ဆီးခ်ိဳေသာက္ေဆးမ်ားအေၾကာင္း

ပါေမာကၡသန္းသန္းေအး
------------------------------------

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ၿပီဆိုရင္ လူနာေတြ အစားေလွ်ာ့စားမယ္၊ အခ်ိဳေတြ ေလွ်ာ့စားမယ္၊ အဆီေတြ ေလွ်ာ့စားမယ္။ ဒါ့အျပင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ေလ့က်င့္ခန္းေတြလည္း လုပ္မယ္ . . စသျဖင့္ လူနာေတြ နားလည္သေလာက္၊ ၾကားဖူးသေလာက္ လိုက္လုပ္ေနၾကတာဟာ အလြန္ေကာင္းတဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္တစ္ခုပါပဲ။
တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အခ်ိဳေရွာင္႐ံုနဲ႔ ေသြးေတြ မခ်ိဳေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ျမင္ယူဆၿပီး ေဆးကုမခံေတာ့ဘဲ၊ ဒီအတိုင္း အခ်ိဳမစားေတာ့ဘဲ ေနေကာင္းသေရြ႕ ေနေနၾကတာကိုလည္း ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ခက္တာက ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳလူနာေတြမွာ အေပၚယံၾကည့္လိုက္ရင္ ေဆးမကုလည္း ဒီပံုေလာက္ပဲ၊ ေဆးကုေနတဲ့ သူေတြမွာလည္း ဒီပံုေလာက္ပဲ ထင္ရတာဟာ တကယ္ေတာ့ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ ေဝဒနာေတြ စေပၚလာတဲ့ေန႔ေတြ ေရွ႕ကို အမ်ားႀကီး ေစာၿပီးေရာက္ရွိလာမွာကို လူနာေတြမသိၾကလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အလြန္အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခုပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ေဝဒနာမရွိေပမဲ့ ေသြးခ်ိဳထိန္းႏိုင္ဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိမွန္းသိတဲ့ေန႔ကစၿပီး အျမန္ဆံုး ထိေရာက္ေအာင္ ေသြးခ်ိဳခ်ဖို႔လိုပါတယ္။ အခ်ိန္ဆြဲေလ ပိုထိခိုက္ေလပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုထိေရာက္တဲ့ ေသြးခ်ိဳမွတ္ေတြ ေရာက္ရွိေအာင္ ေသြးခ်ိဳက်ေဆးေတြကို အသံုးျပဳရပါတယ္။ အစားေရွာင္႐ံုနဲ႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ဆီးခ်ိဳစားေဆးေတြက ဘယ္လိုအသံုးဝင္ၿပီး ဘယ္ႏွမ်ိဳးရွိသလဲ၊ ဒီေဆးေတြက ဘာေၾကာင့္ မ်ိဳးစံုေအာင္ ရွိေနတာလဲဆိုတာကို ရွင္းျပပါမယ္။

ဆီးခ်ိဳစားေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့အနက္ ေလာေလာဆယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရရွိႏိုင္တဲ့ ေဆးအုပ္စု ေပါင္း ငါးမ်ိဳးရွိပါတယ္။
ဘာလို႔ ဒီလို ေဆးအုပ္စုငါးမ်ိဳး ရွိရသလဲဆိုေတာ့ ေသြးခ်ိဳမ်ားလာေစတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚ မူတည္ၿပီး ေဆးမ်ိဳးစံု ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ပံုကိုၾကည့္ၿပီး ရွင္းျပရင္ ပိုလြယ္ပါတယ္။

အေၾကာင္းရင္း(၁)
မုန္႔ခ်ိဳအိတ္ကေန အင္ဆူလင္လံုေလာက္ေအာင္ ထုတ္မေပးတဲ့အတြက္ ေသြးထဲမွာ အခ်ိဳဓာတ္(ဂလူးကိုစ့္)ေတြ မ်ားရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဆးအုပ္စု(၁) Sulphonylurea (SU)
ဒီေဆးအုပ္စုက ေဆးေတြဟာ အင္ဆူလင္ ပိုထြက္ေစေအာင္ တြန္းအားေပးတဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအုပ္စုမွာပါတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့-
(က) Gliclazide ႐ိုး႐ိုးနဲ႔ MR ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ေဈးကြက္ထဲမွ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ ေဆးနာမည္ေတြကေတာ့ ဥပမာ - Clibite 80, Sunglizide 80, Diabend 80, Reclide 80, Diamicron MR 30/60, Diabend MR 30/60, Reclide MR 30/60 တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

MR ဆိုတဲ့သေဘာက Modified Release ဆိုတဲ့ ျပဳျပင္ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ ေဆးကို နံနက္မွာ တစ္ႀကိမ္တည္း ေသာက္လိုက္႐ံုနဲ႔ ေဆးအားကို တျဖည္းျဖည္း တစ္ေန႔လံုးအတြက္ ထိေရာက္ေစလို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္ေသာက္ေနစရာမလိုပါဘူး။ ေဆးေသာက္ဖို႔ ေမ့တတ္သူေတြ အတြက္ အထူးသင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။

MR မပါတဲ့ ေဆးေတြကလည္း အလားတူ အက်ိဳးရရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးအာနိသင္ တိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ႀကိမ္ေတာ့ ခြဲေသာက္ရပါမယ္။

 ဘယ္အခ်ိန္ေသာက္ရမလဲဆိုတာ ရွင္းျပပါမယ္။ ဒီေဆးေတြက မုန္႔ခ်ိဳအိတ္ရွိ ဘီတာကလပ္စည္းေတြဆီကို ေရွ႕ေျပးအေနနဲ႔ အရင္ေရာက္သြားရပါမယ္။ ဒါမွ စားေတာ့မယ့္ အစာမွ ေသြးထဲေရာက္ ရွိလာမယ့္ အခ်ိဳဓာတ္ေတြအတြက္ အင္ဆူလင္ကို အခ်ိန္ကိုက္ ထုတ္ေပးထားႏိုင္ဖို႔ ႏိႈးေဆာ္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာမစားမီ ၁၅ မိနစ္မွ ၃၀ မိနစ္ခန္႔ ႀကိဳေသာက္ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တျခား (SU) အင္ဆူလင္ ပိုထြက္ေအာင္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့- Glimepride 2mg နဲ႔ 4mg ဥပမာ- Ameryl, Glimepiride Denk, Glypride, GP2, Euglim, Getryl, Orinase, Glemaz စသျဖင့္ တံဆိပ္မ်ားစြာရွိၾကၿပီး၊ Glipizide 5mg ဆိုရင္ Minidiab, Glutrol တံဆိပ္ အေနနဲ႔ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြအားလံုးဟာ နာမည္ကြဲလြဲေပမဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တူၾကတဲ့ အုပ္စုတစ္ခုထဲက ေဆးေတြပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

အထူးသတိျပဳရမွာကေတာ့ တူတဲ့ ေဆးအုပ္စုတစ္စုတည္းက ေဆးအခ်င္းခ်င္း ေရာၿပီးသံုးရင္ ဘာမွအက်ိဳးပိုမထူးႏိုင္ပါဘူး။

အေၾကာင္းရင္း (၂) ႏွင္႕ (၃)
Insulin Resistance ရွိတဲ့သူ၊ အထူးသျဖင့္ အဝလြန္သူေတြမွာ အင္ဆူလင္ တြန္းခံမႈ မ်ားတာေၾကာင့္ အင္ဆူလင္ ပိုၿပီး လိုအပ္ပါတယ္။
ဥပမာ-ထမင္းႏွစ္ပန္းကန္စားမွ တင္းတိမ္တဲ့သူကို သူမ်ားစားသလို တစ္ပန္းကန္ပဲ ေကြ်းရင္ သူ႔အဖို႔ မလံုေလာက္သလိုပါပဲ။ သူမ်ားထက္ အင္ဆူလင္ ပိုလိုအပ္လို႔ မလံုေလာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပန္ပိန္သြားရင္ အင္ဆူလင္ လိုအပ္ခ်က္နည္းၿပီး ဆီးခ်ိဳ ပိုေကာင္းလာ တတ္ပါတယ္။

ေဆးအုပ္စု(၂)  (၃) Metformin ႏွင့္ Pioglitazone ေဆးမ်ား
အေၾကာင္း (၂) နဲ႔ (၃)ကို ေလ်ာ့နည္းသြားေစတဲ့ ေဆးအုပ္စုေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးအုပ္စု ကေတာ့ အင္ဆူလင္မ်ားမ်ားမလိုဘဲ အလုပ္ျဖစ္လာေအာင္ (Insulin Resistance နည္း ေအာင္) ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြကေတာ့ မက္ေဖာ္မင္ (Metformin) ဆိုတဲ့ ေဆးနဲ႔ ပိုင္အိုဂလစ္တာဇံုး (Pioglitazone) ဆိုတဲ့ ေဆးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြ သံုးရင္ အသည္းကေန အခ်ိဳဓာတ္ေတြ ျပန္လႊတ္ေပးတာကို တားဆီးထားႏိုင္တဲ့ အတြက္ နံနက္ေစာေစာမွာ မ်ားေနတဲ့ ေသြးတြင္းအခ်ိဳဓာတ္ကို အထူးက်ေစပါတယ္။

ဒီေဆးေတြကို ေဆးအုပ္စု(၁) SU ေတြနဲ႔ တြဲၿပီးသံုးရင္ ပိုၿပီး အစြမ္းထက္ပါတယ္။ လုပ္ေဆာင္တဲ့ ႐ႈေထာင့္မတူၾကလို႔ လိုက္ဖက္ပါတယ္။ တစ္ခုမႏိုင္မွ တစ္ခုလာတြဲၾကတာရွိသလို ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းၿပီး တစ္ၿပိဳင္တည္း စသံုးၾကတာေတြလည္း ရွိၾကပါတယ္။

ဒီေဆးအုပ္စုက ဘယ္အခ်ိန္မွာပဲ ေသာက္ေသာက္ ေန႔စဥ္အခ်ိန္မွန္မွန္ ေသာက္ရင္ ရပါတယ္။ အစာမစားမီပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စားၿပီးစမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေဆးမစား မီေသာက္ၾကည့္လို႔ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ ေလပြတာရွိရင္ စားၿပီး ေျပာင္းေသာက္လိုက္ပါ။

မက္ေဖာ္မင္ရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးတစ္ခုကေတာ့ ေလပြ၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းပ်က္တတ္တာတစ္ခုပါပဲ။ အစားပ်က္တာက လူနာရွင္ေတြ မႀကိဳက္ေပမဲ့ ဆရာဝန္က ႀကိဳက္ပါတယ္။ ေရာဂါအတြက္ အက်ိဳးရွိလို႔ပါ။ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ေစတဲ့ ဆိုးက်ိဳးမရွိပါဘူး။

ပိုင္အိုဂလစ္တာဇံုးအုပ္စု ဥပမာ ပိုင္အိုဂလစ္(Pioglit) နဲ႔ ပိုင္အိုးဇ္ (Pioz)၊ ဇိုးလစ္ဒ္ (Zolid)၊ ဂလီဇြန္း (Glizone) ေတြက ထိေရာက္ေပမယ့္ ဝလာမယ္၊ စားေကာင္းမယ္၊ တခ်ိဳ႕ လူနာေတြမွာ နည္းနည္းေဖာေတာေတာျဖစ္လာမယ္ . . စတဲ့ မႀကိဳက္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ေကာင္းက်ိဳးနဲ႔ ဆိုးက်ိဳးကိုယွဥ္ၿပီး အားသာတဲ့ဘက္ကို ၾကည့္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မက္ေဖာ္မင္နဲ႔ ပိုင္အိုဂလစ္တာဇံုး တြဲၿပီး သံုးရင္ ပိုၿပီးျပည့္စံုပါတယ္။ ေဆးႏွစ္မ်ိဳးမွာရွိတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြကိုလည္း အခ်င္းခ်င္းျပန္ေထာက္ထား၊ ထိန္းထားေစပါတယ္။ ဥပမာ- မက္ေဖာ္မင္ ေသာက္ရင္ အစာမစားခ်င္ဘူး၊ ပိုင္အိုဂလစ္တာဇံုးေသာက္ရင္ အစာစားခ်င္တယ္။ မက္ေဖာ္မင္ က ပိန္ေစတယ္၊ ပိုင္အိုဂလစ္တာဇံုးက ဝေစတယ္။

အေၾကာင္းရင္း (၄)
စားလိုက္တဲ့ ကစီဓာတ္အားလံုးဟာ အူထဲေရာက္သြားရင္ ဂလူးကို႔စ္သၾကားဓာတ္ေတြ ျဖစ္သြားပါတယ္။ အစာျမန္ျမန္စားတဲ့သူ၊ အစာျမန္ျမန္ေၾကလြယ္သူေတြမွာ ေသြးတြင္း အခ်ိဳဓာတ္တက္ႏႈန္း ပိုျမန္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထမင္း ဒါမွမဟုတ္ အစာကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္းစားရင္ အခ်ိဳတက္ေႏွးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ အစာစားၿပီး ႏွစ္နာရီမွာ စစ္တဲ့ ဆီးခ်ိဳေတြ သိပ္ျမင့္ေနၿပီး နံနက္ေစာေစာ မစားခင္အေျဖက သိပ္မဆိုးတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

ေဆးအုပ္စု (၄) Alpha Glucosidase Inhibitor
ဒီေဆးေတြက အူထဲမွာ အခ်ိဳဓာတ္စုပ္ယူႏႈန္း ေႏွးေစတဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဈးကြက္မွာရွိတဲ့ ေဆးကေတာ့ Acarbose နဲ႔ Voglibose ေတြပါပဲ။ အမ်ားသိၾကတဲ့ ေဆးနာမည္ ေတြကေတာ့ ဂလူကိုေဘး(Glucobay)၊ ဒိုင္ယာဘို႔စ္ (Diabose) နဲ႔ ဗိုလီဘို႔စ္ (Volibose) စတာ တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အစာစားၿပီးခ်ိန္မွာ ေသြးတြင္းအခ်ိဳဓာတ္တက္တာ ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ေဆးကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေသာက္လို႔ အေကာင္းဆံုးလဲဆိုေတာ့ (စားတဲ့ အစာေတြနဲ႔ ေဆးကို အစာအိမ္နဲ႔ အူထဲမွာ ေရာေႏွာသြားေစလိုတဲ့အတြက္) အစာစားတာနဲ႔ ေဆးေသာက္လိုက္ရပါမယ္။ ထမင္းတစ္လုတ္ စားၿပီးတာနဲ႔ ေဆးေသာက္လိုက္လို႔ ရပါတယ္။

အေၾကာင္းရင္း (၅)
ေနာက္ဆံုးမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳျဖစ္ေစတဲ့၊ ဆိုးေစတဲ့အေၾကာင္းရင္း တစ္ခု ေတြ႕ရွိလာပါတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ အင္ဆူလင္နဲ႔ အၿမဲတြဲဖက္ၿပီး တန္ျပန္ဆန္႔က်င္ေနတဲ့ ဂလူကာဂြန္ (Glucagon) ေဟာ္မုန္းဓာတ္ျဖစ္ပါတယ္။

ဆီးခ်ိဳရွိတဲ့သူေတြမွာ အင္ဆူလင္ကနည္းလို႔ ေသြးထဲက အခ်ိဳဓာတ္ေတြကို အသံုးမျပဳႏုိင္ေတာ့ဘဲ ေသြးထဲမွာ အခ်ိဳဓာတ္ေတြ မ်ားလာတာျဖစ္ပါတယ္။ တျခားတစ္ဖက္မွာလည္း ဂလူးကာဂြန္မ်ားေနတာေၾကာင့္ မလိုအပ္ဘဲ အခ်ိဳဓာတ္ေတြကို အသည္းက မသိမ္းထားဘဲ ထပ္ထုတ္လႊတ္ေပးေနျပန္ပါတယ္။ (လူေကာင္း)အင္ဆူလင္ မရွိရတဲ့အထဲ (လူဆိုး)ဂလူကာဂြန္ကလည္းမ်ားေနတာေၾကာင့္ ဒုကၡ ႏွစ္ျပန္ ကဲသြားတာနဲ႔တူလွပါတယ္။ ဒါကို တန္ျပန္ျပဳျပင္ေပးႏိုင္တဲ့ ေဟာ္မုန္းကေတာ့ အူမွ ထြက္တဲ့ေဟာ္မုန္း (Gut Hormone)GLP ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေဆးအုပ္စု(၅) DPP 4 Inhibitors ႏွင့္ GLP-1 analogue မ်ား
ဒီလို GLP ကို မ်ားေစတဲ့ေဆးကေတာ့ DPP4 inhibitors တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Sitagliptin ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးအုပ္စုမွာ တျခားေဆးေတြရွိေပမဲ့ မွတ္သားရတာ မ႐ႈပ္ေထြးရေအာင္ ခ်န္ထားပါတယ္။ ဒီ Sitagliptin ေတြကေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ဂ်ႏူးဗီးယား(Januvia) က မူလ (Original) ေဆးပါ။ တျခားရရွိႏိုင္တဲ့ အလားတူ ေဆးအမည္ေတြကေတာ့ ထရီးဗီးယား(Trevia)၊ စစ္တာဂလစ္ (Sitaglit)၊ စစ္ဂလီတာ (Siglita)၊ ဇီဂလစ္(Ziglip)၊ စစ္တာ(Sita) စသျဖင့္ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြရဲ႕ အားသာခ်က္ကေတာ့ ဒီေဆးတစ္မ်ိဳးတည္းသံုးရင္ ေသြးတြင္းအခ်ိဳဓာတ္အက်လြန္တာ၊ ခႏၶာကိုယ္ ဝေစတာ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တျခားေဆး SU အုပ္စုေတြ နဲ႔သံုးရင္ေတာ့ SU ေၾကာင့္ ေသြးတြင္း အခ်ိဳဓာတ္ပိုက်ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးက တစ္ေန႔မွာ ၁၀ဝ မီလီဂရမ္ ၁ႀကိမ္ ဒါမွမဟုတ္ ၅၀ မီလီဂရမ္ ၂ ႀကိမ္လဲ သံုးလို႔ရပါတယ္။ ထပ္တိုးေသာက္လို႔ မရပါဘူး။

အေၾကာင္းရင္း(၆)
ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိတဲ့ သူေတြမွာ ေသြးခ်ိဳေတြမ်ားလြန္းတဲ့အတြက္ ဆီးထဲမွာ လွ်ံထြက္ လာၿပီး ဆီးခ်ိဳတာကိုလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေသြးတြင္း အခ်ိဳဓာတ္ေတြကို ဆီးထဲမွာ အတိုင္းအတာ တစ္ခုေလာက္ထိပဲ စြန္႔ပစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးထဲက အခ်ိဳဓာတ္ေတြ က်သြားေစႏိုင္ေလာက္တဲ့ အစြမ္းမရွိပါဘူး။ ဆီးထဲမွာ အခ်ိဳဓာတ္(ဂလူးကို႔စ္)ေတြ မ်ားမ်ားသာ စြန္႔ပစ္ႏိုင္ရင္ ေသြးထဲက အခ်ိဳဓာတ္ေတြ ေလ်ာ့က်သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေဆးအုပ္စု(၆) SGLT-2 Inhibitors
ဒီလိုေသြးထဲမွာပိုေနတဲ့ သၾကားဓာတ္ေတြကို ဆီးထဲကေန စြန္႔ထုတ္ပစ္လိုက္ႏိုင္ရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီထြက္ေပါက္ကို သံုးၿပီး အခ်ိဳဓာတ္ေတြ စြန္႔ပစ္လိုက္ႏိုင္ရင္ ေသြးထဲမွာ အႏၱရာယ္ေပးမယ့္ အခ်ိဳဓာတ္ေတြကိုေလ်ာ့ေအာင္ လုပ္လို႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ SGLT-2 လို႔ေခၚတဲ့ ေဆး အုပ္စုတစ္စု ေပၚေပါက္လာရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရရွိေသးေပမဲ့ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ သံုးေနၾကပါၿပီ။ မွတ္သားဖြယ္ရာအျဖစ္ တင္ျပရတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေသြးခ်ိဳဘာေၾကာင့္ မ်ားေနရသလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြေပၚမူတည္ၿပီး ဒီအခ်က္ေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေပးလိုက္တာေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳက်ေစတဲ့ ေဆးမ်ိဳးစံု ရွိလာရတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေဆးေတြကို ဘယ္လိုေပါင္းစပ္ၿပီး ဘယ္သူ႔အတြက္ ဘယ္ေဆးကို ဦးစားေပးၿပီး သံုးသင့္သလဲဆိုတာ သိဖို႔လိုပါတယ္။ ဒါေတြကို လူတစ္ဦးခ်င္းအလိုက္ မတူတဲ့အတြက္ မိမိရဲ႕ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားမႈကိုသာ ခံယူလိုက္နာၿပီး သံုးသင့္ပါတယ္။

“ဆီးခ်ိဳေသာက္ေဆးေတြက ေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္စီးေစတယ္. .” ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြ ရွိေနလို႔ ဆက္လက္ရွင္းျပလိုပါတယ္။ ဒါဟာ ပညာေပးရာမွာ မွားယြင္းေျပာဆို ေရးသားမိသူေတြ ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လူနာေတြအခ်င္းခ်င္း အသိခ်င္း ဖလွယ္ၾကရာမွလည္းေကာင္း လူအမ်ားၾကားမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လူနာတစ္ဦးနဲ႔ေတြ႕ဆံု ရပံုေလးကို တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

အသက္ ၆၀ အရြယ္ရွိ ေဒၚသိန္းကေတာ့ ဝါးခယ္မက လူနာျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ေက်ာက္ကပ္ အားနည္းေနလို႔ ၿမိဳ႕တက္လာရတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

“က်န္းမာေရးစစ္ေဆးလိုက္ေတာ့ ကြ်န္မေက်ာက္ကပ္ေတြ ပ်က္ေနၿပီေျပာလို႔လာျပတာပါ။ ဒီမက္ေဖာ္မင္ေတြ ေတာက္ေလွ်ာက္ေသာက္ေနတာ ၁၀ ႏွစ္ ရွိၿပီ၊ မက္ေဖာ္မင္စြဲေသာက္မိလို႔ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္တာလို႔လည္း မိတ္ေဆြေတြက ေျပာၾကတယ္။ ကြ်န္မရဲ႕ မိသားစုဆရာဝန္ ကလည္း ဒီမက္ေဖာ္မင္ကို ဆက္မေသာက္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားၿပီး တျခားေဆးေတြ ေပးလိုက္တယ္။ ဒီလို မွန္းမသိလို႔ ေသာက္ေနမိတာဆရာမရယ္” လို႔ ေဒၚသိန္းက ေျပာပါတယ္။
“ေဒၚသိန္းက ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ၿပီးတာ ၁၀ ႏွစ္ၾကာၿပီဆိုေတာ့ ဘယ္ႏွခါက်န္းမာေရး စစ္ေဆးခဲ့ဖူးၿပီလဲ၊ ဆီးခ်ိဳမွန္မွန္ စစ္ထားသလား၊ ဆီးခ်ိဳအမွတ္ေတြေကာ ေကာင္းရဲ႕လား” လို႔ ဆရာမက ေမးလိုက္ေတာ့-
“ကြ်န္မရဲ႕ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးတာ ဒီတစ္ခါပဲရွိေသးတယ္။ အခု စစ္ေတာ့မွ မက္ေဖာ္မင္ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္တာ သိရေတာ့တယ္” လို႔ျပန္ေျဖပါတယ္။

“ဒီလိုမဟုတ္ေသးပါဘူး၊ ဘယ္ဆီးခ်ိဳေဆးကမွ ေက်ာက္ကပ္မပ်က္ေစပါဘူး၊ ေဒၚသိန္းရဲ႕ ေသြးခ်ိဳက အရမ္းမ်ားေနၿပီး ႏွစ္ေပါင္းၾကာလာေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္သြားတာပါ၊ ဒီလိုမျဖစ္ရေအာင္ ေသြးခ်ိဳအမွတ္ေတြကို ထိေရာက္တဲ့ ေဘာင္အတြင္းေရာက္ေအာင္ ခ်ရမယ္။ ဒီလို က်ေရာက္ေအာင္ ဆီးခ်ိဳေသာက္ေဆးေတြကို ခ်ိန္ညႇိေပးရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ရမယ္။ ဆီးခ်ိဳလူနာေတြက အမ်ားအားျဖင့္ အစပိုင္းမွာ ဘာေဝဒနာမွမခံစားရေတာ့ ဘာေဆးမွ မေသာက္တာေတာင္ အျပင္ပန္းအားျဖင့္ ေကာင္းေနသလိုရွိၾကတာ၊ ေသြးခ်ိဳအေျဖကိုပဲ ၾကည့္ၿပီး ေဆးျပင္ေနရမွာ”

ဆရာမေျပာလိုက္ေတာ့ ေဒၚသိန္းက အံ့အားသင့္သြားပါတယ္။
“ဟင္ . . ဒါဆို ဒီမက္ေဖာ္မင္က ကြ်န္မေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္ေစတာ မဟုတ္ဘူးေပါ့”

“ဆီးခ်ိဳျဖစ္သူတိုင္းလိုလို မက္ေဖာ္မင္ေသာက္ေနၾကေတာ့ ေသာက္သူတိုင္း ေက်ာက္ကပ္မပ်က္ပါဘူး၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္သူအားလံုးက ဆီးခ်ိဳမ်ားေနလို႔ပါ၊ ဆီးခ်ိဳမ်ားသူအားလံုးကလည္း မက္ေဖာ္မင္ေသာက္မေနပါဘူး၊ မက္ေဖာ္မင္က သူ႔ဘာသာသူ ေနတာပါ”

“ဒီလိုလား . . ဒါဆိုရင္ ကြ်န္မရဲ႕ဆရာဝန္က ကြ်န္မေသာက္လက္စ မက္ေဖာ္မင္ကို ဘာလို႔ ျပန္ျဖတ္ဖို႔ ၫႊန္ရတာလဲ ဆရာမ၊ ဒီေဆးေၾကာင့္ ကြ်န္မေက်ာက္ကပ္ ပိုပ်က္သြားမွာစိုးလို႔ မဟုတ္ဘူးလား”

“အင္း . . ေဒၚသိန္းအထင္မွားမယ္ဆိုရင္လည္း မွားႏိုင္တာပါပဲ၊ တကယ္က ဒီလိုပါ . . ေဒၚသိန္းရဲ႕ ခရီယာတနင္း(Creatinine) က ၃၀ဝ မိုက္ခ႐ိုမိုးလ္ ရွိေနပါတယ္။ ၁၅၀ မိုက္ခ႐ို မိုးလ္ထက္ ေက်ာ္ရင္ မက္ေဖာ္မင္ေဆးကို မေသာက္သင့္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတာေၾကာင့္ ျပန္ရပ္ခိုင္းတာပါ . .တကယ္ေတာ့ ဒီလို ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ၿပီး လူနာေတြမွာ မက္ေဖာ္မင္ ဆက္သံုးေနမိရင္ တစ္ခါတစ္ရံ ေသြးထဲမွာ လက္တစ္အက္စစ္ဓာတ္(Lactic acid)ေတြက ေက်ာက္ကပ္ကေန မစြန္႔ထုတ္ႏိုင္လို႔ မ်ားလာတဲ့ ျပႆနာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေကာင္းတဲ့သူေတြမွာေတာ့ စိတ္ခ်လက္ခ် သံုးလို႔ရပါတယ္”

“ဒါဆို ကြ်န္မ ေက်ာက္ကပ္ပိုမပ်က္စီးေအာင္ ဆရာမ ေဆးေတြခ်ိန္ၿပီး ေသြးခ်ိဳညႇိေပးပါေနာ္၊ အစားထိန္းတာအျပင္ ေဆးေတြလည္း မွန္မွန္ေသာက္ပါေတာ့မယ္”

မွတ္ခ်က္
---------------
(၁) ဆီးခ်ိဳေရာဂါအမ်ိဳးအစား (၂)ေတြမွာ ဆီးခ်ိဳကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ စားေဆးေတြ ေသာက္သံုးရပါမယ္။

(၂) လူနာရဲ႕အေျခခံအခ်က္မ်ားျဖစ္တဲ့ အသက္၊ တျခားေရာဂါ၊ ပိန္တာ၊ ဝတာ စတဲ့အခ်က္ အလက္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး လက္ေတြ႕ေရြးခ်ယ္တာ၊ ေပါင္းစပ္တာေတြ ျပဳလုပ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

(၃) ႏွစ္ၾကာလာေလ၊ ေသာက္ေဆး တိုးလာရေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးမတိုးရင္ ေသြးခ်ိဳနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ တိုးလာမွာျဖစ္ပါတယ္။

(၄) ေက်ာက္ကပ္ပ်က္တာက ဆီးခ်ိဳျမင့္တာ ႏွစ္ေတြၾကာလို႔ျဖစ္ရၿပီး မက္ေဖာ္မင္ေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ခရီယာတနင္း (Creatinine) ေကာင္းရင္ စိတ္ခ်လက္ခ်သံုးလို႔ရပါတယ္။

(၅) ေသြးခ်ိဳမထိန္းႏိုင္တာကို ဆီးခ်ိဳေသာက္ေဆးေတြ ေပါင္းခ်င္တိုင္း ေပါင္းေသာက္ေနၿပီး အင္ဆူလင္ထိုးရမယ့္အခ်ိန္မွာ မထိုးမိဘဲ အခ်ိန္ေတြမျဖဳန္းသင့္ေၾကာင္းကိုလည္း မွာၾကားလိုပါတယ္။

Credit: ပါေမာကၡသန္းသန္းေအး၏ ကၽြန္မႏွင့္ ဆီးခ်ိဳလူနာမ်ားစာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပပါသည္။