HIV (AIDS) ျဖစ္ၿပီး အႏၲရာယ္အမ်ားဆုံး အသစ္တိုးေရာဂါအခု (၂၀)

ေရးသားသူ Arkar Hein
ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Thurein Hlaing Win.


HIV ဗိုင္းရပ္စ္အေၾကာင္းၿခဳံငုံသုံးသပ္ခ်က္

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာရွိရင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ ေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲ့ဒီအခ်ိန္ ခႏၶာကိုယ္ထံ ေရာဂါပိုးေတြ အလြယ္တကူ ဝင္ေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔ အမွ် HIV ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ CD4 ဆဲလ္ေတြလို႔ေခၚတဲ့ က်န္းမာတဲ့ ကိုယ္ခံအားစနစ္ ထိန္းသိမ္းရာမွာ အေရးႀကီးဆုံးဆဲလ္ေတြကို တိုက္ခိုက္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိတဲ့ လူေတြအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေဆးေတြကိုပုံမွန္ေသာက္သုံးမယ္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေလ်ာ္ညီတဲ့ ကိုယ္လက္ေနထိုင္မႈရွိမယ္ဆိုရင္ အသက္အႏၲရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းကို   ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။

HIV နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား

Opportunistic infections (OIs) ေတြက အားနည္းေနတဲ့ ကိုယ္ခံအားစနစ္ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ HIV နဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ (OI) ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ CD4 ဆဲလ္ေတြ ၁ ကုဗ မီလီမီတာမွာ ဆဲလ္ ၅၀၀ ရွိေနေသးရင္ မျဖစ္ေသးပါဘူး။ တကယ့္ အသက္အႏၲရာယ္ ကိုၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြဟာ ၁ ကုဗမီလီမီတာ မွာ CD4 ဆဲလ္ ၂၀၀(200 cells per cubic millimeter) ေအာက္ေရာက္သြားၿပီဆိုျဖစ္လာပါတယ္။

OI ဖ်ားနာမႈေတြဟာကိုယ္ခံအားစနစ္ေကာင္းေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္အေပၚ နည္းနည္းပါးပါ သက္ေရာက္တာမ်ိဳး၊ လုံးဝမသက္ေရာက္တာမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ေစႏိုင္ေပမဲ့ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ လူေတြအတြက္ေတာ့ သက္ေရာက္မႈက ျပင္းထန္ပါတယ္။ OI ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ၁ ကုဗ မီလီမီတာမွာ CD4 ဆဲလ္ ၂၀၀ ေအာက္က်သြားရင္ျဖစ္ေပၚလာၿပီး ဒီအေျခအေနကို အဆင့္သုံး HIV ဗိုင္းရပ္စ္ အေျခအေနလို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ပုံမွန္အားျဖင့္ HIV ဗုိင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ လူဆိုရင္ေတာင္ CD4 ဆဲလ္ ၁ ကုဗမီလီမီတာမွာ ၅၀၀ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ OI ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို မခံစားရပါဘူး။

ေအာက္မွာေတာ့ Hello ဆရာ၀န္ပရိတ္သတ္ႀကီးအတြက္ Centers for Disease Control and Prevention အဖြဲ႕မွ HIV အဆင့္သုံးဆိုရင္ ျဖစ္ပြားတဲ့ ေရာဂါ OI ၂၀ ကိုေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

၁။ Candidiasis

ဒါဟာ မွကၡ္႐ု လို႔လည္း သိၾကတဲ့ သာမန္ မႈိေရာဂါ ကူးစက္ျခင္းတစ္ခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါကို မ်က္လုံးနဲ႔ စတင္ ျမင္ေတြ႕ၿပီဆိုတာနဲ႔ မႈိသတ္ေဆးမ်ားနဲ႔ ကုသႏိုင္ပါတယ္။

၂။ Coccidioidomycosis

ဒါကလည္း ပုံမွန္ မႈိကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ၿပီး မကုသဘဲ ထားမယ္ဆိုရင္ နမိုးနီးယား (အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါ ) အထိျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၃။ Cryptococcosis

ဒါကလည္း အဆုတ္ကေနတစ္ဆင့္ ဝင္ေရာက္တဲ့ မႈိကူးစက္ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေရာဂါဟာ ဦးေႏွာက္အထိ လ်င္ျမန္စြာပ်ံ႕ႏွံ႔ႏိုင္ၿပီး ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ cryptococcal meningitis ေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မကုသဘဲထားမယ္ဆိုရင္ ဒီမႈိေရာဂါက လူေသေစႏိုင္ပါတယ္။

၄။ Cryptosporidiosis

ဒီ diarrheal ေရာဂါဟာနာတာရွည္ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး ျပင္းထန္တဲ့ ဝမ္းေလွ်ာျခင္းနဲ႔ ဝမ္းဗိုက္ကိုက္ခဲျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၅။ Cytomegalovirus

ဒီအေတြ႕ရမ်ားတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ အ႐ြယ္ေရာက္သူအမ်ားစုကို ကူးစက္ေစႏိုင္ၿပီး မ်က္လုံးနဲ႔ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္းကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၆။ HIV နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ဦးေႏွာက္ေရာဂါမ်ား

ဒီေရာဂါေတြကို HIV နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ စိတ္ေဖာက္ျပန္မႈ ေရာဂါေတြလို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ ဒီေရာဂါေတြဟာ CD4 ဆဲလ္ ေတြ  ၁ ကုဗ မီလီမီတာမွာ ၁၀၀ ထက္နည္းပါးသြားတဲ့ အခါက်ရင္ ဦးေႏွာက္ ယိုယြင္းပ်က္ဆီးျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

၇။ ေရယုန္ ေရာဂါစုမ်ား။ ( herpes simplex နဲ႔ herpes zoster)

herpes simplex ကေတာ့ ေရယုန္ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါပိုးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ႏႈတ္ခမ္းနားတြင္ ေရယုန္ဖုမ်ားေပါက္ျခင္း၊ လိင္အဂၤါေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ႔ မ်က္ေျမႇးေရာင္နာတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ herpes zoster ကေတာ့ အရည္ျပားေပၚမွာ အရည္ၾကည္ဖုမ်ားေပါက္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါေတြကို ကုသဖို႔ နည္းလမ္း ယခုအခ်ိန္

ထိမရွိေသးေပမဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သက္သာေစတဲ့ ေဆးဝါးေတြေတာ့ ရွိေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။

၈။ histoplasmosis

histoplasmosis ေရာဂါဟာ မႈိေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ဖ်ားနာျခင္းနဲ႔ ေသြး အားနည္းေရာဂါတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါေတြကို ပုံမွန္အားျဖင့္ ပဋိဇီဝေဆးေတြနဲ႔ ကုသလို႔ ရပါတယ္။

၉။ Isosporiasis

Isosporiasis  ဆိုတာ ကပ္ပါးေကာင္မ်ားေၾကာင့္ အူလမ္းေၾကာင္းေတြကို ကူးစက္တဲ့ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ဝမ္းေလွ်ာျခင္းနဲ႔ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ မစင္မ်ားကို ကိုင္ၿပီး လက္ေသခ်ာမေဆးဘဲ အစာ (သို႔) ေရတို႔ကို ေသာက္သုံးတဲ့ အခါ ျဖစ္ေပၚတဲ့ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီေရာဂါ ကူးစက္ေနတဲ့ လူနဲ႔ ပါးစပ္ကပဲ လိင္ဆက္ဆံတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စအိုမွ လိင္ဆက္ဆံတာ ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ဒီေရာဂါကို ကပ္ပါးေကာင္မ်ားကို တိုက္ျဖတ္တဲ့ ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ကုသႏိုင္ပါတယ္။

၁၀။ Mycobacterium avium complex

Mycobacterium avium complex ဆိုတာ ဘတ္တီးရီးယား ကူးစက္ေရာဂါပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ခံအားစနစ္ အလြန္အမင္း ခ်ိဳ႕ယြင္းေနတဲ့ လူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။( ၁ ကုဗမီလီမီတာ မွာ CD4 ဆဲလ္ ၅၀ ေအာက္) ဒီဘတ္တီးရီယား ေသြးေၾကာထဲကို ဝင္ေရာက္လာၿပီဆိုရင္ ေသဆုံးသည္အထိျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၁၁။ Pneumocystis carinii pneumonia (PCP)

Pneumocystis carinii pneumonia (PCP) ဆိုတာကေတာ့ အဆုတ္ေရာင္ျခင္းနဲ႔ အဆုတ္တြင္ အရည္မ်ားစုလာျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့ ျပင္းထန္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ေလမွ တစ္ဆင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔တတ္တဲ့ Pneumocystis jiroveci ဆိုတဲ့ အေတြ႕ရမ်ားတဲ့ မႈိေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ PCP ကို ကာကြယ္ကုသဖို႔ မခက္ခဲပါဘူး။ ကိုယ္ခံအားစနစ္ ေကာင္းေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဒီေရာဂါကို သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ HIV ျဖစ္ပြားတဲ့ လူေတြမွာ ဒီေရာဂါကို မတားဆီးႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဒီေရာဂါဟာ လတ္တေလာအခ်ိန္မွာ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရွိတဲ့ လူေတြအတြက္ ေသဆုံးႏိုင္ေျခ အမ်ားဆုံး ေရာဂါတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို ေသခ်ာ စစ္ေဆးျခင္း၊ ပဋိဇီဝေဆးမ်ားနဲ႔ ကုသမႈ နည္းစနစ္ေတြနဲ႔ ဒီေရာဂါကို လတ္တေလာမွာ ကုသလ်က္ရွိပါတယ္။

၁၂။ နာတာရွည္ အဆုတ္ေရာဂါ

နမိုးနီးယား (အဆုတ္ေရာဂါ) ဟာ အဆုတ္ ၁ ခု (သို႔) ၂ ခုလုံးမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ဘတ္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ားနဲ႔ မႈိမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၁၃။ Progressive multifocal leukoencephalopathy (PML)

PML ဆိုတာကေတာ့ ဦးေႏွာက္ရွိ အာ႐ုံေၾကာ ဖိုင္ကာအကာမ်ား (myelin sheath)  မ်ားကို ပ်က္ဆီးေစတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး  ဒီလိုနာဗ္ေၾကာ အကာေတြ ပ်က္ဆီးသြားရင္ အာ႐ုံေၾကာအခ်က္ျပစနစ္ေတြက ရပ္တန႔္သြားႏိုင္ၿပီး အာ႐ုံေၾကာဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ကိုယ္ခံအားစနစ္ ယိုယြင္းေနတဲ့ လူေတြမွာပဲ အမ်ားဆုံး ျဖစ္တတ္ၿပီး CD4 ဆဲလ္ ၁ ကုဗမီလီမီတာမွာ ၂၀၀ ေအာက္ေရာက္ေနတဲ့ လူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္တဲ့ ဒီေရာဂါကို ကုသႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ မရွိေသးေပမဲ့ antiretroviral ကုသမႈေတြလို႔ေခၚတဲ့ HIV လို  retrovirus  ဗိုင္းရပ္စ္ေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို တားျမစ္ေပးတဲ့ ကုသမႈေတြ လုပ္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ တုံ႔ျပန္မႈ ရွိလာတယ္ လို႔ သိရပါတယ္။

၁၄။ Toxoplasmosis

Toxoplasmosis ဆိုတာကေတာ့ protozoan Toxoplasma gondii လို႔ေခၚတဲ့ ပ႐ိုတိုဇိုဝါ သတၱဝါမ်ား ကူးစက္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပြားတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ပုံမွန္အားျဖင့္ ေသခ်ာမခ်က္ျပဳတ္ ထားတဲ့ အမဲသားမ်ားစားသုံးျခင္းနဲ႔ ေၾကာင္မစင္မ်ားနဲ႔ ထိေတြ႕ျခင္းေၾကာင့္ ကူးစက္ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ကပ္ပါးေကာင္ ကူးစက္ေရာဂါဟာ CD4 ဆဲလ္ ၁ ကုဗမီလီမီတာမွာ ၂၀၀ ေအာက္နည္းေနတဲ့

လူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ဒီေရာဂါကို CD4 ဆဲလ္ေတြ နည္းလာတဲ့ လူနာေတြမွာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈေတြ လုပ္ေပးထားျခင္းျဖင့္ တားဆီးႏိုင္ပါတယ္။

၁၅။ အဆုတ္နာ၊ တီဘီ။ (Tuberculosis)

ဒီေရာဂါဟာ ဝင္ေငြနည္းပါးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ လူေတြမွာလည္း အလြယ္တကူ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ေစာေစာ သိခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဒီေရာဂါကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ကုသႏိုင္ပါတယ္။

၁၇။ HIV ေၾကာင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်ျခင္း

ဒီလို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်မႈဟာ ဝမ္းေလွ်ာျခင္းနဲ႔ အားနည္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ ေလ်ာ့က်တဲ့ ေရာဂါ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဝဒနာကို အာဟာရ စီစဥ္ၿပီး စားသုံးျခင္းနဲ႔ antiretroviral ကုသမႈေတြလို႔ေခၚတဲ့ HIV လို  retrovirus  ဗိုင္းရပ္စ္ေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို တားျမစ္ေပးတဲ့ ကုသမႈေတြနဲ႔ ကုသေပးႏိုင္ပါတယ္။

၁၈။ Kaposi’s sarcoma

Kaposi’s sarcoma ဆိုတာ AIDS ေရာဂါနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ရွားပါးအက်ိတ္မ်ားျဖစ္ေပၚတဲ့ ကင္ဆာမ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး ၁၈၇၂ ႏွစ္မွာ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ Dr. Moritz Kaposi ကို ဂုဏ္ျပဳၿပီး အမည္ေပးေခၚေဝၚထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Kaposi’s sarcom ဟာ ကိုယ္ခံအားစနစ္က အားနည္းသြားတဲ့ အခါ ေပၚလာတဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီး အနီေရာင္နဲ႔ ခရမ္းေရာင္ အခ်ပ္ေတြ အရည္ျပား၊ ေျခေထာက္နဲ႔ လက္တို႔မွာ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ဒီေရာဂါကို ဓာတု ကုထုံးမ်ားနဲ႔ အက်ိတ္မ်ားကိုရႈံ႕သြားေစရန္ ကုသလ်က္ရွိၿပီး CD4 ဆဲလ္ ပမာဏကို တိုးျမႇင့္ေစရန္အတြက္ Antiretroviral ကုသမႈေတြနဲ႔လည္း ကုသလ်က္ရွိပါတယ္။

၁၉။ Lymphoma ( ေသြးရည္ၾကည္တစ္ရႈးမ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္ေသာ အက်ိတ္မ်ား )

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိတဲ့ လူေတြမွာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ိဳးစုံ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ကုသမႈေတြကေတာ့ လူနာရဲ႕ ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားနဲ႔ က်န္းမာေရး အေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားသြားႏိုင္ပါတယ္။

၂၀။ သားအိတ္ေခါင္း ကင္ဆာ (Cervical cancer)

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခ ျမင့္မားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီကင္ဆာကို ကုသတဲ့ အခါမွာလည္း အားနည္းေနတဲ့ ကိုယ္ခံအားစနစ္ေၾကာင့္ ကုသတဲ့ အခါမွာ စိန္ေခၚမႈေတြရွိေနပါတယ္။

HIV ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ တြဲၿပီး ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ ကင္ဆာမ်ား

ဒီလို OI ေတြ (opportunistic infection) ေရာဂါ တစ္ခု နဲ႔ အထက္ျဖစ္ပြားေနၿပီဆိုရင္ CD4 ဆဲလ္ ပမာဏကို မထည့္တြက္ေသးဘဲ ဒီအေျခအေနကို HIV အဆင့္ ၃ လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ OI ေတြဟာ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ လူေတြအတြက္ ေသဆုံးမႈျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ antiretroviral therapies (HAART) ကုသမႈေတြနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းေတြက ဒီေရာဂါေတြကို တားဆီးေပးႏိုင္ပါတယ္။

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံထားရရင္ေတာင္ က်န္းမာစြာေနထိုင္ျခင္း

ဆရာဝန္ေတြ ၫႊန္ၾကားထားတဲ့ ေဆးဝါးေသာက္သုံးမႈ ပုံစံေတြ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ အေလ့အက်င့္ေတြက HIV ရွိေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ သက္တမ္းကို အမ်ားႀကီး ရွည္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံထားရတဲ့ လူနာေတြ အေနနဲ႔ ဒီ OI ေတြကို ေအာက္ပါ အခ်က္ေလးေတြနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားႏိုင္ပါတယ္။

     ဆရာဝန္က ၫႊန္ၾကားတဲ့ antiretroviral ကုသမႈေတြနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆးေတြကို ပုံမွန္ေသာက္သုံးပါ၊
     ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း၊
    လိင္ဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ တစ္ျခားေသာ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ကြန္ဒုံးကို ပုံမွန္ အသုံးျပဳျခင္း၊
    တားျမစ္ေဆးမ်ားနဲ႔ ေဆးထိုးအပ္ ေဝမွ် သုံးစြဲျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
    လူ အေရာက္အေပါက္မ်ားတဲ့ ေနရာေတြမွာ အလုပ္လုပ္မယ္ဆိုရင္ ကာကြယ္မႈ အလုံအေလာက္ထားျခင္း၊
    အသားငါး စိမ္းမ်ားနဲ႔ မက်က္ေသးသ၍ မစားသုံးျခင္း၊
    အစားအစာ စားဖို႔ျပင္တဲ့ အခါလက္မ်ားကို စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာျခင္း၊
    သန႔္စင္ထားတဲ့ ေရကိုသာ ေသာက္သုံးျခင္း။

နိဂုံးခ်ဳပ္

ဗိုင္းရပ္စ္ တိုက္ဖ်က္ေဆးဝါးေတြ (Antiviral) နဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေလ်ာ္ညီတဲ့ ေနထိုင္မႈ ပုံစံေတြက OI ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားျခင္းကို ထိေရာက္စြာ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း ေပၚလာခဲ့တဲ့ ေဆးဝါးေတြဟာ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံေနရသူေတြရဲ႕ သက္တမ္းကို သိသိသာသာ ျမႇင့္တင္ေပးလာႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဤေဆာင္းပါးကို Mizzima ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။