သဘာဝအေလ်ာက္ ျဖစ္တည္ေနေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားထက္ လူတို႔တီထြင္ထုတ္လုပ္ထားေသာ ဓာတုပစၥည္းအေရအတြက္က ပိုမိုမ်ားျပားေနေသာ ယေန႔ကမၻာႀကီးတြင္ ပလတ္စတစ္သည္လည္း လူလုပ္ဓာတုပစၥည္းတစ္ခုအျဖစ္ ပါဝင္သည္။
အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး သိပၸံပညာရွင္ Alexander Parkes က ၁၈၆၂ ခုႏွစ္တြင္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပ ေသာ Great International Exhibition နိုင္ငံတကာျပပြဲႀကီး၌ လူသိ ရွင္ၾကားထုတ္ျပန္ျပသခဲ့ေသာ Parkesine အမည္ရွိ ေအာ္ဂဲနစ္ဓာတုပစၥည္းမွာ လူတို႔ျပဳလုပ္ေသာ ပထမဆုံး ပလတ္စတစ္ပင္ ျဖစ္ သည္။ Parkesine သည္ Cellulose ေအာ္ဂဲနစ္ပိုလီမာမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး အပူေပး၊ ပုံသြင္း နိုင္ေသာ လူလုပ္ဓာတုပစၥည္း ျဖစ္သည္။
ပလတ္စတစ္႐ုပ္ဂုဏ္သတၱိမ်ားျဖစ္ေသာ ေပါ့ပါးျခင္း၊ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းျခင္း၊ ေရေငြ႕ဒဏ္ခံနိုင္ျခင္း၊ ခိုင္ခန္႔ျခင္းတို႔အျပင္ ေဈးႏွုန္းအားျဖင့္လည္း အထိုက္အေလ်ာက္ခ်ိဳသာမွုတို႔ေၾကာင့္ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ မ်ား အတြင္းမွ စတင္ကာ ႏွစ္ေပါင္းခုနစ္ဆယ္နီးပါးအတြင္း ပလတ္စတစ္သုံးစြဲမွု က်ယ္ျပန္႔လာၿပီး အဝတ္အထည္လုပ္ငန္း၊ စားေသာက္ကုန္လုပ္ငန္း၊ အင္ဂ်င္နီယာလုပ္ငန္းမ်ားအပါအဝင္ မ်ားစြာေသာ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တို႔တြင္ ပလတ္စတစ္ကို အသုံးျပဳလာၾကသည္။
သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔မ်ားျပားလွေသာ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္အသီးသီးတြင္ ထုတ္လုပ္သည့္ ပလတ္စတစ္ ထုတ္ကုန္မ်ားသည္ အဆုံးတြင္ အသုံးမျပဳစြန္႔ပစ္သည့္အေနအထား သို႔ ေရာက္ရွိသည့္တိုင္ ယင္းတို႔၏ ဇီဝေဗဒျဖစ္စဥ္အရ ၿပိဳကြဲမွုမရွိသည့္ ဂုဏ္သတၱိမွာ က်န္ရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ဆြဲေဆာင္နိုင္စြမ္းႀကီးမား လွေသာ ပလတ္စတစ္၏ ဂုဏ္သတၱိမ်ားအေပၚ လူတို႔တပ္မက္မွု အလြန္အကၽြံ သုံးစြဲမွုျဖစ္ေပၚေစခဲ့ၿပီး ထိုမွတစ္ဆင့္ အသုံးျပဳၿပီး ပစၥည္းမ်ားကို စြန္႔ပစ္ရာမွ ညစ္ညမ္းမွုမ်ား ျဖစ္ေပၚေစကာ သက္ရွိျဖစ္တည္မွု သဘာဝကိုပင္ အႏၲရာယ္ေပးနိုင္သည့္ အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမၽွ စြန္႔ပစ္ ေနၾကေသာ ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားက ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ အင္း၊ အိုင္၊ ကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ား၊ ပင္လယ္ကမ္းေျခမ်ားကိုသာမက သမုဒၵရာေရျပင္တို႔တြင္ပင္ ပလတ္စတစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေသာ ညစ္ညမ္းမွုတို႔ကို ျဖစ္ေပၚလာေစသည္။
၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း စတင္၍ အသုံးတြင္ က်ယ္လာေသာ ကမၻာ့ပလတ္စတစ္ထုတ္ လုပ္မွုမွာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ မက္ထရစ္တန္ခ်ိန္ ၃၃၅ သန္းအထိ ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ယင္းထုတ္လုပ္မွု အနက္ ဥေရာပတိုက္တစ္ခုတည္းမွ ထုတ္လုပ္မွုမွာ တန္ခ်ိန္ သန္းေပါင္း ၆၀ အထိရွိၿပီး တ႐ုတ္နိုင္ငံ၏ ထုတ္လုပ္မွုမွာ ကမၻာ့ထုတ္လုပ္မွု၏ ေလးပုံတစ္ပုံခန္႔အထိရွိေၾကာင္း၊ Statista.com အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသည္။ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ကမၻာ့ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွု မက္ထရစ္တန္ခ်ိန္ ၁.၅ သန္းႏွင့္ ႏွိုင္းယွဥ္ပါက ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္၊ ၇၀ ကာလအတြင္း ပလတ္စတစ္အသုံးဝင္ မွု တြင္က်ယ္ လာပုံကို သိျမင္နိုင္ေပသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ တြင္ ကမၻာ့ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွုသည္ ကမၻာ့သံမဏိ ထုတ္လုပ္မွုထုထည္ပမာဏကို ျဖတ္ေက်ာ္နိုင္ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွုေပါင္း ၃၂၂ ဘီလ်ံလီတာရွိကာ ကမၻာ့သံမဏိထုတ္လုပ္မွုမွာ ၂၀၃ ဘီလ်ံလီတာမၽွသာရွိေၾကာင္း Plastic Europe အမည္ရ ဥေရာပပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္သူမ်ားအသင္း၏ အစီရင္ခံစာတစ္ရပ္တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။
ထိုမၽွ မ်ားျပားလွေသာ ပလတ္စတစ္ပစၥည္းတို႔မွာ အသုံးမျပဳစြန္႔ပစ္သည့္အေနအထားသို႔ ေရာက္ ရွိသည့္တိုင္ ပလတ္စတစ္၏မူလဂုဏ္သတၱိမ်ား ပ်က္ျပယ္မသြားဘဲရွိရာမွ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ ၇၀ ခန္႔အတြင္း ထြက္ေပၚလာသည့္ ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားအနက္မွ ပလတ္စတစ္တန္ခ်ိန္ ၂၆၉ဝ၀ဝ နီးပါးမွာ ကမၻာ့သမုဒၵရာမ်ားအတြင္း ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း PLOS ONE အမည္ရ သိပၸံဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္က ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ေဝေသာစာေစာင္၌ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
အဆိုပါကိန္းဂဏန္းမ်ား ရရွိရန္အတြက္ 5 Gyres Institute သုေတသနအဖြဲ႕မွ ဒါရိုက္တာ Marcus Eriksen အပါအဝင္ နိုင္ငံေပါင္းေျခာက္နိုင္ငံမွ ပညာရွင္မ်ားက အပူပိုင္းေဒသေရဝဲငါးခု၊ ၾသစေၾတးလ်ကမ္းရိုးတန္း၊ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ႏွင့္ မက္ဒီတေရးနီးယန္းပင္လယ္တို႔တြင္ ၂၀ဝ၇ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အထိ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ အခ်ိန္ယူသုေတသနျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ Science သိပၸံဂ်ာနယ္ကလည္း လူတို႔ေနထိုင္ရာ ကုန္းေၿမ မ်ားမွ ပင္လယ္သမုဒၵရာေရျပင္သို႔ စြန္႔ပစ္ေနေသာ ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းပမာဏအား တြက္ခ်က္ ေဖာ္ျပထားသည့္ anta Barbara’s National Center for Ecological Analysis and Synthesis (NCEAS) ၏ သုေတသနစာတမ္းကို ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ NCEAS ၏ သုေတသနစာတမ္းအရ တစ္ႏွစ္ လၽွင္ ပလတ္စတစ္တန္ခ်ိန္ရွစ္သန္းခန္႔မွာ ပင္လယ္သမုဒၵရာေရျပင္သို႔ ဝင္ေရာက္လ်က္ရွိေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ထိုအေရအတြက္မွာ ကမၻာ့ကမ္းရိုးတန္းစုစုေပါင္း အလ်ားတစ္ေလၽွာက္ ပလတ္စတစ္ မ်ား ထည့္ထားေသာ ကုန္စုံဆိုင္သုံး အိတ္ငါးလုံးကို တစ္ေပျခားစီ တန္းစီခ်ထားျခင္းႏွင့္ ညီမၽွသည္ဟု ဆို သည္။ အဆိုပါႏွုန္းထားမွာ ၂၀၂၅ ခုႏွစ္တြင္ ႏွစ္ဆအထိ ျမင့္တက္လာနိုင္ကာ ကမ္းရိုးတန္းအလ်ား တစ္ေပတိုင္းတြင္ ပလတ္စတစ္ထည့္ထားေသာ အိတ္ဆယ္လုံးက်စီ တန္းစီခ်ထားျခင္းႏွင့္ ညီမၽွသည္ ဟု ဆိုသည္။
အာရွတိုက္ႏွင့္ ေျမာက္အေမရိကတိုက္အၾကား ခရီးတစ္ဝက္ခန္႔ေနရာရွိ ဟာေဝယန္ကၽြန္းစုမ်ား ေျမာက္ဘက္မွ Midway Atoll အမည္ရ သႏၲာေက်ာက္ကၽြန္းသည္ ကၽြန္းပတ္လည္တြင္ မိုင္ေထာင္ခ်ီ ေသာေရျပင္သာ ဝိုင္းရံထားသည့္ေနရာေဒသျဖစ္ၿပီး လူတို႔ေရာက္နိုင္ခဲေသာ ေဒသျဖစ္သည့္တိုင္ ေျမာက္ ပစိတ္ဖိတ္ေရဝဲမ်ားက သယ္ေဆာင္လာေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္အက်ိဳးအပဲ့အစအန အေျမာက္အမ်ား တင္ရွိေနသည္ကို ေတြ႕ရွိၾကရသည္။ Midway ကမ္းေျခမ်ားမွာ သဲအစား သန္းႏွင့္ခ်ီေသာ ပလတ္စတစ္ အက်ိဳးအပဲ့အစအနမ်ားျဖင့္သာ ဖုံးလႊမ္းလ်က္ရွိသည္။
ကမ္းေျခတြင္ တင္ရွိေနေသာ ငွက္ေသမ်ားမွာ ေထာင္ေသာင္းခ်ီ၍ ရွိေနၿပီး ငွက္တို႔၏႐ုပ္ခႏၶာက ဇီဝျဖစ္စဥ္အရ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးသြားသည့္တိုင္ ယင္းတို႔၏ဝမ္းဗိုက္ေနရာ၌ အေရာင္မ်ိဳးစုံေသာ ပလတ္ စတစ္ပစၥည္းမ်ားမွာ ပ်က္စီးျခင္းမရွိဘဲ အေကာင္းပကတိပင္ ရွိေနသည္။ ေသးငယ္ေသာ အေရာင္စုံ ပလတ္စတစ္အစိတ္ အပိုင္းမ်ားကို ငွက္တို႔က အစာအမွတ္ျဖင့္ စားေသာက္ရာမွ ပလတ္စတစ္အဆိပ္ သင့္ ေသဆုံးၾကရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကၽြန္းတြင္ ပင္လယ္စင္ေရာ္ငွက္ႀကီးမ်ား၊ တစ္သန္းခြဲမၽွအထိ ရွိေၾကာင္း ခန္႔မွန္းရၿပီး ယင္းတို႔အနက္မွ သုံးပုံတစ္ပုံခန္႔မွာ အစာေခ်စနစ္အတြင္း ပလတ္စတစ္ အဆိပ္သင့္မွုျဖင့္ ေသဆုံးၾကရကာ Midway သႏၲာေက်ာက္ကၽြန္းမွာ ပင္လယ္စင္ေရာ္တို႔၏ သုသာန္ေၿမ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
ပင္လယ္စင္ေရာ္တို႔သာမက အျခားေသာေရေနသတၱဝါမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ေဝလငါး၊ ပင္လယ္ဖ်ံ ႏွင့္ အျခားငွက္မ်ိဳးစုံတို႔သည္လည္း ပင္လယ္ေရျပင္၌ ပလတ္စတစ္မ်ားေၾကာင့္ အသက္ေဘးက်ေရာက္ လ်က္ ရွိသည္။ Green Peace အဖြဲ႕က ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ ျပန္ခဲ့ေသာ Plastic Debris in the World’s Oceans အမည္ရ အစီရင္ခံစာ၌ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ သက္ရွိမ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၂၆၇ မ်ိဳးမွာ အသက္ေဘးက်ေရာက္လ်က္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ National Oceanographic and Atmospheric Administration ကလည္း စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ေရငန္႔နို႔တိုက္ သတၱဝါတစ္သိန္းခန္႔၊ ႏွစ္စဥ္ေသဆုံးေနသည္ဟု ခန္႔မွန္းရေၾကာင္း၊ အလားတူငွက္ႏွင့္ငါးအေရအတြက္ သန္းခ်ီ၍ ေသေၾကပ်က္စီးေနရေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ပင္လယ္ေရျပင္ညစ္ညမ္းမွုဆိုင္ရာ သိပၸံနည္းက်အျမင္မ်ား ေဖာ္ထုတ္ရန္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ က ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားျဖင့္ တြဲဖက္ဖြဲ႕စည္းေပးထားေသာ Joint Group of Experts on Scientific Aspects of Marine Pollution (GESAMP) က ကမၻာ့ပင္လယ္ျပင္ညစ္ ညမ္းမွု၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏွုန္း သည္ ကုန္းေျမေဒသမွ ျမစ္ဖ်ားခံေၾကာင္းႏွင့္ ယင္းတို႔အနက္ ၆၀ ရာခိုင္ႏွုန္းမွ ၉၅ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ားပင္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
အဆိုပါ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္မ်ားသည္ ပင္လယ္သမုဒၵရာေရျပင္အတြင္း ေရဝဲႀကီးမ်ားျဖင့္ လိုက္ပါလာကာ ႀကီးမားေသာ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းဒိုက္ပုံႀကီး (Garbage Patches) အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိ သည္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ Great North Pacific Garbage Patch အေၾကာင္းကို Captain Charles Moore ဆိုသူက ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ မီဒီယာမ်ားမွတစ္ဆင့္ စတင္ေဖာ္ျပခဲ့ရာမွ အဆိုပါ ဒိုက္ပုံႀကီးမ်ားအေၾကာင္းကို ကမၻာ့လူထုက သိရွိလာၾကသည္။ အျခားေသာ ေရျပင္မ်ားတြင္ လည္း အလားတူ ဒိုက္ပုံႀကီးမ်ား ေတြ႕ရွိနိုင္မည္ဟု လည္း ေမၽွာ္လင့္ရသည္။
ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးပညာရွင္တို႔ကလည္း ပလတ္စတစ္ကို အျပည့္အဝၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္း မရွိသည့္ တာရွည္ခံညစ္ညမ္းပစၥည္းအျဖစ္ ရွုတ္ခ်ၾကသည္။ ယူေကနိုင္ငံ၊ University of Plymouth မွ University of Plymouth ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က ၂၀ဝ၄ ခုႏွစ္အတြင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေလ့လာ ေရးအစီအစဥ္တစ္ရပ္တြင္ ဥေရာပ၊ အေမရိက၊ ၾသစေၾတးလ်၊ အာဖရိက၊ အႏၲာတိကေရျပင္ႏွင့္ ကမ္းေၿခ မ်ားတြင္ လုပ္ငန္းသုံးႏွင့္ အိမ္သုံးပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေရသူမ မ်က္ရည္ University of Plymouth ဟု မီဒီယာတို႔က တင္စားေခၚဆိုေသာ ပလတ္စတစ္ေစ့အမ်ား အျပားေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပလတ္စတစ္ေစ့မ်ားမွာ အလြန္တရာေသးငယ္လွၿပီး ဆံခ်ည္မၽွင္ တစ္မၽွင္၏အခ်င္းထက္ပင္ ေသးငယ္သည့္အရြယ္အစားအထိ ရွိၾကေသာ္လည္း ပလတ္စတစ္၏ဂုဏ္ သတၱိမ်ား ေပ်ာက္ပ်က္မသြားဘဲ ရွိေနသည္။ ယင္းတို႔သည္ သာမန္မ်က္စိျဖင့္ ျမင္ေတြ႕နိုင္ျခင္းမရွိ၊ သဘာဝအေလ်ာက္ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္းလည္းမရွိဘဲ ေရေနသတၱဝါမ်ားႏွင့္ ေရျပင္တြင္ ေမ်ာပါေနေသာ ပိုးမႊားမ်ား ငါးသားေလာင္း မ်ား၏ အစာေခ်စနစ္အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ၾကသည္။
ပင္လယ္ေရျပင္အတြင္း တန္ႏွင့္ခ်ီ၍ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေပါေလာေပၚေနေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္ စတစ္ပစၥည္းမ်ားက ေရျပင္ကို ညစ္ညမ္းေစသည့္ ေပ်ာက္ပ်က္နိုင္ခဲေသာ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား ထုတ္ေပးျခင္းျဖင့္ အဆိပ္သင့္ေစသည္ဟုလည္း သိရွိရသည္။
၂၀ဝ၉ ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပသည့္ သတင္းစာရွင္း လင္းပြဲတစ္ရပ္၌လည္း Great North Garbage Patch မွ ယူေဆာင္လာသည့္ ပင္လယ္ေရနမူနာတြင္ မူလဂုဏ္သတၱိ ပ်က္ျပယ္ျခင္းမရွိေသးေသာ ပလတ္စတစ္အမွုန္ မ်ား ပါဝင္ေနသည္ကို လက္ေတြ႕ျပသခဲ့သည္။
ေရေနသတၱဝါမွန္သမၽွသည္ တစ္ႀကိမ္မဟုတ္တစ္ႀကိမ္တြင္ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္မ်ားမွ ထုတ္ေပး သည့္ ဓာတုေဗဒအဆိပ္မ်ား ပါဝင္ေသာ ပင္လယ္ေရကို ေသာက္သုံးမိမည္ျဖစ္ရာ အဆိပ္သင့္ ပလတ္ စတစ္ကို စားသုံးမိသည့္ငါးအား ဝါးမ်ိဳထားသည့္ငါးတို႔ကို လူတို႔က ဖမ္းဆီးစားသုံးၾကျပန္ျခင္းျဖင့္ လူတို႔သည္ မိမိတို႔ စြန္႔ပစ္ေသာပစၥည္းမ်ားကို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ျပန္လည္စားသုံးေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။
သိပံၸပညာရွင္မ်ား၏အဆိုအရ ကမၻာ့ေျမာက္ျခမ္းရွိ ေရဝဲစီးေၾကာင္းမ်ားထက္ ေလးဆခန္႔ ႀကီးမားေသာ ေရဝဲ စီးေၾကာင္းမ်ားရွိရာ ကမၻာ့ေတာင္ျခမ္းေဒသေရျပင္မ်ား တြင္လည္း Great North Pacific Garbage Patch ႏွင့္ အလားတူ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ဒိုက္ပုံႀကီးမ်ား ေတြ႕ရွိရနိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္း ၾကသည္။
ပလတ္စတစ္
ပလတ္စတစ္ဆိုသည္မွာ အပူေပးပုံသြင္း၍ရေသာ ေအာ္ဂဲနစ္ဓာတုပစၥည္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္ဟု အၾကမ္းဖ်ဥ္း အားျဖင့္ ဆိုနိုင္သည္။
ဓာတုေဗဒပညာရပ္အရ ဆိုရပါက ပလတ္စတစ္သည္ ပိုလီမာ (Polymer) ဟု ေခၚဆိုေသာ ေမာ္လီက်ဴးႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းပိုလီမာမ်ားတြင္ ကာဘြန္ မ႑ိဳင္ျပဳ မိုနိုမာ (Monomer) ေခၚ အစိတ္အပိုင္းမ်ား မ်ားစြာပါဝင္ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ ပိုလီမာမ်ားကို ပုံသြန္းေလာင္း၍ ရနိုင္ေသာ သာမို ပလတ္စတစ္ (Thermo-plastic) ႏွင့္ ပုံသြန္းေလာင္း၍ မရေသာ သာမိုဆက္ (Thermosets) ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ခြဲျခားနိုင္သည္။
အသုံးမ်ားေသာ ပလတ္စတစ္အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ PET (သို႔) ETE (Polyethylene Terephthalate), HDPE (Hight Density Polyethylene), PVC (Polyvinyl Chloride), LDPE (Low Density Polyethylene), PP (Polypropylene), PS (Polystyrene) စသည္တို႔ ျဖစ္ၾက သည္။
PET အမ်ိဳးအစားကို ေဖ်ာ္ရည္၊ ေသာက္ေရ၊ ဘီယာ၊ ပါးစပ္ေဆးရည္၊ ဆပ္ျပာမွုန္႔ အစရွိသည့္ ကုန္ ပစၥည္းမ်ားအတြက္ ထုပ္ပိုးကုန္ပစၥည္းအျဖစ္ အသုံးျပဳ ၾကသည္။ HDPE အမ်ိဳးအစားကို နို႔ဘူး၊ ေရဘူး၊ ေဖ်ာ္ ရည္ဘူးအေနာက္မ်ား၊ ဆပ္ျပာမွုန္႔ဘူးမ်ား၊ ေခါင္းေလၽွာ္ ရည္ဘူးမ်ား၊ အမွိုက္အိတ္မ်ား စသည့္ကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳသည္။ PVC အမ်ိဳးအစားကို ကစားစရာပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ စားေသာက္ကုန္ ႏွင့္ အျခားကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုပ္ပိုးရာတြင္ အသုံးျပဳ႐ုံသာမက ညႇစ္၍ သုံးရေသာ ေခါင္းေလၽွာ္ရည္ဘူးမ်ား၊ ဆီဘူးမ်ား အစရွိသည့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳ သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၌လည္း ေရသြယ္ပိုက္လိုင္းမ်ားအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကသည္။ PVC ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေသာ လူသုံးကုန္ပစၥည္းမ်ားသည္ အႏၲရာယ္အေပးနိုင္ဆုံးပစၥည္းမ်ားအနက္ တစ္ခုအပါ အဝင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
LDPE အမ်ိဳးအစားကို ကုန္စုံဆိုင္သုံးအိတ္မ်ား၊ ေပါင္မုန္႔ႏွင့္ ေအးခဲအသားမ်ား ထည့္သည့္ အိတ္မ်ား၊ လက္ျဖင့္ ညႇစ္၍ သုံးရသည္ဘူးအမ်ိဳးအစားမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳသည္။ ဏဏ အမ်ိဳးအစားကို အခ်ဥ္ ရည္ဘူး၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ေထာပတ္ဆီဘူး၊ အေအးေသာက္ရာ တြင္ သုံးသည့္ ပိုက္တံမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ သုံးၾကသည္။ PP အမ်ိဳးအစားကို ေဖာ့ဘူးခြက္၊ ပုံစံခြက္ႏွင့္ တစ္ခါသုံးပစၥည္းအမ်ိဳး မ်ိဳး ျပဳလုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳၾက သည္။
လူတို႔သည္ ပလတ္စတစ္မ်ား၏တန္ဖိုးကို သတ္မွတ္ရာ၌ ပင္လယ္ေရျပင္တြင္ အႀကီးမားဆုံး ေသာ ျပႆနာမ်ားကို ဖန္တီးေပးမည့္ ယင္း၏ၾကာရွည္ခံမွုအေပၚ မူတည္ကာ သတ္မွတ္ၾကေၾကာင္း American Plastics Council မွ Robkerbs ဆိုသူက မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ သည္။
ပလတ္စတစ္အက်ိဳးအပဲ့အစအနမ်ားသည္ မည္သို႔ေသာ အရြယ္အစား၊ ပုံသဏၭာန္ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ ေမာင္းႏွင္ သယ္ေဆာင္နိုင္စြမ္း ႀကီးမားလွေသာ သမုဒၵရာေရျပင္၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္မွုျဖင့္ ပလတ္စတစ္ ညစ္ညမ္းမွုကို နယ္စည္းမျခားဘဲ ျဖစ္ေပၚေစလ်က္ရွိေပသည္။
ေဖာ့ဂုဏ္
ပလတ္စတစ္သည္ ယင္း၏မူလဂုဏ္သတၱိတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ ေဖာ့ဂုဏ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ခရီး တြင္က်ယ္စြာ သြားနိုင္သည္။ ဝင္ရိုးစြန္းေဒသမွ အီေကြတာအထိ က်ယ္ျပန္႔ေသာ ေရျပင္မ်ားတြင္ ပလတ္စတစ္မ်ားကို ေနရာအႏွံ့ ျမင္ေတြ႕ၾကရသည္။
ပလတ္စတစ္တို႔၏ ေဖာ့ဂုဏ္အားျဖင့္ ခရီးတြင္ က်ယ္ပုံ ဥပမာေကာင္းတစ္ရပ္ ရွိပါသည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္အတြင္းက တ႐ုတ္ျပည္မွ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဆီယက္တဲလ္ၿမိဳ႕သို႔ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ တင္ပို႔ေသာ ကုန္ေသတၱာအလုံးႏွစ္ဆယ္အျပည့္ရွိ ေရာ္ဘာဘဲ႐ုပ္မ်ားမွာ လမ္းခုလပ္တြင္ ဆုံးရွုံးခဲ့ရ သည္။ ယင္းတို႔အနက္မွ အခ်ိဳ႕ေသာ ဘဲ႐ုပ္မ်ားကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အလာစကာကမ္းရိုးတန္း ေရျပင္တြင္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၌ ျပန္လည္ေတြ႕ရွိခဲ့ရၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ ၂၀ဝ၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ အိုက္စ္လန္းကၽြန္း ေရျပင္၌ ျပန္လည္ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ အ႐ုပ္ေအာက္ေျခတြင္ အမွတ္တံဆိပ္ေရးထိုးထားေသာ အဆိုပါဘဲ႐ုပ္ မ်ားကို အာတိတ္၊ ပစိဖိတ္ႏွင့္ အတၱလန္ တိတ္သမုဒၵရာေရျပင္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။
ေနေရာင္ျဖင့္ ဓာတ္ၿပိဳကြဲျခင္းႏွင့္ ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ဓာတ္ၿပိဳကြဲျခင္း
ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ဓာတ္ၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္းသည္ သဘာဝအေလ်ာက္ျဖစ္ေပၚေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္ၿပီး သက္ရွိ၊ သစ္ပင္ႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတအေျချပဳပစၥည္း မွန္သမၽွသည္ ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ၿပိဳကြဲ ပ်က္စီးၾကသည္။ သဘာဝသယံဇာတတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ ေရနံစိမ္းသည္ ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးေသာ္ လည္း ယင္းမွတစ္ဆင့္ လူတို႔ ဖန္တီးထုတ္လုပ္ထားသည့္ ပလတ္စတစ္ကဲ့သို႔ေသာ ေရနံဓာတုပစၥည္းမွာ ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ၿပိဳကြဲျခင္း မရွိေပ။
သစ္ပင္၊ တိရစၧာန္အေသေကာင္၊ ေက်ာက္တုံး ေက်ာက္ေဆာင္၊ သယံဇာတ စသည့္ ေအာ္ဂဲနစ္ ပစၥည္းမ်ားကို ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ၿဖိဳခြဲဖ်က္ဆီးေပးေသာ အင္ဇိုင္းမ်ားႏွင့္ အဏုဇီဝပိုးမႊားမ်ားက လူတို႔ ဖန္တီးထားေသာ ပလတ္စတစ္၏ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းပုံကို သိရွိျခင္းမရွိသျဖင့္ ပလတ္စတစ္ကုန္ပစၥည္း မ်ားသည္ ဇီဝျဖစ္စဥ္ျဖင့္ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္း မရွိၾကေပ။
သို႔ရာတြင္ ယင္းတို႔သည္ ေနအလင္းေရာင္တြင္မူ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးၾကသည္။ ထိုသို႔ ၿပိဳကြဲရာ၌လည္း ေနေရာင္ႏွင့္ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕ျခင္းအားျဖင့္ ေသးငယ္ေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားအျဖစ္သို႔ ၿပိဳကြဲေရာက္ရွိ သြားေစျခင္းသာျဖစ္ၿပီး အဆုံးတိုင္ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္းမရွိဘဲ ပိုလီမာအဆင့္ရွိ ေမာ္လီက်ဴး ပမာဏအထိ ေရာက္ရွိသြားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အရြယ္အစားအားျဖင့္ မည္မၽွပင္ ေသးငယ္ သြားေသာ္လည္း မူလဂုဏ္သတၱိမ်ား ပ်က္ျပယ္မသြားျခင္းပင္။ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေရလွိုင္းရိုက္ခတ္မွု၊ သဲႏွင့္ပြတ္တိုက္မွု၊ Oxidation ေခၚ ေအာက္ဆီဂ်င္ႏွင့္ ဓာတ္ျပဳမွုတို႔ေၾကာင့္လည္း ပလတ္စတစ္တို႔ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ကြဲထြက္မွုျဖစ္ေပၚသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္မွာ ပင္လယ္ျပင္အတြင္း၌ ႏွစ္ေပါင္း ၄၅၀ မွ ၁၀ဝ၀ ခန္႔အထိ ၾကာျမင့္နိုင္မည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။
ေရသူမမ်က္ရည္ဟုလည္း တင္စားေခၚေဝၚၾကသည့္ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ကြဲထြက္လာေသာ ပလတ္စတစ္ေစ့မ်ားသည္ သာမန္မ်က္စိျဖင့္ မျမင္နိုင္ေလာက္ သည့္အရြယ္အစားအထိ ေသးငယ္ကာ ေနရာအႏွံ့သို႔ ေရာက္ရွိေနသျဖင့္ ယင္းတို႔ကို ရွင္းလင္းပစ္ရန္မွာ မျဖစ္နိုင္လွေပ။ ေလတိုက္ရာ အရပ္ဆီ သို႔ ေမ်ာပါသြားေလာက္ေအာင္ ေပါ့ပါးခ်င္တိုင္း ေပါ့ပါးကာ ကမၻာ့ေရျပင္အႏွံ့ အဆီးအတားမရွိ အခ်ိန္ ျပည့္ေရြ႕လ်ားေနၾက ေပသည္။
သို႔ျဖစ္ရာ ေနအလင္းေရာင္အားျဖင့္ ဓာတ္ၿပိဳကြဲမွုျဖစ္ျခင္းက ပလတ္စတစ္၏ ေဘးအႏၲရာယ္ ေပးနိုင္စြမ္း ကို ပို၍အားေကာင္းလာေစသကဲ့သို႔ ရွိသည္။ စြန္႔ပစ္ ပလတ္စတစ္တို႔သည္ တစ္စစီၿပိဳကြဲကာ အဏုၾကည့္ မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္မွသာ ျမင္နိုင္သည့္ အရြယ္အစားသို႔ ေရာက္ရွိသြားသည့္တိုင္ ေရျပင္ မ်ား၊ ကမ္းေျခမ်ား၊ ကမ္းရိုးတန္းမ်ား၊ ပင္လယ္ၾကမ္းျပင္မ်ားကို ညစ္ညမ္းေစကာ ေရေနသတၱဝါမ်ားႏွင့္ ပိုမႊားမ်ား၏ အစားခံရျခင္းမွတစ္ဆင့္ လူတို႔၏အစားအေသာက္ဆိုင္ရာ ဇီဝဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္အတြင္းသို႔ တိတ္တဆိတ္ဝင္ေရာက္ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္းကို မလႊဲမေရွာင္သာနိုင္ေအာင္ ျဖစ္လာ ရေပသည္။
အဆိပ္သင့္ေရျမႇုပ္
ပင္လယ္သမုဒၵရာေရျပင္ထက္တြင္ အစိတ္အစိတ္အမႊာမႊာ ၿပိဳကြဲေနေသာ ပလတ္စတစ္အမွုန္ အမႊားမ်ားသည္ ယင္းသို႔ ေမ်ာပါေနေသာ ပင္လယ္ေရျပင္မွ အျခားေသာ ညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစည္းကာ အစုအေဝးတစ္ရပ္ျဖစ္လာၿပီး ယင္းတို႔ ေမ်ာပါေနသည့္ ေရျပင္မွ အႏၲရာယ္ေပးနိုင္စြမ္း ရွိေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားကို စုပ္ယူျခင္းအားျဖင့္ ညစ္ညမ္းေသာ အဆိပ္သင့္ ေရျမႇုပ္မ်ားသဖြယ္ ျပဳမူလာ ၾကသည္။
ေရကို စုပ္ယူျခင္း မျပဳနိုင္သည့္ PCB (Polychlorinated Biphenyls) ႏွင့္ DDE (Dichlorodiphenyl Dichloro Ethylene) အစရွိသည့္ ေပ်ာက္ပ်က္နိုင္ခဲ့ေသာ ညစ္ညမ္းေအာ္ဂဲနစ္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား (Persistent Organic Pollutants-POPs) ကို စုပ္ယူသည္။ ယင္း POP တို႔တြင္ ပါရွိေသာ အဆိပ္အေတာက္သည္ ပင္လယ္ေရတြင္ေနသည္ထက္ ပလတ္စတစ္တြင္ေနျခင္းက အဆိပ္ ျပင္းအား အဆတစ္သန္းမၽွ တိုးပြားသည္။
တစ္နည္းဆိုရေသာ္ ေရမွ ပ်ံ႕ႏွံ့လာေသာ POP မ်ားသည္ ပလတ္စတစ္အမွုန္အမႊားတို႔၏ မ်က္ႏွာျပင္တြင္ စုေဝးကာ အဆိပ္စြမ္းအားျမင့္တက္လာၿပီး ပလတ္စတစ္သည္လည္း ကုန္းေျမတြင္ရွိစဥ္ ထက္ ပင္လယ္ေရျပင္တြင္ရွိျခင္းက အႏၲရာယ္ေပးနိုင္စြမ္း ပိုမိုႀကီးမားလာသည္ဟု ဆိုနိုင္မည္ျဖစ္သည္။
ပလတ္စတစ္ပစၥည္းသက္တမ္း
ပလတ္စတစ္သည္ အျပည့္အဝၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္းမရွိေသာ္လည္း ပ်မ္းမၽွအားျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာမွ ငါးရာအတြင္း ပ်က္စီးေလ့ရွိသည္။ Polyolethylene, Polypropylene အစရွိသည္တို႔ ကဲ့သို႔ေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းသုံး Polyolefin အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ တာရွည္ခံရန္အတြက္ အျခားဓာတု ေဗဒပစၥည္းမ်ား ထပ္ေဆာင္းထည့္ထားသျဖင့္ ထို႔ထက္မကပင္ သက္တမ္းၾကာျမင့္နိုင္ေပသည္။ ပလတ္ စတစ္ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုကို ေျမတြင္ ဇီဝျဖစ္စဥ္အရ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးေစရန္ ပုံစံထုတ္လုပ္တည္ ေဆာက္ ထားသည့္တိုင္ ယင္းတို႔၏ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ားက သဘာဝ၏တိုက္ဖ်က္နိုင္စြမ္းထက္ ပိုမိုျမင့္မား ေနသျဖင့္ သက္တမ္းႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္ရွိနိုင္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
Marine Conservancy ေခၚ ပင္လယ္ေရျပင္ထိန္း သိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕က ကမ္းရိုးတန္း ေရျပင္တြင္ အမ်ားဆုံးျမင္ေတြ႕ရေလ့ရွိသည့္ ပလတ္စတစ္ကုန္ပစၥည္းတို႔၏ ခန္႔မွန္းသက္တမ္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပေပးထားပါသည္။
ေရဝဲစီးေၾကာင္း
ေရဝဲစီးေၾကာင္း(Gyre) ဆိုသည္မွာ ဗဟိုမွတ္တစ္ခုကို အေျချပဳ၍ ဝဲလွည့္ေနေသာ အရြယ္ ပမာဏႀကီးမားသည့္ သမုဒၵရာေရစီးေၾကာင္းကို ဆိုလိုသည္။ ကမၻာ့ေျမာက္ျခမ္းရွိ ေရဝဲစီးေၾကာင္း တို႔သည္ နာရီလက္တံ လွည့္သည့္အတိုင္း ဝဲလွည့္ကာ ကမၻာ့ေတာင္ဘက္ျခမ္း ရွိ ေရဝဲစီးေၾကာင္းတို႔သည္ နာရီလက္တံလားရာႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ဝဲလွည့္သည္။ ေရဝဲစီးေၾကာင္းစုစုေပါင္းသည္ သမုဒၵရာအက်ယ္ အဝန္း၏ ၄၀ ရာခိုင္ႏွုန္းရွိၿပီး ကမၻာ့အက်ယ္အဝန္း၏ ၂၅ ရာခိုင္ႏွုန္းရွိသည္၊ ေရဝဲ စီးေၾကာင္းအားလုံး သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ထက္ရွိ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းအပိုင္းအစမ်ားကို ဝဲလွည့္ သယ္ေဆာင္စုေဝးေပး ၾကသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ အဓိကအားျဖင့္ အပူပိုင္းေဒသ၊ သမုဒၵရာေရဝဲစီးေၾကာင္း ငါးခုရွိသည္။ ယင္း တို႔မွာ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ ပစိဖိတ္အပူပိုင္းေရဝဲစီးေၾကာင္း၊ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ အတၱလန္တိတ္ အပူပိုင္း ေရဝဲစီးေၾကာင္း၊ အိႏၵိယသမုဒၵရာ အပူပိုင္းေရဝဲစီးေၾကာင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ေရဝဲစီးေၾကာင္းတို႔၏ သဘာဝ အရ ေျမာက္ပစိဖိတ္ေရဝဲစီးေၾကာင္းတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ Great Garbage Patch မ်ိဳးကို အျခားေသာ ေရဝဲစီးေၾကာင္းမ်ား တြင္လည္း ေတြ႕ရွိနိုင္မည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ရသည္။
ေရဝဲစီးေၾကာင္းတစ္ခု၏ အရြယ္အစားကို တိုင္းတာရန္ ခက္ခဲေသာ္လည္း ေျမာက္ပစိဖိတ္ အပူပိုင္းေရဝဲစီးေၾကာင္းသည္ အၾကမ္းအားျဖင့္ စတုရန္းမိုင္သန္းေပါင္း ခုနစ္သန္းမွ ကိုးသန္းမၽွအထိ ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။ စတုရန္းမိုင္ သုံးသန္းခန္႔က်ယ္ဝန္းသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ တစ္ဖက္တစ္စပ္တည္းေသာ ေျမအက်ယ္အဝန္း(အလာစကာျပည္နယ္ႏွင့္ ဟာဝိုင္ဟီကၽြန္းတို႔ မပါဝင္ပါ) ထက္၊ သုံးဆခန္႔က်ယ္ဝန္းသည္ဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ ခန္႔မွန္းနိုင္သည္။
စြန္႔ပစ္ပစၥည္းဒိုက္ပုံ
ေျမာက္ပစိဖိတ္အပူပိုင္းေရဝဲစီးေၾကာင္းရွိ Great Garbage Patch သည္ အေရွ႕ျခမ္းႏွင့္ အေနာက္ျခမ္းရွိ သီးျခားစီျဖစ္ေသာ ဒိုက္ပုံႏွစ္ခုကို ေပါင္းစည္းထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုဒိုက္ပုံႏွစ္ခုမွာ မိုင္ေပါင္းေျခာက္ေထာင္မၽွ ကြာေဝးကာ North Pacific Convergence Zone ေခၚ စႀကႍလမ္းေၾကာင္း ျဖင့္ သြယ္တန္းဆက္သြယ္ထားသည္။ အဆိုပါစႀကႍလမ္းေၾကာင္းကိုယ္ႏွိုက္ပင္လၽွင္ ပင္လယ္ေရျပင္ ေမ်ာပါသြားလာေနၾကေသာ ပလတ္စတစ္အက်ိဳး အပဲ့အစအနမ်ားစုေဝးရာဇုန္တစ္ခုျဖစ္သည္။
အေရွ႕ဘက္ျခမ္းပစိဖိတ္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းဒိုက္ပုံ (Eastern Pacific Garbage Patch) သည္ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဟာဝိုင္ယီ အၾကားတြင္ရွိၿပီး အေနာက္ဘက္ျခမ္းပစိဖိတ္စြန္႔ပစ္ ပစၥည္းဒိုက္ပုံ (Western Pcific Garbage Patch) သည္ ဟာဝိုင္ယီႏွင့္ ကယ္လီဖိုးနီးယားအၾကားတြင္ တည္ရွိသည္။ ေျမာက္ ပစိဖိတ္ေရဝဲစီးေၾကာင္း၏ လွည့္ပတ္မွုပုံစံအရ အာရွေဒသမွ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားကိုပင္ အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုေရျပင္ဆီသို႔ သယ္ေဆာင္လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
စြန္႔ပစ္ပစၥည္းဒိုက္ပုံဟု အမည္ေပးထားသည့္အတြက္ ပင္လယ္ေရျပင္ေပၚတြင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း အမ်ိဳးစုံတို႔၏ အစုအေဝးမ်ားကို အလြယ္တကူျမင္ေတြ႕နိုင္မည္ဟု လူအမ်ားက ထင္မွတ္ၾကေသာ္လည္း စင္စစ္တြင္ ယင္းတို႔၏ ထင္ျမင္ခ်က္မွာ ရာႏွုန္းျပည့္မွန္ကန္ျခင္း မရွိေပ။ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းဒိုက္ပုံရွိရာ ေရျပင္ေပၚတြင္ ႀကီးမားေသာ ပစၥည္းအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို အလြယ္တကူေတြ႕ျမင္နိုင္ေသာ္လည္း ယင္း ဒိုက္ပုံတို႔၏ ႀကီးမားလွေသာ အဓိကအစိတ္အပိုင္းမွာ ေရတြင္ေပၚနိုင္ေသာ ပလတ္စတစ္ေစ့ငယ္မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔သည္ သာမန္မ်က္ေစ့ျဖင့္ မျမင္ေတြ႕နိုင္ေလာက္ေအာင္ အရြယ္အစားေသးငယ္႐ုံ သာမက ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္တြင္ ရွိေနျခင္းမဟုတ္ဘဲ၊ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္မွ တစ္ဆယ္မီတာ ခန္႔အနက္အတြင္း စုဖြဲ႕တည္ရွိေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သုေတသနရလဒ္မ်ားအရ သိရွိရသည္။
ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္ျခင္းမ်ား
ပင္လယ္ေရျပင္အတြင္း စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားအနက္ အရြယ္အစားအႀကီးဆုံးအျဖစ္ ေတြ႕ရွိရေသာ ပစၥည္းမွာ စြန္႔ပစ္ငါးဖမ္းပိုက္မ်ားျဖစ္ၿပီး မိုင္ေထာင္ခ်ီ၍ ရွည္လ်ား တတ္ၾကသည္။ တေစၧပိုက္မ်ားဟု လည္း ေခၚဆိုၾကသည္။ စြန္႔ပစ္ငါးဖမ္းပိုက္မ်ားေၾကာင့္ ပင္လယ္ဖ်ံ၊ လင္းပိုင္၊ ပင္လယ္လိပ္၊ ငါးမန္း၊ ေရဝက္၊ မိေက်ာင္း၊ ပင္လယ္ေပ်ာ္ငွက္၊ ဂဏန္းႏွင့္အျခားေသာ ေရေနသတၱဝါတို႔၏ အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိခိုက္လ်က္ရွိသည္။ ပိုက္ကြန္အတြင္း ၿငိမိရာမွ ႐ုန္းထြက္မရဘဲ ဒဏ္ရာအနာတရျဖစ္ျခင္း၊ လွုပ္ရွားမွု မျပဳနိုင္ျခင္း စသည္တို႔အျပင္ ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္သို႔ ေလရွုရန္ တက္ေရာက္ရသည့္ ေရေနသတၱဝါ တို႔မွာလည္း အသက္ ရွုၾကပ္ျခင္းႏွင့္ ၾကဳံေတြ႕ရသည္။
အဆိပ္သင့္ေနေသာ ပလတ္စတစ္ေစ့မ်ားကို အစာအမွတ္ျဖင့္ စားေသာက္မိျခင္းအားျဖင့္လည္း ေဝလငါး၊ ပင္လယ္ဖ်ံစသည့္ ေရေနသတၱဝါမ်ားမွသည္ အဏုဇီဝပိုးမႊားမ်ားသာမက ကမ္းေျခတြင္ေနထိုင္ ေသာ ငွက္မ်ားသည္ပင္ အသက္ေသဆုံးၾကရသည္။ သုေတသနရလဒ္မ်ားအရ အနည္းဆုံးသက္ရွိမ်ိဳး စိတ္ေပါင္း ၂၆၇ မ်ိဳးမွာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္း၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွုခံစားေနရၿပီး၊ ေရေနသတၱဝါတစ္သိန္းခန္႔ ႏွင့္ သန္းခ်ီေသာ ငါးႏွင့္ငွက္တို႔မွာလည္း ႏွစ္စဥ္ေသဆုံး ေနၾကရေၾကာင္း သိရွိရသည္။
ပင္လယ္ျပင္အတြင္း ၿပိဳကြဲပ်က္စီးသည့္ ပလတ္စတစ္တို႔သည္ အနာဂတ္ကမၻာကို ညစ္ညမ္းေစ မည့္ ၿခိမ္းေျခာက္မွု အသစ္တစ္ရပ္ျဖစ္လာေနေၾကာင္း သုေတသနပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ Katsushiko Saido က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေရေနသတၱဝါတို႔ကို အသက္ အႏၲရာယ္က်ေရာက္ေစျခင္းမွသည္ လူတို႔၏ အစား အေသာက္ဆိုင္ရာ ဆင့္ကဲဇီဝျဖစ္စဥ္ (Food Chain) အေပၚတြင္လည္း ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ျဖစ္နိုင္ေခ်ကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရမည္ျဖစ္သည္။
Saido ၏ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ ေရျပင္တြင္ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးေသာ Polystyrene ပလတ္စတစ္တို႔က Bispherol A (BPA) ေခၚ ဓာတုပစၥည္းမ်ားကို ထုတ္လႊတ္သည္။ BPA သည္ ေရေနသတၱဝါတို႔၏ မ်ိဳးပြားစနစ္ကို ထိခိုက္ေစသည့္အျပင္ အဆိပ္အေတာက္လည္းျဖစ္ေစသည္။ အစား အစာမွ စြမ္းအင္အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲေပးေသာ Metabolism စနစ္ကိုလည္း ထိခိုက္ေစသည္။ Polystyrence ပလတ္စတစ္၏ မိုနိုမာသည္ ကင္ဆာျဖစ္ေစနိုင္ေသာ ဓာတ္ပစၥည္းျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိသည္။
ထို႔အျပင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခမ်ား ကမ္ရိုးတန္းမ်ား၊ ပင္လယ္ၾကမ္းခင္းမ်ားတို႔သည္လည္း ပလတ္ စတစ္စြန္႔ ပစ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ညစ္ညမ္းမွုျဖစ္သည့္အျပင္ ပင္လယ္ေရျပင္၏ ေဂဟစနစ္အေျပာင္း အလဲျဖစ္ျခင္း၊ သႏၲာေက်ာက္ေဆာင္မ်ားပ်က္စီးျခင္း အစရွိသည့္မ်ားစြာေသာ ဆိုးက်ိဳးတို႔လည္း သက္ေရာက္လ်က္ရွိသည္။
ပင္လယ္ျပင္ကို ညစ္ညမ္းေစသူမ်ား
ထိုမၽွအႏၲရာယ္မ်ားျပားလွေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္ စတစ္ပစၥည္းမ်ားကို ပင္လယ္ေရျပင္အတြင္းသို႔ အမ်ားဆုံးစြန္႔ပစ္ေနသည့္ နိုင္ငံေပါင္းႏွစ္ဆယ္စာရင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ၌ အာရွနိုင္ငံအမ်ားစုက ထိပ္ဆုံးမွ ပါဝင္လာသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။ အာရွငါးနိုင္ငံမွ ေကာင္းစြာစီမံခန္႔ခြဲျခင္းမျပဳနိုင္ဘဲ ပင္လယ္ေရျပင္ အတြင္းသို႔ စြန္႔ပစ္လ်က္ရွိသည့္ ပလတ္စတစ္တန္ခ်ိန္အေရအတြက္မွာ အျခားနိုင္ငံမ်ား၏ စုစုေပါင္း စြန္႔ပစ္မွုထက္ပင္ ပိုမိုမ်ား ျပားေနေပေသးသည္။
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ နိုင္ငံအလိုက္ စြန္႔ပစ္မွုစာရင္းကို ဇယား(၁)တြင္ ေလ့လာနိုင္ပါသည္။
သုေတသနစစ္တမ္းမ်ားအရ ကမၻာ့ပင္လယ္ေရျပင္သို႔ ေရာက္ရွိလ်က္ရွိေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ ပစၥည္းမ်ား၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ ကမၻာ့နိုင္ငံမ်ား၊ ျမစ္ႀကီး ဆယ္စင္းဆီမွ ဝင္ေရာက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ထိတ္လန္႔တုန္လွုပ္ဖြယ္ရာ သိရွိလာၾကၿပီး ထိုျမစ္ႀကီးဆယ္စင္းအနက္ ရွစ္စင္းမွာ အာရွနိုင္ငံမ်ား မွျဖစ္ေသာ တ႐ုတ္နိုင္ငံမွ ယန္စီျမစ္၊ အိႏၵိယနိုင္ငံမွ ဂဂၤါျမစ္၊ အင္ဒိုနီးရွား နိုင္ငံမွ ဘရန္တတ္စ္ျမစ္တို႔ အပါအဝင္ျဖစ္သည္။
အာရွနိုင္ငံမ်ား၏ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွု တားဆီးေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား
ပင္လယ္ျပင္အတြင္း မလိုလားအပ္ေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ား ေလၽွာ့ခ်နိုင္ေရးအတြက္ အာရွနိုင္ငံမ်ားစြာတို႔က ပလတ္စတစ္အိတ္သုံးစြဲမွု ပိတ္ပင္ျခင္း၊ အကန္႔အသတ္ျပဳျခင္းမ်ားျဖင့္ ေဆာင္ ရြက္လာေန ၾကၿပီျဖစ္သည္။
ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္မွု ထိပ္တန္းနိုင္ငံႏွစ္ဆယ္တြင္ ပါဝင္ေသာ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တို႔အပါအဝင္ ကေမၻာဒီးယား၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ထိုင္ဝမ္ အစရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ပလတ္ စတစ္အိတ္သုံးစြဲမွု ထိန္းခ်ဳပ္ေရးတားဆီးပိတ္ပင္ေရးမ်ားကို နည္းလမ္းမ်ိဳးစုံျဖင့္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အသိ ပညာေပးလွုံ႔ ေဆာ္ျခင္းမ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိၾကသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံသည္လည္း HDPF အမ်ိဳးအစား ပလတ္စတစ္အိတ္ပါးမ်ား ထုတ္လုပ္သုံးစြဲျခင္းကို တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားခဲ့ၿပီး ေပ်ာက္ပ်က္နိုင္ခဲေသာ ညစ္ညမ္းေအာ္ဂဲနစ္ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား (POPS) ဆိုင္ရာ နိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္သည့္ Stock-holm Convention တြင္ ပါဝင္လက္မွတ္ေရး ထိုးခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။
စေတာ့ဟုမ္းကြန္ဗင္းရွင္း
ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လူသားတို႔၏က်န္းမာေရးအား တစ္ကမၻာလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ ေခ်ာက္လွန္႔ လ်က္ရွိေသာ Persistent Organic Pollutants (POP) ေခၚ ေပ်ာက္ပ်က္နိုင္ခဲေသာ ညစ္ညမ္း ေအာ္ဂဲနစ္ဓာတုပစၥည္းမ်ား၏ ေဘးရန္မွ ကာကြယ္ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ စေတာ့ ဟုမ္းကြန္ဗင္းရွင္းကို ၂၀ဝ၁ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၂၂ ရက္ေန႔ တြင္ ဆြီဒင္နိုင္ငံ စေတာ့ဟုမ္းၿမိဳ႕၌ အတည္ျပဳခ်မွတ္ခဲ့သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံအေနျဖင့္ ၂၀ဝ၄ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၈) ရက္ေန႔တြင္ စေတာ့ဟုမ္းကြန္ဗင္းရွင္းအား ပါဝင္လက္ မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံအပါအဝင္ စေတာ့ဟုမ္း ကြန္ဗင္းရွင္းအဖြဲ႕ဝင္နိုင္ငံေပင္း ၁၈၀ ေက်ာ္ရွိသည္။
ထိုကြန္ဗင္းရွင္းက သတ္မွတ္ထုတ္ျပန္ထားေသာ POP အမ်ိဳးအစား ၂၈ မ်ိဳးတြင္ ပိုးသတ္ေဆး မ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းသုံးဓာတုေဗပစၥည္းမ်ား အဓိကပါဝင္သည္။ ထို POP မ်ားကို ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ သုံးစြဲျခင္း၊ တင္သြင္းျခင္း၊ တင္ပို႔ျခင္း မျပဳရန္ တားျမစ္ပိတ္ပင္ကာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းပေပ်ာက္သြား ေစရန္ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္သြားမည္ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ POP ၂၈ မ်ိဳးသည္ အဆိပ္အျပင္းစားမ်ား ျဖစ္သည့္အျပင္ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးရန္ မလြယ္ကူေသာ၊ တာရွည္ခံဓာတုပစၥည္းမ်ားျဖစ္ျခင္း၊ အဆီတြင္ေပ်ာ္ဝင္လြယ္ျခင္း၊ ေရစီးေၾကာင္းႏွင့္ ေလတိုက္ခတ္ျခင္းတို႔မွတစ္ဆင့္ မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ့ေရာက္ရွိနိုင္စြမ္းရွိျခင္းစေသာ ဂုဏ္သတၱိမ်ားရွိ ၾကသည္။ ကင္ဆာေရာဂါ အပါအဝင္ ေရာဂါႀကီးအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း ျဖစ္ေပၚေစ နိုင္သည္။
ေရစီးေၾကာင္းသယ္ေဆာင္ရာသို႔ပါသြားေသာ POP မ်ားသည္ ပလတ္စတစ္ေစ့မ်ား၏ စုပ္ယူမွု ျဖင့္ အဆိပ္ျပင္းအား အဆမတန္ပြားမ်ားကာ ေရေနသတၱဝါတို႔အေပၚ အသက္အႏၲရာယ္ႀကီးစြာ က်ေရာက္ေစနိုင္ေပသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ပင္လယ္ ေရျပင္သို႔ ပလတ္စတစ္ပစၥည္းစြန္႔ပစ္မွု အမ်ားဆုံးနိုင္ငံ ၂၀ အနက္အဆင့္ ၁၇ တြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္းခံရေသာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌လည္း ပလတ္စတစ္ သုံးစြဲမွုေလ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေနၿပီျဖစ္သည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ သန္႔ ျမန္မာအဖြဲ႕က ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွုအေၾကာင္း အသိပညာေပးျခင္း၊ ပလတ္စတစ္ေရဘူးမ်ားသုံးစြဲမွု ေလၽွာ့ခ်နိုင္ေရးအတြက္ ေရခ်မ္းစင္မ်ား တည္ ေဆာက္ေပးျခင္း အစရွိသည့္ လွုပ္ရွားမွုမ်ားကို အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္တင္ ေဆာင္ရြက္လာေနၿပီျဖစ္သည္။
လက္ရွိခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားရ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ စြန္႔ပစ္ ပလတ္စတစ္ပစၥည္းထြက္ရွိမွုမွာ ၿပီးခဲ့သည့္ ငါးႏွစ္တာကာလအတြင္း သုံးဆမၽွျမင့္တက္လာကာ ျမန္မာ့ေရစီးေၾကာင္းမ်ားအတြင္းသို႔ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း မ်ား ေန႔စဥ္ ဝင္ေရာက္မွုမွာ တန္ခ်ိန္ ၂၀ဝ ခန္႔အထိ ရွိေနၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း သိရွိရသည္။
ပလတ္စတစ္အသုံးျပဳမွုေလၽွာ့ခ်ေရးအႀကံျပဳခ်က္မ်ား
ပလတ္စတစ္အသုံးျပဳမွုေလၽွာ့ခ်ေရး အႀကံျပဳခ်က္ အမ်ားအျပားရွိသည့္အနက္ ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြရွိေသာ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ကို ေအာက္ပါ အတိုင္း ေရြးခ်ယ္ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
၁။ အေအးေသာက္ရာတြင္ ပလတ္စတစ္ပိုက္ (Starw)မ်ားကို အသုံးျပဳျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
၂။ တစ္ခါသုံးပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားကို အသုံးမျပဳပါ ႏွင့္။
၃။ ပီေကေခၚ Chewing Gum စားသုံးျခင္းမျပဳပါႏွင့္။
၄။ ပလတ္စတစ္ပုလင္းမ်ားအစား ကတ္ထူဘူးမ်ားျဖင့္ ထုပ္ပိုးေသာ ကုန္ပစၥည္းကို ေျပာင္းလဲ ဝယ္ယူပါ။
၅။ စားေသာက္ဖြယ္ရာဝယ္ယူရာ၌ ေဖာ့ဘူး၊ ေဖာ့ခြက္ ႏွင့္ ပလတ္စတစ္အိတ္အစားခ်ိဳင့္၊ ခြက္မ်ား ေျပာင္းလဲသုံးစြဲပါ။
၆။ ပလတ္စတစ္ကိုယ္ထည္ျဖင့္ျပဳလုပ္ေသာ ဂက္စ္ မီးျခစ္အစား သစ္သားမီးျခစ္ကို သုံးစြဲပါ။
၇။ ပလတ္စတစ္ပတ္ထားေသာ ေအးခဲသားမ်ားကို ဝယ္ယူျခင္းမျပဳပါႏွင့္။
၈။ အိမ္တြင္ ပလတ္စတစ္ခြက္ေယာက္ပစၥည္းမ်ား သုံးစြဲျခင္းမွေရွာင္ရွားပါ။
၉။ သစ္သီးမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ေဖ်ာ္ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ပလတ္စတစ္ဘူး အသုံးျပဳျခင္းကို ေရွာင္ရွားပါ။
၁၀။ ထမင္းဘူးကို ျပန္လည္အသုံးျပဳနိုင္ေသာ ခ်ိဳင့္၊ ခြက္တို႔ျဖင့္သာ အသုံးျပဳပါ။
၁၁။ တစ္ခါသုံး မုတ္ဆိတ္ရိတ္စက္မ်ားကို မသုံးပါႏွင့္။
တစ္ခါသုံးပလတ္စတစ္ပစၥည္းအေၾကာင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္
တစ္ခါသုံးပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ားသည္ အျမင္တြင္ မႀကီးက်ယ္ေသာ္လည္း မ်ားျပားလွေသာ ေန႔စဥ္စြန္႔ပစ္မွုက ကမၻာႀကီးအား ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိေသာ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွုအႏၲရာယ္ကို ႀကီးစြာအေထာက္အကူျပဳေနေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သိမွတ္ဖြယ္ရာ အခ်ိဳ႕ကို ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
၁။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း ကမၻာ့ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွုမွာ မက္ထရစ္တန္ခ်ိန္ ၃၃၅ သန္း အထိေရာက္ရွိခဲ့သည့္အနက္ ထက္ဝက္ခန္႔မွာ တစ္ခါသုံးပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂။ လူတို႔သည္ တစ္မိနစ္လၽွင္ ပလတ္စတစ္ဘူးေပါင္းတစ္သန္းမၽွ ဝယ္ယူသုံးစြဲေနၾကၿပီး ယင္းတို႔ အနက္ ၂၃ %ခန္႔သာ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္သုံးစြဲမွု (Recyle) ရွိသည္။
၃။ ကမၻာတစ္ဝန္းလုံးတြင္ ႏွစ္စဥ္ပလတ္စတစ္အိတ္ေလးထရီလီယံ (သန္းေပါင္းေလးသန္း)မၽွရွိၿပီး ယင္းတို႔အနက္ ၁ ရာခိုင္ႏွုန္းမၽွသာ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္သုံးစြဲမွုရွိသည္။
၄။ ကမၻာတစ္ဝန္းလုံး၌ အေအးပိုက္ (Straw) သုံးစြဲမွု မွာ တစ္ရက္လၽွင္ ငါးသိန္းခန္႔ရွိသည္။
၅။ တစ္ခါသုံးေဖာ့ခြက္သုံးစြဲမွုမွာ တစ္ႏွစ္လၽွင္ ၅၀ဝ ဘီလ်ံမၽွရွိသည္။ အဆိုပါေဖာ့ခြက္မ်ားသည္ ျပန္ လည္ထုတ္လုပ္သုံးစြဲျခင္း၊ လုံးဝျပဳလုပ္နိုင္ျခင္းမရွိပါ။ ေျမဖို႔ရာတြင္သာ အသုံးျပဳနိုင္ေသာ ေဖာ့ခြက္မ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ဝ မၽွအထိ မပ်က္မစီးတည္ရွိနိုင္သည္။
၆။ ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွု တိုးတက္လာသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ပလတ္စတစ္ကို ထုပ္ပိုး ကုန္ပစၥည္းအျဖစ္ အသုံးတြင္လာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ဖိုင္ဘာ မဟုတ္ ေသာ ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္မွု၏ ၄၂ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ ပလတ္စတစ္ထုပ္ပိုးကုန္ပစၥည္းမ်ားအတြက္ သာျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔အနက္မွ ၅၂ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ ယခုအခါ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ပစၥည္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိၿပီးျဖစ္သည္။
၇။ ပလတ္စတစ္ထုပ္ပိုးကုန္အျဖစ္ အသုံးျပဳရန္ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္မွုပမာဏ ၇၈ သန္းအနက္ ၃၂ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ ပင္လယ္သမုဒၵရာေရျပင္တြင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းအျဖစ္ ေရာက္ရွိသည္။ ဤသည္မွာ ပင္လယ္အတြင္းသို႔ တစ္မိနစ္လၽွင္ ထရပ္ကားတစ္စီးစာ စြန္႔ပစ္ျခင္းႏွင့္ညီမၽွသည္။ အဆိုပါႏွုန္း ထားသည္ ၂၀၃၀ ျပည့္ ႏွစ္တြင္ ႏွစ္ဆျမင့္တက္လာနိုင္မည္ျဖစ္ၿပီး ၂၀၅၀ ျပည့္ ႏွစ္တြင္ ေလးဆအထိ ျမင့္တက္လာနိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းရသည္။ ၂၀၅၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ပင္လယ္ေရျပင္၌ ငါးအေရအတြက္ထက္ ပလတ္စတစ္ကပိုမိုမ်ားျပားေနမည္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုနိုင္သည္။
၈။ တစ္ခါသုံးပလတ္စတစ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေသာ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွုထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ ေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံးေသာနည္းလမ္းမွာ လူတစ္ဦးခ်င္း၏ ပလတ္စတစ္သုံးစြဲမွု ေလၽွာ့ခ် ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
နိဂုံး
ပလတ္စတစ္၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမွာ လူတို႔ထင္မွတ္ထားသည္ထက္မ်ားစြာ ႀကီးမားေန ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကရၿပီး ကမၻာ့ပင္လယ္ေရျပင္ထက္မွ မိုင္ေထာင္ခ်ီရွည္လ်ားေသာ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္ ဒိုက္ပုံႀကီးမ်ားက ကမၻာ့နိုင္ငံအသီးသီမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုပင္ အံ့အား အသင့္ႀကီးသင့္ေစခဲ့ၿပီျဖစ္ သည္။
ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွုသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္လည္း တိုးပြားလာေနသည့္ ျပႆနာတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေနကာ နိုင္ငံေတာ္အစိုးရႏွင့္ ျပည္သူလူထုတို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေျဖရွင္းၾကရမည့္ ျပႆနာ တစ္ရပ္လည္းျဖစ္သည္။
ေနာင္လာမည့္ မ်ိဳးဆက္သစ္အတြက္ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမွုကင္းစင္ေသာ ကမၻာေျမခ်န္ထား နိုင္ေရးအတြက္ ျမန္မာနိုင္ငံသားတို႔သည္လည္း ကမၻာ့လူထုႏွင့္အတူ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ၾကရန္ ယေန႔ ပင္စတင္ ေဆာင္ရြက္လိုက္ၾကပါစို႔ဟု တိုက္တြန္းေရးသားေဖာ္ျပလိုက္ရပါသည္။
(မွတ္ခ်က္။ ။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသည့္ ပညာရပ္ဆိုင္ရာအသုံးအႏွုန္းအခ်ိဳ႕ကို ျမန္မာစာျဖင့္ ေရးသားေဖာ္ျပရာ၌ သက္ဆိုင္ရာပညာရပ္နယ္ပယ္မွ တရားဝင္အသုံးအႏွုန္းမ်ားကို ရွာေဖြရန္ လက္လွမ္းမမီသျဖင့္ ေဆာင္းပါးေရးသားသူ၏ အာေဘာ္ျဖင့္သာ ဘာသာျပန္ဆိုေရးသားထား ပါသည္။ သက္ဆိုင္ရာ ပညာရပ္နယ္ပယ္မွ တရားဝင္အသုံးအႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ေဝါဟာရအားျဖင့္ ကြဲလြဲ ေကာင္း ကြဲလြဲနိုင္မည္ျဖစ္ေသာ္လည္း အဓိပၸာယ္အႏွစ္သာရအားျဖင့္ ကြဲလြဲမွုမရွိနိုင္ပါေၾကာင္း ေဖာ္ၿပ အပ္ပါသည္။)
ရာျပည့္
Reference: 1) When the Mermaids Cry: The Great Plastic Tide by Claire Le Guern, Last Update in March 2018.
2) သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ညစ္ညမ္းမွုျဖစ္ေစၿပီး ၾကာရွည္စြာမေပ်ာက္မပ်က္ တည္ျမဲေနနိုင္သည့္ (Persistent Organic Pollutants -POPs)အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ။ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန၏ Facebook Post ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၆ ရက္။
3) Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants (Wikipedia)
4) Thant Myanmar: Grassroots Movement Fighting Against Plastic Pollution Myanmar internationaltv.com, May 31, 2018
5) Five Asian Countries Dump More Plastic into Oceans Than Anyone Else Combined; How You Can Help, Forbes Magazine, April 21,2018
6) Shocking Report reveals that 95% of Plastic Polluting the World’s Oceans Comes from just TEN Rivers including the Ganges and Niger by Shivali Best for Mailonline,11 October 2017.
7) Top 20 Countries Ranked by Mass of Mismanged Plastic Waste by Earth Day 2018, END PLASTIC POLLUTION
8) How Are Asian Countries Tackling Plastic Pollution? by Lainey Loh, Mar 30, 2018 ,Asian Correspondent
9) Fact Sheet: Single Use Plastics by Earth Network, Earth Day 2018, ENDPLASTIC POLLUTION
10) Scientists estimate total weight of Plastic floating in world’s Oceans: Nearly 269,000 tons of plastic pollution floating in the oceanby Science Daily, December 2014.
No comments:
Post a Comment