ပညာေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ အေတြးမ်ား

ေရးသားသူ - ဧရာ(မႏၱေလး)

Education ကို ျမန္မာတို႔က “ပညာေရး” ဟု ဘာသာျပန္သည္။ အိႏၵိယတို႔ကမူ “သိကၡာ Śikṣā” ဟု ဘာသာျပန္သည္။ “သိကၡာ” သည္ ဟိႏၵဴ၊ ၊ ပါဠိ၊ သကၠတ ဘာသာစကားတြင္ “သင္ယူျခင္း၊ ေလ့က်င့္ျခင္း” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဗုဒၶသာသနာတြင္ သိကၡာကို သီလသိကၡာ၊ သမာဓိသိကၡာ၊ ပညာသိကၡာဟု အဆင့္သံုးဆင့္ ပိုင္း၍ ျပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ “သိကၡာ” ဟူသည္ မိမိ၏ သႏၲာန္တြင္ ကိုယ္က်င့္တရား၊ စူးစိုက္တည္ၾကည္မႈႏွင့္ အမွန္ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္သည့္ ပညာတို႔ကို အဆင့္ဆင့္ ေလ့က်င့္ သင္ယူရသည့္ ျဖစ္စဥ္ တရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတို႔က Education ကို ပညာေရးဟု ဘာသာျပန္ သံုးစြဲျခင္းသည္ သိကၡာသံုးပါး အနက္ ေခါင္ကို ကိုင္၍ ေျပာလုိက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ယေန႔ေခတ္တြင္ ပညာေရးဟု ဆိုလိုက္လွ်င္ ပညာေရး၏ က်ယ္ေျပာေလးနက္သည့္ အဓိပၸါယ္မ်ားထက္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ စာေမးပြဲရလဒ္မ်ား၊ ဘြဲ႔လက္မွတ္မ်ားကိုသာ ေျပးျမင္တတ္ၾကသည္။ ဘြဲ႔လက္မွတ္မ်ားသည္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးႏိုင္၍ ပညာေရးသည္ ဘဝေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ိဳး ျဖစ္သည္ဟု ဆိုျခင္းသည္ လံုးဝ မွားယြင္းေနသည္ဟု မဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ရာႏႈန္းျပည့္ေတာ့ မမွန္။ ပညာေရးသည္ အသိဉာဏ္စြမ္းရည္ (cognitive skills) ထက္ျမက္ေအာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ရန္ သာမက၊ ကိုယ္က်င့္ စ႐ိုက္ေကာင္းမ်ားကို ေလ့က်င့္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးသည့္ စာရိတၱပညာေရး (character education) လည္း လိုအပ္ပါသည္။ ပညာေရးကို ေက်ာင္းသင္ခန္းစာ သက္သက္အျဖစ္သာ ႐ႈျမင္ျခင္းသည္ ပညာေရး တခုလံုးကို လႊမ္းၿခံဳ မျမင္ဘဲ၊ အစိတ္အပိုင္းေလးတခုကိုသာ ကြက္၍ ျမင္ျခင္းႏွင့္ တူသည္။

စာရိတၱပညာေရး ဟူသည္ အသစ္အဆန္းေတာ့ မဟုတ္။ ေရွးယခင္က အေနာက္တုိင္း ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျဖစ္ေစ၊ အေရွ႕တိုင္းမွ ျဗဟၼဏပညာေရး၊ ဗုဒၶဘာသာပညာေရးႏွင့္ ကြန္ျဖဴးရွပ္ပညာေရးတို႔တြင္ ျဖစ္ေစ စာရိတၱပညာေရးသည္ ပညာေရး၏ ႏွလံုးသည္းပြတ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉-ရာစုေႏွာင္းပိုင္းႏွင့္ ၂၀-ရာစုကာလ ေခတ္ပညာေက်ာင္းမ်ား ထြန္းကားလာမွသာ စာရိတၱပညာေရးဖက္တြင္ ေပါ့ေလ်ာ့လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ပညာမည္မွ် တတ္ပါေစ ကိုယ္က်င့္သီလ မရွိပါက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အႏၲရာယ္ျပဳႏိုင္သည္။ ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းမြန္ေသာ္လည္း အသိပညာမရွိ ျပန္လွ်င္လည္း လိုရာပန္းတိုင္သို႔ ေရာက္ႏိုင္မည္ မဟုတ္။ ေသာဏဒ႑သုတ္မွ ပုဏၰား၏ စကားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ “လက္တဖက္ကို အျခားလက္တဖက္ျဖင့္ ေဆးေၾကာရသလို၊ သီလကို ပညာႏွင့္ စင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေၾကာရ၍ ပညာကို သီလျဖင့္ စင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေၾကာရပါသည္”။

ယေန႔ေခတ္ ပညာေရးနယ္ပယ္တြင္ စာရိတၱ (character) ဟူေသာ ေဝါဟာရကို Moral character ႏွင့္ Performance character ဟု ထပ္မံ၍ ခြဲလာၾကသည္။ Moral character သည္ ကိုယ္ခ်င္းစာနာမႈ၊ ၾကင္နာသနားမႈ၊ မိမိကိုယ္တုိင္ႏွင့္ သူတဖက္သားအား ေလးစားမႈ၊ တရားမွ်တမႈစသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ အေရးပါသည့္ အရည္အခ်င္းမ်ား ျဖစ္သည္။ Performance character သည္ မိမိ၏ စိတ္ခံစားမႈ အေလွ်ာက္ အလွ်င္စလို မတုန္႔ျပန္ျခင္း၊ စိတ္ရွည္သည္းခံျခင္း၊ အလုပ္တခုတြင္ ၾကာရွည္ အာ႐ံုစူးစိုက္ထားႏိုင္ျခင္း၊ အလြယ္တကူျဖင့္ အ႐ႈံးမေပးျခင္း၊ ဇြဲလံု႔လရွိျခင္း စသည့္ အလုပ္တခုကို ၿပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ရန္ ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ အေရးပါသည့္ အရည္အခ်င္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ အသိဉာဏ္ စြမ္းရည္တို႔ (Cognitive skills) ကို ပညာအုပ္စုတြင္ ထည့္သြင္း၍၊ Moral characters တုိ႔ကို သီလအုပ္စု၊ Performance characters တို႔ကို သမာဓိအုပ္စုတြင္ ထည့္သြင္းႏိုင္ပါသည္။ သမာဓိအုပ္စုတြင္ ဝီရိယ၊ သတိ၊ သမာဓိဟူသည့္ အရည္အေသြးမ်ား ပါဝင္ေနသည္။

၂၀-ရာစု ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဗဟုသုတႏွင့္ အသိဉာဏ္စြမ္းရည္ကိုသာ အဓိကထား သင္ၾကားေပးၾကၿပီး၊ စာရိတၱပညာေရးက မဆိုသေလာက္သာ ပါတတ္သည္။ စာရိတၱပညာေရးတြင္လည္း ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ျပည္သူနီတိကဲ့သို႔ သီလပိုင္းဆိုင္ရာ တန္ဖိုးမ်ားကိုသာ သင္ၾကားေပးၿပီး၊ အလုပ္တခုကို ၿပီးေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ လုိအပ္သည့္ Performance characters ကို တခုတ္တရ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္းမ်ိဳး မရွိခဲ့။ ခရီးသြားဟန္လြဲ ပါသြားသည္သာ ရွိသည္။ ထို႔သို႔ ျဖစ္ရျခင္းသည္လည္း ဗဟုသုတႏွင့္ အသိဉာဏ္စြမ္းရည္ ထက္ျမက္၍ Intelligence Quotient (IQ) ေကာင္းသူတို႔ကသာ ဘဝတြင္ ေအာင္ျမင္သူမ်ား ျဖစ္လာမည္ဟု ယူဆခဲ့ၾက၍ ျဖစ္သည္။

၁၉၉ဝ-ခုႏွစ္ Daniel Goleman ၏ Emotional Intelligence စာအုပ္ထြက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္မူ Emotional Quotient (EQ) ဟူေသာ ေဝါဟာရကအေတာ္ေလး ေရပန္းစားလာခဲ့သည္။ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ အလုပ္ခြင္မ်ားတြင္ Emotional Intelligence ကို မိတ္ဆက္ေပးလာၾကသည္။ ခ်ီကာဂိုတကၠသိုလ္မွ စီးပြားေရး ႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္ James Heckman ၏ လတ္တေလာ သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားအရ ဘဝေအာင္ျမင္မႈအတြက္ IQ က ၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်သာ အေထာက္အကူျပဳသည္။ ပ်င္းစရာေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ိဳး၊ ဆုလဒ္ရမည္မဟုတ္သည့္ အလုပ္မ်ိဳးကို စိတ္ရွည္ရွည္ထား၍ လုပ္ႏိုင္သည့္ ဇြဲ၊ တာဝန္သိစိတ္၊ မိမိကုိယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈစသည့္ ဉာဏ္ရည္ႏွင့္ မဆိုင္သည့္ အရည္အခ်င္းေတြက (non-cognitive skills) က ပို၍ အေရးပါေၾကာင္းေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ပင္ဆာေဗးနီးယား တကၠသိုလ္မွ စိတ္ပညာရွင္ Angela Duckworth ကလည္း IQ ကုိယ္တိုင္က စိတ္အားထက္သန္မႈနဲ႔ ဇြဲလံု႕လတုိ႔ေပၚမွာ မူတည္ေနေၾကာင္းကို တင္ျပခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေသာ သုေတသနမ်ား ထြက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္တြင္ Performance character ကို ဦးစားေပးသည့္ ေက်ာင္းမ်ား အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ထြက္ေပၚလာသည္။

ျမန္မာျပည္မွာလည္း သီလသိကၡာ၊ သမာဓိသိကၡာ၊ ပညာသိကၡာဟူသည့္ သိကၡာသံုးပါး အခ်ိဳးညီညီ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးႏိုင္မည့္ ပညာေရးစနစ္မ်ိဳး ေပၚထြန္းလာေစလိုပါသည္။

ဧရာ (မႏၲေလး)

စာညႊန္း
1. Paul Tough, How Children Succeed: Grit, Curiosity, and the Hidden Power of Character (2012)
2. Matthew Davidson and Thomas Lickona, Smart and Good: Integrating Performance Character and Moral Character in Schools (2007)