပါတယ္။

Food and Fuel Crisis

တီဗီ၊ သတင္းစာနဲ႕ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ျမင္ေတြ႕ဖတ္ရွဳေနၾကရမွာပါ။ တစ္ကမာၻလံုးမွာ စားနပ္ရိကၡာနဲ႕ ေလာင္စာဆီအက်ပ္အတည္း ျဖစ္ေနပါျပီ။ တစ္ေလာကပဲ တရုတ္ျပည္မွာ ေရနံ၊ ဓါတ္ဆီေစ်းကို ကိုင္တြယ္ရာမွာ အဆင္မေျပတဲ့အတြက္ နယူးေယာက္ေစ်းကြက္မွာ ထိခိုက္မွဳရွိခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္ႏူိင္ငံမွာ ကံေကာင္းလုိ႕မရွိဦးေတာ့ တျခားႏူိင္ငံေတြမွာ စားနပ္ရိကၡာနဲ႕ ေလာင္စာဆီအက်ပ္အတည္းက ရွိပါတယ္။ အာဖရိကန္ႏူိင္ငံေတြမွာဆိုရင္ စားနပ္ရိကၡာအက်ပ္အတည္းရွိေနပါတယ္။ ဆင္းရဲတဲ့ ႏူိင္ငံေတြတင္မကဘဲ၊ အခုဆိုရင္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳေတြ၊ ကုန္ေစ်းႏွဳန္းၾကီးျမင့္မွဳေတြကို ေတြ႕ေနရပါျပီ။ ဒါကိုလည္း Crisis တစ္ခုအေနနဲ႕ ေျပာလို႕ရပါတယ္

Global Warming Crisis

အခုဆိုရင္ ကမာၻၾကီး ပူေႏြးလာမွဳအက်ပ္အတည္းလည္း ရွိလာပါျပီ။ သိသာသည္ျဖစ္ေစ၊ မသိသာသည္ျဖစ္ေစ ေတြ႕လာရတာေတြ ရွိပါတယ္။

Asian Financial Crisis

၁၉၉၇ တုန္းက ထိုင္းမွာ စျဖစ္ခဲ့တဲ့ အာရွဘ႑ာေရးအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ တစ္ကမာၻလံုး တုန္လွဳပ္ေခ်ာက္ခ်ားခဲ့ရပါေသးတယ္။ ထိုင္းကေန အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖီလစ္ပိုင္ စတဲ့ႏူိင္ငံေတြပါ ဘ႑ာေရးအက်ပ္အတည္းျဖစ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။

Population Crisis

အခုလက္ရွိ demography ဟာ စဥ္းစားဖို႕ေကာင္းတဲ့ ကိစၥတစ္ခုပါ။ လူဦးေရ ေျခာက္ကုေဋေလာက္ရွိေနေပမယ့္ ရပ္သြားမွာမဟုတ္ဘဲ တိုးဖုိ႕ပဲ ရွိတဲ့အတြက္ လူဦးေရထူထပ္မွဳကို ဘယ္လိုကိုင္တြယ္မလဲဆိုတာ အေရးၾကီးပါတယ္။ Land Space ေတြကလည္း အကန္႕အသတ္ရွိပါတယ္။ ဒါ့ထက္ တိုးလို႕မရေတာ့ပါဘူး။ အကယ္ရ်္ တျခားကမာၻသြားႏူိင္ရင္ေတာ့ တစ္မ်ိဳးေပါ့။ ကိုယ့္ကမာၻထဲမွာပဲ ေနရရင္ေတာ့ ရတဲ့ Land Space က အကန္႕အသတ္ရွိေနတဲ့အတြက္ လူဦးေရထူထပ္မွဳ အက်ပ္အတည္းရွိပါတယ္။

Human Security Crisis

Human Security Crisis ရွိတာကို ႏူိင္ငံျခားသြားဖူးတဲ့လူေတြသိပါတယ္။ ေလယာဥ္ကြင္းမွာ အရင္တုန္းက တစ္နာရီေလာက္ အခ်ိန္ေပးရရင္ အခု ႏွစ္နာရီ၊ သံုးနာရီေလာက္ အခ်ိန္ကုန္ပါတယ္။ ဒါဟာ လံုျခံဳေရးအေျခအေနေၾကာင့္ပါ။ စစ္ေဆးတာေတြ လုပ္ရတာေၾကာင့္ Security Crisis ရွိပါတယ္။

AIDS Crisis

AIDS ကို အခုဆိုရင္ ျမန္မာႏူိင္ငံမွာလည္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ ၾကိဳးစားေနတာ ေတြ႕ျမင္ေနၾကရပါတယ္။ HIV/AIDS ဟာ တကယ့္ကို အာရံုစိုက္ရမယ့္ Crisis ၾကီးတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္နဲ႕မဆိုင္ဘူးဆိုျပီး မပတ္သတ္သလိုေနလို႕မရပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အိႏၵိယနဲ႕ တရုတ္ျပည္တို႕ရဲ႕ၾကားမွာရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏူိင္ငံအတြက္ အိႏၵိယရဲ႕ HIV/AIDS Crisis နဲ႕ တရုတ္ရဲ႕ HIV/AIDS Crisis တို႕ဟာ ျမန္မာကို ေရာင္ျပန္ဟက္ႏူိင္လုိ႕ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။

Mid-Life Crisis

လူတစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္းဟာ အသက္၅၀ေလာက္ ေရာက္လာရင္ Crisis ၀င္လာပါတယ္။ ကေလးေတြက ၾကီးလာမယ္၊ တကၠသိုလ္တတ္ေတာ့မယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏူိင္ငံရပ္ျခားမွာ ေက်ာင္းသြားတတ္မယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ ၾကိဳက္ၾကိဳက္၊ မၾကိဳက္ၾကိဳက္ Mid-Life Crisis နဲ႕ ၾကံဳေတြ႕လာရပါတယ္။

Succession Crisis

လုပ္ငန္းေတြမွာ Succession Crisis ရွိၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္သူ သေဌးရွိေနသရ်္ေတာ့ ကိစၥမရွိပါဘူး။ သူမရွိရင္ သူ႕ေနရာမွာ ဘယ္သူဆက္လုပ္မလဲ။ CEO တစ္ေယာက္ဟာ လုပ္ငန္းတစ္ခုမွာ ေလး၊ ငါးႏွစ္ၾကာေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ သူမရွိရင္၊ သူေျပာင္းသြားရင္ Succession Plan Crisis ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Management မွာ Succession Plan ကို သင္လုိ႕ေတာင္ ရပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုမွာ ဦးေဆာင္တဲ့သူ မသြားခင္စပ္ကူးမပ္ကူးကာလကို အဆင္ေျပေအာင္ ဘာလုပ္ထားမလဲ ဆိုတာ သင္လုိ႕ရပါတယ္။

Level of Crisis

Global

National

Organizational

Community

Family

Individual

Crisis ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ Crisis ေတြအားလံုးကို ျခံဳၾကည္႕လိုက္ရင္ Individual တစ္ဦးခ်င္းမွာ Crisis ရွိပါတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္သြားတာ Personal Crisis ပါ။ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ ရာထူးမရလိုက္တာလဲ Personal Crisis ပါ။ ဒီေတာ့ Individual Crisis ဟာ လူတိုင္းမွာ တစ္မ်ိဳးမဟုတ္တစ္မ်ိဳး ၾကံဳေတြ႕ေနရမွာပါ။ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ စာေမးပြဲမေအာင္ဘူး၊ ဒါမွမဟုတ္ ေအာင္တာ့လည္း လိုအပ္တဲ့ အမွတ္မရဘူးဆိုတာေတြဟာ Individual Crisis ပါပဲ။

မိသားစုထဲမွာလည္း Crisis ၾကံဳရပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ခ်စ္ခင္ေႏြးေထြးတဲ့မိသားစုျဖစ္ေနပါေစ Crisis ရွိပါတယ္။

မိသားစုက တဆင့္တတ္လိုက္ရင္ Community မွာ Crisis ရွိပါတယ္။ လူအသိုင္းအ၀ိုင္းတိုင္းမွာ Crisis ရွိပါတယ္။

အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလည္း Crisis ရွိပါတယ္။ Management တာ၀န္ယူရတဲ့အခါ Organizational Crisis ကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲဆိုတာဟာ အင္မတန္အေရးၾကီးတဲ့ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

National Crisis ဆိုတာလည္း ရွိပါတယ္။ အခု နာဂစ္လိုမ်ိဳးပါ။

ေနာက္ဆံုးတစ္ခုက Global Crisis ျဖစ္ပါတယ္။ လူငယ္ေရာ လူၾကီးပါ Globalization ေခတ္မွာ ေနၾကရတဲ့အတြက္ Global Crisis ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ေမ့လို႕မရပါဘူး။ ဘာေၾကာင္လဲဆိုေတာ့ Global Crisis ေၾကာင့္ National Crisis ျဖစ္ႏူိင္ပါတယ္။ National Crisis ေၾကာင့္ Organizational Crisis ျဖစ္ႏူိင္သလို Community Crisis ျဖစ္ႏူိပါတယ္။ အဲ့မွတဆင့္ Family Crisis ျဖစ္ႏူိင္တယ္၊ Individual Crisis ျဖစ္ႏူိင္ပါတယ္။

Individual Crisis နဲ႕ ပတ္သတ္လာရင္ ထူးဆန္းတာတစ္ခုရွိပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ တစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္း အျပဳအမူ မဆင္ျခင္လို႕ HIV/AIDS ျဖစ္လာတဲ့ Personal Crisis က မိသားစုကို လာထိခိုက္ပါတယ္။ မိသားစုေတြကို ထိခိုက္လာရင္ Community ကိုလည္း ထိခိုက္လာပါတယ္။ Community ကိုထိလာရင္ Organization ကိုထိပါတယ္။ National ကိုထိပါတယ္။ Global ထိတယ္။ ဒီေတာ့ Level of Crisis ကိုၾကည္႕ရင္ Level ေတြ အားလံုးဟာ ဆက္စပ္မွဳရွိေနတယ္ဆိုတာ သိထားရမယ္။ တစ္ေနရာတည္းရပ္လို႕ မရပါဘူး။ Individual Crisis မွာ ထိန္းႏူိင္ေအာင္ ထိန္းရပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Family, Community, Organization အစရွိသျဖင့္ ထိန္းသြားရပါမယ္။

ဒီေနရာမွာ Individual Crisis, Organisational Crisis နဲ႕ National Crisis သံုးခုကိုပဲ အဓိကထား တင္ျပသြားပါမယ္။

Personal Crisis

Personal Crisis ကို စဥ္းစားရင္ ပထမဆံုး Crisis ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို အရင္စဥ္းစားရပါမယ္။

“Testing” ကိုယ့္ကိုယ္ကို အစစ္ခံတဲ့အခ်ိန္ဟာ Crisis ပါပဲ။ ပံုမွန္အေနအထားရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ Crisis မရွိပါဘူး။ ပံုမွန္အေနအထား မဟုတ္ေတာ့တဲ့အခ်ိန္က်ရင္ Crisis ျဖစ္လာပါျပီ။ အေရးေပၚျဖစ္လာတယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ Crisis ပါပဲ။

ဒီေတာ့ Crisis ရဲ႕ Definition ကို ဖြင့္ရေအာင္ပါ။ ဒီေနရာမွာ definition နဲ႕ပတ္သတ္လို႕ နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒီမွာက definition ကို သိပ္သတိမထားၾကပါဘူး။ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ေျပာေနၾကေပမယ့္ ဘာေျပာေနမွန္းမသိတာဟာ Define မလုပ္လုိ႕ပါ။ အျမဲတမ္း သတိထားျပီး define လုပ္ပါ။ define လုပ္ပီးမွေျပာရင္ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ နားလည္မွဳရွိပါမယ္။ သူ႕ Definition နဲ႕ ကိုယ့္ Definition မတူရင္ ညွိလို႕ရပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဥပမာတစ္ခုေျပာျပပါမယ္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကို တစ္ေခါက္မွ မေရာက္ဖူးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ထဲလည္ခ်င္တယ္ဆိုလို႕ သူ႕ကိုဆူးေလဘုရားလမ္းမွာ ခ်ေပးလိုက္ျပီး သူ႕လက္ထဲကို မႏၱေလးျမိဳ႕ေျမပံုထည္႕ေပးလိုက္တယ္ ဆိုၾကပါစို႕။ သူ ဘယ္မွ ေရာက္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕လက္ထဲမွာရွိတဲ့ ေျမပံုက မွားေနတာကိုး။ ဒီေတာ့ လူေတြမွာရွိတဲ့ mental plan က အေရးၾကီးပါတယ္။ အဲ့ေျမပံုက definition ေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဒီေျမပံုက မႏၱေလးေျမပံုျဖစ္တဲ့အတြက္ ရန္ကုန္မွာ သံုးလို႕မရဘူးဆိုတာ သိဖုိ႕လိုပါတယ္။ ဒီ့အတြက္ definition of issue ဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။

အက်ပ္အတည္းျဖစ္လာမယ္ဆိုတာကို ၾကိဳျပီးမသိႏူိင္ပါဘူး။ ၾကိဳတင္ခန္႕မွန္းတာမ်ိဳး လုပ္လို႕မရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လံုး၀မေမွ်ာ္လင့္ပါဘူးလို႕ေတာ့ ေျပာလို႕မရပါဘူး။ Crisis က လာမွာပါပဲ။ Individual မွာလည္း ရွိမွာပဲ၊ Family မွာလည္း ရွိမွာပဲ၊ Community မွလည္း ရွိမွာပဲ။ Organization နဲ႕ National မွာလည္း ရွိမွာပါပဲ။ ဒီေတာ့ ျခံဳျပီးေျပာရရင္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုးကို အႏၱရာယ္ေပးႏူိင္တာကို Crisis လို႕ ၾကိဳျပီး စဥ္းစားလုိ႕ရပါတယ္။

Crisis ကို တရုတ္လို စကားႏွစ္ခုနဲ႕သံုးပါတယ္။ တစ္ခုက အႏၱရာယ္ပါ။ Crisis ဆိုတာ အႏၱရာယ္ၾကီးပါ။ အႏၱရာယ္ ဘယ္အခ်ိန္မွာျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ ေရွာင္ရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွာင္ရင္ အႏၱရာယ္ပါပဲ။ Personal Crisis ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ Family Crisis ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ National Crisis ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ Global Crisis ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျငင္းၾကပါတယ္၊ မရွိဘူးလို႕ ေျပာၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အႏၱရာယ္ကို ေရွာင္တာပါ။ အဲ့ဒီလိုဆိုရင္ အႏၱရာတယ္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရုပ္စကားက နက္နဲပါတယ္။ ဒုတိယစကားလံုးက အခြင့္အေရးလို႕ အဓိပၸါယ္ရွိပါတယ္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းဟာ ယူတတ္ရင္ အခြင့္အေရးၾကီးတစ္ခုပါ။

ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္းမွာေရာ၊ လုပ္ငန္းအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာပါ အခက္အခဲရွိလာလို႕ ေၾကာက္ျပီးေရွာင္ရင္ အဲ့ဒါ အႏၱရာယ္ပါပဲ။ မေၾကာက္ဘဲ ရင္ဆိုင္ရင္၊ ကိုယ့္အတြက္ အသံုးခ်ႏူိင္ရင္ ဒါဟာ အခြင့္အလမ္းတစ္ခုပါပဲ။ အလုပ္ျပဳတ္တာ အခြင့္အလမ္းတစ္ခုပါပဲ။ ပိုေကာင္းတဲ့အလုပ္ရဖို႕၊ ေနာက္အလုပ္သစ္တစ္ခုရဖို႕ အခြင့္အလမ္းတစ္ခုပဲလို႕ စဥ္းစားၾကည္႕ၾကေစခ်င္ပါတယ္။

အျမဲတမ္း အခြင့္အလမ္းကိုပဲ ၾကည္႕ပါ။ အႏၱရာယ္ကို မၾကည္႕ပါနဲ႕။ အႏၱရာယ္ကို ၾကည္႕လိုက္မိရင္ ေၾကာက္ျပီး ေရွာင္မိပါလိမ့္မယ္။

Crisis ကို ေဖာ္ျပတဲ့ တရုတ္စာလံုးကို မမွတ္မိရင္ေတာင္ danger and opportunities ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ကိုေတာ့ မွတ္မိေစခ်င္ပါတယ္။ Danger နဲ႕ opportunity ဟာလည္း သီးျခားစီ ရွိေနတာမဟုတ္ပဲ တြဲေနတာကို သတိထားပါ။ Crisis ကို ရင္ဆိုင္တဲ့အခါ ဒါကို ဘယ္လိုစီမံခန္႕ခြဲမွဳလုပ္သလဲဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕စီမံခန္႕ခြဲမွဳလုပ္တာေကာင္းရင္ အခြင့္အလမ္းျဖစ္လာမယ္။ ကိုယ္ စီမံခန္႕ခြဲမွဳ မလုပ္တတ္ရင္ေတာ့ အႏၱရာယ္ျဖစ္လာပါမယ္။

                             Crisis

Affect all segments of society
Caused by a wide range of reasons
Three common elements:
a)    A threat to society

b)    The element of surprise, and

c)     A short decision time

Crisis ဟာ လူတိုင္းမွာရွိသလို Crisis ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေတြလည္း အမ်ားၾကီး ရွိႏူိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ common elements သံုးခုပဲ ရွိပါတယ္။ A threat to society လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို အႏၱရာယ္ျပဳတယ္။ The element of surprise မထင္မွတ္ဘဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ A short decision time တံု႕ျပန္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ရမယ့္အခ်ိန္က်ေတာ့ သိပ္နည္းေနတယ္။ အခ်ိန္ယူ စဥ္းစားျပီး အစီအစဥ္ဆြဲလုပ္လို႕မရဘူး။ Crisis မွာ အခ်ိန္ ဇိမ္ေျပနေျပယူျပီး စိတ္တိုင္းက် ဒါကို ဘယ္လိုတံု႕ျပန္မယ္။ ဒါကို ဘယ္လိုစီမံခန္႕ခြဲမွဳလုပ္မယ္ဆိုတဲ့ အေနအထား မရွိပါဘူး။

လူရယ္လို႕ျဖစ္လာရင္ Crisis က တြဲပါလာတာ မဆန္းပါဘူး။ နာဂစ္ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းရဲ႕ Crisis ကို အခုဆိုရင္ ခံစားဖူးၾကသလုိပါပဲ။ Personal Crisis ကို ေျပာရင္ ေနမေကာင္းျဖစ္တယ္၊ မက်န္းမာဘူးဆိုတာလည္း Crisis ပါပဲ။ ေသမယ္၊ ပ်က္စီးတယ္၊ ဆံုးရွံဴးတယ္ဆိုတာလည္း Crisis ပါပဲ။ ဒီေတာ့ လူတိုင္းဟာ Crisis ၾကံဳရပါတယ္။ ဒါကို အဆန္းလုပ္ျပီး ေျပာမေနပါနဲ႕။ အခုမွ Crisis Management မသင္ပါနဲ႕။ Crisis က ရွိေနမွျဖစ္တဲ့အတြက္ Crisis Management မသင္လည္း ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ manage လုပ္ရမွာပါပဲ။

Focus

IMPORTANT

YES

NO

URGENT

Yes

Crisis Management

Reduce

No

Concentrate

Ignore

ဘာေၾကာင့္ Crisis ျဖစ္သလဲလုိ႕ စဥ္းစားရင္ Focus ႏွစ္ခု ၾကည္႕ရပါမယ္။ အလုပ္တစ္ခုက အေရးၾကီးတယ္ (Important)၊ ေနာက္ အျမင္ dimension က ခ်က္ခ်င္းလုပ္ရမယ္ (Urgent)။ လုပ္ငန္းတိုင္းမွာေရာ၊ personal မွာပါ အလုပ္တစ္ခုဟာ အေရးလည္းမၾကီးဘူး၊ ခ်က္ခ်င္းလည္း လုပ္စရာမလုိဘူးဆိုရင္ အဲ့ဒီအလုပ္မ်ိဳးကို မလုပ္ဖို႕ လုိပါတယ္။ အခုလက္ရွိမွာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေရးမၾကီးတာလည္းသိတယ္၊ ခ်က္ခ်င္းလုပ္စရာမလုိမွန္းလည္းသိတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါကိုပဲ လုပ္ေနၾကတယ္။ အဲ့ဒီလိုအလုပ္မ်ိဳးေတြ လံုး၀မလုပ္သင့္ပါဘူး။

အေရးမၾကီးဘူး၊ ခ်က္ခ်င္းလုပ္ရမယ္ဆိုတာမ်ိဳးက်ေတာ့ နည္းနည္းေလွ်ာ့လို႕ရပါတယ္။ အေရးၾကီးတယ္၊ ခ်က္ခ်င္းလည္းလုပ္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Crisis Management လိုလာပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး အခ်ိန္ကို အသံုးျပဳေစခ်င္တာကေတာ့ အေရးၾကီးတယ္၊ ခ်က္ခ်င္းလုပ္စရာမလိုတဲ့အရာမ်ိဳးပါ။ ဥပမာ – ကိုယ့္မိသားစုနဲ႕ ေနတာေပါ့။ မိသားစုကို တန္ဖိုးထားတယ္ဆိုရင္ မိသားစုနဲ႕ေနတဲ့အခ်ိန္ဟာ အေရးၾကီးတယ္။ အားကစားလုပ္တာလည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ ခ်က္ခ်င္းလုပ္စရာေတာ့ မလိုပါဘူး။ က်န္းက်န္းမာမာျဖစ္ေနဖို႕ လုိပါတယ္။ ပိန္လွီေနရင္ Crisis Management မေျပာနဲ႕ က်န္တာ ဘာမွလုပ္လို႕ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

Crisis ရွိရင္ တစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္း တံု႕ျပန္မွဳလုပ္တဲ့ပံုစံခ်င္း မတူပါဘူး။ အေျခအေနတူတာမ်ိဳး ေတြ႕တာခ်င္း တူရင္ေတာင္ ခံစားရတာ၊ တံု႕ျပန္တာခ်င္း မတူပါဘူး။ ဥပမာ- လူနာတစ္ေယာက္ဟာ စိတ္ေသာကျဖစ္တယ္ ဆိုပါစို႕။ စိတ္ေသာကျဖစ္ရင္ Crisis ျဖစ္တာပါပဲ။ Crisis ျဖစ္တာကို တံု႕ျပန္တာမွာ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ မတူတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါကို စဥ္းစားရမယ္။

                           Reaction

Different to the same crisis
Emotional experiences unique
Changing nature of crisis response
Crisis ျဖစ္တဲ့အခါမွာ ေၾကာက္လာပါတယ္။ ကိုယ့္မွာ ကင္ဆာျဖစ္ေနျပီဆိုရင္ ေၾကာက္လာပါတယ္။ ဒါဟာ Crisis ပါပဲ။ ဒီထက္ၾကီးမားတဲ့ Crisis မရွိေတာ့ပါဘူး။ HIV positive ဆိုရင္လည္း ေၾကာက္တာပါပဲ။ ဒါ တစ္ဦးခ်င္း စဥ္စားတာပါ။

ေနာက္တစ္ခုက ဖိစီးမွဳပါ။ Stress လို႕ေျပာရင္ မေကာင္းတဲ့ဖိစီးမွဳကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းတဲ့ဖိစီးမွဳကို ေျပာတာပါ။ အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြမွာ ဖိစီးမွဳလိုပါတယ္။ ဖိစီးမွဳမရွိရင္ စိန္ေခၚမွဳမရွိေတာ့ပါဘူး။ ကိုယ္တတ္တာေတြပဲ ဖတ္ေနရင္ အလကားပါပဲ။ ကိုယ္မတတ္တာဖတ္ရင္ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ဖိစီးမွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္မသိေသးတာကို ေလ့လာရင္ ဖိစီးမွဳေကာင္းေပါ့။ မေကာင္းတဲ့ဖိစီးမွဳကေတာ့ မလိုတာေတြမွာ ဦးေႏွာက္စားေနတာမ်ိဳးပါ။

ေနာက္တစ္ခုက Post Traumatic Stress Disorder ဆိုတာပါ။ ဒါကို ဆရာ၀န္ေတြသိပါတယ္။ PTSD ဆိုတာ ရွိၾကပါတယ္။ အိမ္မွာ မိဘဆံုးသြားရင္ စိတ္ေသာကေတြ ရွိလာမယ္။ ျပီးရင္ ကိုယ္ေ၇ာစိတ္ပါ မက်န္းမာမွဳေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။

ေနာက္တစ္ခုက ေဒါသၾကီးမယ္။ ဒါဟာ အက်ပ္အတည္းျဖစ္လာလို႕ တံု႕ျပန္တာပါ။ အက်ပ္အတည္းျဖစ္လာျပီဆိုရင္ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚမွဳအဆင့္ေတြမွာ ပထမဆံုးက မျဖစ္ႏူိင္ဘူး၊ မယံုဘူးဆိုတဲ့ ေရွာ့ခ္က အရင္လာပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုက ျငင္းပယ္တာပါ။ ကိုယ့္မွာ ကုမရတဲ့ AIDS ေရာဂါရွိေနျပီဆိုပါေတာ့။ ငါ့မွာ ဒီေရာဂါမရွိပါဘူး။ ငါေနေကာင္းေနတာပဲ၊ က်န္းမာေနတာပဲ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။ အဲ့ဒီေတာ့ တျခားဆရာ၀န္ဆီသြားျပတယ္။ ဒါဟာ ျငင္းတာပါ။ Personal Crisis မွာ ျငင္းဆိုမွဳ လုပ္ၾကရပါမယ္။

ျပီးေတာ့မွ ေန႕ခင္းအိမ္မက္ေတြ၊ စိတ္ကူးယဥ္တာေတြ၊ စိတ္ဓါတ္က်တာေတြ လာပါလိမ့္မယ္။ ရွက္တယ္၊ စိတ္ပူတယ္ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

အဲ့ဒီက႑ေတြျပီးေတာ့မွ လက္ခံပါတယ္။ AIDS ေရာဂါ ငါ့မွာေတာ့ ရွိေနျပီ၊ အဲ့ဒါကို ဘယ္လိုကုစားမလဲ။ ဒါမွ Crisis Management ပါ။

Crisis Management ဟာ ဒီက႑ေတြ ျပီးသြားမွ စီမံခန္႕ခြဲမွဳလုပ္တယ္၊ ေကာက္ခ်က္ခ်တာလုပ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးပါ။ ဒါဟာ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းအေနနဲ႕ ေျပာေနတာပါ။

ဒီေတာ့ အဲဒီလိုျဖစ္ရင္ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းက အေရးၾကီးပါတယ္။ ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္း၊ မိတ္ေဆြ အက်ပ္အတည္းျဖစ္ေနတာသိရင္ နားေထာင္ပါ။ သူ႕ကို ေႏြးေထြးေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးပါ။ သူနဲ႕စကားေျပာေပးပါ။ Crisis ျဖစ္ေနတဲ့လူတစ္ေယာက္ဟာ ဥပမာ – သူအလုပ္ျပဳတ္လာတာကို ေျပာခ်င္မယ္။ သူ႕မွာ မေက်နပ္ခ်က္ေတြရွိမယ္၊ ေဒါသေတြ ရွိမယ္၊ ျငင္းဆိုတာေတြရွိမယ္။ ငါအလုပ္မျပဳတ္ေသးပါဘူး။ ငါ့လူၾကီးက ငါ့ကို ျပန္စဥ္းစားဦးမွာပါဆိုတဲ့ အေတြးမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ အလုပ္ျပဳတ္ေနျပီျဖစ္ေပမယ့္ မျပဳတ္ေသးဘူးထင္ျပီး ျငင္းခ်က္ထုတ္ေနတာပါ။

ေနာက္တစ္ခုက လူဆိုတာ တစ္ေယာက္တည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေလာကမွာ HIV/AIDS ျဖစ္တာ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္း၊ မဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္ေနတဲ့သူေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ အလုပ္ျပဳတ္တာ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္းမဟုတ္ပါဘူး။ အလုပ္ျပဳတ္တဲ့သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ဆိုတာမ်ိဳး စဥ္းစားရပါမယ္။

ျပီးေတာ့မွ Crisis Management က Positive action နဲ႕ လာပါမယ္။ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့ နာက်င္မွဳ၊ ကိုယ္ေၾကာက္ေနတာေတြကို အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ တုန္႕ျပန္မွဳေတြနဲ႕ ေျဖရွင္းၾကရပါမယ္။

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာေရာ၊ ခရစ္ယာန္ေရာ၊ အစၥလာမ္ေရာ ဘာသာအားလံုးအတြက္ ဆုေတာင္းျခင္းက အေကာင္းဆံုးပါ။ Personal Crisis မွာ ဆုေတာင္းျခင္းရဲ႕ အင္အားကိုလည္း ေလွ်ာ့တြတ္လို႕မရပါဘူး။

Personal Crisis နဲ႕ပါတ္သတ္လို႕ Model တစ္ခုရွိပါတယ္။ ပထမဆံုးက လွဳံ႕ေဆာ္မွဳပါ။ လံုး၀ကုလို႕မရတဲ့ေရာဂါျဖစ္ျပီ၊ Crisis ျဖစ္ျပီ၊ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္ျပဳတ္ျပီ ဒါမွမဟုတ္ အိမ္ေထာင္စုထဲမွာ အကြဲအျပဲေတြျဖစ္ျပီဆိုရင္ လွံဳေဆာ္မွဳေပးတာကို ကိုယ္ဘယ္လိုတံု႕ျပန္မလဲ။

Personal crisis management မွာ သတိထားရမွာတစ္ခုက အေၾကာင္းအရာတစ္ခုေပၚလုိ႕ လွံဳေဆာ္လာတာနဲ႕ တံု႕ျပန္တာၾကားမွာ ကြက္လပ္ၾကီးတစ္ခုရွိပါတယ္။ ျဖစ္တာနဲ႕ ခ်က္ခ်င္းတံု႕ျပန္စရာ မလိုပါဘူး။ ဥပမာ – ေဒါသထြက္တယ္ဆိုပါစို႕။ ဒီေဒါသက ထြက္စရာမလိုပါဘူး။ ေဒါသထြက္တယ္လို႕ ေျပာရင္ ေဒါသထြက္ဖုိ႕ ကိုယ္ေရြးခ်ယ္လိုက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒါသထြက္တယ္။ မထြက္ဘူးဆိုတာကို ေရြးဖို႕အခ်ိန္ရွိပါတယ္။ ၀မ္းနည္းမလား၊ ၀မ္းသာမလား၊ ပူေဆြးမလား၊ ေဒါသျဖစ္မလား အားလံုးဟာ ကိုယ္ေရြးလို႕ ရတာခ်ည္းပါပဲ။ တခ်ိဳ႕က ေရြးစရာမရွိဘူးထင္ျပီး ျဖစ္တာနဲ႕ တံု႕ျပန္တတ္ၾကပါတယ္။ Freedom to Choose က ေရြးႏူိင္ေအာင္ ေပးထားတာပါ။

Self-awareness က တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုသိတာ၊ သိေအာင္ ဆင္ျခင္တာပါ။ အဲ့ဒီလို ဆင္ျခင္လိုက္တာနဲ႕ ေဒါသေတြေပ်ာက္သြားပါမယ္။ လူတစ္ေယာက္မွာ ဦးေႏွာက္ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္း အေတြးႏွစ္ခုကို တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ မခံႏူိင္ပါဘူး။ အဲ့ဒီေတာ့ ဦးေႏွာက္က ကိုယ့္အေၾကာင္း ကိုယ္သိေအာင္ ၾကိဳးစားလိုက္တာနဲ႕ တျပိဳင္နက္ ေဒါသထြက္တာ ေပ်ာက္သြားမွာပါ။

တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ imagination ပါ။ ကိုယ့္ဘာသာ စဥ္းစားေတြးေခၚတတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ conscience ပါ။ ကိုယ့္ရဲ႕ အတြင္းစိတ္ကို ကိုယ္ျပန္ၾကည္႕လို႕ရတယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္မ်ိဳးကေတာ့ independent will ပါ။ Independent will ကို ေလွ်ာ့မတြက္ပါနဲ႕။ ကိုယ့္မွာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ အျပည္႕ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ကို မေမ့ပါနဲ႕။ တစ္ခ်ိဳ႕က “ ကၽႊန္ေတာ့္မွာ ေရြးစရာမရွိဘူး” လို႕ ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒါ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးစရာေတြရွိပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲခက္ခက္၊ ဘယ္ေလာက္ၾကီးမ်ားတဲ့ Crisis ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ့္မွာ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ဥပမာ – HIV/AIDS ေရာဂါျဖစ္ရင္ ေသမယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ေရာဂါျဖစ္လို႕ ARV Treatment ယူရင္ မေသေတာ့ပါဘူး။ Treatment ယူမယ္၊ မယူဘူးဆိုတာကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္မွဳပါပဲ။ ကိုယ့္မွာရွိတာကို လက္ခံလုိက္တာဟာ လြပ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္မွဳပါ။ ဒါေတြအားလံုးကို ကိုယ္လုပ္လို႕ရတယ္ဆုိတာ စဥ္းစားေစခ်င္ပါတယ္။

Organizational Crisis

                              UK

During the next five years,
83% of companies will face a crisis
That negatively impacts the profitability of a company 20 to 30%
အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလည္း Crisis ေတြ ရွိၾကပါတယ္။ UK မွာ သူတို႕တြက္ၾကည္႕ထားတာ ရွိပါတယ္။ ေနာက္လာမည္႕ ၅ ႏွစ္အတြင္း ကုမၸဏီ ၁၀ ခုရွိရင္ ၈ ခုမွာ Crisis ရွိႏူိင္ပါတယ္။ ေစ်းႏွဳန္းကေတာ့ အတတ္အက်ရွိမယ္၊ policy ကလည္း ဒီေန႕တစ္မ်ိဳး၊ ေနာက္ေန႕တစ္မ်ိဳး၊ လုပ္ရတဲ့သူက ဟိုေျပး ဒီေျပးဆိုရင္ Crisis ရွိမွာပါပဲ။ အဲ့ဒီလိုျဖစ္လာရင္ သူ႕ရဲ႕ profit margin က ၂၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ၃၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ထိခိုက္မွဳရွိႏူိင္ပါတယ္တဲ့။ Organisational Crisis ကို အေပၚယံအေနနဲ႕ မစဥ္းစားပါနဲ႕။

                   Crisis Management

A new field of management
Forecasting potential crises and planning to deal with them, e.g., how to recover if your computer system completely fails
Completing a crisis management plan before they experience a crisis
Crisis management အေၾကာင္းေျပာရင္ ၾကိဳျပီး စဥ္းစားလို႕ရပါတယ္။ ျဖစ္လာႏူိ္င္တဲ့ အက်ပ္အတည္းကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႕ Plan ေတြ ၾကိဳင္ျပင္ထားလို႕ရပါတယ္။ ဥပမာ – ကိုယ့္လုပ္ငန္းမွာ computer system က က်သြားျပီ ဆိုပါစို႕။ ဒါဟာ crisis ပါပဲ။ အဲ့ဒါကို Backup ေတြ၊ Plan A, B စတာေတြနဲ႕ ၾကိဳျပီးျပင္ထားလို႕ ရပါတယ္။

အခု ဒီက တခ်ိဳ႕ကုမၸဏီေတြမွာဆိုရင္ Crisis management Plan- CMP ဆိုတာ လုပ္ထားလာၾကပါျပီ။ Crisis မစခင္ကတည္းက Plan ရွိဖို႕လိုပါတယ္။ CMP ကို Crisis ျပီးမွ တေရးႏူိး ထလုပ္ရင္ေတာ့ ဘာမွလုပ္လို႕ရမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ Crisis Management Plan ေတြကို ျပဳစုလို႕ရတယ္ဆိုတာ သိထားသင့္ပါတယ္။

                       Crisis Management

Identifying the real nature of a current crisis,
Intervening to minimize damage and recovering from the crisis
Strong focus on public relations to recover damage to public image and assure stakeholders
Crisis management မွာ ပထမဆံုး ခြဲျခားေရြးထုတ္ႏူိင္ရပါမယ္။ အဖြဲ႕အစည္းမွာ အခု တကယ္ေတြ႕ေနရတဲ့ crisis က ဘာလဲဆုိတဲ့ နားလည္မွဳ လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီနားလည္မွဳရဖို႕က ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏူိင္ဖို႕လိုပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိဖို႕လိုပါတယ္ ဥပမာ – ဆရာ၀န္ေတြ diagnosis မွားရင္၊ စမ္းသပ္မွဳမွားရင္ ေပးတဲ့ေဆးလည္း မွားသြားႏူိင္ပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ organization မွာလည္း တကယ့္ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ခြဲျခားႏူိင္ရပါမယ္။

Diagnosis ရရင္ ၀င္ျပီး ေျဖရွင္းရမယ္။ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏူိင္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဒါေတြလုပ္တဲ့အခါ လံုး၀မထင္မွတ္တဲ့အရာတစ္ခုကို သတိထားရပါမယ္။ Public relation ဆိုတဲ့ media ကို အေလးထားရပါမယ္။ ကိုယ့္ကုမၸဏီတစ္ခုမွာ နည္းနည္းခ်ိဳ႕ယြင္းလာလို႕ နာမည္ပ်က္သြားရင္ အဲ့ဒါကို မကိုင္တြယ္ႏူိင္ရင္၊ public image က်သြားရင္ လုပ္ငန္းထိခိုက္ႏူိင္ပါတယ္။ ဒါကို သတိထားဖို႕လုိပါတယ္။

Crisis Management ကို ဒီမွာလည္း သင္ရိုးညြန္းတမ္းေတြဆြဲျပီး သင္သင့္ပါတယ္။ နာဂစ္ေၾကာင့္ သင္သင့္တယ္လို႕ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ organization ေတြမွာ ရွိေနတဲ့အတြက္ သင္သင့္တယ္လို႕ေျပာတာပါ။

Crisis management မွာ ကၽႊမ္းက်င္မွဳေတြရွိမယ္၊ နည္းလမ္းေတြရွိမယ္၊ ကိရိယာတန္ဆာပလာေတြရွိမယ္။ ပထမဆံုး ခ်င့္တြက္ဖို႕လိုပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းမွာ ဘာျဖစ္ေနလဲ၊ ဘာအက်ပ္အတည္းရွိသလဲဆိုတာကို ခ်င့္တြက္ရပါမယ္။ ျပီးရင္ နားလည္သေဘာေပါက္မွဳလိုပါတယ္၊ ျပီးမွ ဒါကို ကိုင္တြယ္ပံုလိုပါတယ္။ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း လုပ္ရပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ reality နဲ႕ perception ကုိ သတိထားေစခ်င္ပါတယ္ တကယ္ျဖစ္ေနတာနဲ႕ အယူအဆနဲ႕ဟာ တစ္ခါတေလမွာ ကြဲျပားေနတတ္ပါတယ္။ ကြဲျပီဆိုရင္ ျပသနာျဖစ္လာပါျပီ။ Reality ဆိုတာမွာ “ဒါက ဒီလိုျဖစ္ရင္ လူတိုင္းက ဒီလိုပဲျမင္မယ္” လို႕ မထင္လိုက္ပါနဲ႕။ အယူအဆက သပ္သပ္၊ အစစ္အမွန္က သပ္သပ္ပါ။သူ႕အယူအဆကို ကိုယ္သြားေျပာလို႕မရပါဘူး။ သူ ဒီလိုပဲ စဥ္းစားမယ္၊ သူ ဒီလိုပဲ ျမင္မယ္။ ဒါကို မွားတယ္၊ မွန္တယ္ သြားေျပာလို႕ မရပါဘူး။ သူျမင္တဲ့ပံုစံကို ကိုယ္နားလည္ဖို႕ပဲ လိုပါတယ္။ reality နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ perception က မတူဘူးဆိုတာကို ကိုယ္သိေအာင္ၾကိဳးစားဖို႕ပဲ လိုပါတယ္။

                            Crisis Management

Systematic attempt to avoid crises or to manage those crises events that occur
Incident management
Crisis management က စနစ္တက် ရွိပါတယ္။ လုပ္ငန္းေတြမွာ crisis မေပၚေအာင္ လုပ္လုိ႕ရပါတယ္။ Crisis ျဖစ္မွ လုပ္တာထက္ မျဖစ္ခင္ကတည္းက ၾကိဳျပီး လုပ္လုိ႕ရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ျပီးရင္ေတာ့ ဒါကို ႏူိင္ႏူိင္နင္းနင္း စီမံခန္႕ခြဲႏူိင္ရပါမယ္။ ျပီးမွ Incident management ေပါ့။ incident management ကို Crisis management လို႕လည္း ေခၚပါတယ္။

လုပ္ငန္းတစ္ခုမွာ ေငြလာညွစ္တယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ Crisis ပါပဲ။ လာဘ္ထိုးရတယ္ဆိုရင္လည္း Crisis ပါပဲ။ ဒါကို ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့အရာလို႕ မယူဆေစခ်င္ပါဘူး။ Business Culture မွာ လာဘ္ထိုးရတယ္ဆိုတာမ်ိဳး မရွိသင့္ပါဘူး။ ဒါ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ လႊဲေျပာင္းယူတာေတြရွိတယ္ဆိုတာမ်ိဳးရွိမယ္၊ တျခားကုမၸဏီက ကိုယ့္company  လာသိမ္းတာရွိမယ္၊ အၾကမ္းဖက္တာေတြရွိမယ္၊ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႕ပါတ္သတ္ရင္ copyright ေတြရွိမယ္၊ သတင္းအဖ်က္အေမွာင့္ လုပ္တာေတြရွိမယ္။ Natural disasters နဲ႕ Computer Tampering လည္း ရွိပါမယ္။

ေနာက္တစ္ခုက လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ျပန္ေပးဆြဲတာေတြလည္း ႏူိင္ငံျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာရွိပါတယ္။ ဒီမွာေတာ့ ဒါမ်ိဳးေတြ မရွိေသးပါဘူး။ ဒါေတြအားလံုးဟာ Crisis ေတြပါပဲ။ Organizational crisis ေတြဟာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရွိေနပါတယ္။

                      4 types of Organizational Crisis

Sudden – fire, explosions, natural disasters, workplace, violence, etc;
Smoldering – problem or issues start small and could be fixed or averted if someone pay attention or recognize the potential for trouble.
Bizarre – a one of a kind crisis
Perpetual – long-running problem
Organizational crisis ကို စဥ္းစားရင္ ကိုယ့္လုပ္ငန္းတစ္ခုလံုးရဲ႕အေနအထားကိုၾကည္႕ျပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕စဥ္းစားေစခ်င္ပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ၄ မ်ိဳးရွိပါတယ္။

Sudden မထင္မွတ္ပဲ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္တာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးက Smoldering တေငြ႕ေငြ႕နဲ႕ ျဖစ္တာမ်ိဳးပါ။ အစတံုးကေတာ့ ေသးေသးေလးနဲ႕စတာပါ။ ေနာက္မွ ၾကီးလာတာကေတာ့ လူေတြက သတိမထားမိၾကလို႕ပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခုက Bizarre ထူးျခားဆန္းၾကယ္တာမ်ိဳးပါ။ တစ္ခါမွ မျဖစ္ဖူးတာမ်ိဳးေပါ့။ ဥပမာ – အေမရိကားမွာ fast-food ေရာင္းတယ္ေပါ့။ အဲ့ဒီ fast-food ထဲမွာ လက္ညွိဳးတစ္ေခ်ာင္း သြားေတြ႕တယ္။ အဲဒီမွာ chain တစ္ခုလံုး ဒုကၡေရာက္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါဟာ မထင္မွတ္ဘဲျဖစ္တဲ့ Crisis ပါပဲ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုက perpetual ပါ။ မျပီးစီးႏူိင္တဲ့ျပသနာေတြေပါ့။ လုပ္ငန္းေတြမွာ မျပီးႏူိင္တဲ့ျပသနာေတြ အျမဲတမ္းရွိပါတယ္။

ဒီေတာ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ သတိထားရမယ့္အခ်က္က Crisis တစ္ခုျဖစ္ရင္ ကိုယ့္လုပ္ငန္းတစ္ခုတည္း ထိတာမဟုတ္ပါဘူး။ တျခားအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ လူအဖြဲအစည္းကိုပါ ထိခိုက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ media relations လိုလာပါတယ္။ ျပီးမွ ျပန္လည္ထူေထာင္မွဳ လုပ္ရပါတယ္။ နည္းပညာအေနနဲ႕ေတာ့ CMF – Crisis Management Framework ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လုပ္ငန္းေတြမွာ လက္ရွိ management structure ကိုသံုးျပီး တည္ေထာင္ထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ျပီးမွ ကိုယ့္လုပ္ငန္းအတြင္းထဲနဲ႕ တျခားလုပ္ငန္းေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြ တည္ေဆာင္ပါတယ္။ ဒီမွာဆိုရင္ ကြန္ျပဴတာလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းအေနနဲ႕ စဥ္းစားသင့္တာေတြ ရွိပါတယ္။ computer brake off ျဖစ္ရင္၊ System brake off ျဖစ္ရင္၊ အင္တာနက္က်သြားရင္ လယ္လုိလုပ္မလဲဆိုတာေတြကို ၾကိဳျပင္ဆင္ထားတာေတြ မလုပ္ခဲ့ရင္၊ တုန္႕ျပန္တာေႏွးခဲ့ရင္  အမ်ားၾကီး ထိခိုက္ႏူိင္စရာရွိပါတယ္။

Organizational crisis နဲ႕ပါတ္သတ္ျပီး တျခားႏူိင္ငံက ဥပမာေတြကို ၾကည္႕ၾကရေအာင္ပါ။ အိႏၵိယႏူိင္ငံ Bhopal မွာ Chemical pollution အၾကီးအက်ယ္ျဖစ္ေတာ့ လူေတြအမ်ားၾကီးေသပါတယ္။ အဲ့ဒီအျဖစ္အပ်က္မွာ သင္ခန္းစာယူစရာေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ပထမဆံုးအခ်က္က ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြ ညံ႕ပါတယ္။ မျဖစ္ခင္လည္း ညံ႕ပါတယ္၊ ျဖစ္ေနစဥ္မွာလည္း ညံ႕တယ္၊ ျဖစ္ျပီးေတာ့လည္း ည႔ံဆဲပါပဲ။ ပိုဆိုးတာက Chemical poison ေတြျဖစ္ရင္ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာေတြကို အဂၤလိပ္လို ေရးထားတဲ့အတြက္ အိႏၵိယလူမ်ိဳးေတြ မဖတ္တတ္တာပါပဲ။

Company မွာ အားလံုးနားလည္ေအာင္ လုပ္ပါလုိ႕ေျပာထားေပမယ့္ ေရးထားတဲ့ manuals ေတြ၊ guidelines ေတြ အားလံုးက  အဂၤလိပ္လုိေတြ ျဖစ္ေနေတာ့ အိႏိၵယလူမ်ိဳးလုပ္သားေတြ တစ္ေယာက္မွ မဖတ္တတ္သလို ပတ္၀န္းက်င္က ရြာသားေတြလည္း မဖတ္တတ္ၾကေတာ့ poison ေတြ ျဖစ္ေနမွန္းသိေပမယ့္ ဘာလုပ္ရမွန္းမသိ ျဖစ္ေနၾကေတာ့တယ္။

အဲ့ဒီမွာ အေမရိကားက Union Carbide management က ခ်က္ခ်င္းအေျပးေရာက္လာပါတယ္။ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းမွာပဲ အိႏၵိယအစိုးရက မင္းတို႕ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာဆိုျပီး ခ်က္ခ်င္းဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလိုက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူတို႕လာတာက recovery လုပ္ဖို႕လာၾကတာပါ။ ေနာက္တစ္ခုက company ပိုင္ရွင္ေတြဟာ ျမင္သာရံုသက္သက္ပဲ လုပ္တာပါ။ တကယ္တမ္း တစိုက္မတ္မတ္လုပ္တာမဟုတ္ေတာ့ counterproductive ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္မွာ ဘာသင္ခန္းစာရလုိက္သလဲဆိုေတာ့ multinational ဆိုတဲ့ ႏူိင္ငံတစ္ခုထဲမွာတင္မဟုတ္ပဲ ႏူိင္ငံအမ်ားၾကီးမွာလုပ္တဲ့ company ေတြဟာ management standard ကို သတိထားရပါမယ္။ တစ္ေနရာမွာ သံုးလုိ႕ရတဲ့ management standard ေတြဟာ ေနာက္တစ္ေနရာမွာ သံုးလို႕ရ၊ မရ ေျပာင္းေရႊ႕ျပီး လုပ္လို႕ ရ၊ မရဆိုတာ စဥ္းစားရပါမယ္။

Ford and Firestone Tire and Rubber Company (2000)
100 deaths
Recalled 6.5 million tires
Committed three major blunders
Blamed consumers for not inflating their tires properly
Blamed each other for faulty tires and faulty vehicle design
Said very little about what they were doing to solve a problem that had caused more than 100 deaths
ဒီေနရာမွာ Ford ကား company နဲ႕ Firestone တာယာ company ၾကားမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ support crisis အေၾကာင္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ Ford ကားေတြမွာ သံုးတဲ့ 4/4 တာယာေတြ မေကာင္းတဲ့အတြက္ ေပါက္ထြက္ျပီး လူေတြအမ်ားၾကီး ေသရပါတယ္။ အဲ့ဒီလို လူေတြအမ်ားၾကီး ေသတဲ့အတြက္ Firestone company ဟာ တာယာေျခာက္သန္းခြဲေလာက္ကို ျပန္ျပီး ရုပ္သိမ္းေပးရပါတယ္။ ေသဆံုးသူအေရအတြက္နည္းတယ္၊ မ်ားတယ္ ဆိုတာထက္ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ အျပစ္တင္ေနၾကပါတယ္။ (တာယာ company)

ဆရာထင္လင္းဦး