အမ်ိဳးသမီးအဂၤါ ေရာင္ေရာင္ျခင္း

အမ်ိဳးသမီး အဂၤါေရာင္တာကို တိတိက်က်ေျပာရရင္ Vulvovaginitis (ဗဂ်ိဳင္းနား + မိန္းမကိုယ္) ေရာင္ျခင္း ျဖစ္တယ္။
သိသာတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ -

1. Vulvar itching မိန္းမကိုယ္ယားယံျခင္း၊
2. Vaginal discharge ဗဂ်ိဳင္းနားက တခုခုဆင္းျခင္း နဲ႔
3. Vaginal odor ဗဂ်ိဳင္းနားက အနံ႔ထြက္ျခင္းေတြျဖစ္တယ္။

Acute vulvovaginitis ရုတ္တရက္-ရက္တို မိန္းမကိုယ္ နဲ႔ ဗဂ်ိဳင္းနား ေရာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ -
- Infections ေရာဂါပိုးဝင္တာ၊
- Irritant or allergic contact အသင့္တာ၊ မတည့္တာနဲ႔ ထိေတြ႔မိတာ နဲ႔
- Atrophic vaginitis အသက္ၾကီးလာလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ ေမြးလမ္းေၾကာင္း ပါးလာတဲ့ ဇရာျဖစ္စဥ္ေတြ ျဖစ္တယ္။
Infections ေရာဂါပိုးဝင္တာ အမ်ားဆံုး (၃) မ်ိဳးကေနျဖစ္ေစတယ္။

1. Bacterial vaginosis ဗဂ်ိဳင္းနားေရာင္ျခင္းဆိုတာ ရွိေနၾကပိုးေတြ အေျခအေနေျပာင္းသြားလို႔ျဖစ္ရတဲ့ Gardnerella vaginalis (ဂါ့ဒ္နီရဲလား ဗဂ်ိဳင္ႏိုက္တစ္)၊

2. Candida albicans (ကင္ဒီဒါ အယ္လ္ဘီကန္) ပိုးကေနျဖစ္ေစတဲ့ Candidiasis (ကင္ဒီဒိုင္ေယးဆစ္) နဲ႔

3. Trichomonas vaginalis (ထြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္ ဗဂ်ိဳင္နယ္လစ္) ကေနျဖစ္ေစတဲ့ Trichomoniasis (ထြိဳင္ကို မိုနီေယးဆစ္) ေတြျဖစ္တယ္။

Infectious vulvovaginitis ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ဗဂ်ိဳင္းနားေရာင္တာမ်ိဳးက Sexually active women လိင္မႈေရးရာ တက္ၾကြမႈရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္ျပီး Candidiasis (ကင္ဒီဒိုင္ေယးဆစ္)၊ Contact vaginitis မတည့္တာနဲ႔ ထိေတြ႔လို ျဖစ္တဲ့ (ကြန္တက္ ဗဂ်ိဳင္ႏိုက္တစ္) နဲ႔ Atrophic vaginitis အသက္ၾကီးမွျဖစ္တဲ့ (အေထာဖစ္ ဗဂ်ိဳင္ႏိုက္တစ္) ေတြကေတာ့ လိင္နဲ႔ မဆိုင္ဘဲ ျဖစ္တယ္။

- Gynecological and sexual history သားဖြါးမီးယပ္နဲ႔ဆိုင္တာ လိင္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေရာဂါရာဇဝင္ အားလံုး ေမးရမယ္။
- သန္႔ရွင္းလုပ္ရာမွာ ဆပ္ျပာ၊ ေဆးရည္ စတာမွာ ဘာေတြသံုးသလဲ ေမးရမယ္။
- STDs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါရွိျပီး အေသအျခာကုသရဲ႕လားေမးမယ္။
- Unprotected sexual intercourse လိင္ဆက္ဆံရာမွာ အကာအကြယ္ ပါ-မပါလဲ ေမးရမယ္။
- Pelvic examination ေမြးလမ္းေၾကာင္း စစ္ေဆးတာ လုပ္ရမယ္။ Discharge ဆင္းတာ၊ Odor အနံ႔၊ Ulcerations အနာ၊ Cervical abnormalities သားအိမ္ဝေျခအေန၊ Cervical discharge သားအိမ္ဝက ဘာဆင္းသလဲ၊ Cervical motion or adnexal tenderness to palpation သားအိမ္ဝကို ထိ-ဖိရင္ နာသလား။
- Urine pregnancy test ကိုယ္ဝန္ရွိ-မရွိ ဆီးစစ္တာလဲလုပ္ရမယ္။
- Discharge pH determination ဆင္းေနတာရဲ႕ အက္စစ္ဓါတ္၊
- Examination of a wet mount ဆင္းေနတာကို ဓါတ္ခြဲခမ္းစစ္ေဆးျခင္း၊
- PID တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြ ေရာင္တာကို သံသယရွိရင္ Dirty or initial-stream urine sample ထြက္ထြက္ျခင္းခံထားတဲ့ ဆီးထဲမွာ Gonorrhea (ဂႏိုရီးယား) နဲ႔ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) ပိုးေတြကို စစ္ရမယ္။
- Endocervical samples သားအိမ္ဝ နမူနာ ယူျပီးလဲ Gonorrhea (ဂႏိုရီးယား) နဲ႔ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) ပိုးေတြကို စစ္ႏိုင္မယ္။
- Midstream urine ဆီးသြားေနတံုး အလည္ပိုင္းမွာခံယူတဲ့ ဆီးကို Urinary tract infection ဆီးလမ္းပိုး ရွိ-မရွိ စစ္ႏိုင္တယ္။
Treatment Recommendations ဘယ္လိုကုသမလဲ -

1. Bacterial vaginosis ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ဗဂ်ိဳင္းနားေရာင္ျခင္း
- First-line treatment options ပဌမဦးစားေပးေဆး
• Metronidazole 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္ေသာက္ပါ။
• Metronidazole gel 0.75% ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ တညတခါ၊ ၅ ရက္ထည့္ပါ။
• Clindamycin cream 2% ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ တညတခါ၊ ၇ ရက္ထည့္ပါ။
- Alternatives ဒုတိယဦးစားေပးေဆး
• Clindamycin 300 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္ေသာက္ပါ။
• Clindamycin ovules 100 mg တည တၾကိမ္ ၃ ခါ ေသြးျပန္ေၾကာထဲထိုးပါ။

2. Candidiasis (ကင္ဒီဒိုင္ေယးဆစ္)
• Fluconazole 150-mg တခါတည္းေသာက္ပါ။
• Butoconazole 2% cream ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၃ ရက္ထည့္ပါ။
• Butoconazole 2% cream ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ တခါတည္းထည့္ပါ။
• Clotrimazole 1% cream ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၇-၁၄ ရက္ထည့္ပါ။
• Miconazole 2% cream ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၇ ရက္ထည့္ပါ။
• Miconazole 200 mg vaginal suppository ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၃ ရက္ထည့္ပါ။
• Miconazole 1200 mg vaginal suppository ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ တခါတည္းထည့္ပါ။
• Nystatin 100,000 unit vaginal tablet ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၁၄ ရက္ထည့္ပါ။
• Tioconazole 6.5% ointment ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ တခါတည္းထည့္ပါ။

3. Genital herpes လိင္လမ္းေရယံု
• Acyclovir 400 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၇-၁ဝ ရက္ေသာက္ပါ။
• Acyclovir 200 mg တေန႔ ၅ ၾကိမ္၊ ၇-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
• Famciclovir 250 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၇-၁ဝ ရက္ေသာက္ပါ။
• Valacyclovir 1 g orally twice a day for 7–10 days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္ေသာက္ပါ။

4. Pelvic inflammatory disease တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါမ်ားေရာင္ျခင္း
- First-line treatment options ပဌမဦးစားေပးေဆး
• Levofloxacin 500 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ (ေဆးယဥ္လာလို႔ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ မသံုးေတာ့ပါ)
• Ofloxacin 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ (ေဆးယဥ္လာလို႔ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ မသံုးေတာ့ပါ)
• အဲဒီေဆးနဲ႔အတူ တြဲဘို႔လိုရင္ Metronidazole 500 mg days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
- Alternatives ဒုတိယဦးစားေပးေဆး
• Ceftriaxone 250 mg IM တခါတည္းထိုးပါ + Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ ေသာက္ပါ။
• အဲဒီေဆးနဲ႔အတူ တြဲဘို႔လိုရင္ Metronidazole 500 mg days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
• Cefoxitin 2 g IM တခါတည္းထိုးပါ + Probenecid 1 g တခါတည္းေသာက္ပါ + Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
• အဲဒီေဆးနဲ႔အတူ တြဲဘို႔လိုရင္ Metronidazole 500 mg days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။

5. Trichomoniasis (ထြိဳင္ကို မိုနီေယးဆစ္)
- First-line treatment options ပဌမဦးစားေပးေဆး
• Metronidazole 2 g တခါတည္းေသာက္ပါ။
• Tinidazole 2 g တခါတည္းေသာက္ပါ။
- Alternative ဒုတိယဦးစားေပးေဆး
• Metronidazole 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္ေသာက္ပါ။

အမ်ိဳးသမီးတိုင္းကို Pap smear လုပ္ဘို႔ တိုက္တြန္းရမယ္။ ၂၁ ႏွစ္ကေန ၃ဝ အထိရွိသူေတြ တႏွစ္တခါ၊ အသက္ ၃ဝ နဲ႔ ၆၅ ႏွစ္ၾကား အမ်ိဳးသမီးမွာ Pap Test နဲ႔ HPV Test ေတြက ေကာင္းေနရင္ ၅ ႏွစ္တခါ စစ္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂ဝ-၆-၂ဝ၁၂ )

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ – အမ်ိဳးသမီးအဂၤါ ေရာင္ေရာင္ျခင္း