“ရင္းႏွီးသူမ်ားက က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ”

ေရးသားသူ - ေဒါက္တာ ျဖိဳးသီဟ

၁။ ရင္းႏွီးသူက က်ဴးလြန္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈဆုိတာ ဘာလဲ

Intimate Partner Violence (IPV) လို႔ သံုးႏႈန္းေလ့ရွိျပီး အိမ္ေထာင္ဖက္က၊ အတူေနခ်စ္သူက၊ တြဲေနတဲ့ရည္းစားက အၾကမ္းဖက္တာမ်ိဳးကို ဆုိလိုတာပါ။

ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္းတာ၊ ကန္ေက်ာက္ရုိက္ႏွက္တာ၊
စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရ အေႏွာင့္အယွက္ေပးတာ၊ ခ်စ္သူခ်င္း အတူေနထားတာကို ဓါတ္ပံုရုိက္ ဗီဒီယိုရိုက္ထားျပီးမွ ျခိမ္းေျခာက္တာ၊ စကားလံုးေတြနဲ႕ ဆဲေရးျပစ္တင္တာ၊ ညစ္ပတ္ရုိင္းစိုင္းတဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြသံုးတာ၊
လူမႈေရးပုိင္းဆုိင္ရာအရ အလုပ္လုပ္ခြင့္မေပးတာ၊ ဘာသာေရးကုိ သူယံုၾကည္တဲ့အတုိင္း ကုိးကြယ္ခြင့္မျပဳတာ၊ ကုိယ္၀န္တားလို႔မရဘဲ ကေလးေမြးတဲ့စက္လို သေဘာထားခံရတာ၊
ေနာက္ဆံုး အဓမၼျပဳက်င့္မႈအပါအ၀င္ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ခံရတာ စတာေတြအားလံုးဟာ ဒီေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အၾကံဳး၀င္ပါတယ္။

၂။ ဒီျပႆနာ ဘယ္ေလာက္ၾကီးလဲ

ႏုိင္ငံတကာမွာ ဒီကိစၥကို ေတာ္ေတာ္ေလး အေရးၾကီးတဲ့ ျပႆနာတစ္ရပ္အျဖစ္ ရႈျမင္ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ တိတိက်က် ဘယ္ေလာက္အေျခအေနထိ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာမ်ိဳး ေျပာရခက္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ဒီကိစၥအေပၚ ယဥ္ေက်းမႈထံုးတမ္းစဥ္လာအရ ျဖစ္ရုိးျဖစ္စဥ္လို သေဘာထားေနၾကတာမို႕ ဒါကို ျပႆနာပါလို႕ ထုတ္ေျပာလာဖုိ႔က မလြယ္ကူပါဘူး။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္တုန္းက မႏၱေလးမွာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုက လုုပ္ခဲ့တဲ့စစ္တမ္းမွာေတာ့ ၂၈၆ ေယာက္ေသာ အိမ္ေထာင္သည္အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ (၆၉) ရာခုိင္ႏႈန္းက ျပီးခဲ့တဲ့တစ္ႏွစ္တာကာလအတြင္းမွာ သူတုိ႕အိမ္ေထာင္ဖက္ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ၾကရတယ္ဆုိျပီး ေျဖဆုိခဲ့ပါတယ္။

၃။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာေတြျဖစ္လာႏုိင္သလဲ

ဒီလို ရင္းႏွီးသူက ျပဳလုပ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ကမာၻအေနနဲ႕ပဲၾကည္႕ၾကည္႕၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနအထားနဲ႕ပဲ ၾကည္႕ၾကည္႕ က်ဴးလြန္ခံရသူအမ်ားစုက အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ မိခင္နဲ႕ကေလးဆုိတာက ဆက္စပ္ေနတာမို႕ ကေလးမွာလည္း ဒီျပႆနာေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ကို ခံစားၾကရတယ္။

က်ဴးလြန္ခံရသူ အမ်ိဳးသမီးဟာ အတင္းအဓမၼဆက္ဆံခံရရင္းနဲ႕ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ၊ မလိုခ်င္ဘဲ ကိုယ္၀န္ရတာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ စိတ္က်ေရာဂါ ၀င္လာမယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကိုယ္ သတ္ေသမယ္။ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္လုိ႕ရွိရင္ ကေလးအေသ ေမြးတာ၊ လမေစ့ ေပါင္မျပည္႕ဘဲ ေမြးတာ၊ ပ်က္က်တာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀တုိးတက္မႈ မရွိေတာ့ဘူး။ အေဖက အေမ့ကို ႏွိပ္စက္ေနတာ အျမဲျမင္ေနရတဲ့ကေလးဟာ သူကုိယ္တုိင္လည္း သူတစ္ပါးကို ႏွိပ္စက္တတ္သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမယ္။ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္အျပည္႕နဲ႕ လူျဖစ္လာရပါလိမ့္မယ္။

၄။ ဒီလိုအၾကမ္းဖက္မႈေတြ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ

အရွင္းဆံုးေျပာရရင္ေတာ့ ပါ၀ါ မညီမွ်မႈ (Power imbalance) ေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါပဲ။ ေယာက်ာ္းနဲ႕ မိန္းမဟာ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရ ခႏၶာကုိယ္တည္ေဆာက္မႈခ်င္း မတူတာမုိ႕ ခြန္အားခ်င္း ကြာျခားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ရုိက္ရဲႏွက္ရဲတယ္။

ေနာက္ျပီး ၀င္ေငြလည္း ကြာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ဆီမွာ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက အျပင္အလုပ္မလုပ္ၾကပါဘူး။ ေယာက်ာ္းကပဲ ပိုက္ဆံရွာတယ္၊ မိန္းမက အိမ္ေထာင္မႈထိန္းသိမ္းတယ္၊ သားသမီးေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ဒါ ကေလးဘ၀ကတည္းက ရုိက္ထည္႕ခံလိုက္ရတဲ့ ပံုစံ။ ဒီေတာ့ ဒီေယာက်ာ္းအေပၚ လံုးလံုးလ်ားလ်ား မွီခုိေနရတယ္။ သူျပဳသမွ် ႏုရတယ္။ ဒီအခါ အၾကမ္းဖက္ခံရဖုိ႔ ရာခုိင္ႏႈန္း တအားမ်ားလာေတာ့တယ္။

ကၽြန္ေတာ့္ဆီကုိ ဟိုးလြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြက အသက္ ၁၈ ႏွစ္အရြယ္ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ ေဆးခန္းလာျပဖူးပါတယ္။ ဘာျဖစ္တာလဲဆုိေတာ့ ကာလသားေရာဂါ ကူးစက္ခံထားရတာပါ။ လာျပတာ ခဏခဏျဖစ္ေနေတာ့ ရွင္းျပေပးတယ္။ ဒီေရာဂါဆုိတာက ေဆးေသာက္လုိက္ရံုနဲ႕ မျပီးဘူး၊ ဒီတစ္ခါပဲ ေပ်ာက္သြားမယ္၊ ထပ္ထပ္ျဖစ္မွာပဲ၊ အမ်ိဳးသားကုိလည္း ေဆးကုရမယ္၊ သူကုိယ္တုိင္ လိင္မႈကိစၥ ဆင္ျခင္ရမယ္၊ ကုိယ္နဲ႕အတူေနတဲ့အခါ ကြန္ဒံုးသံုးဖုိ႔ေျပာရမယ္ဆုိေတာ့ အဲဒီေကာင္မေလးက ျပန္ေျပာတယ္၊ သမီးလည္း ေျပာတာပဲ၊ သူက လက္မခံဘူးတဲ့။ ဒီေကာင္မေလးဟာ သူ႕ေယာက်ာ္း ေဖာက္ျပန္ေနမွန္းလည္း သိတယ္၊ သူ႕ေၾကာင့္ ဒီလိုေရာဂါေတြ ျဖစ္ေနမွန္းလည္း သိတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဘာမွမတတ္ႏုိင္ဘူး၊ ကြာဖုိ႔ကြဲဖုိ႔ မေျပာနဲ႕၊ ရန္ေတာင္မျဖစ္ရဲဘူး။ ဘာလို႔လဲ။ ရွင္းပါတယ္၊ သူ႕ေယာက်ာ္းရွိမွ သူရပ္တည္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ေနလုိ႔ပါပဲ။ သူက ပညာမတတ္ဘူး။ အလုပ္မရွိဘူး။ ၀င္ေငြမရွိဘူး။

ေယာက်ာ္းနဲ႕ မိန္းမအေပၚ ထားတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္လည္း ပါ၀ါခ်င္း ကြာျခားပါေသးတယ္။ စကားပံုေတြေတာင္ ရွိေသးတယ္။ "အရိုးကြဲေအာင္ရုိက္မွ အသည္းစြဲေအာင္ခ်စ္တာ" တဲ့။ ေလာကမွာ အရုိက္ခံခ်င္တယ္ဆုိတဲ့လူရယ္လို႕ ရွိုလို႕လား။ မရွိပါဘူး။ ဘယ္သူမွ အသားမနာခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ မိန္းမေတြရဲ႕ စိတ္သေဘာက ႏူးညံ႕ပါတယ္။ ခ်စ္လို႕လက္ထပ္ထားတဲ့သူကို ခြင့္လႊတ္ခ်င္ၾကတယ္။ ေနာက္ျပီး အိမ္ေထာင္ပ်က္ဘ၀ကို မခံယူခ်င္ၾကဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း အထင္အျမင္ေသးၾကဦးမွာေလ။ ဒီေတာ့ သံသရာလည္တယ္။ ျခိမ္းေျခာက္တယ္၊ အၾကမ္းဖက္တယ္၊ ျပီးေတာ့ ခြင့္လႊတ္ဖုိ႔ေျပာတယ္၊ အိမ္ေထာင္ပ်က္ မျဖစ္ခ်င္လို႕ ခြင့္လြတ္တယ္၊ ျပီးရင္ ေနာက္တစ္ခါ ထပ္လုပ္ျပန္တယ္။ တကယ္ေတာ့ အရုိးကြဲေအာင္ရိုက္လုိ႔ အသည္းစြဲေအာင္ ခ်စ္တာမဟုတ္ဘဲ အသည္းစြဲေအာင္ခ်စ္လုိ႔၊ အိမ္ေထာင္မပ်က္ခ်င္လုိ႔၊ မွီခုိေနရလုိ႕၊ ပတ္၀န္းက်င္က ကဲ့ရဲ႕မခံႏုိင္လို႔သာ အရုိးကြဲေအာင္ အရိုက္ခံေနၾကရတာသာ ျဖစ္ပါတယ္။

"ကာမပုိင္ေယာက်ာ္း" ဆုိျပီး သံုးႏႈန္းတယ္။ ဒီေတာ့ လက္ထပ္ျပီးရင္ ဒီအမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ကာမကုိ ကုိယ္ပုိင္သြားျပီ။ ကုိယ္အလုိရွိတဲ့အခါတုိင္း အတူေနရမယ္ဆုိတဲ့အျမင္မ်ိဳး ရွိလာတယ္။ တကယ္ေတာ့ လင္မယားၾကားထဲမွာလည္း မုဒိမ္းမႈဆုိတာရွိႏုိင္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးက က်န္းမာေရးအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရေသာ္လည္းေကာင္း စိတ္မပါတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ အတင္းအၾကပ္ျပဳလုပ္ရင္ အဲဒါ မုဒိမ္းမႈ ေျမာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေတြကလည္း မတုိင္ၾကသလို၊ တုိင္ရေကာင္းမွန္းေတာင္ မသိပါဘူး။ တုိင္ရင္လည္း ဘယ္သူကမွ အေရးတယူမလုပ္ပါဘူး။ လင္မယားခ်င္းပဲ ညွိလိုက္ေပါ့ ဆုိတာေလာက္နဲ႕ ျပီးသြားတာက မ်ားပါတယ္။

ပတ္၀န္းက်င္ကေရာ ဘယ္လုိျမင္ၾကသလဲ။ သမားရိုးက် အျဖစ္အပ်က္လိုပဲ သေဘာထားၾကတာပါ။ ေယာက်ာ္းက မိန္းမကို ရုိက္တယ္ဆုိတဲ့ အသံၾကားရင္ ဒီမိန္းမ ဘာေတြလုပ္လဲမွ မသိတာ၊ ရုိက္ခံရတာ နည္းေတာင္နည္းေသး ဆုိတာမ်ိဳးေတြပဲ ေျပာေနၾကျပီး ဘယ္သူကမွ အၾကမ္းဖက္မႈလို႕ မျမင္ၾကပါဘူး။ ရုိက္တဲ့ေယာက်ာ္းက ပတ္၀န္းက်င္အျမင္မွာ ရွက္စရာျဖစ္မေနဘဲ အရိုက္ခံရတဲ့ မိန္းမကသာ အကဲ့ရဲ႕ခံ ျဖစ္ေနရတာပါ။

၅။ ဘာေတြလုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ

ပါ၀ါမညီမွ်တာကိုေတာ့ ဘယ္လုိမွတူေအာင္ လုိက္လုပ္လုိ႔မရႏုိင္ပါဘူး။ ေယာက်ာ္းက ခြန္အားအားျဖင့္ေတာ့ မိန္းမထက္ အျမဲတစ္ပန္းသာေနမွာမ်ိဳးပါ။ ဒီအတြက္ ဘာလုပ္ရမလဲဆုိရင္ အဲဒီပါ၀ါကုိ အလြဲသံုးစားမလုပ္ေအာင္ပဲ ထိန္းခ်ဳပ္လုိ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအတြက္ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ကုိယ္က်င့္တရား ေကာင္းဖုိ႔လုိပါတယ္။ ကုိယ့္ထက္ ခြန္အားနည္းတဲ့မိန္းမကုိ ရုိက္ႏွက္တာ၊ အၾကမ္းဖက္တာ၊ အဓမၼလုုပ္ယူတာဟာ ေယာက်ာ္းေကာင္းေတြရဲ႕ လုပ္ရပ္မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့အသိ ရွိေနဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ မျဖစ္မေန ထည္႕ေျပာရမွာက မိဘေတြရဲ႕ သားေယာက်ာ္းေလးအေပၚ ဆုိဆံုးမမႈေတြပါပဲ။ ကုိယ္က သားေမြးထားတာ၊ တစ္ပန္းသာတယ္ဆိုိတဲ့ပံုစံမ်ိဳးနဲ႕ မိန္းကေလးေတြအေပၚ တန္ဖုိးမထားတတ္ေအာင္ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပခဲ့ရင္ ကုိယ့္သားဟာ ဒီလိုအၾကမ္းဖက္တတ္တဲ့ ေယာက်ာ္းမ်ိဳး ျဖစ္လာမွာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕ သားေယာက်ာ္းေလးေမြးထားတဲ့ မိဘတုိင္းဟာ ကုိယ့္သားကုိ ျမင့္ျမတ္တဲ့ေယာက်ာ္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေအာင္ သြန္သင္ေပးၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႕ လင္ေယာက်ာ္းအေပၚ မွီခုိမယ္ဆုိတာထက္ ကုိယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကုိယ္ရပ္ႏုိ္င္ေအာင္ ၾကိဳးစားၾကသင့္တယ္။ ဓါးကိုင္ထားတဲ့လူကို မခုတ္ပါနဲ႕ေနာ္ ေတာင္းပန္ေနမယ့္အစား ကုိယ့္လက္ထဲမွာ ဓါးေဆာင္ထားႏုိင္ေအာင္ ၾကိဳးစားျခင္းက ကုုိယ့္အတြက္ ပုိလံုျခံဳမယ္ဆုိတာ အေသအခ်ာပဲ။

ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ေပးဖို႕ လုိပါတယ္။ မိန္းမကုိႏွိပ္စက္တဲ့ ေယာက်ာ္းကို အျပစ္တင္တတ္တဲ့ အေလ့အထ ထြန္းကားလာရင္၊ အၾကမ္းဖက္ခံရသူကုိ ေဖးမကူညီတတ္တဲ့ အေလ့အထ ထြန္းကားလာရင္၊ ကုိယ္နဲ႕မဆုိင္ဘူးဆိုတဲ့ အေတြးမ်ိဳးေတြ ပစ္ခ်ထားခဲ့ႏုိင္ရင္ ဒီလိုအမႈအခင္းေတြလည္း နည္းသြားလိမ့္မယ္။ ေယာက်ာ္းေတြအေနနဲ႕လည္း ေတာ္ရံုက်ဴးလြန္ရဲေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ေတာ့ တရားဥပေဒပိုင္းအရ အၾကမ္းဖက္ခံရသူကုိ အကာအကြယ္ေပးႏုိင္ဖုိ႔၊ က်ဴးလြန္သူကို ထိေရာက္တဲ့ျပစ္ဒဏ္ေပးႏုိင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါမွ ပါ၀ါမညီမွ်မႈ နည္းလာမယ္။ အသာရထားတဲ့သူေတြလည္း သူတုိ႕ပါ၀ါကုိ အလြဲသံုးစားလုပ္ျပီး အၾကမ္းဖက္တာမ်ိဳးေတြ ရွိမလာေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဒီျပႆနာဟာ ကမာၻနဲ႕ခ်ီျပီး အေရးၾကီးတဲ့ ျပႆနာလို႔ ေျပာလုိ႔ရသလို၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး အေတြ႕ရမ်ားပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈထံုးတမ္းစဥ္လာေတြ၊ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြအရ ဒါကုိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားမႈ မရွိေသးတာ၊ အၾကမ္းဖက္မႈလို႕ကို သိမေနၾကေသးတာေတြေၾကာင့္သာ တိမ္ျမဳပ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကုိ သတိထားမိျပီး တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီအျပင္ လူ႕အသိုင္းအ၀ုိင္းကေရာ အစိုးရပုိ္င္းကပါ ၀ုိင္း၀န္းျပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ၾကဖုိ႔ လိုပါတယ္။

၂၄.၁၀.၂၁၀၇

Ref : Situation Analysis on Gender Equality and Women’s Rights in Myanmar

Credit: ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟရဲ႕ Page