ငယ္စဥ္ကတည္းက သိထားသင့္တဲ့ မ်ဳိးဆက္ပြား က်န္းမာေရး

လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳ ျဖစ္လာတဲ့ အခ်ိန္ေရာက္မွ အပ္နဲ႔ထြင္းရမဲ့ကိစၥကို ပုဆိန္နဲ႔ ေပါက္ရတယ္ဆိုသလို တခါထဲနဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ေျပာရမယ့္ အျဖစ္ေတြကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

က်န္းမာေရး , လိင္ပညာေပး

လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳ ျဖစ္လာတဲ့ အခ်ိန္ေရာက္မွ အပ္နဲ႔ထြင္းရမဲ့ကိစၥကို ပုဆိန္နဲ႔ ေပါက္ရတယ္ဆိုသလို တခါထဲနဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ေျပာရမယ့္ အျဖစ္ေတြကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကေလးငယ္ေတြ အရြယ္ေရာက္လာၿပီး သိတတ္နားလည္ႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္မွာ လိင္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ အသက္အရြယ္ အရ ဆီေလွ်ာ္တဲ့ အတိုင္းအတာအလိုက္ စတင္ၿပီးေျပာဆိုေဆြးေႏြးတာ၊ ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း အလွ်င္းသင့္သလို ဆက္ လက္ေဆြးေႏြးသြားတာက အေကာင္းဆံုး ပညာေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳ ျဖစ္လာတဲ့ အခ်ိန္ေရာက္မွ အပ္နဲ႔ထြင္းရမဲ့ကိစၥကို ပုဆိန္နဲ႔ ေပါက္ရတယ္ဆိုသလို တခါထဲနဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ေျပာရမယ့္ အျဖစ္ေတြကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ ေနာက္က်သြားပါၿပီ။ 

အသိပညာေပးမႈကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ စတင္သင့္သလဲဆိုေတာ့ ကေလးေတြ ဘ၀ အေတြ႔အႀကံဳတခုခု ဥပမာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီး တေယာက္ ဒါမွ မဟုတ္ကေလးငယ္ တေယာက္ကို သူတို႔ က ျမင္ေတြ႔လာတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြကို လိင္မႈကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အသိပညာေပးျခင္း အတြက္ အႀကံဥာဏ္ တခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

(၁) ကိုယ္ကေလး ဘ၀တုန္းက လူႀကီး မိဘေတြဘယ္လိုသင္ၾကားေပးခဲ့သလဲဆိုတာ စဥ္းစားပါ။ ကိုယ့္ရဲ႕ ကေလးကို အလားတူ သို႔မဟုတ္ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ ရေစခ်င္သလားဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ေမးပါ။

(၂) ကေလးရဲ႕ အသက္အရြယ္နဲ႔ ဆီေလ်ာ္တဲ့ အေျဖေတြကိုေပးပါ။ သူတို႔ အသက္အရြယ္အရ နားလည္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္း ေတြနဲ႔ ရွင္းျပရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ မေမးတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ေျဖစရာမလိုပါဘူး။ သူတို႔ကို အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ ၀န္မပိ ပါေစနဲ႔။ သူတို႔ ဘာကိုမွ နားမလည္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။

(၃) အျပန္အလွန္ေျပာဆုိၾကတဲ့ ေဆြးေႏြးမႈတခုျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါ။ ကေလးငယ္ေတြက လိင္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေမးလာၿပီဆိုရင္ သူတို႔ကိုလည္း ညင္ညင္သာသာနည္းလမ္းနဲ႔ ေမးခြန္းေတြျပန္ေမးပါ။ အဲဒီလို နည္းနဲ႔ သူတို႔ ဘယ္ေလာက္ သိထားၿပီးၿပီလဲ၊ ဒါေတြကို သူတို႔ ဘယ္ကေနသိလာသလဲ ဆိုတာရွာေဖြရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း သူတို႔ နားလည္ထား တာေတြမွားယြင္းေနမယ္ဆိုရင္ အစကထဲက ျပင္ဆင္တည့္မတ္ေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေအးေအးေဆးေဆး အခ်ိန္ယူေဆြး ေႏြးျခင္းက ကိုယ့္အတြက္လည္း စဥ္းစားခ်ိန္ရႏိုင္ပါ တယ္။
ကေလးေတြ အမွန္တကယ္ သိခ်င္တာဘာလဲဆိုတာကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ တခါတေလ သူတို႔က ကေလး ငယ္ေလးေတြ ဘယ္ကလာသလဲလို႔ ေမးတာက တကယ္ေတာ့ ကေလးေမြးစားတယ္ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ကို သိခ်င္လို႔ ေမးတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။

(၄) ႐ိုးသားပါ။ မိဘေတြက သူတို႔ကို အမွန္အတိုင္းမေျပာတာမ်ိဳးကို ကေလးေတြက ရိပ္မိတတ္တာေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါ ဆိုရင္ ေနာက္ပိုင္းမွာ သူတို႔က လူႀကီးေတြေျပာတာကို လက္ခံႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲသြားပါလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႔ ဘာေျဖရမွန္း မသိ ဘူးဆိုရင္လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔။ အရမ္းေကာင္းတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ေနလို႔ အျပည့္ အစံုမသိတဲ့ အေၾကာင္းေျပာလိုက္ပါ။ ဒါမွလည္း အေျဖရဖို႔ အတူတူ ရွာေဖြႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၅) ကိုယ္တိုင္ စာဖတ္ပါ။ ကေလးေတြကိုလည္း ဖတ္ခိုင္းပါ။ မိဘေတြ အတြက္ေရာ ကေလးေတြ အတြက္ပါ အသက္ အရြယ္ အလိုက္ ဖတ္႐ႈႏိုင္တဲ့ လိင္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့၊ မ်ိဳးဆက္ပြားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ အဲဒီ နည္းလမ္းကလည္း ၂ဦး ၂ဖက္ မ်က္ႏွာပူစရာ ကိစၥေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ပါတယ္။

(၆) တကယ္လို႔ ကေလးက လိင္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးမလာခဲ့ဘူးဆိုရင္ မိဘဖက္က စၿပီးေဆြးေႏြးရပါမယ္။ တခ်ိဳ႕က ေလးေတြဟာ ပင္ကိုယ္ကိုက ရွက္တတ္တဲ့ အတြက္ ဘယ္အေၾကာင္း အရာကို ျဖစ္ေစ ေမးခြန္းမ်ားမ်ား မေမးတတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ကေလးက အဲဒီလိုျဖစ္ေနဆိုရင္ မိဘက စၿပီး ေဆြးေႏြးရပါမယ္။ သူဘယ္ေလာက္သိထားသလဲ။ ေက်ာင္းမွာ ဘာေတြ သင္ေပးသလဲ ဆိုတာကို စေမးပါ။ သဘာ၀အရ ေတြ႔ရတတ္တာေတြကို ဥပမာ အျဖစ္အသံုးျပဳပါ။ ၿမိဳ႕ ႀကီးေတြမွာေတာင္မွ တိရိစာၦန္ေတြ မိတ္လိုက္ေနတာကို အနီးအနားမွာ ျမင္ေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္။ တိရိစာၦန္ေတြရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ပြားမႈကေန စတင္ရွင္းျပ တာက လူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပညာေပးဖို႔ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းပါပဲ။

(၇) စိတ္ေအးေအးထားပါ။ ဒီကိစၥကို ရွင္းျပဖို႔က အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ကေလးက လူၾကားထဲမွာ ေမး လာတာမ်ိဳး (ဥပမာ ဘဏ္မွာ ေငြထုတ္ဖို႔ တန္းစီေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳး) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စိတ္မဆိုးပါနဲ႔။ မျဖစ္မေနေျဖရမယ္ လို႔ လည္း မယူဆပါနဲ႔။ “ကားထဲေရာက္မွေျပာၾကတာေပါ့။” ဒါမွမဟုတ္“ ၿပီးမွေျပာတာၾကေပါ့။” လို႔ ျပန္ေျဖတာက ပိုေကာင္းပါ တယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ ေနရာေရာက္လို႔ ကေလးက ထပ္ေမးလာၿပီဆိုရင္ ဒီကိစၥမ်ိဳးဟာ ေနရာတိုင္းမွာ ေျပာလို႔ မေကာင္းဘူး ဆိုတာကိုပါ ကေလးကို ေျပာျပႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးကို လိင္ပညာေပးတဲ့ ေနရာမွာ ကားေမာင္းရင္းနဲ႔ ေျပာတာက အေတာ္ေလး အဆင္ေျပပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ၂ ေယာက္လံုး ေရွ႕ကိုပဲ ၾကည့္ေနၾကမွာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ မ်က္ႏွာ ပူရတာ သက္သာလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းၿခံထဲက ခံုတန္းမွာလို ေဘးခ်င္း ကပ္ထိုင္ၿပီးေတာ့ ေျပာရင္ ဒီေလာက္ အဆင္ေျပမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

(၈) လိင္မႈကိစၥဆိုင္ရာ ပညာေပးတယ္ဆိုတာ တႀကိမ္ထဲနဲ႔ မၿပီးပါဘူး။ အလွ်င္းသင့္သလို ဆက္လက္ရွင္းျပ ေျပာျပေန ရဦးမယ္ ဆိုတာမေမ႔ပါနဲ႔။ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက ကေလးေတြအတြက္ တႀကိမ္ထဲနဲ႔ နားလည္သေဘာေပါက္ ႏိုင္မွာ မဟုတ္ ပါဘူး။ 

ေအးမင္း 

Want More Info: http://www.advocatesforyouth.org/bp-youthfriendly