အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးကို ဖုန္းအက္ ပရီေကးရွင္းျဖင့္ ဆယ္ငါး မိနစ္အတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ျပီ

အာရွ-ပစိဖိတ္ HIV ၂၀၃၀ မွာ ပေပ်ာက္ႏိုင္

အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ ႏိုင္ငံေတြအတြင္း ၂၀၃၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆုံးထားၿပီး HIV/AIDS ကင္းစင္ေရး ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေရးရာ ကုလသမဂၢ စီးပြါးေရးနဲ႔ လူမႈေရးေကာ္မရွင္ UNESCAP က ဒီကေန႔ သတင္း ထုတ္ျပန္ လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး အခက္အခဲနဲ႔ HIV လူနာေတြအေပၚ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အျမင္ေတြေၾကာင္႔ ဒီေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျပည္႔မွီႏိုင္ဖို႔ အခက္အခဲေတြေတာ့ ရွိေနပါေသးတယ္။ အေၾကာင္း စုံကိုေတာ့ ဆက္သြယ္ေမးျမန္း သတင္းရယူထားတဲ့ နန္းေလာ၀္က ေျပာျပမွာပါ။ အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ႏိုင္ငံေတြထဲက လူဦးေရ ၆ သန္းေလာက္ဟာ HIV ပိုး ကူးစက္ ခံေနရၿပီး သူတို႔ေတြထဲက ၃၃ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္သာ ကုသမႈ ရေနၾက တာပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမွာေတာ့ HIV ကူးစက္ခံ ထားရသူေပါင္း ႏွစ္သိန္းနီးပါးေလာက္ ရွိေနၿပီး သူတို႔ေတြထဲက AIDS ေၾကာင့္ အသက္ေသဆုံးသူေပါင္း တစ္ေသာင္းတစ္ေထာင္ေလာက္ ရွိတယ္လို႔ UNAIDS က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး အခက္အခဲ၊ ဘာသာစကား အခက္အခဲ၊ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ အားနည္းတာနဲ႔ လူေတြနဲ႔ မသိနားမလည္မႈေၾကာင္႔ အျပင္၊ ကိုယ့္ကို ကိုယ္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ ခံထားရမွန္း မသိသူေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနေသးတဲ့ အတြက္ HIV ကူးစက္မႈ က်ဆင္းေရး အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနပါေသးတယ္။ UNESCAP ရဲ႕ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္မႈ ရွိမရွိကို အမ်ိဳးသမီး ေတြရဲ႕ အေျခခံ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ရရွိေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ Marie Stope International ရဲ႕ အၾကီးအကဲ ေဒါက္တာစစ္ႏိုင္က ခုလိုေျပာပါတယ္။
"ျဖစ္ရမွာေပါ့ ဆရာမရယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း အခက္အခဲေတြ ရွိပါတယ္။ မျပည့္စံုဘူးဆိုတဲ့ ၾကားထဲက အတိုင္းအတာတခုအထိ လုပ္ထားႏုိင္တာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ အခု ၂၀၁၅၊ ေနာက္ ၁၅ ႏွစ္ဆိုေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္ တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လမ္းေၾကာင္း ကေန ေခ်ာ္က် သြားႏုိင္တယ္။ ပ်က္သြားႏိုင္တယ္ ဒါမ်ိဳးေတြ ရွိတဲ့ အခါက်ေတာ့ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ အႀကီးအက်ယ္ ခံရရင္ ဒါကိုယ္ လုပ္တုိင္း ျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူးေပါ့။ ေနာက္တခါ ထားပါေတာ့ ျပည္တြင္းစစ္လိုမ်ိဳး အႀကီးအက်ယ္ႀကီး ျဖစ္လာရင္ ကိုယ္ဘာလုပ္လုပ္ ဒီေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျပန္ျပန္႔တာေတြ ပြားတာေတြ ရွိႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ ထားပါေတာ့ေလ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲရမယ့္ ဟာမ်ိဳးေတြ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ရမယ့္ဟာမ်ိဳးေတြ မလုပ္ျဖစ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္လိုေခၚမလဲ အေႏွာင့္အယွက္ အခက္အခဲေလးေတြ ရွိႏိုင္တာေပါ့။

"တဆက္တည္းမွာဘဲ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ HIV/AIDS နဲ႔ပတ္သက္လို႔ သင္ၾကားေပးတာမ်ိဳး ရွိေနေပမယ့္လည္း အရံသင္ရိုးညြန္းတမ္း သေဘာလိုျဖစ္ေနၿပီး သင္ၾကားမႈ အပိုင္းမွာေရာ ေက်ာင္းသား နဲ႔ မိဘေတြဘက္ကပါ သင္ယူမႈ အပိုင္းကို စိတ္၀င္စားမႈ အားနည္းေနေသးတဲ့အတြက္ လည္း အေတာ့္ကို အားေပးရဦးမယ္လို႔ ေဒါက္တာ စစ္ႏိုင္က ဆက္ေျပာသြားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ကိုယ္တိုင္လည္း HIV ေရာဂါပိုးရွိတဲ႔သူ လည္းျဖစ္တဲ့ ေရာဂါသည္ေတြ အေရး ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းကနယ္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ကြန္ယက္ဖြဲ႔ၿပီး လုပ္ကိုင္ေပးေနတဲ့ Phoenix အဖြဲ႔ကို ဦးေဆာင္တည္ေထာင္သူ ကိုသီဟၾကိဳင္က နယ္ကလူနာေတြရဲ႕ေဆးကုသမႈ အပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးျမန္းရာမွာေတာ့ သူက VOA ကို ခုလိုေျပာပါတယ္။
"သူတို႔က လူနာဆက္ဆံတဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔ NGO ေတြ သြားၿပီဆိုရင္ တခုခုျဖစ္ရင္ ကြန္ပလိမ္းလုပ္လို႔ရတယ္။ ဒီေဆးရံုေတြကို သြားတဲ့အခါမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဘက္က အျမင္မွာေတာ့ ခုန NGO ေတြလို အင္အားေတာင့္ေတာင့္ တင္းတင္းႀကီးနဲ႔ လုပ္ေပးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကလည္း လူအင္အားအေနနဲ႔ကေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တာေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ မရွိဘူး။ အျမင္ေပၚမွာလည္းပဲ HIV လူနာေတြကို ဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ အဓိက အေျပာအဆိုပဲေပါ့။ အေျပာ အဆိုေလးေတြမွာ အဆင္မေျပျဖစ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ လူနာအေနနဲ႔ နဂိုကမွ HIV ျဖစ္လို႔ အားငယ္ေနရတဲ့အထဲ သူတို႔ကို အဲ့လိုေျပာလိုက္ရင္ သူတို႔က ပိုၿပီးေတာ့ အေျပာအဆိုအဆင္မေျပရင္ ပိုအားငယ္ၿပီးေတာ့ ေဆးေတြဘာေတြ ယူခ်င္စိတ္ မရွိၾကေတာ့ဘူး။ အဲတ့ာေလးေတြ အခုထက္ထိ ၾကားေန ေတြ႔ေနရတယ္။

"ေရာဂါပိုးရွိေနသူ လူနာအမ်ားစုက အစိုးရေဆးရုံေဆးခန္းထက္စာရင္ NGO အဖြဲ႔ေတြဆိုကိုသာ ပိုၿပီး သြားခ်င္ၾကတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕ Decentralize ဆိုတဲ့ အစီအစဥ္နဲ႔ နယ္ၿမိဳ႕ၾကီးေတြရဲ႕ၿမိဳ႕နယ္ ေဆးရုံေတြမွာ လည္း ART ေဆးေတြကို အလကား ေပးေနၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ေဆးယူလိုရင္ ယူလို႔ရေနၿပီလို႔ ကိုသီဟၾကိဳင္က ဆက္ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာျပည္တြင္းက HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းဖို႔ အၾကိမ္ၾကိမ္ႀကိဳးစားေပမယ့္ ဆက္သြယ္လို႔ မရခဲ႔ပါဘူး။ UNESCAP ရဲ႕ ၂၀၃၀ ခုႏွစ္မွာ AIDS ကင္းစင္ေရး အတြက္ ဒီသီတင္းပတ္အတြင္း ဘန္ေကာက္မွာ လုပ္တဲ့ အာရွပစိဖိတ္ ညီလာခံကို တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၃၀ က တက္ေရာက္လာသူေတြက ဒီေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျပည့္မွီေရး အတြက္ အားသြန္ ခြန္စိုက္လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔ ကတိက၀တ္ျပဳသြားၾကပါတယ္။
ျမန္မာသတင္မ်ား စုစည္းမႈ -  အာရွ-ပစိဖိတ္ HIV ၂၀၃၀ မွာ ပေပ်ာက္ႏိုင္ 

အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးကို ဖုန္းအက္ ပရီေကးရွင္းျဖင့္ ဆယ္ငါး မိနစ္အတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ျပီ

 နယူးေယာ့ခ္။   ။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးႏွင့္ ကာလသားေရာဂါပိုး ရွိမရွိကို စမတ္ဖုန္းအက္ပရီေကးရွင္းျဖင့္ ဆယ္ငါး မိနစ္အတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ ၿပီျဖစ္၍ လူအသက္ေပါင္း မ်ားစြာကိုကယ္ တင္ႏိုင္ေတာ့ မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္၊ နယူးေယာ့ခ္ၿမိဳရွိ ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္မွ သိပၸံပညာ ရွင္မ်ားက အခုိင္အမာေျပာ ၾကားသည္။

လက္ေခ်ာင္း တြင္ေသြးစို႔ ႐ုံျဖစ္ေစမည့္ ကြန္ပ်ဴတာ မ်ားတြင္ သုံးသည့္ ဟာ့ဒ္ဝဲလ္  ကိရိယာ  ငယ္ေလး  တစ္ခုျဖစ္  သည့္ finger-prick dongle  ကိရိယာႏွင့္အ တူေသြး အေျဖကို စစ္ေဆး ထုတ္လုပ္ႏိုင္ သည့္ေဆာ့ဖ္ဝဲလ္ကို ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္မွ ဇီဝေဆးပညာ ရွင္မ်ားက တီထြင္ ထုတ္လုပ္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

စမတ္ဖုန္းမ်ားႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာ မ်ားတြင္ပါ တပ္ဆင္ အသုံးျပဳႏိုင္ မည့္ျဖစ္သည့္finger-prick dongle ကိရိယာႏွင့္ေသြး စစ္ေဆး အေျဖ ထုတ္ႏိုင္ သည့္ေဆာ့ဖ္ဝဲ လ္အက္ပ ရီေကးရွင္း တို႔သည္ ဓာတ္ခြဲခန္း စမ္းသပ္ မႈေနရာ တြင္ အျပည့္အဝ အစားထိုး အသုံးျပဳႏိုင္မည္ ဟုဆိုၿပီး ယင္း ကိရိယာျဖင့္ေသြး အေျဖကို ဆယ့္ငါး မိနစ္ အတြင္း ရရွိႏိုင္ မည္ျဖစ္သည္။
ယခုကိရိယာသည္ ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ လက္ရွိအသုံးျပဳေန သည့္ေသြးစစ္ေဆး ကိရိယာမ်ားထက္ တန္ေၾကး အဖိုးႏႈန္း မွာလည္း အဆေပါင္း ၅၄ဝနီးပါး ခ်ဳိသာ ၿပီး လူနာမ်ား တြင္လည္း စမ္းသပ္ စစ္ေဆးၿပီး ျဖစ္ သည္။ ယင္း ကိရိယာကို ထုတ္လုပ္ရန္ ကုန္က် စရိတ္သည္ ေပါင္ ၂၂ ဒသမ ၅ဝေပါင္ ရွိရာ လက္ရွိ ဓာတ္ခြဲ ခန္းသုံးေသြး စစ္ပစၥည္း ကေပါင္ ၁၂,၁၅ဝေပါင္ ရွိသည္။
ယခုတီထြင္မႈက ဓာတ္ခြဲခန္းႀကီး တစ္ခုလုံးကို ဖုန္းတစ္လုံးေပၚ တင္လိုက္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္ သည္ဟု ဇီဝေဆး ပညာ အင္ဂ်င္နီယား ရင္းပါေမာကၡ ဆမ္ျမဴ ရယ္ဆီယာ ကေျပာသည္။

ယင္းသို႔ စမတ္ဖုန္း အက္ပရီေကးရွင္းျဖင့္ ဆယ့္ငါး မိနစ္အတြင္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗီႏွင့္ကာလသားေရာဂါ ပိုးတို႔ကိုစစ္ေဆးသိရွိႏိုင္ မည္ျဖစ္၍ လူမ်ားကႀကိဳ တင္ေရွာင္ ရွားသင့္ သည္တို႔ ကိုေရွာင္ရွားႏိုင္ မည္ျဖစ္ရာ အသက္ေပါင္း မ်ားစြာကို ကယ္တင္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္လာ မည္ဟု၄င္း ကေျပာသည္။

ေမးလ္အြန္လိုင္း
Mizzima - အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးကို ဖုန္းအက္ ပရီေကးရွင္းျဖင့္ ဆယ္ငါး မိနစ္အတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ျပီ 

HIV ေ၀ဒနာရွင္ မ်ားႏွင့္ SexWorker မ်ားအား စိတ္ဓာတ္ ျမႇင့္တင္ေပးရန္ အေမရိကန္ INGO တစ္ခုႏွင့္ MANA တို႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မည္

ျပည္တြင္းရွိ HIV ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ SexWorker မ်ားအား စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျမႇင့္တင္ေပးျခင္း အစီအစဥ္ မ်ားကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ INGO အဖြဲ ့အစည္း တစ္ခုႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ဆန္႔က်င္ေရး အသင္း (MANA) တို႔ ပူးေပါင္း၍ ယခုလမွ စတင္ကာ တစ္လလွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္း ျဖင့္ လစဥ္ ျပဳလုပ္ေပး သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း MANA မွ သိရသည္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက အဖြဲ ့မွာ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ ပညာရွင္ တခ်ဳိ႕ပါမယ္။ သူတို႔ေတြနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဖြဲ ့၀င္ေတြ ပူးေပါင္းၿပီး HIV ေ၀ဒနာရွင္ ေတြ၊ SexWorker ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံု မယ္။ သူတို႔ေတြ အတြက္ စိတ္ဓာတ္ ခြန္အားေတြ ရရွိလာေအာင္ ပညာေပး ေဆြးေႏြး ေျပာဆိုမႈေတြ လုပ္သြားမွာပါ ဟု MANA လူငယ္ အားမာန္ အဖြဲ ့ဥကၠ႒ ဦးျမင့္စိုးက ေျပာသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း၊ လူမႈ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ထိေတြ႕ ဆက္ဆံမႈ မ်ားတြင္ စိတ္ဓာတ္က်၊ အားငယ္မႈမ်ား မရွိေစရန္ ေဆြးေႏြး အားေပးမႈမ်ား၊ လိုက္နာ က်င့္သံုးသင့္သည့္ အခ်က္မ်ားကို စကား၀ိုင္းမ်ား သဖြယ္ ျပဳလုပ္ေပး သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ယခုအခါ ျပည္တြင္း၌ HIV ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရသူ ႏွစ္သိန္း ၀န္းက်င္ရွိ ေနၿပီး ၎ တို႔ထဲမွ အမ်ားစုမွာ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ထိေတြ႕ ဆက္ဆံရာတြင္ စိတ္အားငယ္မႈမ်ား ခံစားေနၾကရေၾကာင္း HIV ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္မ်ား အေရး ကူညီ ေဆာင္ရြက္ေပး ေနသည့္ အဖြဲ ့အစည္း တခ်ဳိ႕ထံမွ သိရသည္။ HIV ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ခံစားေနၾကရသူမ်ား အေနျဖင့္ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ား အတြင္းတြင္လည္း ခြဲျခား ဆက္ဆံခံ ေနရမႈမွာ ေဒသ တခ်ဳိ႕တြင္ ရွိေနေသးေၾကာင္း Myanmar Positive Woman Group မွ သိရသည္။

အရင္ကေတာ့ ေရာဂါရွိတယ္ ဆိုရင္ ခြဲျခား ဆက္ဆံခံရတာေတြ ရွိတယ္။ အခု ေနာက္ပိုင္းမွာ အသိပညာေပးမႈ ေတြလည္း တိုးတက္လာေတာ့ အရင္က ထက္စာရင္ နည္းသြားၿပီ။ တခ်ဳိ႕ေတာ့ရွိေန ေသးတယ္ ဟု HIV ေ၀ဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အကူအညီေပး ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ လႈပ္ရွားေနသူ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚျဖဴျဖဴသင္းက ေျပာသည္။

ယခုအခါတြင္ ျပည္တြင္းရွိ HIV/AIDS ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္မ်ား အတြက္ ခြဲျခား ဆက္ဆံခံေနရ မႈမ်ား ပေပ်ာက္ေရး၊ ေဆး၀ါး ရရွိရန္ လမ္းညႊန္ေပးျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္ ရရွိေရး အတြက္ အလုပ္ရွင္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းမ်ား၊ ေဆး၀ါး ရရွိေရး လမ္းညႊန္ ေဆာင္ရြက္ ေပးျခင္းမ်ားကို HIV/AIDS ဆိုင္ရာ အကူအညီေပးေရး ကြန္ရက္ ခုနစ္ခု ႏွင့္ အဖြဲ ့ငယ္ တခ်ဳိ႕မွ ကူညီ ေဆာင္ရြက္ေပးလ်က ္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။

ရန္ကုန္၊ ေအာင္ၿဖိဳးေဆြ

The Messenger - HIV ေ၀ဒနာရွင္ မ်ားႏွင့္ SexWorker မ်ားအား စိတ္ဓာတ္ ျမႇင့္တင္ေပးရန္ အေမရိကန္ INGO တစ္ခုႏွင့္ MANA တို႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မည္