“ေခတ္သစ္ရဲ႕ စိန္ေခၚမႈအတြက္ အသင့္ျဖစ္ေနေစဖုိ႕”

ဒီေန႕ေခတ္ရဲ႕ သရုပ္သကန္တစ္ခုကို ေျပာပါဆုိရင္ ‘Hyper-competition’ ယွဥ္ျပိဳင္မႈ မ်ားလာတာပဲ။ အရင္ေခတ္ကဆုိ အခြင့္အလမ္းက နည္းေတာ့ ျဖစ္ေျမာက္လာတဲ့သူလည္း နည္းတယ္။ ေအာင္ျမင္လာရင္လည္း ၾကာၾကာခံတယ္။ ဒီေန႕ေခတ္က် အခြင့္အလမ္းေတြက မ်ားလာတယ္။ ဒီေတာ့ ယွဥ္ျပိဳင္ရတာလည္း မ်ားလာတယ္။ ေအာင္ျမင္ျပီးရင္လည္း အျမဲမျပတ္ ၾကိဳးစားေနရတယ္။

ဒီေခတ္မွာ နည္းပညာေတြကလည္း တအားတုိးတက္လာတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိေတာင္လဲဆုိ လူေတြရဲ႕ တခ်ိဳ႕အလုပ္အကုိင္ေတြ ရွိခ်င္မွရွိေတာ့မယ္ ဆုိတာမ်ိဳးေတာင္ ေျပာလာၾကတယ္။ ဥပမာ Self-driving car ေတြ ေပၚလာေတာ့မယ္။ Artificial intelligence ဆိုတာေတြ သိပ္ေခတ္စားလာတယ္။ အဲဒါ ဘာလဲ ျမင္သာေအာင္ ေျပာရရင္ ေဖ့စ္ဘြတ္သံုးတဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ျမင္ေနရတဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြသည္ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ မတူဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေနတဲ့ေဒသ၊ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္၀င္စားမႈ၊ ကၽြန္ေတာ္ ဘာေတြကို ရွာေလ့ရွိ၊ ရွယ္ေလ့ရွိသလဲ၊ ဒါေတြေပၚ မူတည္ျပီး ကၽြန္ေတာ္နဲ႕ဆုိင္တဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြကုိ လာျပေပးတာ။ တျခားေဒသမွာေနတဲ့ တျခားတစ္ေယာက္ကုိက် သူနဲ႕ဆုိင္တဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြေပါ့။ ဒါကို လူတစ္ေယာက္ကေန ထုိင္ျပီး လုပ္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ Artificial Intelligence နဲ႕ လုပ္ေနတာ။ ဘာသာျပန္ရရင္ လူလုပ္ဉာဏ္ရည္ေပါ့။ ဆုိလိုတာက ဒီလိုနည္းပညာေတြ တအားတုိးတက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒါကို မသိလို႕လည္း မရသလို၊ သူတို႕အစားထိုးမပစ္ႏုိင္ေအာင္ ကုိယ့္ရဲ႕ အရည္အေသြးေတြကိုလည္း ျမွင့္ထားမွ ရေတာ့မယ္ဆုိတာပါပဲ။

ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးဖုိရမ္ လုပ္ေတာ့ တက္ေရာက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေမးပါတယ္။ ေခတ္သစ္မွာ ေအာင္ျမင္ဖုိ႕ဆုိရင္ ဘယ္လုိအရည္အခ်င္းမ်ိဳးေတြ လုိလာမလဲ။ ဒီအခါ သူတုိ႕ျပန္ေျဖတဲ့ အေျဖေတြကို စုျပီး ေခတ္သစ္အတြက္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္လာမယ့္ အရည္အေသြး ၁၀ ခုရယ္လို႕ ျဖစ္လာပါတယ္။ ၂၀၂၀ ေလာက္ကို မွန္းဆၾကည္႕လုိက္တဲ့အခါ နည္းပညာေတြက တအားတုိးတက္ေနေတာ့မွာ ျဖစ္တာမို႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူေတြနဲ႕၊ ဒီလိုနည္းပညာေတြ၊ စက္ရုပ္ေတြနဲ႕ ကြာျခားေနတဲ့ အရာေတြျဖစ္တဲ့ စိတ္ဓါတ္၊ ခံယူခ်က္၊ အသင္းအဖြဲ႕နဲ႕ အလုပ္လုပ္ႏုိင္စြမ္း၊ ဒါေတြကုိ ပုိျပီးေဇာင္းေပးေျပာခဲ့ၾကတာကုိ ေတြ႕ရတယ္။

၁။ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ျဖစ္ျခင္း (Flexibility)

ဒီေခတ္ဟာ အေျပာင္းအလဲ အင္မတန္မ်ားပါတယ္။ ဒီေန႕နဲ႕ မနက္ျဖန္ေတာင္ တူခ်င္မွ တူေတာ့တာပါ။ ခုအလုပ္ျဖစ္ေနတဲ့ နည္းတစ္ခုဟာ ေနာက္လအနည္းငယ္က် အဆင္ေျပခ်င္မွ ေျပေတာ့မွာပါ။ ခုေအာင္ျမင္ေနတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုဟာ ခဏေနရင္ က်ရံႈးခ်င္ ရံႈးသြားမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲေတြမွာ အလုိက္သင့္ လုိက္ပါႏုိင္ဖုိ႕ အေရးၾကီးလာပါတယ္။ တခုခုကိုပဲ တရားေသဆုပ္ကုိင္ထားမယ္ဆုိရင္ ဒီေခတ္မွာ အဆင္ေျပ အံမ၀င္ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။

၂။ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္တတ္ျခင္း (Negotiation)

နည္းပညာေတြ၊ Robot ေတြဟာ မညွိႏိႈင္းတတ္ဘူး။ ဒါဆုိ ဒါပဲ။ လူေတြမွာေတာ့ ဒီအရည္အေသြး ရွိေနပါတယ္။ ဒါကို ေတာက္ေျပာင္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႕လိုတယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာေတြ၊ ခ်ိတ္ဆက္တာေတြ သိပ္လုိအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီအရည္အခ်င္းမ်ိဳး ရွိေနဖို႕ဟာ သိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။

၃။ ၀န္ေဆာင္မႈေပးတတ္ျခင္း (Service orientation)

ဒီေနရာမွာ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းလုပ္မွ ဒါ လိုအပ္တယ္လုိ႕ မထင္ပါနဲ႕။ ကုိယ့္ဆီမွာ ၀န္ေဆာင္မႈေပးမယ္ဆုိတဲ့ Service mindset ေလး ရွိေနမယ္ဆုိ ဘယ္အလုုပ္ လုပ္လုပ္ ေအာင္ျမင္မွာပါ။ တကယ္ေတာ့ ၀န္ေဆာင္မႈဆုိတာ တစ္ဖက္သားကုိ ဘယ္လုိအဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္ရမလဲဆုိတဲ့ စိတ္ကေန အေျခခံပါတယ္။ ကုိယ္က ဆရာ၀န္ဆုိလည္း ဒီလိုစိတ္အခံေလးရွိရင္ လူနာေတြ ေဆးခန္းလာရ ပိုအဆင္ေျပသြားတာေပါ့။ ျပံဳးျပမယ္၊ ႏႈတ္ဆက္မယ္၊ ေဖာ္ေရြမယ္၊ လိုတာေလးေတြ ကူညီေပးမယ္။ ဒီအတြက္ ၀န္ေဆာင္မႈေပးမယ္၊ တစ္ဖက္သားကို အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ေပးလုိက္မယ္ဆုိတဲ့ စိတ္ေလးရွိဖုိ႕ လုိပါတယ္။

၄။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္း (Decision making)

ဘ၀ဆုိတာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတာပါ။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္အမွန္အမွားေပၚ မူတည္ျပီး ေအာင္ျမင္လား က်ရံႈးသလား ျဖစ္လာတာ။ ဒါေၾကာင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တတ္ဖုိ႕သည္ သိပ္အေရးၾကီးတယ္။ အဲဒီအတြက္ အၾကမ္းအားျဖင့္ လိုအပ္တာေတြက သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားမ်ားနဲ႕ မွန္မွန္ကုိ ျမန္ျမန္ရတဲ့သူေတြသည္ ဆံုးျဖတ္တာမွန္ႏုိင္တယ္။ ေနာက္ျပီး ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ေတြးတတ္ဖုိ႕ လိုတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ပင္ကုိယ္သိစိတ္ (Instinct) နဲ႕ ဆံုးျဖတ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ အေတြ႕အၾကံဳ သိပ္ရင့္လာတဲ့အခါ စိတ္ထဲကေန ဒါ လုပ္သင့္တယ္ဆုိျပီး သိေနတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒီအဆင့္ထိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ မေရာက္ၾကေသးေတာင္ သတင္းအခ်က္အလက္ စုဖို႕၊ ဦးဖုိ႕နဲ႕ Logic က်က် စဥ္းစားတတ္ဖုိ႕ေတာ့ လိုမယ္။

၅။ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အရည္အေသြးျမင့္မားျခင္း (Emotional intelligence)

EQ ကေတာ့ ဒီေန႕ေခတ္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလး အေျပာမ်ားလာၾကတဲ့ အရည္အေသြးတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႕ဆုိေတာ့ လူဟာ ဦးေႏွာက္ဖြံ႕ျဖိဳးေနရံုနဲ႕ မရပါဘူး။ ႏွလံုးသားလည္း ဖြံ႕ျဖိဳးဖုိ႕ လိုပါတယ္။ ကုိယ့္ရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကုိ သိဖုိ႕၊ ထိန္းႏုိင္ဖုိ႕၊ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေနဖုိ႕ လိုသလို၊ တစ္ပါးသူရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြကုိ သိဖုိ႕၊ ျဖည္႕ေတြးတတ္ဖုိ႕လည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ ေအာင္ျမင္ေနၾကသူေတြ အားလံုးဟာ ပင္ကုိယ္ပါရမီတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ဒီလုိျဖစ္လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပရိုပီသတယ္၊ သူတုိ႕ကုိယ္သူတို႕ ထိန္းသိမ္းႏုိင္တယ္၊ တခုခုကုိ ျပင္းျပတဲ့ စိတ္ဆႏၵနဲ႕ လုပ္တတ္တယ္၊ အရံႈးေတြ၊ အခက္အခဲေတြ ၾကံဳရရင္လည္း ေနာက္မတြန္႕ဘူး၊ ဒီအရည္အေသြးေတြ၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ ဒီလို EQ ျမင့္ျခင္းေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္ေနၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

၆။ အမ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္တတ္ျခင္း (Coordinating with others)

‘ျမန္ျမန္သြားခ်င္ရင္ တစ္ေယာက္တည္း သြား၊ ေ၀းေ၀းသြားခ်င္ရင္ေတာ့ အသင္းအဖြဲ႕နဲ႕ သြား’ ဆုိတဲ့ စကားလိုပါပဲ။ ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြကုိ လိုခ်င္တယ္ဆုိရင္ အသင္းအဖြဲ႕နဲ႕ အလုပ္လုပ္တတ္ဖုိ႕ လုိပါတယ္။ ကုိယ္ပုိင္စီးပြားေရး လုပ္မယ္ဆုိေတာင္ အစပုိင္းေလာက္သာ တစ္ေယာက္တည္း လုပ္ႏုိင္တာပါ။ နည္းနည္းေအာင္ျမင္လာတာနဲ႕အမွ် ကုိယ့္ေနာက္မွာ ကုိယ္အားကုိးရမယ့္အဖြဲ႕တစ္ခုက လုိလာတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေတာ္တဲ့လူျဖစ္ပါေစ၊ အမ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းလုပ္ေဆာင္တတ္ဖုိ႕ လိုအပ္ပါတယ္။

၇။ လူအမ်ားကို စီမံခန္႕ခြဲတတ္ျခင္း (People management)

ဒါကေတာ့ လူေတြကို ဘယ္လိုစည္းရံုးရမယ္၊ လံႈ႕ေဆာ္ရမယ္၊ ညွိႏိႈင္းရမယ္၊ လူ႕သေဘာ သဘာ၀ေတြအေၾကာင္း သိထားရမယ္၊ ဒါေတြကို ဆုိလိုတာပါ။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေဆးကုသမႈကို တတ္ကၽြမ္းတယ္ဆုိရင္ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆရာ၀န္ေတြကို ျပန္စီမံခန္႕ခြဲရတဲ့ ေနရာမ်ိဳး လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႕မွာ ဒီအရည္အေသြးရွိဖုိ႕ လိုပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ စီမံခန္႕ခြဲမႈ၊ ေခါင္းေဆာင္မႈေနရာကို ယူခ်င္တဲ့သူတုိင္း ျဖည္႕ထားရမယ့္ အရည္အခ်င္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၈။ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္း (Creativity)

ဒီေခတ္ရဲ႕ ျပႆနာေတြဟာ အသစ္ေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေျဖရွင္းပံုေတြကလည္း အသစ္ျဖစ္မွရမယ္။ အရင္က လမ္းမရွိလို႕ ရံႊ႕ဗြက္ေတြထဲ ကားတြန္းခဲ့ရတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳဟာ ကတၱရာလမ္းျဖစ္သြားတဲ့အခါ မလုိအပ္ေတာ့ပါဘူး။ ႏုိင္ငံတကာကုိလည္း ၾကည္႕လုိက္ပါ။ အရင္က အသက္ ၅၀ ၆၀၊ အေတြ႕အၾကံဳတစ္စံုတစ္ရာ ရွိမွျဖစ္မယ္လုိ႕ ထင္တဲ့ ရာထူးေနရာေတြ၊ ေနာက္ဆံုး သမၼတ၊ ၀န္ၾကီး၊ ဒီလိုေနရာေတြကုိေတာင္ ၄၀ ေက်ာ္၊ ၃၀ ၀န္းက်င္ေတြနဲ႕ ရသြားတဲ့သူေတြ ရွိလာပါျပီ။ အေတြ႕အၾကံဳကို အေရးမၾကီးဘူး မေျပာခ်င္ေပမယ့္၊ ဒီေခတ္မွာ ရင္ဆုိင္ေနရတာေတြဟာ အသစ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေတြ႕အၾကံဳဆုိတာထက္ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းကုိ ပုိလိုအပ္လာတယ္ ဆုိတာပါပဲ။

၉။ က်ိဳးေၾကာင္းဆက္စပ္ ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္း (Critical thinking)

က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္ႏုိင္ဖုိ႕ဆုိတာ အင္မတန္မွကို လိုအပ္တဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရည္အေသြး မရွိရင္္ အလြယ္တကူ လိမ္ခံရမယ္။ လူ႕အသို္င္းအ၀ုိင္းထဲ ရွင္သန္ဖုိ႕ရာ မလြယ္ဘူး။ တစ္ေယာက္ေယာက္က ၀ါဒမိႈင္းတုိက္မယ္ဆုိလည္း သိပ္လြယ္တယ္။ အက်ယ္ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ ဒီကေနပဲ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳးေရးျပႆနာေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္လာမယ္။ လူပုဂၢိဳလ္ကုိးကြယ္မႈေတြ ပိုထြန္းကားလာမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္အရာကုိမဆုိ တစ္ထစ္ခ်ယံုလုိက္မယ္ ဆုိတာထက္၊ အခ်က္အလက္ေတြ မွတ္ေနဖို႕ထက္ သူေျပာတာဟုတ္ပါ့မလား ဆိုျပီး စဥ္းစားတတ္ဖုိ႕၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုေျပာတာလဲ ဆိုတဲ့ Why ကုိ မ်ားမ်ားေမးတတ္ဖို႕ သိပ္လိုအပ္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ ႏုိင္ငံတစ္ခုမွာ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားဖို႕အတြက္လည္း အဲ့ဒီလို ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆင္ျခင္တံုတရားနဲ႕ က်ိဳးေၾကာင္းက် ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္းဟာ အင္မတန္ အေရးၾကီးပါတယ္။

၁၀။ ျပႆနာေျဖရွင္းျခင္း (Problem solving)

ကိုယ္ေမွ်ာ္မွန္းထားတာနဲ႕ ျဖစ္လာတာနဲ႕ၾကားက အကြာအဟကို ျပႆနာလို႕ေခၚပါတယ္။ လူရယ္လို႕ ျဖစ္လာရင္ ျပႆနာဆုိတာက ေရွာင္ရွားလုိ႕ မရပါဘူး။ ေျဖရွင္းဖို႕ပဲ လိုပါတယ္။ ေျဖရွင္းတတ္ဖုိ႕ပဲ လိုပါတယ္။ တခုခုဆုိ ေရွာင္ေျပးမယ္၊ စိတ္ဖိစီးေနမယ္၊ မွန္ကန္တဲ့ေျဖရွင္းမႈမ်ိဳးကို ေခါင္းေအးေအးထားျပီး မလုပ္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ အဆင္မေျပႏုိင္ပါဘူ။

ခုေျပာခဲ့တဲ့ အရည္အေသြး ၁၀ ခုကေတာ့ ဒီဘက္ေခတ္မွာ ယွဥ္ျပိဳင္ႏုိင္ဖို႕အတြက္ လိုအပ္လာတာတခ်ိဳဳ႕ကို ေ၀မွ်ေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖတ္လိုက္ရတဲ့ လူငယ္ေတြ တစ္စံုတစ္ရာ အက်ိဳးရွိျပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ အသင့္ျဖစ္ေနေအာင္ ျပင္ဆင္ႏုိင္ၾကဖုိ႕ ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ျဖိဳးသီဟ
(၁၁.၈.၂၀၁၈ ထုတ္ Voice weekly ပါ ေဆာင္းပါးအား အနည္းငယ္ျပင္ဆင္တည္းျဖတ္ထားပါသည္)