ယမကာႏွင့္မတည့္ေသာ ေဆးမ်ား

အရက္ဟာ ေဆးအေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႕အျပန္အလွန္ ဓာတ္ျပဳသက္ေရာက္မႈ (Interaction) ရွိပါတယ္။ အဲဒီသက္ေရာက္မႈကေန ေဘးဥပါဒ္ ျဖစ္ေစတဲ့ အာနိသင္ေတြ ထြက္လာတာမ်ားပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေဆးေတြနဲ႕သာမက တိုင္းရင္းေဆးအခ်ိဳ႕နဲ႕လည္း ဒီလိုဆိုးက်ိဳးမ်ိဳး ရတတ္ ပါတယ္။မိမိရဲ႕ က်န္းမာေရးေၾကာင့္ ေဆးတစ္ခုခု စြဲေသာက္ေနရသူေတြဟာ အရက္ေၾကာင့္ ေဆးအာနိသင္မရေတာ့ျခင္း၊ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ခံစားရျခင္းေတြမျဖစ္ရေအာင္ ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးသားတင္ဆက္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အသည္းအဆီဖံုး၊ အသည္းေျခာက္၊ ေလ ျဖတ္ျခင္း၊ အသည္းကင္ဆာစတဲ့ဆိုးရြားတဲ့ ေရာဂါေတြမျဖစ္ေအာင္ အရက္ပံုမွန္ေသာက္ျခင္း၊ အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္းတို႕ကို လံုး၀ ေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးလို႕ေျပာခ်င္ပါတယ္။

အရက္နဲ႕ ေဆးေတြရဲ႕ အျပန္အလွန္ဓာတ္ျပဳသက္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ဆိုးက်ိဳး အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ပ်ိဳ႕တက္ေအာ္ဂလီ ဆန္ျခင္း၊ အန္ျခင္း (အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္ရင္ အန္တတ္ေပမယ့္ ေဆးတစ္ခုခုေသာက္ျပီး အရက္ေသာက္သူ  နည္းနည္းေလး ေသာက္ရံုနဲ႕ အန္ျပီဆိုရင္ ဒါကိုသတိထားရပါမယ္) ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊အလြန္အမင္းအိပ္ခ်င္ျခင္း၊ ေမ့လဲက်သြားျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ဟန္ခ်က္ႏွင့္ အသိတရား ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ ကင္းလြတ္သြားျခင္း စတာေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ေဆးနဲ႕အရက္မတည့္ျခင္း ပိုျပင္းထန္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္ အထိ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္နဲ႕မတည့္တဲ့ လူသံုးမ်ားေသာေဆး၀ါးအခ်ိဳ႕နဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုစုစည္းယွဥ္တြဲ ေဖာ္ျပ ေပးလိုက္ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တြဲေသာက္မွ ယွဥ္တြဲသံုးစြဲတယ္လို႕ မေခၚပါဘူး။ တစ္ခုရဲ႕အာနိသင္မကုန္ေသးခင္ ေနာက္တစ္ခုေသာက္ တာကိုဆိုလိုပါတယ္။

အရက္နဲ႕ယွဥ္တြဲသံုးစြဲရင္ ေအာက္ပါေဆးမ်ားဟာ ေဖာ္ျပပါဆိုးက်ိဳးမ်ား အသီးသီးျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

(၁) ဓာတ္မတည့္ျခင္း၊ ႏွာေစးျခင္း စတာေတြမွာသံုးတဲ့ ဘာမီတြန္ (Chlorpheniramine)၊ စီထရင္းလို႕လူသိမ်ားတဲ့ Cetirizine, Loratadine, Fexofenadinစတဲ့ေဆးေတြဟာ မူးေ၀အိပ္ခ်င္မႈျပင္းထန္ျခင္း၊ ေဆးပမာဏလြန္ကဲ အဆိပ္သင့္ျခင္းေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

(၂) ရင္ဘတ္ေအာင့္ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြ အေရးေပၚ လွ်ာေအာက္ငံုေဆး (Isosorbide Nitroglycerin) က ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းအလြန္ျမန္လာ ျခင္း၊ ေသြးေပါင္က်ျခင္း၊ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာျခင္းေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

(၃) အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကေတာ့ အစာအိမ္/အူသိမ္ အနာ (Gastric/ Duodenal) ေတြျဖစ္ေစသလို ရွိျပီးသားကိုလည္း ျပန္ထ ေစပါတယ္။အသည္းကိုလဲ ထိခိုက္မႈျဖစ္ေစပါတယ္။

(၄) ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးမ်ားရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးကေတာ့ နံပါတ္(၁)အတိုင္းပါပဲ။

(၅) ေသြးက်ဲေဆး (Warfarin) နဲ႕အရက္ဟာ လံုး၀မတည့္ပါဘူး။ ကိုယ္တြင္းေသြးယိုစိမ့္မႈေတြျဖစ္ႏိုင္သလို အရက္ပမာဏမ်ားသြားရင္ ဆန္႕က်င္ဘက္အာနိသင္အေနနဲ႕ ေသြးခဲပိတ္လို႕ ေလျဖတ္ျခင္း၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ ထၾကြျခင္း (Heart Attack) ေပၚလာႏိုင္ပါ တယ္။

(၆) စိတ္က်ေရာဂါ (Depression) ၀င္ေနလို႕ ဆရာ၀န္ေပးေသာ ေဆးမ်ားေသာက္ေနရရင္ စိတ္ညစ္လို႕ အရက္ေသာက္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး လံုး၀မလုပ္သင့္ပါ။ ဒီေဆးေတြေၾကာင့္ နံပါတ္(၁)က ဆိုးက်ဳိးမ်ိဳးေတြအျပင္ အဆိုးရြားဆံုးက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း ခံစား ခ်က္ပိုျပင္းထန္လာေစကာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္စိတ္ေပၚလာတတ္တာ ေလ့လာေတြ႕ရွိထားပါတယ္။

(၇) ဆီးခ်ိဳေရာဂါေဆးမ်ားျဖစ္တဲ့ Metformin, Tolbutamide, Glyburide စတာေတြဟာ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ ရုတ္တရက္ က်ဆင္း ေစျခင္း၊ ထို႕အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကတုန္ကယင္ျဖစ္ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာျခင္းေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ပ်ိဳ႕/အန္ျခင္း၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေသြးေပါင္အတက္အက် ရုတ္တရက္ျဖစ္ျခင္းေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

(၈) အစာအိမ္နာ၊ အူသိမ္နာေတြအတြက္သံုးတဲ့ Ranitidine, Cimetidine, Nizatidineစတဲ့ေဆးေတြနဲ႕ မက္ဖလြန္လို႕ လူသိမ်ားတဲ့ အခ်ိဳ႕အအန္ေပ်ာက္ေဆး Metoclopramide ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း၊ ရုတ္တရက္ေသြးေပါင္ အတက္အက်ျဖစ္ျခင္း၊ အရက္နဲ႕ အာနိသင္ကို ပိုဆိုးေစျခင္းစတာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။

(၉) ေသြးတိုးက်ေဆးမ်ားျဖစ္တဲ့ Hydralazine, Enalapril, Thiazide, Lorsatan, Prazosin စတာေတြဟာ မူးေ၀ျခင္း၊ ငိုက္ျမည္းျခင္း သတိလစ္ျခင္း၊ ပံုမွန္ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းေပ်ာက္ဆံုး၍ ေႏွးလိုက္ျမန္လိုက္ျဖစ္ျခင္းေတြ ျဖစ္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေနအထားဟာ arrhythmia လို႕ေခၚျပီး အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။

(၁၀) ေသြးတြင္းကို္လက္စထေရာမ်ားလို႕ ညဖက္တစ္လံုးေသာက္ရေလ့ရွိတဲ့ Statin အုပ္စု၀င္ေဆးမ်ားဟာ အရက္ႏွင့္ယွဥ္တြဲမိသြားရင္ အသည္းထိခိုက္ျခင္း၊ ယားယံျခင္း၊ အစာအိမ္ထိျခင္းေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

(၁၁) ပဋိဇီ၀ေဆး (အရပ္အေခၚ ပိုးသတ္ေဆး) ေတြဟာ အုပ္စုမ်ားစြာရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲကမွ တီဘီေရာဂါမွာေသာက္တဲ့ Isoniazid, Rifampicin စတဲ့ဆးမ်ား၊ မက္ထရို (Metronidazole) မႈိေရာဂါေဆး Ketokonazole   စတဲ့ေဆးမ်ားအပါအ၀င္ ပဋိဇီ၀ေဆးအေတာ္မ်ား မ်ားဟာ အရက္နဲ႕ေတြ႕ရင္ ဆိုးရြားတဲ့ ဓာတ္မတည့္ျခင္း လကၡဏာေတြေပၚလာေစပါတယ္။ မက္ထရိုကေတာ့ အဆိုးဆံုးပါပဲ။ ဒါ့အျပင္ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ ၀မ္းပ်က္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

(၁၂) ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း ကားမူးျခင္းတို႕မွာေသာက္ရတဲ့ေဆး Meclizine, Dimenhydrinate တို႕ဟာမူးေ၀အိပ္ခ်င္မႈ ျပင္းထန္ျခင္းေတြျဖစ္ေစပါ တယ္။ Dimenhydrinate ဟာ အေ၀းေျပားကားဂိတ္ေတြက ေစ်းသည္ေလးေတြ ကားမူးေပ်ာက္ေဆးလို႕ လုိက္ေရာင္းေနတဲ့ ပလတ္ စတစ္အၾကည္ေလး ေတြနဲ႕ ပါကင္ပိတ္ထားေသာ အ၀ါေရာင္ေဆးေလးေတြျဖစ္ပါတယ္။

(၁၃) အတက္ေရာဂါရွိလို႕ Phenytoin, Phenobarbital အုပ္စု၀င္ေဆးမ်ားေသာက္ေနရရင္ အရက္ကိုေရွာင္ရပါမယ္။ အတက္အၾကိမ္ အေရအတြက္ ပိုစိပ္ျခင္း၊ မူးေ၀အိပ္ခ်င္ျခင္းစတာေတြ ျပင္းထန္စြာ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။

(၁၄) ဒါ့အျပင္ အိပ္ေဆးမ်ားအားလံုးဟာ အရက္နဲ႕ေတြ႕ရင္ ႏွစ္ခုလံုးရဲ႕ အာနိသင္ကို ပိုဆိုးေစျပီး မူးေ၀ အိပ္ေပ်ာ္ အသက္ရွဴရပ္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္လို႕ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။

(၁၅) တိုင္းရင္းေဆးအခ်ိဳ႕ကလည္း အရက္နဲ႕မတည့္ၾကပါဘူး။ တိုင္းရင္းေဆးအခ်ို႕ကို အရက္နဲ႕တြဲေသာက္တဲ့ အေလ့ရွိတာနဲ႕ တိုင္းရင္း ေဆးတိုင္း အရက္နဲ႕တည့္တယ္လို႕မဆိုလိုပါဘူး။ဒါေၾကာင့္ အရက္နဲ႕ေသာက္လို႕ ရတယ္လို႕ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းရင္းေဆးကြၽမ္းက်င္သူက ေထာက္ခံခ်က္မေပးေသာ ေဆးမ်ားကို အရက္နဲ႕တြဲေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ ေဆး၀ါးအမ်ားစုဟာ အရက္နဲ႕ အျပန္အလွန္ ဓာတ္ျပဳျခင္းေတြ ရွိတတ္ၾကျပီး မေကာင္းတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကိုပဲ ေပး တတ္ၾကတာမ်ားလို႕ ေဆးေသာက္ျခင္းနဲ႕ အရက္ေသာက္ျခင္းႏွစ္ခုတြဲလုပ္ျခင္းဟာ မသင့္ပါဘူး။ ကိုယ္ေသာက္ေနတဲ့ ေဆးနဲ႕ အရက္နဲ႕ ဘယ္လိုဆက္စပ္မႈရွိသလဲဆိုတာ ေပးတဲ့ဆရာ၀န္ကိုေမးပါ။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေတာ့ အရက္နဲ႕ ေဆးတိုင္းကို အနည္းဆံုး ၁၂ နာရီေလာက္ ျခားသင့္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ သီဟသစ္

Credit: www.people.com.mm