ဒီေန႔ မနက္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေယာမင္းႀကီးဇရပ္ စကားဝိုင္းတြင္ ကြ်န္ေတာ္ ေျပာၾကားခဲ့ေသာ မိန္႔ခြန္း (English below)
ျမန္မာ့အနာဂတ္
ေဒါက္တာသန္႔ျမင့္ဦး
ဇူလိုင္ ၈၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေၾကးေခတ္အေစာပိုင္းမွာ လယ္သမားေတြက စုေပါင္းၿပီး သူတို႔ရဲ႔ ပထမ ဦးဆံုးၿမိဳ႔ျပကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကတယ္။ ပိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကမၻာနဲ႔ စၿပီး ဆက္သြယ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၊ အစိုးရစနစ္၊ အႏုပညာ၊ သိပၸံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြကို တင္သြင္းလာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအိုင္ဒီယာေတြေၾကာင့္ပဲ သူတို႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ ၁၀၀၀ ေလာက္အၾကာမွာေတာ့ ပုဂံမွာ ဘုရင္နဲ႔ မွဴးႀကီးမတ္ရာေတြက လႈပ္ရွားရွင္သန္ေနတဲ့ ေဒသတြင္းမွာ အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔ အျပင္းအထန္ ႀကိဳး ပမ္းခဲ့ၾကတယ္။ ျပည္တြင္းနဲ႔ ျပည္ပက ဗဟုသုတေတြနဲ႔ ပံုစံေတြကို ေပါင္းစပ္ၿပီး ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ ၿမိဳ႔ျပကို တည္ေဆာက္ ဖန္တီးႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အလယ္ေခတ္သမိုင္းကာလမွာ အထင္ႀကီးခန္႔ညားဖြယ္ မင္းႏိုင္ငံငယ္တခု ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပင္ပကို ထိေတြ႔ၿပီး ကမၻာႀကီးကို တံခါးဖြင့္ ႀကိဳဆိုတဲ့အခါတိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံက အသိဉာဏ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရ ေရာ ရုပ္ဝတၳဳပိုင္းဆိုင္ရာအရပါ ႂကြယ္ဝဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေၾကာက္ရြံ႕တဲ့စိတ္နဲ႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယံုၾကည္မႈကင္းမဲ့စြာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ကိုယ့္ျပည္တြင္းကိုသာ အေလးေပးၾကည့္တဲ့အခါတိုင္း ႏိုင္ငံက ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မႈေတြ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက အခုအခါ အေရးေပၚအေျခအေန ေရာက္ေနပါၿပီ။ ျမန္မျပည္သူျပည္သားေတြအေနနဲ႕ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့ ဘဝ၊ ကမၻာေေပၚမွာ သူတို႔ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အဆင့္အတန္းကို အေလးအနက္ ျပန္လည္စဥ္းစားဖို႔ အခ်ိန္ပါ။ ႏိုင္ငံေရးမွာ က်ရႈံးျခင္းဟာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြ က်ရႈံးရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငဟာ ဇာတ္လမ္းအသစ္တစ္ပုဒ္ေရးဖို႔ လိုအပ္ေနသလို၊ အနာဂတ္ေမ ွ်ာ္မွန္းခ်က္ အသစ္စက္စက္တစ္ခု လိုအပ္ေနပါတယ္။ တကယ့္စိန္ေခၚမႈျပႆနာေတြကို အတူတကြပူးေပါင္းေျဖရွင္းၾကဖို႔ လူေတြကို ဆြဲေခၚႏုိင္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္မ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ လူဦးေရတစ္ဝက္ဟာ အသက္ ၃၀ ႏွစ္ေအာက္ပါ။ လူအမ်ားစုက သကၠရာဇ္ ၂၀၅၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ၊ ဒါမွမဟုတ္ ပိုလြန္ၿပီး ေနႏိုင္ၾကပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကမၻာႀကီးက လံုးဝမတူျခားနားတဲ့ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ေနမွာပါ။
ယေန႔အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ၾကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အႀကီးမားဆံုး ၿခိမ္းေျခာက္မႈကေတာ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့ ရာသီဥတုထဲကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းလို မၾကာခဏ ၾကံဳရပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အခ်ဳိ႔ေဒသေတြမွာ လူေနလို႔ မရႏိုင္တဲ့အထိ အပူျပင္းတာေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။ ဟိမဝႏၱာေတာင္တန္းမွာ ေရခဲေတြေပ်ာ္လို႔ အႀကီးအက်ယ္ မခန္႔မွန္းႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအဆနဲ႔ ေရလႊမ္းမိုးမႈေတြ ျဖစ္လာ ႏိုင္ပါတယ္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာမႈေၾကာင့္ ကမ္းရိုးတန္းေတြ ေရဖံုးလႊမ္းတာ၊ ေနာက္ဆံုး ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ေတာ္ ေရဖံုးလႊမ္းသြားတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈ အႀကီးအက်ယ္ ခံစားေနရတဲ့ ကမၻာ ႀကီးရဲ႔ အစိတ္အပိုင္းမွာ ေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ဒီလိုရုတ္ခ်ည္းနဲ႔ မေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ပံုစံေျပာင္းလဲျခင္းေတြေၾကာင့္ စိုက္ ပ်ဳိးေရးနဲ႔ စားနပ္ရိကၡာ လံုျခံဳေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈေတြက အတိုင္းအဆ မသိႏိုင္ေအာင္ပါပဲ။ လူေတြက သူတို႔ေနထိုင္ေနၾက ရာ ဘဝေတြ၊ ေနထိုင္ေနၾကရာ ေဒသေတြမွာ ေနဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ပါ။
က်ေနာ္တို႔ဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ တရွိန္တိုး အားေကာင္းလာေနတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံႀကီးရဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းအျဖစ္ ေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ တရုတ္ျပည္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ အလ်င္အျမန္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြက ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ ျဖစ္ၿပီး ဒီလုိပဲ ေရွ႕ဆက္လည္း ျဖစ္ေပၚေနပါလိမ့္မယ္။ အိမ္နီးခ်င္းကပ္လ်က္ တရုတ္ျပည္ရဲ႔အဆင္းရဲဆံုး ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ယူနန္ျပည္နယ္မွာေတာင္ ဆင္းရဲသားအေရအတြက္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅-ႏွစ္အတြင္း (လူဦးေရ ၄၃ သန္းအနက္) ၁၁ သန္းကေန ၆ သန္းကို က်ဆင္းလာခဲ့ပါတယ္။ အဆိုျပဳထားတဲ့ တရုတ္-ျမန္မာ စီးပြားေရးစၾကၤံလမ္းမႀကီးမွာ အကယ္၍ တစ္ဝက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက တရုတ္ရဲ႔ဝန္းက်င္ နယ္ေျမထဲကို နီးနီးကပ္ကပ္ ေပါင္းစည္းမိသြားမွာပါ။ စက္မႈဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးျဖစ္တဲ့ ဒါမွမဟုတ္ စက္မႈေခတ္ လြန္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ျမန္မာ့တံခါးဝကို ေရာက္ရွိလာျခင္းအတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ ၂ခုနဲ႔ မတူျခားနားစြာ လႊမ္းမိုးရႈပ္ေထြးမႈေတြနဲ႔ ၾကံဳရပါလိမ့္မယ္။
ကမၻာေပၚမွာ အျခားအေျပာင္းအလဲမ်ားကလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ဧရာမ လူသားေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ခုဆိုရင္ ျမန္မာျပည္မွ အပါအဝင္ စုစုေပါင္း ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်သူ ကမၻာေပၚမွာ သန္း ၂၅၀ ေလာက္ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ဒီအေျခအေနကပဲ အိမ္နဲ႔ မိမိကုိယ္ပုိင္ေနရာရဲ႕ သေဘာအဓိပၸါယ္ကို ေျပာင္းလဲလာေစပါတယ္။ သိပၸံပညာတိုးတက္မႈကလည္း သမိုင္းတေလွ်ာက္ မယွဥ္သာတဲ့ ႏႈန္းနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို အသြင္ေျပာင္းေစတဲ့ နည္းပညာေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဖန္တီးအသိဉာဏ္တု (AI) နဲ႔ မ်ဳိးရိုးဗီဇ နယ္ပယ္ေတြမွာပါ။ အသစ္ေသာ လံုျခံဳေရး ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြလည္း ၾကံဳေနရပါတယ္။ ဆိုင္ဘာစစ္ပြဲေတြကေန၊ လူအစုအျပဳံလိုက္ေသေၾကေစႏိုင္တ့ဲ လက္နက္မ်ားပါ ပါဝင္လာတဲ့ ဘက္မညီမွ်တဲ့ စစ္ပြဲေတြ၊ လူအမ်ားအျပားကို အလ်င္အျမန္ ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ကပ္ေရာဂါေတြ ရွိလာပါတယ္။ ယခုျဖစ္ေနတဲ့ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲေတြအေပၚ အဆင္သင့္ ရင္ဆိုင္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဘယ္ေနရာမွာမွ ရွိမေနေသးပါဘူး။
သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိုမင္းၾကေတာ့မွာပါ။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားကတည္းက ကမၻာႀကီးေပၚမွာ ကေလးေမြးဖြားမႈ အနိမ့္ဆံုးႏႈန္းကို ၾကံဳေနၾကရပါတယ္။ က်န္တဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရာစုႏွစ္အလယ္မွာ အိုမင္းသူ လူဦး ေရ အမ်ားအျပား ရွိလာပါမယ္။ က်န္တဲ့သူေတြနဲ႔ မတူတာက၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက မခ်မ္းသာခင္ အိုမင္းသြားၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသခ်ာတာက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၿမိဳ႔ျပျဖစ္ထြန္းမႈ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြအရ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းမွာ လူ ၅-၁၀ သန္းေလာက္က ရန္ကုန္နဲ႔ အျခားၿမိဳ႔ႀကီးေတြကို ေရႊ႔ေျပာင္းလာပါလိမ့္မယ္။ ၿမိဳ႔ျပဘဝေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ အနာဂတ္ကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔က တီထြင္ဖန္တီးမႈနဲ႔ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ေမာင္းႏွင္အားေတြနဲ႔ ေနခ်င္စဖြယ္ ၿမိဳ႔ျပကို ရမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ရာဇဝတ္မႈေတြ၊ လူမႈေရး မၿငိမ္မသက္မႈေတြနဲ႔ ဒုကၡဘံု ၿမိဳ႔ျပမ်ဳိးကို ရမွာလား ဆိုတာ ေရြးခ်ယ္ ရပါလိမ့္မယ္။
ခုလို စိန္ေခၚမႈျပႆနာေတြကို ျမန္မာျပည္သူေတြက သိရွိနားလည္ၿပီး ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း ၾကရပါလိမ့္မယ္။ အနာဂတ္အတြက္ လိုခ်င္တဲ့ ေျမာ္ျမင္ခ်က္ရွိဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈေတြၾကံဳရင္ လူထုေတြက ဘယ္မွာေနၾကမွာလဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ တရုတ္က အကုန္လႊမ္းမိုး သြားမွာလား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံလို ၿမိဳ႔ႀကီးေတြလို ျဖစ္လာမွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ၿမိဳ႔ငယ္ကေလးေတြ၊ ရြာေတြ ဆက္က်န္ေနဦး မွာလား။
စီးပြားေရးစနစ္က ဘယ္လိုျဖစ္မွာလဲ။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကေန တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ဘီလီယံ၊ သို႔မဟုတ္ ဂ်ီဒီပီရဲ႔ ၁၅% ေလာက္အထိ ဝင္ေငြရ ေနတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံလို ျဖစ္သင့္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားေတြနဲ႔ သူတို႔ အိမ္ျပန္ပို႔ေငြအေပၚ မွီခိုေနတဲ့ႏိုင္ငံလား။ အေရွ႔ေဒသက က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပံုစံအတိုင္း ျပည္ပပို႔ကုန္ အဓိကထုတ္လုပ္မႈ၊ စားသံုးသူ အေလးေပးေသာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ဖ်က္ဆီးမႈေတြနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေအာင္ လုပ္မွာလား။
ျပည္တြင္းကုမၸဏီႀကီး အခ်ိဳ႕က စီးပြားေရးကို ခ်ဳပ္ကိုင္လႊမ္းမိုးထားတာ ျမန္မာျပည္သူေတြက လိုခ်င္ၾကသလား။ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြက စီးပြားေရးမွာ အဓိကအခန္းက႑က ပါဝင္ေနတာမ်ဳိးလား။ ဒါမွမဟုတ္ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စားလုပ္ငန္းေတြကို အေျချပဳတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္မ်ဳိးလား။
ပိုလို႔ အေရးႀကီးတာက ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရးအရ တန္းတူညီမွ်မႈကို ဦးစားေပးမွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အႀကီးအက်ယ္ ကြာဟေနတဲ့အတိုင္း လက္ခံေနထိုင္ၾကမွာလား။
ဒီလိုကိစၥေတြက ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္ေတြ ဆံုးျဖတ္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပည္သူလူထုေတြက ဘယ္လိုအနာဂတ္ကို လိုခ်င္သလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။
လူထုေတြရဲ႔ ေန႔စဥ္ဘဝအေပၚ အႀကီးအက်ယ္သက္ေရာက္မယ့္ စီးပြားေရးအနာဂတ္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိပ္ေပ်ာ္ရင္း လမ္းေလွ်ာက္ေနလို႔ မရပါဘူး။ ဥပမာဆိုရရင္ အေရအတြက္ ေထာင္ခ်ီေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အငယ္စားေလးေတြက တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ဆို သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံသားႏွင့္ အျခားႏုိင္ငံသားခရီးသြား ဧည့္သည့္ေတြကို ဧည့္ခံေနတဲ့မႏၱေလးၿမိဳ႔ဟာ လူနည္းစုကထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့စက္မႈလုပ္ငန္း အနည္းငယ္နဲ႔ ယူနန္ကို ျပည္ပ ပို႔ကုန္ေတြတင္ပို႔မယ့္ မႏၱေလးၿမိဳ႕နဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ လံုး၀ကြဲျပားေနတာကို ေတြ႕ရမွာပါ။
၁၀၀% ေသခ်ာတာက အတိတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ မၾကာခင္အခ်ိန္အတြင္းမွာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့မွာပါ။
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ႏိုင္ငံေရးက အတိတ္က အကြဲအျပဲေတြအေပၚမွာ အတိတ္က ပံုေဖာ္ထားခဲ့တဲ့ အနာဂတ္ပံုရိပ္ေတြပၚမွာ အျမစ္တြယ္ေနတုန္းပါပဲ။
ဥပမာေျပာရရင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္စတဲ့ အေပၚမွာအေျခခံၿပီး ျဖစ္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြအၾကား အေခ်အတင္ျငင္းခုံမႈပါ။ အကယ္၍ ပိုလို႔ ပူေလာင္၊ ပိုလို႔စိုစြတ္ေနမယ့္ ကမၻာႀကီးေပၚရွိ ၿမိဳ႔ႀကီးအနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေျမာက္ျမားစြာေသာ လူေပါင္းစံု ေရာေထြးေနထိုင္ၾကရေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒါေတြက ဘယ္လိုအဓိပၸာယ္ရွိဦးမွာပါလဲ။
ျမန္မာေတြအဖို႔ အတိတ္ကာလက ယံုမွတ္မွားခ်က္ေတြနဲ႔ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈ၊ အတိတ္က မိမိဘာသာ ဖူလံုမႈ၊ သံုးမကုန္တဲ့ သယံဇာတေတြအေပၚကေန ေက်ာ္လြန္သင့္ပါၿပီ။ အင္မတန္အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့၊ ေသခ်ာေရရာမႈ မရွိလွတဲ့ အနာဂတ္က ခု လက္ထဲ ေရာက္ေနၿပီဆိုတာကို နားလည္သင့္ပါတယ္။
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကလည္း ႏိုးထသင့္ပါၿပီ။ အေရးေပၚအေျခအေန ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ၾကည့္သင့္ပါတယ္။
ျမန္မာေတြမွာ ဧရာမပိုင္ဆိုင္မႈေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေတြထင္ထားသလို မဟုတ္ပါဘူး။
အနာဂတ္ ကမၻာ့စီးပြားေရးက ျမန္မာေတြရဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔၊ သစ္၊ သတၱဳတြင္းထြက္ေတြကို လိုခ်င္မွလိုပါေတာ့မယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က ျမန္မာတို႔ရဲ႔ ေထြျပားတဲ့ယဥ္ေက်းမႈ၊ အံ့မခန္းတည္ရွိေနတဲ့ ဇီဝမ်ဳိးစံုကြဲျပားမႈ၊ ဗိသုကာလက္ရာ၊ အႏုပညာ၊ စာေပအေမြအႏွစ္၊ လက္က်န္သစ္ေတာေတြဆီက သစ္ပင္ပန္းမာန္ေတြ၊ တိရိစၦာန္ေတြ၊ ကမ္းရိုးတန္းေတြနဲ႔ ကၽြန္းေတြကို တန္ဖိုးထားၾကမွာပါ။ ျမန္မာေတြက လူအနည္းငယ္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာဖို႔အတြက္ အနာဂတ္မွာ တန္ဖိုးထား ၾကမယ့္အရာေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္ၾကမယ့္ အႏၱရာယ္လည္း ရွ္ိေနပါတယ္။
ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ ဒိြစံုရည္ရြယ္ခ်က္ ႏွစ္ခု ျပည့္ဝဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတာလည္း သေဘာေပါက္သင့္ပါတယ္။ ဒါေတြက ဒီမို ကေရစီနဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္ပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ အနာဂတ္စိန္ေခၚမႈေတြကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္မယ့္ စြမ္းရည္ေတြဟာ ေနရာ က႑တိုင္းမွာ ရွိရဲ႔လား သံသယျဖစ္စရာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၂၁ ရာစု ျပႆနာမ်ားရဲ႔ ေရွ႔ေမွာက္ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၂၀ ရာစုက အေျဖေတြနဲ႔ ျငင္းခံုံၾကတုန္းပါ။
ပိုလို႔ တီထြင္ဆန္းသစ္တဲ့ ေတြးေခၚမႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကို အတူတကြ စုစည္းႏိုင္မယ့္ ဇာတ္လမ္း အသစ္ေတြလည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။
လံုးဝေသခ်ာ ရွင္းလင္းတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အထီးက်န္ဖယ္က်ဥ္ေနထိုင္တာက အေျဖမဟုတ္ပါဘူး။ ဟိုေရွးအတိတ္ ေၾကးေခတ္က လယ္သမားေတြနဲ႔ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီၾကာၿပီျဖစ္တဲ့ ပုဂံကာလကလို ျမန္မာေတြက ေတြေဝဆိုင္းငံ့မေနပဲ ျပင္ပက ဗဟုသုတေတြကို လက္ခံသင့္ပါတယ္။ ပိုလို႔ ႀကီးက်ယ္စြာ၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈရွိစြာ ေတြးေခၚၾကဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုမွ မဟုတ္ရင္ လူေတြရဲ႔သက္တမ္းအတြင္းမွာပဲ ႏိုင္ငံက ေပ်ာက္ကြယ္ေကာင္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
About two thousand years ago, the earliest bronze-age farmers in Myanmar grouped together, built their first urban settlements, and began to connect with the wider world, importing Buddhism and new ideas about government, art, and science, ideas that transformed their societies. A thousand years later, at Bagan, kings and courts worked hard to be part of a dynamic region, synthesizing knowledge and styles from around the country and overseas, creating a sublime city and one of the most impressive little kingdoms of medieval times.
Whenever Myanmar has reached out and been open to the world, Myanmar has prospered intellectually as well as materially. Whenever Myanmar turned inwards, from fear or lack of confidence, the country has faced impoverishment and foreign conquest.
Myanmar is now in an emergency. The people of Myanmar must radically re-think the lives they want and their position in the world to come. The failure of politics is a failure of the imagination. Myanmar needs a completely new story, a new vision of the future. One that can bring everyone together to address collectively the real challenges to come.
Half of Myanmar’s population is under 30. The vast majority will live until 2050 or beyond. The world by then will be an entirely different place.
The biggest threat we face by far is climate change. We are entering into a time of extreme weather, more frequent cyclones like Nargis in 2008, scorching heat that will make parts of Myanmar uninhabitable, increased snow melt in the Himalayas that will cause flooding on an unprecedented scale, and rising sea levels that will inundate coastlines and eventually Yangon as well. We live in a part of the world that will be hit incredibly hard by climate change. The disruptions to agriculture and food security will be enormous. People will simply not be able to live as they are, where they are.
We also live next to a rapidly evolving China. The speed of transformation of China’s society is breathtaking and will almost certainly continue. Even in Yunnan next door, one of China’s poorest provinces, the number of poor has fallen from 13 (out of 43 million people) to just 6 million over the past five years. The proposed China-Myanmar Economic Corridor, if even half implemented, will integrate Myanmar tightly with China’s hinterland. The arrival of an industrialized or post-industrial China on Myanmar’s doorstep may overwhelm this country like nothing else over the past twenty centuries.
There are other, big global changes underway: Enormous flows of migrants around the planet, now numbering at least 250 million, including millions from Myanmar, overturning notions of home and belonging. And a pace of scientific progress unmatched in history, producing transformative technological change, especially in the areas of artificial intelligence and genetics. We see also new security threats, not least cyber-warfare, asymmetrical warfare linked to weapons of mass destruction, and the potential rapid spread of new pandemic diseases. Myanmar is nowhere near ready for the global transitions now taking place.
Myanmar will soon age quickly, having experienced one of the biggest falls in fertility in the world since the 1970s. Like the rest of ASEAN, Myanmar will have a large old population by mid-century; unlike most others, Myanmar may well become old before it gets rich.
Myanmar will also almost certainly urbanize, with a projected 5-10 million people moving to Yangon and other cities over the coming decade or so. Urban life may define the future of Myanmar: we may have livable cities that are the engines of creativity and productivity, or urban disaster areas that breed crime and social unrest.
Myanmar people need to understand and address these challenges. They need as well to have a vision for what they want.
Where should people live, as the climate changes and, perhaps, China looms over all? Should Myanmar have one big city (like Thailand) or several major cities? Or keep intact the countryside, with many small towns and villages?
What kind of economy should it have? Should it be like Thailand where tourism earns $50 billion a year and is 15% of GDP? Or be a county reliant on migration and remittances? Should it pursue the same growth model as the rest of Eastern Asia, with export-driven manufacturing, a culture of consumerism, and the destruction of much of the natural environment?
Does Myanmar want a few big local companies to grow and dominate the economy? Or foreign firms to have a major role in the economy and if so from where? Or create an economy based on small and medium sized businesses?
Most importantly, does Myanmar want to prioritize economic equality or accept being a society with big differences between the rich and the poor?
These are not decisions for experts. These are political decisions about what kind of future people want.
Myanmar should not sleep walk towards economic future that will have enormous consequences for daily life. A Mandalay for example that caters to millions of Chinese and other tourists is a year through thousands of small businesses will be entirely different from a Mandalay that is an industrial city, controlled by a handful of firms, exporting to Yunnan.
What is 100% certain is that the Myanmar of the past is fading away, quickly.
But the politics of Myanmar is still rooted in past divisions, past notions of the future.
Take for example, debates on inter-ethnic relations, long connected to ideas of autonomy and federalism. What will this mean if the vast majority of people are living mixed together in a few cities, in a hotter, wetter world?
Myanmar needs to get beyond its myths of past prosperity, past self-sufficiency, and endless natural resources, and understand that a very dangerous and uncertain future is now at hand
Myanmar politics needs to wake up and see that we are in an emergency situation
Myanmar also has big assets – but they are not what people think.
The future world economy may not want Myanmar’s natural gas, or timber, or minerals. But it may value Myanmar’s cultural diversity, it’s amazing bio-diversity, it’s architectural, artistic, and literary heritage, and the flora and fauna of its remaining forests, coastlines and islands. Myanmar runs the risk of destroying what will be valuable in future only to enrich a very few today.
Myanmar needs to realize too that it is reaching for two twin objectives – democracy and a free-market economy – at a time when the ability of either to help meet tomorrow’s challenges are increasingly everywhere in doubt. Myanmar is debating 20th century solutions when it is at the forefront of 21st century problems.
Far more innovative thinking is needed. And a new story to bring all the peoples of Myanmar together.
What is absolutely clear is that further international isolation is not an option. Like the bronze-age farmers of ancient times and Bagan a thousand years ago, Myanmar must now embrace outside knowledge without hesitation, think big, and think creatively. Otherwise, this country may, within people’s lifetime, disappear.
Thant Myint-U
8 July 2018
ျမန္မာ့အနာဂတ္
ေဒါက္တာသန္႔ျမင့္ဦး
ဇူလိုင္ ၈၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေၾကးေခတ္အေစာပိုင္းမွာ လယ္သမားေတြက စုေပါင္းၿပီး သူတို႔ရဲ႔ ပထမ ဦးဆံုးၿမိဳ႔ျပကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကတယ္။ ပိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကမၻာနဲ႔ စၿပီး ဆက္သြယ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၊ အစိုးရစနစ္၊ အႏုပညာ၊ သိပၸံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြကို တင္သြင္းလာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအိုင္ဒီယာေတြေၾကာင့္ပဲ သူတို႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ ၁၀၀၀ ေလာက္အၾကာမွာေတာ့ ပုဂံမွာ ဘုရင္နဲ႔ မွဴးႀကီးမတ္ရာေတြက လႈပ္ရွားရွင္သန္ေနတဲ့ ေဒသတြင္းမွာ အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔ အျပင္းအထန္ ႀကိဳး ပမ္းခဲ့ၾကတယ္။ ျပည္တြင္းနဲ႔ ျပည္ပက ဗဟုသုတေတြနဲ႔ ပံုစံေတြကို ေပါင္းစပ္ၿပီး ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ ၿမိဳ႔ျပကို တည္ေဆာက္ ဖန္တီးႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အလယ္ေခတ္သမိုင္းကာလမွာ အထင္ႀကီးခန္႔ညားဖြယ္ မင္းႏိုင္ငံငယ္တခု ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပင္ပကို ထိေတြ႔ၿပီး ကမၻာႀကီးကို တံခါးဖြင့္ ႀကိဳဆိုတဲ့အခါတိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံက အသိဉာဏ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရ ေရာ ရုပ္ဝတၳဳပိုင္းဆိုင္ရာအရပါ ႂကြယ္ဝဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေၾကာက္ရြံ႕တဲ့စိတ္နဲ႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယံုၾကည္မႈကင္းမဲ့စြာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ကိုယ့္ျပည္တြင္းကိုသာ အေလးေပးၾကည့္တဲ့အခါတိုင္း ႏိုင္ငံက ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မႈေတြ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက အခုအခါ အေရးေပၚအေျခအေန ေရာက္ေနပါၿပီ။ ျမန္မျပည္သူျပည္သားေတြအေနနဲ႕ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့ ဘဝ၊ ကမၻာေေပၚမွာ သူတို႔ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အဆင့္အတန္းကို အေလးအနက္ ျပန္လည္စဥ္းစားဖို႔ အခ်ိန္ပါ။ ႏိုင္ငံေရးမွာ က်ရႈံးျခင္းဟာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြ က်ရႈံးရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငဟာ ဇာတ္လမ္းအသစ္တစ္ပုဒ္ေရးဖို႔ လိုအပ္ေနသလို၊ အနာဂတ္ေမ ွ်ာ္မွန္းခ်က္ အသစ္စက္စက္တစ္ခု လိုအပ္ေနပါတယ္။ တကယ့္စိန္ေခၚမႈျပႆနာေတြကို အတူတကြပူးေပါင္းေျဖရွင္းၾကဖို႔ လူေတြကို ဆြဲေခၚႏုိင္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္မ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ လူဦးေရတစ္ဝက္ဟာ အသက္ ၃၀ ႏွစ္ေအာက္ပါ။ လူအမ်ားစုက သကၠရာဇ္ ၂၀၅၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ၊ ဒါမွမဟုတ္ ပိုလြန္ၿပီး ေနႏိုင္ၾကပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကမၻာႀကီးက လံုးဝမတူျခားနားတဲ့ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ေနမွာပါ။
ယေန႔အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ၾကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အႀကီးမားဆံုး ၿခိမ္းေျခာက္မႈကေတာ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့ ရာသီဥတုထဲကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းလို မၾကာခဏ ၾကံဳရပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အခ်ဳိ႔ေဒသေတြမွာ လူေနလို႔ မရႏိုင္တဲ့အထိ အပူျပင္းတာေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။ ဟိမဝႏၱာေတာင္တန္းမွာ ေရခဲေတြေပ်ာ္လို႔ အႀကီးအက်ယ္ မခန္႔မွန္းႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအဆနဲ႔ ေရလႊမ္းမိုးမႈေတြ ျဖစ္လာ ႏိုင္ပါတယ္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာမႈေၾကာင့္ ကမ္းရိုးတန္းေတြ ေရဖံုးလႊမ္းတာ၊ ေနာက္ဆံုး ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ေတာ္ ေရဖံုးလႊမ္းသြားတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈ အႀကီးအက်ယ္ ခံစားေနရတဲ့ ကမၻာ ႀကီးရဲ႔ အစိတ္အပိုင္းမွာ ေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ဒီလိုရုတ္ခ်ည္းနဲ႔ မေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ပံုစံေျပာင္းလဲျခင္းေတြေၾကာင့္ စိုက္ ပ်ဳိးေရးနဲ႔ စားနပ္ရိကၡာ လံုျခံဳေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈေတြက အတိုင္းအဆ မသိႏိုင္ေအာင္ပါပဲ။ လူေတြက သူတို႔ေနထိုင္ေနၾက ရာ ဘဝေတြ၊ ေနထိုင္ေနၾကရာ ေဒသေတြမွာ ေနဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ပါ။
က်ေနာ္တို႔ဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ တရွိန္တိုး အားေကာင္းလာေနတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံႀကီးရဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းအျဖစ္ ေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ တရုတ္ျပည္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ အလ်င္အျမန္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြက ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ ျဖစ္ၿပီး ဒီလုိပဲ ေရွ႕ဆက္လည္း ျဖစ္ေပၚေနပါလိမ့္မယ္။ အိမ္နီးခ်င္းကပ္လ်က္ တရုတ္ျပည္ရဲ႔အဆင္းရဲဆံုး ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ယူနန္ျပည္နယ္မွာေတာင္ ဆင္းရဲသားအေရအတြက္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅-ႏွစ္အတြင္း (လူဦးေရ ၄၃ သန္းအနက္) ၁၁ သန္းကေန ၆ သန္းကို က်ဆင္းလာခဲ့ပါတယ္။ အဆိုျပဳထားတဲ့ တရုတ္-ျမန္မာ စီးပြားေရးစၾကၤံလမ္းမႀကီးမွာ အကယ္၍ တစ္ဝက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက တရုတ္ရဲ႔ဝန္းက်င္ နယ္ေျမထဲကို နီးနီးကပ္ကပ္ ေပါင္းစည္းမိသြားမွာပါ။ စက္မႈဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးျဖစ္တဲ့ ဒါမွမဟုတ္ စက္မႈေခတ္ လြန္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ျမန္မာ့တံခါးဝကို ေရာက္ရွိလာျခင္းအတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ ၂ခုနဲ႔ မတူျခားနားစြာ လႊမ္းမိုးရႈပ္ေထြးမႈေတြနဲ႔ ၾကံဳရပါလိမ့္မယ္။
ကမၻာေပၚမွာ အျခားအေျပာင္းအလဲမ်ားကလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ဧရာမ လူသားေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်ေနထိုင္မႈေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ခုဆိုရင္ ျမန္မာျပည္မွ အပါအဝင္ စုစုေပါင္း ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်သူ ကမၻာေပၚမွာ သန္း ၂၅၀ ေလာက္ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ဒီအေျခအေနကပဲ အိမ္နဲ႔ မိမိကုိယ္ပုိင္ေနရာရဲ႕ သေဘာအဓိပၸါယ္ကို ေျပာင္းလဲလာေစပါတယ္။ သိပၸံပညာတိုးတက္မႈကလည္း သမိုင္းတေလွ်ာက္ မယွဥ္သာတဲ့ ႏႈန္းနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို အသြင္ေျပာင္းေစတဲ့ နည္းပညာေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဖန္တီးအသိဉာဏ္တု (AI) နဲ႔ မ်ဳိးရိုးဗီဇ နယ္ပယ္ေတြမွာပါ။ အသစ္ေသာ လံုျခံဳေရး ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြလည္း ၾကံဳေနရပါတယ္။ ဆိုင္ဘာစစ္ပြဲေတြကေန၊ လူအစုအျပဳံလိုက္ေသေၾကေစႏိုင္တ့ဲ လက္နက္မ်ားပါ ပါဝင္လာတဲ့ ဘက္မညီမွ်တဲ့ စစ္ပြဲေတြ၊ လူအမ်ားအျပားကို အလ်င္အျမန္ ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ကပ္ေရာဂါေတြ ရွိလာပါတယ္။ ယခုျဖစ္ေနတဲ့ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲေတြအေပၚ အဆင္သင့္ ရင္ဆိုင္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဘယ္ေနရာမွာမွ ရွိမေနေသးပါဘူး။
သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိုမင္းၾကေတာ့မွာပါ။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားကတည္းက ကမၻာႀကီးေပၚမွာ ကေလးေမြးဖြားမႈ အနိမ့္ဆံုးႏႈန္းကို ၾကံဳေနၾကရပါတယ္။ က်န္တဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရာစုႏွစ္အလယ္မွာ အိုမင္းသူ လူဦး ေရ အမ်ားအျပား ရွိလာပါမယ္။ က်န္တဲ့သူေတြနဲ႔ မတူတာက၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက မခ်မ္းသာခင္ အိုမင္းသြားၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသခ်ာတာက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၿမိဳ႔ျပျဖစ္ထြန္းမႈ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြအရ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းမွာ လူ ၅-၁၀ သန္းေလာက္က ရန္ကုန္နဲ႔ အျခားၿမိဳ႔ႀကီးေတြကို ေရႊ႔ေျပာင္းလာပါလိမ့္မယ္။ ၿမိဳ႔ျပဘဝေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ အနာဂတ္ကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔က တီထြင္ဖန္တီးမႈနဲ႔ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ေမာင္းႏွင္အားေတြနဲ႔ ေနခ်င္စဖြယ္ ၿမိဳ႔ျပကို ရမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ရာဇဝတ္မႈေတြ၊ လူမႈေရး မၿငိမ္မသက္မႈေတြနဲ႔ ဒုကၡဘံု ၿမိဳ႔ျပမ်ဳိးကို ရမွာလား ဆိုတာ ေရြးခ်ယ္ ရပါလိမ့္မယ္။
ခုလို စိန္ေခၚမႈျပႆနာေတြကို ျမန္မာျပည္သူေတြက သိရွိနားလည္ၿပီး ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း ၾကရပါလိမ့္မယ္။ အနာဂတ္အတြက္ လိုခ်င္တဲ့ ေျမာ္ျမင္ခ်က္ရွိဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈေတြၾကံဳရင္ လူထုေတြက ဘယ္မွာေနၾကမွာလဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ တရုတ္က အကုန္လႊမ္းမိုး သြားမွာလား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံလို ၿမိဳ႔ႀကီးေတြလို ျဖစ္လာမွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ၿမိဳ႔ငယ္ကေလးေတြ၊ ရြာေတြ ဆက္က်န္ေနဦး မွာလား။
စီးပြားေရးစနစ္က ဘယ္လိုျဖစ္မွာလဲ။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကေန တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ဘီလီယံ၊ သို႔မဟုတ္ ဂ်ီဒီပီရဲ႔ ၁၅% ေလာက္အထိ ဝင္ေငြရ ေနတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံလို ျဖစ္သင့္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားေတြနဲ႔ သူတို႔ အိမ္ျပန္ပို႔ေငြအေပၚ မွီခိုေနတဲ့ႏိုင္ငံလား။ အေရွ႔ေဒသက က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပံုစံအတိုင္း ျပည္ပပို႔ကုန္ အဓိကထုတ္လုပ္မႈ၊ စားသံုးသူ အေလးေပးေသာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ဖ်က္ဆီးမႈေတြနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေအာင္ လုပ္မွာလား။
ျပည္တြင္းကုမၸဏီႀကီး အခ်ိဳ႕က စီးပြားေရးကို ခ်ဳပ္ကိုင္လႊမ္းမိုးထားတာ ျမန္မာျပည္သူေတြက လိုခ်င္ၾကသလား။ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြက စီးပြားေရးမွာ အဓိကအခန္းက႑က ပါဝင္ေနတာမ်ဳိးလား။ ဒါမွမဟုတ္ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စားလုပ္ငန္းေတြကို အေျချပဳတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္မ်ဳိးလား။
ပိုလို႔ အေရးႀကီးတာက ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရးအရ တန္းတူညီမွ်မႈကို ဦးစားေပးမွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အႀကီးအက်ယ္ ကြာဟေနတဲ့အတိုင္း လက္ခံေနထိုင္ၾကမွာလား။
ဒီလိုကိစၥေတြက ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္ေတြ ဆံုးျဖတ္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပည္သူလူထုေတြက ဘယ္လိုအနာဂတ္ကို လိုခ်င္သလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။
လူထုေတြရဲ႔ ေန႔စဥ္ဘဝအေပၚ အႀကီးအက်ယ္သက္ေရာက္မယ့္ စီးပြားေရးအနာဂတ္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိပ္ေပ်ာ္ရင္း လမ္းေလွ်ာက္ေနလို႔ မရပါဘူး။ ဥပမာဆိုရရင္ အေရအတြက္ ေထာင္ခ်ီေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အငယ္စားေလးေတြက တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ဆို သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံသားႏွင့္ အျခားႏုိင္ငံသားခရီးသြား ဧည့္သည့္ေတြကို ဧည့္ခံေနတဲ့မႏၱေလးၿမိဳ႔ဟာ လူနည္းစုကထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့စက္မႈလုပ္ငန္း အနည္းငယ္နဲ႔ ယူနန္ကို ျပည္ပ ပို႔ကုန္ေတြတင္ပို႔မယ့္ မႏၱေလးၿမိဳ႕နဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ လံုး၀ကြဲျပားေနတာကို ေတြ႕ရမွာပါ။
၁၀၀% ေသခ်ာတာက အတိတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ မၾကာခင္အခ်ိန္အတြင္းမွာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့မွာပါ။
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ႏိုင္ငံေရးက အတိတ္က အကြဲအျပဲေတြအေပၚမွာ အတိတ္က ပံုေဖာ္ထားခဲ့တဲ့ အနာဂတ္ပံုရိပ္ေတြပၚမွာ အျမစ္တြယ္ေနတုန္းပါပဲ။
ဥပမာေျပာရရင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္စတဲ့ အေပၚမွာအေျခခံၿပီး ျဖစ္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြအၾကား အေခ်အတင္ျငင္းခုံမႈပါ။ အကယ္၍ ပိုလို႔ ပူေလာင္၊ ပိုလို႔စိုစြတ္ေနမယ့္ ကမၻာႀကီးေပၚရွိ ၿမိဳ႔ႀကီးအနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေျမာက္ျမားစြာေသာ လူေပါင္းစံု ေရာေထြးေနထိုင္ၾကရေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒါေတြက ဘယ္လိုအဓိပၸာယ္ရွိဦးမွာပါလဲ။
ျမန္မာေတြအဖို႔ အတိတ္ကာလက ယံုမွတ္မွားခ်က္ေတြနဲ႔ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈ၊ အတိတ္က မိမိဘာသာ ဖူလံုမႈ၊ သံုးမကုန္တဲ့ သယံဇာတေတြအေပၚကေန ေက်ာ္လြန္သင့္ပါၿပီ။ အင္မတန္အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့၊ ေသခ်ာေရရာမႈ မရွိလွတဲ့ အနာဂတ္က ခု လက္ထဲ ေရာက္ေနၿပီဆိုတာကို နားလည္သင့္ပါတယ္။
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကလည္း ႏိုးထသင့္ပါၿပီ။ အေရးေပၚအေျခအေန ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ၾကည့္သင့္ပါတယ္။
ျမန္မာေတြမွာ ဧရာမပိုင္ဆိုင္မႈေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေတြထင္ထားသလို မဟုတ္ပါဘူး။
အနာဂတ္ ကမၻာ့စီးပြားေရးက ျမန္မာေတြရဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔၊ သစ္၊ သတၱဳတြင္းထြက္ေတြကို လိုခ်င္မွလိုပါေတာ့မယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က ျမန္မာတို႔ရဲ႔ ေထြျပားတဲ့ယဥ္ေက်းမႈ၊ အံ့မခန္းတည္ရွိေနတဲ့ ဇီဝမ်ဳိးစံုကြဲျပားမႈ၊ ဗိသုကာလက္ရာ၊ အႏုပညာ၊ စာေပအေမြအႏွစ္၊ လက္က်န္သစ္ေတာေတြဆီက သစ္ပင္ပန္းမာန္ေတြ၊ တိရိစၦာန္ေတြ၊ ကမ္းရိုးတန္းေတြနဲ႔ ကၽြန္းေတြကို တန္ဖိုးထားၾကမွာပါ။ ျမန္မာေတြက လူအနည္းငယ္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာဖို႔အတြက္ အနာဂတ္မွာ တန္ဖိုးထား ၾကမယ့္အရာေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္ၾကမယ့္ အႏၱရာယ္လည္း ရွ္ိေနပါတယ္။
ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ ဒိြစံုရည္ရြယ္ခ်က္ ႏွစ္ခု ျပည့္ဝဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတာလည္း သေဘာေပါက္သင့္ပါတယ္။ ဒါေတြက ဒီမို ကေရစီနဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္ပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ အနာဂတ္စိန္ေခၚမႈေတြကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္မယ့္ စြမ္းရည္ေတြဟာ ေနရာ က႑တိုင္းမွာ ရွိရဲ႔လား သံသယျဖစ္စရာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၂၁ ရာစု ျပႆနာမ်ားရဲ႔ ေရွ႔ေမွာက္ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၂၀ ရာစုက အေျဖေတြနဲ႔ ျငင္းခံုံၾကတုန္းပါ။
ပိုလို႔ တီထြင္ဆန္းသစ္တဲ့ ေတြးေခၚမႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကို အတူတကြ စုစည္းႏိုင္မယ့္ ဇာတ္လမ္း အသစ္ေတြလည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။
လံုးဝေသခ်ာ ရွင္းလင္းတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အထီးက်န္ဖယ္က်ဥ္ေနထိုင္တာက အေျဖမဟုတ္ပါဘူး။ ဟိုေရွးအတိတ္ ေၾကးေခတ္က လယ္သမားေတြနဲ႔ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီၾကာၿပီျဖစ္တဲ့ ပုဂံကာလကလို ျမန္မာေတြက ေတြေဝဆိုင္းငံ့မေနပဲ ျပင္ပက ဗဟုသုတေတြကို လက္ခံသင့္ပါတယ္။ ပိုလို႔ ႀကီးက်ယ္စြာ၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈရွိစြာ ေတြးေခၚၾကဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုမွ မဟုတ္ရင္ လူေတြရဲ႔သက္တမ္းအတြင္းမွာပဲ ႏိုင္ငံက ေပ်ာက္ကြယ္ေကာင္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
About two thousand years ago, the earliest bronze-age farmers in Myanmar grouped together, built their first urban settlements, and began to connect with the wider world, importing Buddhism and new ideas about government, art, and science, ideas that transformed their societies. A thousand years later, at Bagan, kings and courts worked hard to be part of a dynamic region, synthesizing knowledge and styles from around the country and overseas, creating a sublime city and one of the most impressive little kingdoms of medieval times.
Whenever Myanmar has reached out and been open to the world, Myanmar has prospered intellectually as well as materially. Whenever Myanmar turned inwards, from fear or lack of confidence, the country has faced impoverishment and foreign conquest.
Myanmar is now in an emergency. The people of Myanmar must radically re-think the lives they want and their position in the world to come. The failure of politics is a failure of the imagination. Myanmar needs a completely new story, a new vision of the future. One that can bring everyone together to address collectively the real challenges to come.
Half of Myanmar’s population is under 30. The vast majority will live until 2050 or beyond. The world by then will be an entirely different place.
The biggest threat we face by far is climate change. We are entering into a time of extreme weather, more frequent cyclones like Nargis in 2008, scorching heat that will make parts of Myanmar uninhabitable, increased snow melt in the Himalayas that will cause flooding on an unprecedented scale, and rising sea levels that will inundate coastlines and eventually Yangon as well. We live in a part of the world that will be hit incredibly hard by climate change. The disruptions to agriculture and food security will be enormous. People will simply not be able to live as they are, where they are.
We also live next to a rapidly evolving China. The speed of transformation of China’s society is breathtaking and will almost certainly continue. Even in Yunnan next door, one of China’s poorest provinces, the number of poor has fallen from 13 (out of 43 million people) to just 6 million over the past five years. The proposed China-Myanmar Economic Corridor, if even half implemented, will integrate Myanmar tightly with China’s hinterland. The arrival of an industrialized or post-industrial China on Myanmar’s doorstep may overwhelm this country like nothing else over the past twenty centuries.
There are other, big global changes underway: Enormous flows of migrants around the planet, now numbering at least 250 million, including millions from Myanmar, overturning notions of home and belonging. And a pace of scientific progress unmatched in history, producing transformative technological change, especially in the areas of artificial intelligence and genetics. We see also new security threats, not least cyber-warfare, asymmetrical warfare linked to weapons of mass destruction, and the potential rapid spread of new pandemic diseases. Myanmar is nowhere near ready for the global transitions now taking place.
Myanmar will soon age quickly, having experienced one of the biggest falls in fertility in the world since the 1970s. Like the rest of ASEAN, Myanmar will have a large old population by mid-century; unlike most others, Myanmar may well become old before it gets rich.
Myanmar will also almost certainly urbanize, with a projected 5-10 million people moving to Yangon and other cities over the coming decade or so. Urban life may define the future of Myanmar: we may have livable cities that are the engines of creativity and productivity, or urban disaster areas that breed crime and social unrest.
Myanmar people need to understand and address these challenges. They need as well to have a vision for what they want.
Where should people live, as the climate changes and, perhaps, China looms over all? Should Myanmar have one big city (like Thailand) or several major cities? Or keep intact the countryside, with many small towns and villages?
What kind of economy should it have? Should it be like Thailand where tourism earns $50 billion a year and is 15% of GDP? Or be a county reliant on migration and remittances? Should it pursue the same growth model as the rest of Eastern Asia, with export-driven manufacturing, a culture of consumerism, and the destruction of much of the natural environment?
Does Myanmar want a few big local companies to grow and dominate the economy? Or foreign firms to have a major role in the economy and if so from where? Or create an economy based on small and medium sized businesses?
Most importantly, does Myanmar want to prioritize economic equality or accept being a society with big differences between the rich and the poor?
These are not decisions for experts. These are political decisions about what kind of future people want.
Myanmar should not sleep walk towards economic future that will have enormous consequences for daily life. A Mandalay for example that caters to millions of Chinese and other tourists is a year through thousands of small businesses will be entirely different from a Mandalay that is an industrial city, controlled by a handful of firms, exporting to Yunnan.
What is 100% certain is that the Myanmar of the past is fading away, quickly.
But the politics of Myanmar is still rooted in past divisions, past notions of the future.
Take for example, debates on inter-ethnic relations, long connected to ideas of autonomy and federalism. What will this mean if the vast majority of people are living mixed together in a few cities, in a hotter, wetter world?
Myanmar needs to get beyond its myths of past prosperity, past self-sufficiency, and endless natural resources, and understand that a very dangerous and uncertain future is now at hand
Myanmar politics needs to wake up and see that we are in an emergency situation
Myanmar also has big assets – but they are not what people think.
The future world economy may not want Myanmar’s natural gas, or timber, or minerals. But it may value Myanmar’s cultural diversity, it’s amazing bio-diversity, it’s architectural, artistic, and literary heritage, and the flora and fauna of its remaining forests, coastlines and islands. Myanmar runs the risk of destroying what will be valuable in future only to enrich a very few today.
Myanmar needs to realize too that it is reaching for two twin objectives – democracy and a free-market economy – at a time when the ability of either to help meet tomorrow’s challenges are increasingly everywhere in doubt. Myanmar is debating 20th century solutions when it is at the forefront of 21st century problems.
Far more innovative thinking is needed. And a new story to bring all the peoples of Myanmar together.
What is absolutely clear is that further international isolation is not an option. Like the bronze-age farmers of ancient times and Bagan a thousand years ago, Myanmar must now embrace outside knowledge without hesitation, think big, and think creatively. Otherwise, this country may, within people’s lifetime, disappear.
Thant Myint-U
8 July 2018
No comments:
Post a Comment