လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္း

လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို Sexually transmitted disease သို႔မဟုတ္ venereal diseases (VD) လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ STD ဆိုတာဟာ လူသားေတြၾကားထဲမွာ လိင္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ အၿပဳအမႈမ်ား ( ဥပမာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္း ၊ oral sex ၊ anal sex ) စသည္တို႔မွ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ဆိုလိုပါတယ္။

ဟိုးအရင္တုန္းကေတာ့ အဲဒီလိုေရာဂါေတြကို Sexually transmitted disease (STD ) သို႔မဟုတ္ Venereal diseases (VD ) လို႔ေခၚၾကေပမယ့္ အခု ႏွစ္ပိုင္းအနည္းငယ္မွာေတာ့ Sexually transmitted infections (STI) လို႔ေၿပာင္းေခၚလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာက လူတစ္ေယာက္ဟ ဘာေရာဂါ တစ္ခုမွ အခံမရွိပဲနဲ႔ လိင္မႈဆိုင္ရာနည္းလမ္းေတြမွ တဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ STI ေတြ ကေတာ့ ေရာဂါရွိသူအသံုးၿပဳထားတဲ့ အေၾကာေဆးသြင္းအပ္ေတြမွတဆင့္ ကူးစက္ႏုိင္သလို ကေလးမီးဖြားၿခင္း ၊ ႏို႔တိုက္ေကၽြးၿခင္းေတြကေနလည္းကူးစက္ႏိုင္ပါေသးတယ္ ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးကတည္းက လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါေတြဟာ ေပၚေပါက္ေနၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။

အမ်ိဳးအစားမ်ား

၁၉၉၀ ခုႏွစ္အထိေတာ့ STD ကို Venereal disease အၿဖစ္ လူသိမ်ားခဲ့ၾကပါတယ္ ။ Veneris ဆိုတာ လက္တင္ဘာသာနဲ႔ Venus ရဲ႕နာမည္ၿဖစ္ၿပီး venus ဆိုတာဟာ ခ်စ္ၿခင္းေမတၱာရဲ႕ နတ္ဘုရား ကိုဆိုလိုပါတယ္ ။ ေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္ၿပီဆိုရင္ ၀င္ေရာက္ေနတဲ့ေရာဂါပိုးက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို မူမမွန္ေစၿခင္း ပ်က္ဆီးေစၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ေသာေရာဂါေတြမွာေတာ့ ဘာေရာဂါ လကၡဏာမွ မၿပပဲနဲ႔လည္း ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ HPV လို႔ေခၚတဲ့ ေရယံုကိုၿဖစ္ေစတဲ့ေရာဂါပိုးမ်ိဳးကေတာ့ လိင္မႈဆိုင္ရာ ဆက္ဆံမႈမ်ားတဲ့ လူေတြမွာ ေရာဂါကူးစက္ေစၿပီး ေရာဂါၿဖစ္ေစမႈကေတာ့ လူအနည္းငယ္ကိုသာ ၿဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ဆိုတာကိုလည္း သိထားရပါမယ္ ။ STD ဆိုတာဟာ ေရာဂါၿဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ ေရာဂါပိုးေတြကိုပဲ ရည္ညႊန္းတာၿဖစ္ၿပီး  အခ်ိန္အမ်ားစုမွာဆိုရင္ လူေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ STD ကူးစက္ခံေနရမွန္းမသိၾကတာမ်ားပါတယ္။ အထူး သၿဖင့္ ေရာဂါရဲ႕လကၡဏာေတြစေပၚလာတဲ့အခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုပ္တဲ့အ ခ်ိန္မွ သာ ကိုယ့္မွာ ေရာဂါပိုးရွိေနမွန္းသိၾကတာမ်ားပါတယ္။

ဥပမာ တစ္ခုကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ Meningitis လို႔ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္အေၿမွးေရာင္ေရာဂါဟာ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ႏိုင္ေပမယ့္ သူ႔ကို STI အျဖစ္ ေခါင္းစဥ္မတပ္ၾကပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ sexual contact ဟာ meningitis ကိုၿဖစ္ေစတဲ့ pathogens ရဲ႕ မူလဇစ္ၿမစ္ Primary vector မဟုတ္လို႔ပါပဲ ။ STI ဟာ တၿခားကူးစက္နည္းေတြ ၿဖစ္တဲ့ ( ေသြးသြင္းၿခင္းမွ တဆင့္ အပ္မ်ားမွ်ေ၀သံုးစြဲၿခင္း ) စတာေတြကေန ကူးစက္ တာ နည္းၿပီး လိင္မွ တဆင့္သာ အဓိကကူးစက္တတ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ နားလည္ထားရပါမယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ဟာ STI ေတြၿဖစ္တဲ့ Chlamydia , gonorrhea ( ဆီးပူေညာင္းက် ) , genital herpes ( လိင္အဂါၤ ေရယံုမ်ား ) ကူးစက္ခံေနရၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ လိင္မွ တဆင့္ကူးစက္တာၿဖစ္တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္ပါတယ္ ။

တကယ္ေတာ့ sexual contact အတြင္းမွာ အထက္မွာ ေၿပာထားတဲ့ ေရာဂါေတြသာ မကပဲ အေအးမိဖ်ားနာ ၊ တုပ္ေကြး ၊ အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါေတြလည္းး လူတစ္ဦးကေနတစ္ဦး ကူးစက္ႏုိင္ပါေသးတယ္ ။ ဒီလို မ်ိဳး ေရာဂါေတြကိုေတာ့ sexual contact ရွိေပမယ့္လည္း STD အၿဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့မရွိပါဘူး ။

ျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား

Bacterial ေရာဂါပိုးမ်ား

-  Chancroid (Haemophilus ducreyi)
- Chlamydia (Chlamydia trachomatis)
- Granuloma inguinale or (Klebsiella granulomatis)
- Gonorrhea (Neisseria gonorrhoeae)
Syphilis (Treponema pallidum)

Fungal (မိႈပိုးမ်ား )

- Candidiasis (yeast infection)

Viral ( ဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ား )

- Viral Hepatitis B Virus ( တံေတြး ၊ လိင္အဂါၤမွ အရည္မ်ားမွတဆင့္ ) (မွတ္ခ်က္ – အသည္းေရာင္အသား၀ါ ေအနဲ႔ အီးတို႔ဟာ fecal-oral route မွသာ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ စီပိုးကေတာ့ လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တာ ရွားပါတယ္ )
- Herpes simplex virus 1 & 2 ( အေရၿပား အာခံတြင္း ေရယံု အဖုေတြ ရွိရွိမရွိရွိ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ )
- HIV ( လိင္အဂါၤမွ အရည္မ်ား ၊ သုတ္ရည္ ၊ ႏို႔ရည္ ၊ ေသြး မွ တဆင့္ )
- HPV ( ၾကြက္ႏို႔ ၿဖစ္ေစေသာ ပိုး ၊ အရည္ၿပား အာခံတြင္းတို႔မွ တဆင့္ ) (မွတ္ခ်က္ – အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ High risk အုပ္စု HPV ပိ္ုးေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုၿဖစ္ေစႏုိင္ၿပီး တၿခား စအို ၊ လိင္တံ နဲ႔ မိန္းမကိုယ္ ကင္ဆာေတြကိုလည္းၿဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။ တၿခား ေသာ HPV ပိုးေတြဟာ လိင္အဂါၤၾကြက္ႏို႔ေတြၿဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ )
- Molluscum contagiosum

Parasites (ကပ္ပါးပိုးမ်ား )

-  Crab louse,  (Pthirus pubis)
-  Scabies (Sarcoptes scabiei) ၀ဲနာမ်ား

Protozoal (ပရိုတို ဇိုး၀ါးမ်ား)

-  Trichomoniasis (Trichomonas vaginalis)

STD အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

STD အမ်ားစုဟာ လိင္တံ ၊  မိန္းမကိုယ္ ၊ အစာေဟာင္းအိမ္ ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ၊ ပါးစပ္ ၊  လည္မ်ိဳ ၊ အသက္ရွူလမ္းေၾကာင္း နဲ႔ မ်က္လံုး တို႔မွာရွိတဲ့ mucous အေၿမွးပါးကေနတဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ ။ လိင္တံထိပ္ကို ဖံုးအုပ္ထားတဲ့ ၿမင္ေနရတဲ့အေရၿပားဟာ mucous membrane ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီကေနတဆင့္ mucus အခၽြဲေတြ ထုတ္ပါတယ္ ( ပါးစပ္မွာ ရွိတဲ့ ႏွုတ္ခမ္းနဲ႔တူပါတယ္ ) ။ Mucous အေၿမွးပါးနဲ႔ အေရၿပားနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္ကေတာ့ Mucous အေၿမွားပါးဟာ အခ်ိဳ႕ေသာ ေရာဂါပိုးေတြကို ခႏၶာကိုယ္မထဲမွာ ထားရွိထားႏိုင္ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးေတြဟာလည္း အေရၿပားပြန္းပဲ့ရာ ေလးတစ္ခု ကေနေတာင္ တစ္မိနစ္အတြင္း ၀င္ေရာက္ကူးစက္သြားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ေရာဂါပိုးေတြဟာ မစင္ ၊ ဆီးနဲ႔ ေခၽြးတို႔ကေနတဆင့္လည္း ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဘယ္ေလာက္အထိ ထိေတြ႔သလဲဆိုတဲ့ ပမာဏဟာ ေရာဂါ ပိုး၀င္ေရာက္ေစမႈ အတိုင္းအတာကို ကြဲၿပားေစတယ္ဆိုတာ မွန္ေပမယ့္လည္း ေရာဂါအားလံုးမွာေတာ့ ေရာဂါရွိေနတဲ့ အရည္ ကေန Mucous membrane ကိုအနည္းငယ္ေလး ထိေတြ႔ယံုနဲ႔တင္ ေရာဂါ ၿဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။

Mucous Membrane ဟာ ႏွုတ္ခမ္းမွာေရာ လိင္အဂါၤမွာေရာ ပါရွိေပမယ့္လည္း STI အမ်ားစုဟာ သာမန္ ႏွုတ္ခမ္းခ်င္း နမ္းတာထက္စာရင္ Oral sex ေနက ကူးစက္ဖို႔ ပိုလြယ္ကူပါတယ္ ။ Safe sex chart အရ ေရာဂါပိုးအမ်ားစုဟာ ပါးစပ္မွ လိင္အဂါၤ ၊ လိင္အဂၤါမွ ပါးစပ္ အစရွိသၿဖင့္ ပိုမိုလြယ္ကူစြာ ကူးစက္ႏုိင္ေၾကာင္းေတြ႔ရပါတယ္ ။ တံေတြးမွာထက္စရာ မ်ိဳးပြားအဂါၤမွ ထြက္ရွိေသာ အရည္ေတြမွာ ေရာဂါပိုးေတြ ပိုပါ၀င္ပါတယ္ ။ Herpes simplex နဲ႔ HPV ပိုးေတြကေတာ့ အေရၿပားကေန တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႔ၿခင္းမွ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ KSHV ဆိုတဲ့ပိုးကေတာ့ တံေတြးကေနတဆင့္ ( နမ္းၿခင္း ၊ တံေတြးအား ေခ်ာဆီအၿဖစ္ အသံုးၿပဳၿခင္း ) ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ STD အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္လို ေရာဂါလကၡဏာမ်ိဳးမွ မၿပပဲနဲ႔လည္း ေရာဂါေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္ေစႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္ ။

ဥပမာ အေနနဲ႔ေၿပာရရင္ Herpes ေရယံုပိုးဟာ ေရယံုအဖု ေတြရွိေနတဲ့လူဟာ မရွိတဲ့လူထက္စာရင္ပိုမို ေရာဂါပိုးပ်ံ႕ပြားေစႏုိင္ၿပီး HIV ကေတာ့ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ေရာဂါၿပန္႔ပြားကူးစက္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဆိုလိုတာက လူတစ္ေယာက္ဟာ HIV ရွိေနတယ္ဆိုရင္ AIDS ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိသည္ၿဖစ္ေစ မရွိသည္ၿဖစ္ေစ HIV ကိုကူးစက္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ STD ထဲမွာ အပါအ၀င္ၿဖစ္တဲ့ ဒီ HIV ပိုးဟာလည္း အေမကေန ကေလးကို ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာၿဖစ္ေစ ႏို႔တိုက္ေကၽြးခ်ိန္မွာ ၿဖစ္ေစ ကူးစက္သြားႏုိင္ပါေသးတယ္ ။

လိင္ဆက္ဆံဖက္ မ်ားလာေလေလ ေရာဂါ ပိုးကူးစက္ႏုိင္ေၿခကလည္းမ်ားလာေလေလဆိုတာကိုလည္း သိထားရပါမယ္။  STD ရွိတုိင္းအားလံုးဟာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္းမွ တဆင့္ကူးစက္တယ္လို႔ တရားေသေတာ့ေၿပာလို႔ မရပါဘူး ။ ဥပမာ ေဆးမွင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္း ၊ ကေလးေမြးၿခင္း ၊ အပ္စူးမိၿခင္း ၊ အပ္မ်ား မွ်ေ၀သံုးစြျခင္း နဲ႔ ေသြးသြင္းၿခင္း စတာေတြကေနတဆင့္ ကူးစက္တာေတြ လည္းရွိတတ္ပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ Medical workers ေတြနဲ႔ ေသြးအၿမဲသြင္းေနရတဲ့လူနာေတြဟာ အၿဖစ္မ်ားေလ့ရွိၾကပါတယ္။

Sexual activity ၿပဳလုပ္ေနစဥ္အတြင္း STD ကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး Safe sex အတြက္ ေဆးပညာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ အၾကံေပးထားတာကေတာ့ ကြန္ဒံုးသံုးၾကဖို႔ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း အလံုးစံုၾကီး အႏၱရာယ္ကင္းပါတယ္လို႔ အာမခံတာမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး ။ STD ဟာ ဘာလကၡဏာမွ မၿပပဲ ပိုးသယ္ေဆာင္သူအၿဖစ္ ေနႏိုင္တာမ်ိဳးလည္းရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ STD ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ဟာ တင္ပဆံုရိုးအတြင္း ေရာင္ရမ္းနာက်င္ေရာဂါ ( Pelvic Inflammatory disease ) ကိုလည္း ခံစားရႏုိင္ပါတယ္ ။

ဘယ္လိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုက္ၾကမလဲ

တကယ္ေတာ့ STI ဟာ မ်ားစြာ က်ယ္ၿပန္႔တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စစ္ေဆးမႈေပါင္းမ်ားစြာ ၿပဳလုပ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္ ။  တစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ စစ္ေဆးတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္ ။ ကာလသားေရာဂါ (Syphilis ) , trichomonas, gonorrhea ( ဆီးပူေညာင္းက် ) , chlamydia , herpes (ေရယံု ) , hepatitis ( အသည္းေရာင္အသား၀ါ ) နဲ႔ HIV ပိုးအတြက္ စစ္ေဆးမႈေတြ ၿပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီလို STI tests ေတြကို ဘာေၾကာင့္ ၿပဳလုပ္ဖို႔ လိုသလဲဆိုေတာ့

- ေရာဂါရဲ႕ ၿဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကို သိရွိဖို႔အတြက္ diagnositic test ၿပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ၿခင္း
- ေရာဂါ လကၡဏာမၿပပဲ ပိုးသယ္ေဆာင္ႏုိင္ၿခင္း သို႔မဟုတ္ မည္သည့္ေရာဂါပိုးမွန္းသိေစရန္ Screening test ၿပဳလုပ္ၿခင္း
- အကယ္၍ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ ကူးစက္ပါက ကေလးအား ကူးစက္ၿခင္းအား ကာကြယ္ရန္
- မီးဖြားစဥ္တြင္ အေမမွတဆင့္ ကေလးအား STI မကူးစက္ေစရန္
- ေရာဂါပိုးရွိေနေသာ ေသြး သို႔မဟုတ္ ကိုယ္တြင္းအဂါၤမ်ားအား သံုးစြဲၿခင္းအား ကာကြယ္ရန္
- ေရာဂါပိုးရွိသူႏွင့္ ေရာဂါပိုးမရွိသူအား ထိေတြ႔ၿခင္းအား ကာကြယ္ႏိုင္ရန္
- လူသားထုတစ္ရပ္လံုးအား ေရာဂါ ၿပန္႔ပြားမႈမွ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ရန္ စတဲ့အေၾကာင္းၿပခ်က္မ်ားစြာရွိပါတယ္ ။

ေရာဂါအမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ အခ်ိဳ႕ေသာ STD ေတြဟာ မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္း ၊ နာတာရည္ နာက်င္ၿခင္းနဲ႔ ေသဆံုးသည္အထိ ၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။  ဒါေၾကာင့္ ေစာေစာသိ ေစာေစာ ကုသၿခင္းဟာ ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႕မႈကို ထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ယံုသာမက ေရာဂါ လကၡဏာေတြ လွ်င္လွ်င္ၿမန္ၿမန္ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္ဖို႔အတြက္လည္း အလြန္အေရးပါပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ Window period လို႔ေခၚတဲ့ STI test ဟာ negative ၿဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလို အခ်ိန္အေတာအတြင္းမွာေတာ့ ေရာဂါပိုးဟာကူးစက္ပ်ံ႕ပြားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီအခ်ိန္ကာလဟာ ဘယ္ေလာက္ထိ ရွည္ၾကာသလဲဆိုတာကေတာ့ ေရာဂါပိုး အမ်ိဳးအစားနဲ႔ test အေပၚ မူတည္ပါတယ္။

Report တစ္ခုမွာဆိုရင္ လူေတြဟာ ဆရာ၀န္ဆီသြားၿပီး အၾကံဥာဏ္ေတာင္းဖို႔ထက္စာရင္ ကုသမႈခံယူဖို႔ထက္စာရင္ အင္တာနက္ေပၚမွာ ေရာဂါအေၾကာင္းရွာေဖြ ၾကတယ္လို႔ အစီရင္ခံထားပါတယ္။ ေရာဂါ ကူးစက္ေန တဲ့လူက ဆရာ၀န္ဆီ ၿပသဖို႔ ၀န္ေလးေနၿခင္းကလည္း ေရာဂါကို diagnosis ၿပဳလုပ္ဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာေစပါတယ္ ။ ကုသမႈအေနနဲ႔ကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ စစ္ေဆး ကုသမႈခံယူဖို႔ အေရးၾကီး ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ကုသမႈအပိုင္းကိုေတာ့ အက်ယ္ခ်ဲ႔ၿပီးမေရးေတာ့ပါဘူး ။ လိင္ အဓၶမ အႏုိင္က်င့္ဆက္ဆံခံရတဲ့သူေတြမွာေတာ့ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ azithromycin , cefixime နဲ႔ metronidazole ေပါင္းစပ္ေဆးေတြ သံုးၾကတာမ်ားပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါၿဖစ္လာၿပီဆိုရင္ မရွက္ပါနဲ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ေသခ်ာ တိုင္ပင္ကုသမႈခံယူၾကပါ ။

ဘယ္လိုကာကြယ္ၾကမလဲ ။

ဒီေခါင္းစဥ္ကေတာ့အေရးၾကီးပါတယ္ ။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာဆိုရင္ Sexual health clinic ေတြက ကြန္ဒံုးေတြကို ၿဖန္႔ေ၀ၿပီး အၿဖစ္မ်ားတဲ့ လူထုထဲမွာ ကြန္ဒံုးေရာက္ရွိေစေရးကို အားသြန္ခြန္စိုက္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါၿပီ ။ ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အထိေရာက္ဆံုးနည္းလမ္းကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အရည္ ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ေစၿခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿခင္းနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ထိေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ (ဥပမာ Cybersex, phonesex , masturbation – တကိုယ္ရည္စိတ္ေဖ်ာ္ေၿဖၿခင္း ) စတာေတြကေတာ့ မပါ၀င္ပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို နည္းလမ္းေတြကလည္း တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔တာကို ေရွာင္လႊဲတာၿဖစ္တဲ့အတြက္ အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။

- ကြန္ဒံုးကို စနစ္တက် အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးၿပဳၿခင္းကလည္း ေရာဂါၿဖစ္ေစမႈကို အေတာ္ၾကီးေလ်ာ့သြားေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးအမ်ားစုက ကူးစက္ခံရတာနဲ႔ခ်က္ခ်င္း သိႏိုင္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တခုေရာက္မွသာ detect လုပ္လို႔ရတာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကြန္ဒံုးမွာလည္း အမ်ိဳးသားသံုးေရာ အမ်ိဳးသမီးသံုးေရာ ၂ ခုစလံုးရွိပါတယ္ ။ Barrier ၿဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူဖံုးအုပ္ထားတဲ့ ေနရာေလးကိုသာလွ်င္ ကာကြယ္ မႈေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ မဖံုးအုပ္ထားတဲ့ တၿခားခႏၶာကိုယ္ေနရာၿခင္းထိေတြ႔မႈေတြကေတာ့ ေရာဂါကူးစက္ခံရမႈ ရွိေနတုန္းပါပဲ။

- Vaccines ထိုးၿခင္း အထူးသၿဖင့္ Hepatitis A , Hepatits B နဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာ HPV ပိုးေတြအတြက္ ဗက္ဆင္းေတြ ရရွိေနပါၿပီ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈမရွိခင္ Vaccine ထိုးထားၿခင္းကလည္း အၿမင့္ဆံုးကာကြယ္မႈကို ေပးႏုိင္ ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကြန္ဒံုးစနစ္တက် အသံုးၿပဳၿခင္းကလည္း အလြန္အေရးၾကီးလွပါတယ္ ။ ေနာက္မွသီးသန္႔ကြန္ဒံုးအေၾကာင္း ထပ္ေရးပါဦးမယ္ ။

- Nonoxyol-9 ေလ့လာသူေတြကေတာ့Vaginal microbicide ၿဖစ္တဲ့ nonoxynol-9 ဟာ STD ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ေလ်ာ့က်ေစႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ Trial ေတြမွာေတာ့ အက်ိဳးမရွိပါဘူး လို႔ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္ ။

အေကာင္ဆံုး နဲ႔အထိေရာက္ဆံုး အၾကံေပးခ်င္တာကေတာ့

၁ ။ မိမိ ရဲ႕ Partner အေပၚ သစၥာရွိပါ ။
၂  ။ မေရွာင္ႏုိင္က ကြန္ဒံုးသံုးပါ ။
၃ ။ အရည္မ်ားထား ထိေတြ႔ၿခင္းအား တတ္ႏုိင္သမွ် ေရာင္ၾကဥ္ပါ ။
၄ ။  မိမိေၾကာင့္ ဇနီး ၊ ခင္ပြန္း ၊ သားသမီး ေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြကို စေတးရၿခင္းမၿဖစ္ပါေစနဲ႔ ။
၅  ။ ၿဖစ္လာခဲ့ရင္ တတ္ကၽြမ္းတဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ အၿမန္ဆံုပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေၿပာၿပၿပီး ကုသမႈခံယူပါ ။ ေရာဂါ အေၾကာင္းေ ၿပာၿပရတာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါ ။ မိမိမေၿပာပဲ ေန၍ မိမိရဲ႕ မိသားစုေတြကို ကူးစက္ေစမွသာ ရွက္စရာၿဖစ္ပါတယ္ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ

လူဗိုလ္ဟူသည္ – လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္း