အိမ္မွာတင္ ေမြးခ်င္သလား

Home delivery လို႔ေရးလိုက္ရင္ အိမ္တိုင္ယာေရာက္ စာ၊ ပစၥည္း၊ စားစရာ လာပို႔တဲ့ စီးပြါးေရး လုပ္ငန္လို႔ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္သြားပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ Home birth အိမ္မွာတင္ ကေလးေမြးျခင္းလို႔ လုပ္လိုက္ပါတယ္။

“မိမိေနအိမ္တင္ ကေလးဖြါးလိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးဆႏၵကို ေလးစားသင့္” ဆိုတဲ့သတင္းက ၂၉-၄-၂ဝ၁၃ ေန႔မွာ (နယူးေယာ့ခ္) ကေနလာတာပါ။ ေဆးရံုမွာလာျပီး ကေလးမီးဖြါးတာဟာ အေကာင္းဆံုးလို႔ ဆရာဝန္ေတြက ယူဆ-လက္ခံ-က်င့္သံုးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုသုေတသန အၾကံျပဳခ်က္ကိုေတာ့ ကေလးအထူးကုဆရာဝန္ေတြကေန ေျပာလိုက္တာပါ။

သတင္းေခါင္းစဥ္တင္ပံုက နည္းနည္း ႏိုင္ငံေရး ဆန္တယ္ ထင္ပါတယ္။ သေဘာက်သူေတြက အားေပးေထာက္ခံၾကမယ္။ ကြ်န္ေတာ္က အလုပ္ႏွစ္မ်ိဳးလံုးမွာ လုပ္ေနတာမို႔ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရာမွာ အထာေလးေတြ တခ်ိဳ႕ေတာ့ သိတာေပါ့။ အၾကိဳက္လိုက္ရင္ ၾသဘာေပးမယ္။ မၾကိဳက္ရင္ ေမတၲာပို႔မယ္။ ေဆးပညာေရာ ႏိုင္ငံေရးမွာပါ ေပၚျပဴလာလိုက္တာကို မယံုပါ။ အက်ိဳး-အျပစ္ခ်င့္ခ်ိန္တာကိုသာ အားေပးပါတယ္။

မိခင္ေလာင္းက က်န္းမာေရးေကာင္း၊ အထဲကကေလးကလည္း အမႊာမဟုတ္ရပါ။ ေမြးေပးမဲ့ သားဖြါး ဆရာမကလည္း လက္မွတ္ရထားသူ ျဖစ္ရပါမယ္။ လိုအပ္လာရင္ ေဆးရံုကို ပို႔ဘို႔ အတြက္ကိုပါ သေဘာ တူထား၊ ျပင္ဆင္ထားဘို႔ လိုပါအံုးမယ္။ American Academy of Pediatrics အေမရိကန္ ကေလးေဆးပညာ အကယ္ဒမီရဲ႕ ေပၚလစီ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ အဲလိုပါရွိထားပါတယ္။

အေမရိကားမွာ ၁% ကို အိမ္မွာတင္ေမြးၾကပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္း တိုးလာေနပါေသးတယ္။ ဒီလို အိမ္မွာတင္ေမြတာရဲ႕ အေကာင္း-အဆိုးကို ဆရာဝန္ေတြအၾကား ျငင္းခံုေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္မွာတင္ေမြးရင္ ကေလးေသဆံုးႏွဳန္းက ၁ဝဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ပိုတာရွိတယ္။ ဘယ္လိုေၾကာင့္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရားကေတာ့ တိတိက်က်ေျပာမရပါ။ ၁ဝ% ကေန ၄ဝ% အထိကို ေဆးရံုပို႔ေပးရတယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းလည္း ရွိထားပါတယ္။

ေဆးရံုဆိုတိုင္း အစစစိတ္ခ်ရတယ္လို႔ေတာ့ အာမမခံႏိုင္တာ သိၾကပါတယ္။ ေဆးရံုေတြကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြ မလိုဘဲ ရလာႏိုင္တယ္။ အခုေခတ္မွာ ေနာက္ထပ္တိုးလာတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ တိုးတက္လာေနတဲ့ အေလ့အထ တခုကေတာ့ ကေလးကို တကယ္တန္း မလိုအပ္ဘဲ ဗိုက္ခြဲေမြးတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာသာ မဟုတ္ပါ။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ အဲလိုရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။ စာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာပိုင္းမွာေနၾကရတဲ့ လူဦးေရက အမ်ားၾကီး ပိုမ်ားတယ္။ ျမိဳ႕လို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အရ သတ္မွတ္ေပမဲ့ ေတာေတြမွာ ေနရတာနဲ႔ ကြာတာမဟုတ္တာက မ်ားပါတယ္။ သုေတသနေတာ့ ေသေသ ခ်ာခ်ာမသိပါ၊ ျမန္မာျပည္မွာ ကေလးမီးဖြါးၾကတာဟာ သားဖြါးဆရာမေတြနဲ႔ ေမြးၾကတာက ပိုမ်ားမယ္ထင္ပါတယ္။ ေတာတို႔ ေတာင္ေပၚတို႔ နယ္စပ္တို႔မွာ Auxiliary midwife အရံသားဖြါးဆရာမေတြနဲ႔ Traditional Birth attendant အရပ္လက္သည္ေတြကေန ေမြးေပးရတယ္။ အရပ္လက္သည္ေတြကို TBA training မြမ္းမံသင္တန္းေတြ ေပးရတယ္။ ဒါလဲ လံုေလာက္ေသးတာ မဟုတ္ေသးဘူး။

Home birth အိမ္မွာဘဲ ေမြးမလား
ANC ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကို ပံုမွန္လုပ္ထားသူေတြသာ အိမ္မွာေမြးဘို႔ ေကာင္းမယ္။ ဆီးစစ္တာ၊ ကူးစက္ေရာဂါေတြ စစ္တာ လုပ္ထားရမယ္။ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ ကိုယ္ေရာင္တာေတြ ကင္းရွင္း ရမယ္။ ေမးခိုင္ ကာကြယ္ေဆး ATT ၂ ခါထိုးထားျပီး ျဖစ္ရမယ္။ ကိုယ္ဝန္ ေနာက္ပိုင္း (အာလ္ထြာေဆာင္း) ရ္ိုက္ထားျပီး ျဖစ္သင့္တယ္။ ကေလးအေနထား ဦးေခါင္းစိုက္ ျဖစ္ရမယ္။ အခ်င္းေနရာ အထက္မွာသာ ရွိရမယ္။ ေရျမႊာရည္ မနည္း-မမ်ားျဖစ္ရမယ္။

အိမ္မွာတင္ ကေလးေမြးခ်င္ရင္ အျပင္အဆင္ (ဆက္တင္) ေတာ့ လုပ္ထားဘို႔ လိုပါတယ္။ ျပင္ဆင္ ထားဘုိ႔ Check list (ခ်က္-လစ္) ဆိုတာရွိရပါမယ္။

• ေနရာတခု၊ အခန္းတခု သတ္မွတ္ထားပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကုတင္။ ကုတင္ကိုလည္း ေျခေထာက္ကို လိုအပ္ရင္ ျမွင့္ေပးဘို႔ ခုစရာ ဥပမာ အုတ္ခဲ အဆင္သင့္ထားပါ။ ကုတင္ေခါင္းရင္းဟာ ေျခရင္းထက္ နည္းနည္း ျမင့္ေနမွ ေရျမြာရည္၊ ေဆးရည္၊ ေသြးေတြ ေခါင္းရင္းဘက္ဆီ မလာေစဘူး။ ေမြးျပီးလို႔ မဆိုေကာင္းစကား ေသြးဖိအား က်ရင္ ေျခရင္းဘက္က ျမွင့္ေပးရမယ္။

• အခင္းစ၊ မိခင္အတြက္တခုနဲ႔ ကေလးအတြက္တခုလိုမယ္။ ဖြတ္ေလွ်ာ္၊ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ မီးပူတိုက္ထားတဲ့ (ေကာ္တြန္) အဝတ္စ ၄-၅ ထည္။ ကေလးအႏွီး၊ ကေလး ပတ္ေပးဘို႔ အေႏြးစ၊ ေရေႏြးက်ိဳစရာ မီး၊ ခြက္၊ အိုး၊ ဇလံု။

• မီးဖြါးျခင္း ပဌမအဆင့္ (ဗိုက္စနာခ်ိန္ကေန သားအိမ္အဝ လံုးဝပြင့္လာတဲ့အထိ) မွာ အစဦးဆံုး ဝမ္းျခဴေပးရလို႔ ဝမ္းျခဴစရာနည္းတခုခု အဆင္သင့္လုပ္ရမယ္။ တခါသံုး Sodium phosphate, Glycerin (30-50%) ဝမ္းျခဴစရာကို ေဆးဆိုင္ေတြမွာ ဝယ္လို႔ရတယ္။ အစဥ္အလာသံုး ေရေႏြးနဲ႔ ဆပ္ျပာနည္းလဲ ေကာင္းတာပါဘဲ။

• ေမြးေပးမဲ့ ဆရာဝန္၊ ဆရာမအတြက္ နံပါတ္မွန္တဲ့ Gloves # 6', 6½, 7, 7½ ရာဘာလက္အိပ္ တစံုစီ။ Apron ရင္ပတ္အကာစ၊ တခုစီ။

• Urinary catheter ဆီးျခဴပိုက္၊ ေမြးဖြါးျခင္း ပဌမ နဲ႔ ဒုတိယအဆင့္ေတြမွာ ဆီးအိမ္ျပားခ်ပ္ေနတာေကာင္းတယ္။
• Kidney tray ေက်ာက္ကပ္ပံုခြက္ ၁-၂ ခု၊
• Sponge forceps ဂြမ္းလံုးညွပ္ ေဖါ့ဆက္ပ္စ္ ၃ ခု၊ ၁ ခုကို သန္႔ရွင္းေရး၊ ၂ ခုကို ခ်က္ၾကိဳးညွပ္။
• Scissors ကပ္ေၾကး ၂ မ်ိဳး၊ ဆခုက ခ်က္ၾကိဳးျဖတ္ဘို႔၊ ေနာက္တခုက လိုအပ္ရင္ ေမြးလမ္းအဝခ်ဲ႕ဘို႔။
• Kochers’ forceps (ေကာကားစ္ ေဖါ့ဆက္ပ္စ္) လိုအပ္ရင္ ေရျမြာအိပ္ေဖါက္ဘို႔၊
• မိခင္၊ ကေလး သန္႔ရွင္းေပးဘို႔ Cotton 2” x 2” ျဖတ္ထားျပီး ဂြမ္းစ၊
• Cotton towel 6” x 6” လက္သုတ္ပုဝါ ၆ လကၼ x ၆ လကၼ၊ ၂ ခု၊ ဖြါးကာနီး ေမြးလမ္းေနရာကုိ ေရေႏြးကပ္ဘို႔၊
• Cord clamp ခ်က္ၾကိဳးညွပ္ကလစ္၊
• Suction machine ခြ်ဲစုတ္စက္ (ေျခေထာက္သံုး၊ လွ်ပ္စစ္သံုး)၊ Suction tube ခြ်ဲစုတ္ပိုက္ငယ္၊
• Chlorhexidine tube ခ်က္ၾကိဳးထည့္ပိုးသန္႔ေဆး၊ ေဆးဆိုင္ကေန အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ ဒီညွစ္ဘူးေဆး သံုးလို႔ ကမာၻမွာ တႏွစ္ကို ကေလးေပါင္း ၅ သိန္းအသက္ကို ကယ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

• သားဦးဆိုရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေမြးဘူးသူျဖစ္ေပမဲ့ တခါတေလလိုအပ္သူအတြက္ ခ်ဳပ္ေပးဘို႔ ထံုေဆး (Xylocaine/Lidocaine 2%) + ခ်ဳပ္အပ္ (Triangular suturing curve needle)၊ ခ်ဳပ္ၾကိဳး (Thread/Silk/Nylon/Catgut 2-0, 3-0) + ပိုးသန္႔၊ ပိုးေသေဆးရည္ (Antiseptic) (Dettol/Methylated Spirit/ Chlorhexidine/Iodine) စတာေတြ ရွိရမယ္။

• IV set-up လိုအပ္ရင္ သြင္းေပးဘို႔ ေသြးျပန္ေၾကာသြင္း ေဆးပုလင္း + သြင္းပိုက္ အဆင္သင့္ထားရမယ္။

• Injection Oxytocin သားအိမ္ညွစ္ေဆး၊

ကေလးက ေမြးေမြးခ်င္း မငိုရင္၊ အသက္မရွဴေသးရင္ လုပ္ေပးဘို႔ Resuscitation equipment အသက္ရွဴ-ႏွလံုးခုန္ အေထာက္အကူ အစီအမံေတြ ရွိသင့္တယ္။ CPR ေခၚတဲ့ ေရွးဦး သူနာျပဳသင္တန္းမွာ သင္ေပး ထားတာမ်ိဳး ဘာကိရိယာမွ မပါဘဲ လက္နဲ႔ ပါးစပ္သံုးျပီး လုပ္ေပးနည္း တတ္ထားရမယ္။ ေမြးကာစ ကေလးကို လုပ္ေပးရတာက လူၾကီးနဲ႔ မတူတာမို႔ သင္ယူထားရမယ္။ ဒီနည္းေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ့္ ဒုကၡသည္ ေဆး ခန္းေလးမွာ Blue baby ေခၚတဲ့ ေမြးေမြးခ်င္း ျပာႏွမ္းေနတဲ့ ကေလးေတြေတာင္ လူ႔ေလာကထဲ ဝင္လာႏိုင္တာ မနည္းလွဘူး။ Oxygen (ေအာက္စီဂ်င္) ရွိသင့္တယ္။

Forceps မီးဖြါးျခင္း ဒုတိယအဆင့္ ကေလးထြက္လာျခင္းမွာ ျဖစ္သင့္တာထက္ ပိုၾကာေနရင္ ဆြဲေမြးေပးဘို႔ ကေလးေမြး ညွပ္ရွိထားရမယ္။ ဒါကိုေတာ့ ဆရာဝန္ေတြကသာ လုပ္သင့္တယ္။

ကေလးက မိခင္ဝမ္းကေနထြက္တာနဲ႔ သူ႔ကို ခြ်ဲစုတ္ေပး၊ သန္႔ရွင္းေပး၊ ခ်က္ၾကိဳးျဖတ္ေပး၊ အႏွီးရစ္ပတ္ေပးတာေတြ လုပ္ေပးဘို႔ စားပြဲ၊ ကုတင္ တခုအဆင္သင့္လုပ္ထားရမယ္။ ကေလးမီးဖြါးရတယ္ဆိုတာ အညစ္အေၾကးဘဲ ဆိုပါစို ဆီး-ဝမ္း သာမကဘူး၊ ေရျမြာရည္နဲ႔ ေသြးထြက္ပါမယ္။ ထြက္တာကလည္း ထြက္ေစခ်င္တဲ့ အတိုင္း၊ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္း မဟုတ္တာက မ်ားတယ္။ စီးထြက္၊ ပန္းထြက္၊ ဘြမ္းက နည္းထြက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးရည္ေတြလဲ သံုးရတာမို႔ ေမြးဖြါးတဲ့ အခန္းကို မေမြးခင္ေရာ ေမြးျပီးေနာက္မွာပါ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေပးဘို႔ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဘို႔ လိုတယ္။ မိခင္ေလာင္းဟာ ကိုယ္ဝန္ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္တံုးက စစ္ေဆးဘို႔လိုမွာေတြ စံုေစ့ေအာင္စစ္ထားလို႔ ကူးစက္ေရာဂါ ဘာမွမရွိရင္ တမ်ိဳးျဖစ္မယ္။ တကယ္လို႔ အသဲေရာင္ (ဘီ)၊ (စီ) နဲ႔ HIV ရွိေနရင္ တမ်ိဳးလုပ္ရမယ္။ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ ရွိရင္လဲ တမ်ိဳးစီစဥ္ထားရမယ္။

ေမြးျပီးျပီးခ်င္း ထိုး-တိုက္ရမဲ့ ကေလးအတြက္ ကာကြယ္ေဆးေတြ လက္လွမ္းမီရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ BCG ဆိုတဲ့ တီဘီ ကာကြယ္ေဆးကို ျမန္ျမန္ထိုးေပးႏိုင္ေလ ေကာင္းေလျဖစ္တယ္။ ကေလးကို မ်က္စဥ္းခ်က္ခ်င္း ခပ္ေပးႏိုင္ရင္ ေကာင္းတယ္။ မိခင္ဟာ ကေလးဖြါးျပီးတာနဲ႔ သာအိမ္က ျပန္ငယ္လာတဲ့ျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ နာတာကို ခံစားရမွာမို႔ အနာသက္သာေဆး ခ်က္ခ်င္း ေပးရႏိုင္တယ္။ ခ်ဳပ္ရတာရွိရင္ ပဋိဇီဝပိုးေသေဆးကို ပံုမွန္ေတာ့ ေလ့လာမႈေတြအရ ေပးစရာ လို-မလို တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ေပမဲ့ အိမ္မွာေမြးသူဆိုရင္ ေပးတာက ပိုေကာင္းပါမယ္။ ကေလးအေမကို ေမြးဖြါးျခင္း တတိယ (အခ်င္းခ်ျခင္း) အဆင့္မွာ Oxytocin injection သားအိမ္ညွစ္ေဆးထိုးေပးဘို႔လဲ လိုမယ္။ PPH ေမြးဖြါးျပီး ေသြးသြန္တာကို ကာကြယ္ေစမယ္။

1. မိမိေနအိမ္တင္ ကေလးဖြါးလိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးဆႏၵကို ေလးစားသင့္ Respect women's choice to have home birth: doctors http://news.yahoo.com/respect-womens-choice-home-birth-doctors-040913138.html
2. LSCS in UK (ယူေက) မွာ ဗိုက္ခြဲေမြးတာ http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/07/lscs-in-uk.html
3. Chlorhexidine for umbilical cord care: game-changer for newborn survival? http://www.ghspjournal.org/content/1/1/5.full

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂၉-၄-၂ဝ၁၃ )

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - အိမ္မွာတင္ ေမြးခ်င္သလား