5S သို႔မဟုတ္ ဂ်ပန္ပံုစံ လုပ္ငန္းခြင္စီမံခန္႔ခြဲမႈနည္းစနစ္

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းကာလတြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသည္ စက္မႈေခတ္ ႏိုင္ငံျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး အတြက္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ စီမံခန္႔ခြဲမႈ နည္းစနစ္မ်ားကို တိုက္႐ိုက္အသံုးမျပဳဘဲ၊ မိမိႏိုင္ငံ၏ အေျခအေန၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ ဂ်ပန္ပံုစံစီမံခန္႔ခြဲမူ (Japanese Style Management ) ကိုအသံုးျပဳခဲ့သည္။  ၄င္းတို႔၏ စီမံခန္႔ခြဲမူနည္းစနစ္မ်ား (Management Techniques) တြင္ ထင္ရွားေသာ စနစ္တစ္ခုမွာ 5S၊ သို႔မဟုတ္ ဂ်ပန္ပံုစံလုပ္ငန္းခြင္ စီမံခန္႔ခြဲမႈနည္းစနစ္ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ အဆိုပါ နည္းစနစ္ကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ သာမကျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ တျခားႏိုင္ငံမ်ား တြင္လည္း လက္ေတြ႕အသံုးျပဳေနၾကၿပီး၊ ေအာင္ျမင္မူ ရရွိေနေၾကာင္းေတြ႕ရ သည္။


5S ၊ သို႔မဟုတ္ ဂ်ပန္ပံုစံလုပ္ငန္း ခြင္စီမံခန္႔ခြဲမႈ နည္းစနစ္သည္ ဂ်ပန္တို႔၏စီမံ ခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ အေျခခံမ်ား (Management Foundation) မ်ားအနက္မွ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ က်န္ႏွစ္ခုမွာ လူ႔စြမ္းအားစီမံခန္႔ခြဲမႈ (Human Resource Management) ႏွင့္ျမင္သာေသာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ (Visual Management)  တို႔ျဖစ္ သည္။ ထိုသို႔ေသာ စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ အေျခခံေကာင္းမ်ားရွိမွသာလွ်င္ စီးပြားေရး ေလာကတြင္ ရင္ဆိုင္ ႀကံဳေတြ႕ရမည့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ စိန္ေခၚ ခ်က္မ်ား (Management Challenges) မ်ားကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဂ်ပန္လူ မ်ိဳးမ်ား ယံုၾကည္ၾကသည္။

5S ကိုေဆာင္ရြက္ရေသာ ရည္မွန္း ခ်က္မ်ားမွာ-

၁။ လုပ္ငန္းစြမ္းေဆာင္ရည္ ပိုမိုေကာင္း မြန္လာေစရန္

၂။ ကုန္ပစၥည္းေစာင့္ဆိုင္းခ်ိန္ ပိုမိုတိုေတာင္းေစရန္ႏွင့္ ပို႔ေဆာင္ေပးရမည့္္ အခ်ိန္ဇယားအတိုင္းအခ်ိန္မီ ပို႔ေဆာင္ ႏိုင္ရန္

၃။ ကုန္လက္က်န္သိုေလွာင္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္

၄။ အရည္အေသြး ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစရန္

၅။ စက္ပစၥည္းကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစႏိုင္ေသာ အေႏွာင့္အယွက္၊ အတားအဆီး မ်ားကိုဖယ္ရွားရန္

၆။ လံုၿခံဳစိတ္ခ်မႈရွိေစရန္

၇။ ကုန္က်စရိတ္ေလွ်ာ့ခ်ရန္

၈။ အလုပ္သမားမ်ား၏ အသင္းအဖြဲ႕စိတ္ဓာတ္ကို ျမႇင့္တင္ေပးရန္ႏွင့္

၉။ ကုမၸဏီ၊ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္း၏ ပံုရိပ္ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစရန္တို႔ျဖစ္ သည္။


5S ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မည္ ဆိုလွ်င္ ပစ္မွတ္ထား (Target) လုပ္ေဆာင္ ရမည့္အခ်က္မ်ားမွာ-

အလုပ္သမားမ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုေပးရန္၊ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္စုလိုက္ ေဆာင္ ရြက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္အားလံုးကို ေခါင္ေဆာင္မႈ သင္တန္းေပးရန္တို႔ျဖစ္သည္။

5S  ဆိုသည္မွာ ဂ်ပန္ဘာသာျဖင့္ ေဖာ္ျပထားေသာ ဂ်ပန္တို႔၏လုပ္ငန္းခြင္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ နည္းစနစ္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ 5S ၏ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္သည္။

S = Seiri
အမ်ိဳးအစားခြဲျခားျခင္း (လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ မလိုအပ္ခ်က္ကိုခြဲျခားၿပီး မလိုအပ္ ေသာပစၥည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းခြင္မွဖယ္ရွား ျခင္း)

 S = Seiton
အစီအစဥ္တက်ထားရွိျခင္း (မလိုအပ္ေသာပစၥည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းခြင္မွ ဖယ္ရွား ၿပီး ေနာက္ က်န္ရွိေသာ အသံုးျပဳမည့္ လိုအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို အလြယ္တကူ အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ သတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာတြင္ အစီအစဥ္တက်ထားရွိျခင္း)

S = Seiso
သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ျခင္း (လုပ္ငန္းခြင္တြင္ အၿမဲတမ္းသန္႔ရွင္းသပ္ရပ္မႈရွိေစရန္ လူတိုင္းသန္႔ရွင္းေရးျပဳ လုပ္ျခင္း)

S = Seiketsu
သန္႔ရွင္းမႈအတြက္ စံခ်ိန္စံၫႊန္း သတ္မွတ္ျခင္း (လုပ္ငန္းခြင္တြင္ သန္႔ရွင္း မႈ ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ စံခ်ိန္စံၫႊန္း သတ္မွတ္ေဆာင္ရြက္ရန္ျဖစ္သည္။)

S = Seiketsu
 ေလ့က်င့္သင္ၾကား၊ သင္ယူျခင္း (ဝန္ထမ္းမ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ အလုပ္ခြင္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို ေလ့လာသင္ယူေသာ အေလ့အထရွိလာ ေစရန္)။

ထိုကဲ့သို႔ 5s ကို စနစ္က်ေဆာင္ ရြက္ပါက လုပ္ငန္းခြင္မွာအၿမဲတမ္းသန္႔ရွင္း သပ္ရပ္ေနၿပီး၊ ျပႆနာတစ္စံုတစ္ရာျဖစ္ ေပၚပါက အလြယ္တကူ သိျမင္ ေျဖရွင္းႏိုင္သည္။

5s သည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပိုင္း ဂ်ပန္တို႔၏ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ေနထိုင္မႈ ဘဝတြင္ ပထမ 3S ျဖစ္ေသာ Seiri ၊ Seiton ႏွင့္ Seiso တို႔သည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာကပင္ တစ္ခုရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုမ်ားတြင္ သာမက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ အိမ္ရာမ်ား၊ ဘုရားေက်ာင္း မ်ားႏွင့္ အေဆာက္အအံုမ်ား မည္သည့္ ေနရာကိုၾကည့္ၾကည့္ သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္ေန ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ရပ္ကြက္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား တြင္လည္း အပတ္စဥ္စုေပါင္းသန္႔ရွင္းေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ စိမ္းလန္းစိုျပည္လွပေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ေနခ်င့္စဖြယ္ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားျဖစ္ ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

5S ကို စနစ္တက် အေကာင္ အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ပထမဦးစြာ 5S သေဘာတရားမ်ား သိရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း၊ ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ 5S ကို ေသခ်ာစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ 5S ေကာ္မတီ ဖြဲ႕စည္းျခင္းႏွင့္ တတိယ အခ်က္အေနျဖင့္ 5S ကို စီမံခန္႔ခြဲ လုပ္ ေဆာင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။ 5S ေကာ္မတီဖြဲ႕စည္းရာတြင္ ဥကၠ႒၊ သို႔မဟုတ္ စက္႐ံုမွဴးက အႀကီးအကဲ အျဖစ္ ေဆာင္ ရြက္ၿပီး သက္ဆိုင္ ရာဌာန၊ တာဝန္ခံ၊ မန္ေနဂ်ာမ်ားကအဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္ပါ ဝင္ၿပီး၊ တစ္လတစ္ႀကိမ္ အစည္းအေဝးျပဳလုပ္ရမည္။ 5S ၏မည္သည့္ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္မည္ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ မည့္သည္အပိုင္းကို စစ္ေဆးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း စစ္ေဆးရန္ အခ်က္မ်ား (Check List) ျပဳစုထားရမည္။ ဌာနတိုင္း ကို တစ္လတစ္ခါ ေကာ္မတီကလွည့္လည္ ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးၿပီးအမွတ္ေပးရမည္။ ရလဒ္ အေကာင္းဆံုးရရွိေသာဌာနကို ဆုခ်ီးျမႇင့္ရမည္။ သို႔မွသာ 5S ကို တက္ ၾကြစြာ ေဆာင္ရြက္လိုေသာ စိတ္ဓာတ္မ်ား ဝန္ထမ္းမ်ားၾကားတြင္ ရွိလာၿပီး ေရရွည္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

5S  ကို ေဆာင္ရြက္ေတာ့မည္ဆို လွ်င္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အစီအစဥ္မ်ားမွာ-

5S  လုပ္ေဆာင္မႈအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ျခင္း၊ 5S အသိပညာေပးအစီ အစဥ္ကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ Seiri  ကိုေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ Seiton ကိုေဆာင္ ရြက္ျခင္း၊ Seiso ကိုေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ 5S အားလံုးကို ေဆာင္ ရြက္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ 5S  အားလံုးကို တစ္ခါတည္း၊ တစ္ေနရာတည္း ေဆာင္ရြက္ရန္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ 5S  ေဆာင္ရြက္ မည့္အစီအစဥ္ ဇယား (ျပကၡဒိန္ဇယား) ကို ေရးဆြဲၿပီး မည္သည့္လတြင္၊ မည္သည့္ေနရာ 5S  ၏မည္သည့္အပိုင္းကို ေဆာင္ရြက္မည္၊ မည္သို႔စစ္ေဆးႀကီးၾကပ္မည္၊ မည္သည့္ ဆု ခ်ီးျမႇင့္မည္စသည့္တိက် ေသာ အစီအစဥ္ ဇယားေရးဆြဲသင့္သည္။

5S  ကိုလုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ခဏတာ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ လစဥ္၊ ႏွစ္စဥ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ကုမၸဏီအဖြဲ႕ အစည္း ၏ ဥကၠ႒အႀကီးအကဲက ဦးစီးဦး ေဆာင္ျပဳလုပ္ၿပီး 5S  မူဝါခ်မွတ္ျခင္း၊ 5S ေကာ္မတီဖြဲ႕ျခင္း၊ ေကာ္မတီမွ 5S  လုပ္ငန္း စဥ္မ်ားကို လစဥ္ကင္းလွည့္ စစ္ေဆးျခင္း၊ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ဌာနမ်ားကို ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္း၊ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း စသည့္ 5S  သံသရာ စက္ဝန္းကို အၿမဲ မျပတ္လည္ပတ္ေနမွသာ 5S  သည္ ထာဝရ အသက္ဝင္ေနမည္ျဖစ္ သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေဆာင္ရြက္မွသာ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ 5S ျပဳလုပ္ရျခင္းေကာင္း က်ိဳးမ်ားရရွိၿပီး လုပ္ငန္းပံုရိပ္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ လာမည္ျဖစ္သည္။ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ေဈးကြက္တြင္ မိမိလုပ္ငန္း၏ ယွဥ္ၿပိဳင္ ႏိုင္စြမ္းအား ပိုမိုေကာင္းမြန္ လာၿပီး ေရာင္းအားတိုးတက္ျခင္း၊ အျမတ္ပိုမိုရရွိျခင္း စသည့္အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ရရွိႏိုင္သည္။

5S သည္ ကုန္ထုတ္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အဓိကအသံုးျပဳေသာ္လည္း ဝန္ ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ မိမိႏွင့္သင့္ေတာ္သလို 5S  ကိုအသံုးခ်ႏိုင္ပါက ေကာင္းက်ိဳး သုခရရွိႏိုင္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါသည္။

ေဒါက္တာျမင့္ဆန္း
#MyanmarB2BManagementMagazine,May2018