Fungus မိုးစိုစို မိႈသတိထား

ဆရာရွင့္ အစ္မဝမ္းကြဲတစ္ေယာက္ အသက္ ၃၄ နွစ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနျပီး ဒုတိယလမွာ မိန္းမကိုယ္မွာ မိႈကပ္ေနတာ OG နဲ႔ ျပျပီး ေဆးထည့္တာသက္သာသြားျပီး ငါးလေျမာက္မွာ မိႈျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ ဘာျဖစ္နိုင္ပါသလဲရွင့္။

မိႈကို ဖန္းဂတ္စ္လို႔လည္းေခၚတယ္။ အမ်ိဳးအစားေတြကအမ်ားၾကီးဘဲ။ ခႏၶာကိုယ္အျပင္မွာေနရာကေန ကိုယ္ထဲ ဝင္လာမယ္။ ပူေလာင္ စိုစြပ္ရာေနရာေတြမွာ ေပါက္ပြါးတတ္တယ္။ အေရျပားအေရးအေၾကာင္း ရွိရာေတြမွာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြ အတြင္းခံဝတ္တဲ့ေနရာမွာ ေရာဂါရရင္ Diaper candidiasis ေခၚတယ္။ လက္သည္းနဲ႔ ဦးေရခြံေတြမွာျဖစ္ရင္ ၾကာၾကာကုရတယ္။

ကင္ဆာေဆး၊ စတီရြိဳက္ေဆး၊ ပဋိဇီဝေဆးေပးေနရင္း မိႈေရာဂါျဖစ္လာတတ္တယ္။ ဥပမာ ဘက္တီးရီးယားပိုးဝင္ေနတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ စတီရြိဳက္ပါတဲ့မ်က္စဥ္း ခတ္မိရင္ မိႈေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ေသြးဆံုး၊ ဆီးခ်ိဳနဲ႔လဲ တြဲတတ္တယ္။ ဆီးပိုကစတာမ်ိဳး တပ္ထားရသူေတြမွာ မိႈေရာဂါဝင္လာတတ္တယ္။ AIDS နဲ႔ လူကီးမီးယားနဲ႔လဲ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ အစာျမိဳျပြန္မွာလာျဖစ္မယ္။ အစာျမိဳရင္-ေရျမိဳရင္ နာမယ္။ ေအာက္ဆက္ဆင္းရင္ ပ်ိဳ႕-အန္ျဖစ္မယ္။ ေရ-ဆား ခမ္းေျခာက္တာ ျဖစ္လာမယ္။ ရင္ညြန္႔ရိုး ေအာက္ကနာမယ္။

(ဖန္းဂတ္စ္) မိႈေရာဂါ (၇) မ်ိဳးကိုေရးပါမယ္။ ဒိထက္မက အမ်ားၾကီးရွိေသတယ္။ Fungus ေရာဂါေတြကို Mycosis လို႔လဲ ေခၚျပန္တယ္။

(၁) မွကၡရုနာ Thrush (Oral candidiasis)
(၂) Yeast (Candida) (ရိစ္) (ကင္ဒီဒါ) မိႈ
(၃) Tinea Cruris (Jock Itch) ေယာက္်ား ကပ္ပယ္အိတ္-မိႈေရာဂါ
(၄) Tinea Corporis or Tinea Circinata (Ringworm) ေပြး
(၅) Tinea Versicolor (Pityriasis Versicolor) ညွင္း
(၆) Tinea Manuum & Tinea Pedis (Athlete's Foot) အားကစားသမား ေျခေထာက္
(၇) Nail fungal infection လက္သည္းမိႈ

(၁) မွကၡရုနာ Thrush (Oral candidiasis)
ႏို႔တိုက္အရြယ္ကေလးငယ္ေတြမွာ လွ်ာ၊ အာေခါင္၊ ပါးေစာင္ေတြမယ္ အျဖဴဖတ္ေတြ ျဖစ္ျပီး၊ ေဘးက နီေနတယ္။ နာတယ္၊ ႏို႔စို႔၊ အစာစားရခက္တယ္။ Moniliasis လို႔လဲ ေခၚတယ္။ မိခင္ႏို႔ကေနကူးစက္လာတာျဖစ္တယ္။ ကေလးရဲ႕ လွ်ာကို အဝတ္သန္႔သန္႔ေလးကို လက္ညွိဳးမွာပါတ္ျပီး အျဖဴဖတ္ေတြ ရွင္းေပးပါ။ Gentian Violet ေဆးျပာရည္ လိမ္းေပးလို႔ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီေဆးကိုမသံုးေစေတာ့ပါ။ မိခင္ႏို႔ကို အျမဲ သန္႔ေနပါေစ။ လိုအပ္ရင္ Nystatin Oral Suspension 4-6 mL တေန႔ ၄ ၾကိမ္တိုက္ပါ။ သူ႔အလိုလိုေပ်ာက္တာမ်ားပါတယ္။

(၂) Yeast (Candida) (ရိစ္) (ကင္ဒီဒါ) မိႈ
ဒီမိႈက လူေတြရဲ႕ ပါးစပ္ နဲ႔ (ဗဂ်ိဳင္းနား) မွာ ရွိေနတဲ့အေကာင္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွာ ဒီမိႈေၾကာင့္ရတဲ့ေရာဂါကို လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါလို႔ မသတ္မွတ္ဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တသက္မွာ အနဲဆံုးတခါ Vulvovaginal Candidiasis (Vaginal yeast infections) ျဖစ္သူေပါင္း 75% ရွိတယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေရာင္တာထဲမွာ ဒုတိယ အမ်ားဆံုး။ ယားမယ္၊ အျဖဴဆင္းမယ္၊ ဒိန္ခဲလို အဖတ္အဖတ္ေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ နာမယ္။ ျဖစ္တတ္လြန္းလို႔ ေဆးနည္းပါ ေရးပါမယ္။
• Clotrimazole Vaginal suppositories ေမြးလမ္းထည့္ေဆး 100 mg ၆ ည၊ 200 mg ၃ ည။
• Miconazole ointment or 2% cream or 100-200 mg suppository ေမြးလမ္းထည့္ေဆး၊ ၃ ည။
• Nystatin 100,000 units vaginal tablets ေမြးလမ္းထည့္ေဆး ၁၄ ရက္။
• Fluconazole 150 mg ျပန္ျပန္ျဖစ္ေနသူေတြကို တပါတ္တခါ ေပးတယ္။

(၃) Tinea Cruris (Jock Itch) ေယာက္်ား ကပ္ပယ္အိတ္-မိႈေရာဂါ
• Miconazole nitrate ေဆးမံႈ႔၊ Terbinafine cream ၇ ရက္ လိမ္းတာနဲ႔ ၈ဝ% မက ေပ်ာက္တယ္။
• Griseofulvin 250–500 mg စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ၁-၂ ပါတ္နဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။
• Itraconazole 200 mg daily or Terbinafine 250 mg daily နဲ႔လဲ ရတယ္။

(၄) Tinea Corporis or Tinea Circinata (Ringworm) ေပြး
• Miconazole, Clotrimazole, Butenafine နဲ႔ Terbinafine လိမ္းေဆး။ အျမင္အရ ေပ်ာက္သြားတဲ့ေနာက္ ၁-၂ ပါတ္ အထိ ေဆးေပးပါ။
• Griseofulvin 250–500 mg ကို တရက္ ၂ ၾကိမ္။ Itraconazole 200 mg daily ၁ ပါတ္၊ Terbinafine 250 mg daily ၁ လ၊ Griseofulvin က အေရျပားမွာ ျဖစ္တဲ့ မိႈေရာဂါေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ဦးေရခြံနဲ႔ လက္သည္း ျဖစ္ရင္ေတာ့ မရဘူး။
• Fluconazole က Mucocutaneous Candidiasis အတြက္ အေကာင္းဆံုးပါ။
• Ketoconazole က တလေက်ာ္ေပးရင္ အသဲကို ထိခိုက္ႏိုင္တာမို႔ Tinea Versicolor ကလြဲရင္ မေပးေတာ့ပါ။

(၅) Tinea Versicolor (Pityriasis Versicolor) ညႇင္း
• Malassezia furfur ေၾကာင့္ျဖစ္ျပီး၊ အျဖဴ-ပန္းေရာင္ ကတၱီပါလို ႏူးညံ့တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ အေပၚပိုင္းမွာ ျဖစ္တယ္။
• Selenium sulfide 2.5% lotion or Shampoo လိမ္းေဆး ၇-၁၄ ရက္ လိမ္းပါ။
• Ketoconazole shampoo 1% or 2% လဲ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ၃ပါတ္ၾကာေအာင္ လိမ္းပါ။
• Ketoconazole 200 mg daily orally for 1 week or 400 mg as a single oral dose စားေဆးေပးပါ။
• Clotrimazole 1% solution တေန႔တခါ တပါတ္ၾကာလိမ္းပါ။
• Terbinafine 1% solution တေန႔ႏွစ္ခါ တပါတ္ၾကာလိမ္းပါ။
• Fluconazole 150-300-400 mg ကို ၂ ပါတ္ျခားျပီး ၂ ခါေပးတာနဲ႔ ထိေရာက္တယ္။
• Itraconazole 200-400 mg တရက္ျခား ၇ ရက္ေသာက္ပါ။
• Hydrogen peroxide ေဆးရည္လိမ္းႏိုင္တယ္။

(၆) Tinea Manuum & Tinea Pedis (Athlete's Foot) အားကစားသမား ေျခေထာက္
• Aluminum subacetate ေဆးရည္ထဲမွာ မိနစ္ ၂ဝ တေန႔ ၂ ၾကိမ္ စိမ္ပါ။
• Imidazoles or Ciclopirox ေဆးလိမ္းပါ။
• Urea 10–20% lotion or cream ပါလိမ္းရင္ ပိုျမန္တယ္။
• ဆိုးရင္၊ ျပန္ျဖစ္ရင္ Griseofulvin 250–500 mg စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္ပါ ေပးပါ။
• Itraconazole 200 mg daily for 2 weeks or 400 mg daily for 1 week or Terbinafine 250 mg daily for 2–4 weeks လဲရတယ္။

(၇) Nail fungal infection လက္သည္းမိႈ
လက္သည္း-ေျခသည္းကို မိႈဝင္လာရင္ အစမွာေတာ့ ျဖဴ-ဝါဝါ အစက္အေပ်ာက္ေလး ျဖစ္လာျပီး ေနာက္ေတာ့ ေအာက္ထဲ ဝင္လာလို႔ အေရာင္ေျပာင္းလာ၊ ထူလာ၊ ကြ်တ္ဆတ္လာ၊ ပံုေျပာင္းလာမယ္။ ကုရတာ မလြယ္လွပါ။ ေျခသည္း-လက္သည္း ၾကြတက္လာတဲ့ အဆင့္ေရာက္ရင္ Onychomycosis လို႔ ေဆးစာက ေခၚတယ္။ နာလာ၊ အနံ႔ပါရလာျပီ။ ေသျခာမကုရင္ တသက္လံုးလို႔ ေျပာရမလိုေနမယ္။

ကင္ဆာေဆး၊ စတီရြိဳက္ေဆး၊ ပဋိဇီဝေဆး ေပးေနရင္း မိႈေရာဂါ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဘက္တီးရီးယားပိုး ဝင္ေနတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ စတီရြိဳက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္း ခတ္မိရင္ မိႈေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ေသြးဆံုး၊ ဆီးခ်ိဳနဲ႔လဲ တြဲတတ္တယ္။ ဆီးပိုက္ စတာမ်ိဳး တပ္ထားရသူေတြမွာ မိႈေရာဂါဝင္လာတတ္တယ္။ Fluconazole 100 mg/d ဒါမွမဟုတ္ Itraconazole 200 mg/d ေဆး ၁ဝ-၁၄ ရက္ ေပးတယ္။ AIDS နဲ႔ လူကီးမီးယားနဲ႔လဲ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ အစာျမိဳျပြန္မွာ လာျဖစ္မယ္။ အစာျမိဳရင္-ေရျမိဳရင္ နာမယ္။ ေအာက္ ဆက္ဆင္းရင္ ပ်ိဳ႕-အန္ျဖစ္မယ္။ ေရ-ဆား ခမ္းေျခာက္တာ ျဖစ္လာမယ္။ ရင္ညြန္႔ရိုး ေအာက္က နာမယ္။

မိႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာက ေပြးေရာဂါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႔ဆင္တဲ့ Yeasts တို႔ Molds တို႔ကေနလဲ ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြ်းထြက္မ်ားသူ၊ ေယာက္်ား၊ အသက္မငယ္သူ၊ စိုထိုင္းတဲ့အလုပ္လုပ္ရသူ၊ ေျခအိတ္လက္အိတ္ အျမဲ ဝတ္ထားရသူ၊ ဘာမွမစီးဘဲ လမ္းသြားရသူ၊ ဆီးခ်ိဳ ရွိသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ Leukemia, AIDS နဲ႔ အဂၤါအစားထိုး ထားရသူေတြမွာလဲ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။

မိႈအျပင္ ဗက္တီးရီးယားဝင္တာ ရွိေနရင္လဲ ေနာက္ေဆးေပးရမယ္။ Ciclopirox (Penlac) ဆိုတဲ့ Antifungal nail polish ကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ လိမ္းေဆးတခုထဲနဲ႔ မရတတ္ပါ။ စားေဆးနဲ႔ တြဲတာေကာင္းတယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ျဖစ္တဲ့ လက္သည္း-ေျခသည္း ခြဲထုတ္ရတယ္။ ေလဆာနည္း၊ အလင္းေရာင္ေပးကုနည္းေတြလဲ ရွိတယ္။

ေဆးပညာစာေတြကို ျမန္မာလိုေဝါဟာရ တိက်တာ ဘာသာျပန္ျပီးသား ရွားေသးတာေတြ႔ရတယ္။ အတိအက်မရရင္ နီးစပ္တာ ရွာရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးက ေရာေကာေသာေကာလုပ္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ေပြးညႇင္းလို႔ ေျပာတာက ကုသရတာ မတူတဲ့ေရာဂါႏွစ္မ်ိဳး ေပါင္းေပးထားတာပါ။ ေပြးစုန္႔နာဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္လိုဆရာဝန္ နားမလယ္ပါ။ ကိုယ့္လူမ်ိဳးသာ မဟုတ္ပါဘူး၊ သူမ်ားေတြလဲ လက္ညွိဳးထိုး မလြတ္ဘူး။ ေပြးကို Ringworm ေခၚတယ္ မဟုတ္လား။ Worm ဆိုတဲ့ သန္ေကာင္နဲ႔ ဘာမွမဆုိင္ဘူး။

အိမ္မွာတင္လုပ္လို႔ရတာေတြလည္းရွိတယ္။ (ဗနီဂါ) ၁ ဆ၊ ေရ ၂ ဆ ထဲမွာ ၁၅-၂ဝ မိနစ္ၾကာ၊ တပါတ္မွာ ၃ ၾကိမ္ စိမ္ထားရမယ္။ Vicks VapoRub ကိုလဲ လိမ္းလို႔ရတယ္။ ေျခသည္းလက္သည္း တိုတိုထားပါ။ ေျခာက္ေသြ႔ေနပါေစ၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ။ စိုတဲ့အလုပ္မွာ ရာဘာ လက္အိတ္-ေျခအိတ္သံုးပါ။ သင့္ေတာ္တဲ့ ေျခအိတ္ေရြးသံုးပါ။ ေခြ်းထြက္မ်ားရင္ လဲပါ။ ဖိနပ္မပါဘဲ လမ္းမသြားပါနဲ႔။ လက္သည္းေျခသည္း အလွျပင္ဆိုင္သြားရင္ နာမည္ရတဲ့ဆိုင္သာ သြားပါ။ အလွလုပ္တာ၊ အတုလုပ္တာေတြ ေရွာင္ပါ။

သပ္သပ္ေရးထားတဲ့မိႈေရာဂါစာေတြ -
1. Fungal infections (1) မိႈအမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳး (၁)
2. Fungal infections (2) မိႈအမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳး (၂)
3. Fungal infections (3) မိႈအမ်ိဳးမ်ိဳးေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳး (၃)
4. Fungal jock itch ေယာက္်ား ကပ္ပယ္အိတ္-မိႈေရာဂါ ကုသနည္းမ်ား
5. Fungus အျဖစ္မ်ား မိႈေရာဂါမ်ား
6. Ringworm ေပြး
7. Thrush (Oral candidiasis) မွကၡရုနာ
8. Tinea Versicolor (Pityriasis Versicolor) ညႇင္း
9. Vaginal infections ေမြးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း
10. Vaginal itching မိန္းမကိုယ္ ယားျခင္း

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ -  Fungus မိုးစိုစို မိႈသတိထား