အေျပာင္းအလဲကုိ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း
ျမန္မာအစုိးရအဖြ႔ဲ၏ မူဝါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္
(စာတမ္း)
●—————————————
■ စာတမ္းအႏွစ္ခ်ဳပ္
၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေသာ ကာလ အတြင္း ၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။ အာဏာရွင္စနစ္၊ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡ၊ ၀ိေရာဓိမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနေသာ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး၊ ျပည္သူမ်ား၏ ဆင္းရဲတြင္းနက္မႈ ျပႆနာမ်ား၊ အစရွိသည္တို႔ကို ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ရင္ဆိုင္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည္။
ထိုသို႔ ျဖတ္သန္းျပီးမွ စတင္ခဲ့ရသျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ အားေကာင္းေရး၊ ေရရွည္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းႏိုင္မည့္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈႏွင့္ အရွည္ တည္တံ့ႏိုင္မည့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိရန္အတြက္ အခြင့္အလမ္း တခုလည္း ျဖစ္ေနသည္။ အသြင္ ကူးေျပာင္းမႈကို ေအာင္ျမင္စြာ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ ပို၍ ထိေရာက္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္သည္။
ယခု စာတမ္းက ျမန္မာ အစိုးရအဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ပံုကို မိတ္ဆက္ ေပးထားသည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ်ားရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား အေျခအေနမ်ားထက္ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ အဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ပံုကို အာ႐ံုစိုက္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပင္မ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ပီျပင္ေသာ ဒီမိုကေရစီ၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္မႈ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတို႔ ေပၚေပါက္ရန္ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ျဖစ္ထြန္းေစရန္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္ဟု ယူဆထားေသာ၊ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားႏွင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ မ်ားအား မည္သို႔ အားျဖည့္ေပးႏိုင္မည္ ဆိုသည့္ အခ်က္အေပၚ အားေကာင္းသည့္ ေဆြးေႏြး ေျပာဆိုခ်က္ တခုအျဖစ္ ပံုေဖာ္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။
မူ၀ါဒ ဆိုသည္မွာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိမ်ားက အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ကိစၥမ်ားအား ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ လုပ္ေဆာင္မႈ တခုခုအတြက္ ေရြးခ်ယ္မႈဟု ေယဘုယ်အားျဖင့္ နားလည္ ထားၾကသည္။
အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း (Executive policy-making) သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီး အကဲႏွင့္ ထိပ္ပိုင္း အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး က႑၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား၊ ကတိက၀တ္မ်ားႏွင့္ အေရးယူ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ရည္ညႊန္းပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဗဟိုခ်က္ (Core Executive) ေခါင္းေဆာင္ပိုင္း အဆင့္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းအား နားလည္ရန္ အတြက္ အသံုး၀င္သည့္ သေဘာတရားတခုမွာ “ အစိုးရ ယႏၱရား၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား အတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ (အကယ္၍ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္လာပါက) ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္၊ ေျဖရွင္းပိုင္ခြင့္ ရွိသူမ်ား အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေသာ သို႔မဟုတ္ ဗဟိုအစိုးရ မူ၀ါဒမ်ားကို အဓိကအားျဖင့္ စုစည္း ေပါင္းစပ္ေပးရသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အာဏာယႏၱရား တည္ေဆာက္ပံုမ်ား” ကို ေလ့လာျခင္းျဖစ္သည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ၌ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ အစိုးရသည္ ကိုလိုနီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးထံမွ ျဗတိန္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ပံုစံကို ဆက္ခံခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပျပီး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တဦး၊ ပါလီမန္ကို ဗဟိုျပဳသည့္ အစိုးရတရပ္က အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပံုစံသို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ စစ္ အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚခဲ့ျပီး ဆိုရွယ္လစ္ ၀ါဒကို လက္ခံသည့္ တပ္မေတာ္အစိုးရတရပ္ အာဏာရလာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေန၀င္း ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႕ႏွင့္ မဆလ ပါတီတို႔က ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ ေနာက္တၾကိမ္ ထပ္မံ ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ ဦးေဆာင္ေသာ တပ္မေတာ္အစိုးရ၊ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီး သန္းေရႊ ဦးေဆာင္ေသာ တပ္မေတာ္ အစိုးရတို႔က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ျဖတ္သန္းခဲ့ေသာ သမိုင္းကို ၾကည့္ပါက မတူကြဲျပားေသာ အေျခအေနမ်ား၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈႏွင့္ တာ၀န္ခံမႈမ်ား လိုအပ္ေနသည့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ၊ အထူးသျဖင့္ ယင္းသို႔ ျဖစ္ေစျခင္းကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ သမိုင္း အေတြ႕အၾကံဳ မရွိသည့္ အမွန္တရား တခုအား မီးေမာင္း ထိုးျပေနသည္။ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီ အစိုးရ၊ မဆလပါတီ၊ န၀တ/နအဖ အစိုးရ လက္ထက္မ်ား အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အစိုးရအဖြဲ႕ကို “ ေခါင္းကိုင္ တဦးတေယာက္တည္းက မူ၀ါဒခ်မွတ္ ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ လုပ္ကိုင္ျခင္း” ပံုစံျဖင့္ ပဲ့ကိုင္ခဲ့သည္။
အာဏာရွင္ စနစ္ေအာက္တြင္ မတူကြဲျပားမႈကို ထင္ဟပ္ေစေသာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည့္ အေလ့အထမ်ား၊ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည့္ ပံုစံမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား မရွိခဲ့ျခင္း အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္၊ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ျဖစ္စဥ္တြင္ မူ၀ါဒခ်မွတ္ရာ၌ မည္သို႔ ျဖစ္သင့္သည္ကို ယခုအခ်ိန္တြင္ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္း ရပါမည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၌ အာဏာရွင္ ဆန္သည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပါရွိေသာ္လည္း မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း အတြက္ အေျခခံ ခ်ဥ္းကပ္ နည္းလမ္းမ်ား အပါအ၀င္၊ တပ္မေတာ္ အစိုးရမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံမႈ အေလ့အက်င့္မ်ားမွ ေသြဖယ္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ ျပဳထားေသာ အခ်က္မ်ားလည္း ရွိေနသည္။ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈအတြက္ အဓိပၸါယ္ ျပန္လည္ဖြင့္ဆိုျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္၌ စတင္ရမည့္ အခ်က္မွာ မည္သူမ်ားက အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းကို ေမာင္းႏွင္သင့္သည္၊ တဦးႏွင့္တဦး မည္သို႔ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံသင့္သည္ကို တာ၀န္ ခြဲေ၀ သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ သမၼတ ဦးေဆာင္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရး မ႑ိဳင္ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္အတြက္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ႏိုင္ငံ၏ အာဏာ အရွိဆံုး အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔၏ တာ၀န္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကိုလည္း သတ္မွတ္ထားသည္။ ထို အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ ယင္းတြင္ ပါရွိေသာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ အသီးသီး၏ ကန္႔သတ္ေဘာင္အတြင္း မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္သည္ ဆိုေသာ အခ်က္မွာ၊ ႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈကို ပံုေဖာ္ေပးသည့္ အေရးပါဆံုး ဆက္ဆံမႈ ပံုစံျဖစ္သည္။ သိသာ ထင္ရွားေသာ အျခား အခ်က္တခုမွာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ အျမင့္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ခြင့္ အာဏာကို တပ္မေတာ္အား အပ္ႏွင္းထားသည္။
ျပည္ခိုင္ျဖိဳး(USDP) အစိုးရ၏ သက္တမ္း ငါးႏွစ္ အတြင္း အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဗဟိုခ်က္ ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္မႈတို႔တြင္ သိသာ ထင္ရွားေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ၾကံဳေတြ႕ခဲ့သည္။ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရမွ ဒီမိုကေရစီသို႔ အသြင္ ကူးေျပာင္းရာတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေဘာင္အတြင္း အစိုးရ တရပ္ကို ဖြဲ႕စည္းရာ၌ ၾကီးမားေသာ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပံု ဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲမ်ား လိုအပ္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ အစိုးရအဖြဲ႕ကို သမၼတက ဦးေဆာင္ျပီး၊ မူ၀ါဒ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အစိုးရ၀န္ၾကီးအဖြဲ႕ထံ တရား၀င္ အာဏာ အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ ေသးငယ္ေသာ္လည္း အာဏာ ၾကီးထြားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အဆင့္ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ ထားရွိခဲ့သည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီ (NLD) ကို ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္ေစခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အမ်ားစုကို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့သည္။ ပုဂၢလိက သတင္းစာမ်ား ထုတ္ေ၀ခြင့္ ျပဳခဲ့ျပီး၊ သတင္း မီဒီယာမ်ားအေပၚ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္ ဆင္ဆာစနစ္ကိုလည္း ဖယ္ရွားခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ့ ၀န္ထမ္းဦးေရကို တျဖည္းျဖည္း တိုးျမႇင့္ခဲ့ျပီး၊ ၀န္ၾကီး ဌာနမ်ား အတြင္း ရာထူး အျမင့္ဆံုး ျဖစ္သည့္ အျမဲတန္းအတြင္း၀န္မ်ားကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ ခန္႔ထားခဲ့သည္။
USDP အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမ်ားစုကို လမ္းေၾကာင္း ေလးသြယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ (၁) အစိုးရအဖြဲ႕၊ (၂) အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရး ေကာင္စီ (၃) သမၼတ႐ံုး ၀န္ၾကီးမ်ားႏွင့္ MPC ၊ (၄) သမၼတ႐ံုးႏွင့္ အၾကံေပး အဖြဲ႕တို႔မွ တဆင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၌ မရွင္းလင္းသည့္ အခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑၏ ဖြဲ႕စည္းပံုကို သီးျခား အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုထားျခင္း မရွိေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ သူမ်ားအတြက္ ၾသဇာ အာဏာ ပိုရေစရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ရရွိေစသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ အခ်ိဳ႕သူမ်ားအား အကန္႔အသတ္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ထိုအေျခအေနမ်ားက USDP အစိုးရ အဖြဲ႕အတြင္း တင္းမာမႈမ်ားကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ NLD ပါတီက ေသာင္ျပိဳကမ္းျပိဳ အႏိုင္ရခဲ့ျပီး၊ ေရြးေကာက္ခံ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါး ရရွိခဲ့သည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ မတ္ ၃၀ တြင္ အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္း ေနရာ အားလံုးအနက္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကို တပ္မေတာ္က ရရွိထားေသာ္လည္း၊ သမၼတေနရာ ေရြးခ်ယ္ရန္ႏွင့္ အစိုးရ ဖြဲ႕ႏိုင္ေသာ လံုေလာက္သည့္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ အေရအတြက္ကို NLD ရရွိခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံျခားသား မိသားစု၀င္ ရွိသူမ်ား သမၼတ ျဖစ္ခြင့္မရွိရန္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပုဒ္မ ၅၉(စ) ျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားသည္။ NLD ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ သားႏွစ္ဦးမွာ ျဗတိန္ႏိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သူ႔ အေနျဖင့္ သမၼတရာထူး ရႏိုင္ျခင္းမရွိေပ။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ အတားအဆီးကို တုန္႔ျပန္သည့္ အေနျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတြက္ “ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္” ရာထူးကို NLD အစိုးရက ဖန္တီးခဲ့သည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္ NLD ပါတီ ေနရာ အမ်ားစု ရရွိခဲ့ျခင္းႏွင့္ ျပည္သူမ်ား၏ ေလးစား ယံုၾကည္မႈကို ရရွိထားသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္သည္ ႏိုင္ငံ၏ ေခါင္းေဆာင္ အစစ္ျဖစ္ျပီး၊ အေရးပါသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ သူ၏ ႐ံုးက ခ်မွတ္သည္ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ပင္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ရာထူး အသစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ တင္းမာမႈမ်ား၊ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ားက အစိုးရ အဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈတြင္ အေရးပါသည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ အေနျဖင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အေလးထားျပီး သမၼတ ရာထူးက အေရးပါသည္ဟု သတ္မွတ္ထားရာ၊ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ အေျခအေနမ်ားက NLD အစိုးရႏွင့္ တပ္မေတာ္ အၾကား ဆက္ဆံေရးတို႔ႏွင့္ပါ ပတ္သက္ေနသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ပဋိပကၡ ျဖစ္ေစသည့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမႈမ်ားအေပၚ၊ ေပၚေပါက္လာသည့္ တင္းမာမႈမ်ားက မည္သို႔ ေျပာင္းလဲေစသည္ ဆိုျခင္းႏွင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ႏိုင္ငံေရး ေျဖရွင္းမႈမ်ား မည္သို႔ ျဖစ္လာမည္ ဆိုျခင္းမွာ NLD အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈဆိုင္ရာ ရလဒ္မ်ားက အဆံုးအျဖတ္ ေပးပါလိမ့္မည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈႏွင့္ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ားသည့္ ေမးခြန္းမ်ားက မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ ကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ အရိပ္မိုးလ်က္ ရွိပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အရွည္ တည္တံ့ေသာ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွ တဆင့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို ဦးတည္ျပီး “ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု” တည္ေဆာက္လိုသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံႏွင့္ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး အယူအဆေအာက္၌ ရွိေနသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံမ်ားအတြက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္၊ အေျခခံ အေဆာက္အအံုဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လိုအပ္ေနသည္။
သို႔ေသာ္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္ေျမာက္ရန္ အတြက္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ား တိုးတက္ ေကာင္မြန္ေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား ရွိေနပါသည္။ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈ စက္၀န္းပံုစံႏွင့္ မူ၀ါဒ ညႇိႏိႈင္းမႈ အတိုင္း အတာအရ ေဖာ္ျပမည့္၊ သေဘာတရား မူေဘာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးသည္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ မူ၀ါဒမွတ္သူမ်ားအား သေဘာတရားပိုင္း နားလည္ သေဘာေပါက္မႈကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ား၌ အစိုးရႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားက အားျဖည့္ ပံ့ပိုးရာ၌ အသံုး ၀င္ႏိုင္ပါသည္။ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ စက္၀န္းပံုစံကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း ဆိုင္ရာ အားထုတ္မႈမွ အားသားခ်က္ႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ အလားအလာ ရွိေသာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ မူ၀ါဒေရးရာ ေဆြးေႏြး အေျဖရွာမႈမ်ားအတြက္ မည္သည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ား ေရြးခ်ယ္မည္၊ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ (ျပႆနာ) ကိစၥရပ္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ရန္ ေရြးခ်ယ္စရာ နည္းလမ္းမ်ားကို အစိုးရက မည္သို႔ ခ်ိန္ဆမည္၊ အလြတ္သေဘာႏွင့္ တရား၀င္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွ တဆင့္ တြန္းအား ေပးျခင္းျဖင့္ မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည္၊ ရလဒ္အေနျဖင့္ ေနာက္ဆံုး မည္သို႔ ရရွိမည္ အစရွိသည္တို႔ကို ပို၍ နားလည္ သေဘာ ေပါက္လာႏိုင္ပါသည္။
မူ၀ါဒ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈသည္ ပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ က်ယ္ျပန္႔စြာ ရွိေနၾကသည္။ ထိုအခ်က္ကို အစိုးရ တရပ္၏ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အဆင့္လိုက္ ရွင္းျပထားသည္။ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈ အဆင့္ ကိုးဆင့္အနက္ အနိမ့္ဆံုး အဆင့္မွာ ၀န္ၾကီးဌာန အသီးသီးက ႐ိုးရွင္းလြယ္ကူစြာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ “႐ိုးရွင္း” သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျဖစ္ျပီး၊ အျမင့္ဆံုး အဆင့္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ မဟာ ဗ်ဴဟာမ်ားကို တိုက္႐ိုက္ လမ္းညႊန္ရန္ႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ အစိုးရ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆင့္မ်ား အတြက္ စံတန္ဖိုး ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္ေသာ္လည္း အစိုးရ တရပ္၏ မူ၀ါဒညႇိႏိႈင္းမႈ ပံုစံမ်ိဳးကို နားလည္ သိရွိေစႏိုင္ပါသည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းကို အေၾကာင္းခ်က္ ႏွစ္ခုအတြင္း လုပ္ေဆာင္ေနရသည္ကို နားလည္ သေဘာေပါက္သင့္ပါသည္။ ပထမ အခ်က္မွာ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးကို ျပဌာန္းေပးထားသည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေဘာင္ အတြင္း လုပ္ေဆာင္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ အခ်က္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွ အဓိက က်ေသာ ပုဒ္မမ်ားကို ျပင္ဆင္ျခင္း မရွိဘဲ၊ ရွိရင္းစြဲ ယႏၱရားစနစ္မ်ား အတြင္း ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနသည့္တိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တိုးတက္ ေကာင္းမြန္ရန္မွာ မျဖစ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ျဖစ္ေပၚေစရန္ အေျပာင္းအလဲအခ်ိဳ႕ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနခ်ိန္၌ ပိုမို အားေကာင္းသည့္ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္မႈကို အေလးထားျပီး၊ ရွိရင္းစြဲ တည္ေဆာက္မႈမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တိုးတက္ ေကာင္းမြန္ေစျခင္းမွ တဆင့္ လုပ္ႏိုင္သည့္ကိစၥ မ်ားစြာ ရွိေနေသးသည္။ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈ ပိုမို အားေကာင္းလာေစရန္ ဦးစားေပး လုပ္သင့္သည္မ်ားမွာ -
(၁) မူ၀ါခ် မွတ္သူမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အားျဖည့္ရန္ ဗဟိုအစိုးရက ဦးစားေပး လုပ္ငန္းအျဖစ္ ခ်မွတ္ျခင္း။ ထိုအခ်က္အား မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ရန္ အကဲျဖတ္ႏိုင္သည့္ က်ယ္ျပန္႔သည့္ နည္းပညာဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ပံ့ပိုးကူညီရန္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားႏွင့္ ေစ့စပ္ ညႇိႏိႈင္းျခင္း။
(၂) အစိုးရ အဖြဲ႕ အစည္းအေ၀းမ်ားႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ႕ ေကာ္မတီမ်ားကဲ့သို႔ လက္ရွိ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ လုပ္ငန္းမ်ားမ်ား ပိုမို ထိေရာက္မႈေစရန္ ဦးစားေပးျခင္း။
(၃) အစိုးရ အဖြဲ႕အတြင္း ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈႏွင့္ တာ၀န္ခြဲေ၀မႈ ပိုမို ေကာင္းမြန္ေစျပီး၊ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အၾကံဥာဏ္ႏွင့္ ေထာက္ခံမႈမ်ား ရရွိေစရန္ အစိုးရ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ပန္းတိုင္မ်ားကို ရွင္းျပျခင္း။
(၄) မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ စက္၀န္း တခုလံုး ပိုမို အားေကာင္းသည့္ အခန္းက႑တြင္ ရွိေစရန္ အစိုးရ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားမွ အျမဲတန္း အတြင္း၀န္မ်ား၊ ၀န္ၾကီး ဌာနမ်ားတြင္ သုေတသန အဖြဲ႕မ်ား ထားရွိျခင္းျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္ အားျဖည့္ျခင္း၊ အထက္-ေအာက္ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား ေစာင့္ဆိုင္းေနမည့္ အစား ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ အျပဳသေဘာ တြန္းအား ေပးျခင္းႏွင့္ အစိုးရ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ား အေနျဖင့္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးေႏြးေထြးစြာ ေရာေႏွာ ဆက္ဆံျခင္း။
(၅) အေထာက္အထားကို အေျခခံေသာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈမ်ားကို ပံ့ပိုး ကူညီႏိုင္ရန္ ေကာင္းမြန္နည္းလည္သည့္ အခ်က္အလက္ႏွင့္ အေထာက္အထားမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္း။ (ဆုိလိုသည္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားအတြင္း အစီရင္ ခံျခင္းထက္ ယင္းတို႔ကို ဆန္းစစ္ ေလ့လာမႈ ျပဳျခင္းကို အားေပးတိုက္တြန္းျခင္းျဖင့္ အစိုးရ မဟုတ္ေသာ သတင္းမီဒီယာႏွင့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအ၀င္ ဆက္စပ္ ပတ္သက္သူ အမ်ိဳးမ်ိဳးထံမွ သတင္းအခ်က္အလက္၊ အရင္းအျမစ္မ်ား ခ်ဲ႕ထြင္ရယူျခင္း ျဖစ္သည္)
(၆) မူ၀ါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ရန္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႕မ်ား၊ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို အၾကံဥာဏ္ေပးရန္ တိုက္တြန္းျခင္း။ (မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ားအတြက္ စဥ္းစားျခင္းတြင္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ်ားထံမွ ပံုမွန္ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ တုန္႔ျပန္ခ်က္မ်ား ရရွိလွ်င္ အားတက္စရာ ျဖစ္ပါသည္)
(၇) မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈကို စတင္ရန္ႏွင့္ တြန္းအားေပးရန္ အစိုးရ၏ ၀ါရင့္နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာ အၾကံေပးသူမ်ားကဲ့သို႔ “ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ျဖစ္ထြန္းေစသူမ်ား” အား ပိုမို ထိေရာက္စြာ အသံုးျပဳျခင္း။
(၈) စီးပြားေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္၊ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားႏွင့္ အဓိကက်ေသာ လူမႈ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားကဲ့သို႔ ဦးစားေပး က႑မ်ားတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္လာေစရန္ႏွင့္ ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ “ညႇိႏိႈင္းေရး၀န္ၾကီးမ်ား” သီးသန္႔ တာ၀န္ေပးျခင္းျဖင့္ အသံုး၀င္၊ မ၀င္ကို စဥ္းစားျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။
● ယခုစာတမ္းကို ဦးေဆာင္ ေရးသားခဲ့သူ ေဒါက္တာ ဆုမြန္သဇင္ေအာင္ သည္ ISP Myanmar ၏ သင္တန္းေရးရာ ဒါ႐ိုက္တာ ျဖစ္ပါသည္။ အဂၤလိပ္ ဘာသာႏွင့္သာမက၊ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ပါ ေဖာ္ျပထားသည့္ စာတမ္း အျပည့္အစံုကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါ link တြင္ download ရယူႏိုင္ပါသည္။
http://www.ispmyanmar.com/burmese/2018/08/16/managing-change-executive-policymaking-in-myanmar/
ျမန္မာအစုိးရအဖြ႔ဲ၏ မူဝါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္
(စာတမ္း)
●—————————————
■ စာတမ္းအႏွစ္ခ်ဳပ္
၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေသာ ကာလ အတြင္း ၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။ အာဏာရွင္စနစ္၊ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡ၊ ၀ိေရာဓိမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနေသာ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး၊ ျပည္သူမ်ား၏ ဆင္းရဲတြင္းနက္မႈ ျပႆနာမ်ား၊ အစရွိသည္တို႔ကို ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ရင္ဆိုင္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည္။
ထိုသို႔ ျဖတ္သန္းျပီးမွ စတင္ခဲ့ရသျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ အားေကာင္းေရး၊ ေရရွည္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းႏိုင္မည့္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈႏွင့္ အရွည္ တည္တံ့ႏိုင္မည့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိရန္အတြက္ အခြင့္အလမ္း တခုလည္း ျဖစ္ေနသည္။ အသြင္ ကူးေျပာင္းမႈကို ေအာင္ျမင္စြာ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ ပို၍ ထိေရာက္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္သည္။
ယခု စာတမ္းက ျမန္မာ အစိုးရအဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ပံုကို မိတ္ဆက္ ေပးထားသည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ်ားရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား အေျခအေနမ်ားထက္ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ အဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ပံုကို အာ႐ံုစိုက္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပင္မ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ပီျပင္ေသာ ဒီမိုကေရစီ၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္မႈ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတို႔ ေပၚေပါက္ရန္ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ျဖစ္ထြန္းေစရန္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္ဟု ယူဆထားေသာ၊ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားႏွင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ မ်ားအား မည္သို႔ အားျဖည့္ေပးႏိုင္မည္ ဆိုသည့္ အခ်က္အေပၚ အားေကာင္းသည့္ ေဆြးေႏြး ေျပာဆိုခ်က္ တခုအျဖစ္ ပံုေဖာ္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။
မူ၀ါဒ ဆိုသည္မွာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိမ်ားက အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ကိစၥမ်ားအား ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ လုပ္ေဆာင္မႈ တခုခုအတြက္ ေရြးခ်ယ္မႈဟု ေယဘုယ်အားျဖင့္ နားလည္ ထားၾကသည္။
အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း (Executive policy-making) သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီး အကဲႏွင့္ ထိပ္ပိုင္း အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး က႑၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား၊ ကတိက၀တ္မ်ားႏွင့္ အေရးယူ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ရည္ညႊန္းပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဗဟိုခ်က္ (Core Executive) ေခါင္းေဆာင္ပိုင္း အဆင့္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းအား နားလည္ရန္ အတြက္ အသံုး၀င္သည့္ သေဘာတရားတခုမွာ “ အစိုးရ ယႏၱရား၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား အတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ (အကယ္၍ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္လာပါက) ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္၊ ေျဖရွင္းပိုင္ခြင့္ ရွိသူမ်ား အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေသာ သို႔မဟုတ္ ဗဟိုအစိုးရ မူ၀ါဒမ်ားကို အဓိကအားျဖင့္ စုစည္း ေပါင္းစပ္ေပးရသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အာဏာယႏၱရား တည္ေဆာက္ပံုမ်ား” ကို ေလ့လာျခင္းျဖစ္သည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ၌ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ အစိုးရသည္ ကိုလိုနီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးထံမွ ျဗတိန္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ပံုစံကို ဆက္ခံခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပျပီး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တဦး၊ ပါလီမန္ကို ဗဟိုျပဳသည့္ အစိုးရတရပ္က အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပံုစံသို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ စစ္ အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚခဲ့ျပီး ဆိုရွယ္လစ္ ၀ါဒကို လက္ခံသည့္ တပ္မေတာ္အစိုးရတရပ္ အာဏာရလာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေန၀င္း ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႕ႏွင့္ မဆလ ပါတီတို႔က ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ ေနာက္တၾကိမ္ ထပ္မံ ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ ဦးေဆာင္ေသာ တပ္မေတာ္အစိုးရ၊ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီး သန္းေရႊ ဦးေဆာင္ေသာ တပ္မေတာ္ အစိုးရတို႔က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ျဖတ္သန္းခဲ့ေသာ သမိုင္းကို ၾကည့္ပါက မတူကြဲျပားေသာ အေျခအေနမ်ား၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈႏွင့္ တာ၀န္ခံမႈမ်ား လိုအပ္ေနသည့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ၊ အထူးသျဖင့္ ယင္းသို႔ ျဖစ္ေစျခင္းကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ သမိုင္း အေတြ႕အၾကံဳ မရွိသည့္ အမွန္တရား တခုအား မီးေမာင္း ထိုးျပေနသည္။ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီ အစိုးရ၊ မဆလပါတီ၊ န၀တ/နအဖ အစိုးရ လက္ထက္မ်ား အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အစိုးရအဖြဲ႕ကို “ ေခါင္းကိုင္ တဦးတေယာက္တည္းက မူ၀ါဒခ်မွတ္ ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ လုပ္ကိုင္ျခင္း” ပံုစံျဖင့္ ပဲ့ကိုင္ခဲ့သည္။
အာဏာရွင္ စနစ္ေအာက္တြင္ မတူကြဲျပားမႈကို ထင္ဟပ္ေစေသာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည့္ အေလ့အထမ်ား၊ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည့္ ပံုစံမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား မရွိခဲ့ျခင္း အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္၊ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ျဖစ္စဥ္တြင္ မူ၀ါဒခ်မွတ္ရာ၌ မည္သို႔ ျဖစ္သင့္သည္ကို ယခုအခ်ိန္တြင္ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္း ရပါမည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၌ အာဏာရွင္ ဆန္သည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပါရွိေသာ္လည္း မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း အတြက္ အေျခခံ ခ်ဥ္းကပ္ နည္းလမ္းမ်ား အပါအ၀င္၊ တပ္မေတာ္ အစိုးရမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံမႈ အေလ့အက်င့္မ်ားမွ ေသြဖယ္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ ျပဳထားေသာ အခ်က္မ်ားလည္း ရွိေနသည္။ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈအတြက္ အဓိပၸါယ္ ျပန္လည္ဖြင့္ဆိုျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္၌ စတင္ရမည့္ အခ်က္မွာ မည္သူမ်ားက အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းကို ေမာင္းႏွင္သင့္သည္၊ တဦးႏွင့္တဦး မည္သို႔ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံသင့္သည္ကို တာ၀န္ ခြဲေ၀ သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ သမၼတ ဦးေဆာင္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရး မ႑ိဳင္ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္အတြက္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ႏိုင္ငံ၏ အာဏာ အရွိဆံုး အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔၏ တာ၀န္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကိုလည္း သတ္မွတ္ထားသည္။ ထို အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ ယင္းတြင္ ပါရွိေသာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ အသီးသီး၏ ကန္႔သတ္ေဘာင္အတြင္း မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္သည္ ဆိုေသာ အခ်က္မွာ၊ ႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈကို ပံုေဖာ္ေပးသည့္ အေရးပါဆံုး ဆက္ဆံမႈ ပံုစံျဖစ္သည္။ သိသာ ထင္ရွားေသာ အျခား အခ်က္တခုမွာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ အျမင့္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ခြင့္ အာဏာကို တပ္မေတာ္အား အပ္ႏွင္းထားသည္။
ျပည္ခိုင္ျဖိဳး(USDP) အစိုးရ၏ သက္တမ္း ငါးႏွစ္ အတြင္း အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဗဟိုခ်က္ ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္မႈတို႔တြင္ သိသာ ထင္ရွားေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ၾကံဳေတြ႕ခဲ့သည္။ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရမွ ဒီမိုကေရစီသို႔ အသြင္ ကူးေျပာင္းရာတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေဘာင္အတြင္း အစိုးရ တရပ္ကို ဖြဲ႕စည္းရာ၌ ၾကီးမားေသာ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပံု ဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲမ်ား လိုအပ္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ အစိုးရအဖြဲ႕ကို သမၼတက ဦးေဆာင္ျပီး၊ မူ၀ါဒ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အစိုးရ၀န္ၾကီးအဖြဲ႕ထံ တရား၀င္ အာဏာ အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ ေသးငယ္ေသာ္လည္း အာဏာ ၾကီးထြားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အဆင့္ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ ထားရွိခဲ့သည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီ (NLD) ကို ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္ေစခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အမ်ားစုကို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့သည္။ ပုဂၢလိက သတင္းစာမ်ား ထုတ္ေ၀ခြင့္ ျပဳခဲ့ျပီး၊ သတင္း မီဒီယာမ်ားအေပၚ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္ ဆင္ဆာစနစ္ကိုလည္း ဖယ္ရွားခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ့ ၀န္ထမ္းဦးေရကို တျဖည္းျဖည္း တိုးျမႇင့္ခဲ့ျပီး၊ ၀န္ၾကီး ဌာနမ်ား အတြင္း ရာထူး အျမင့္ဆံုး ျဖစ္သည့္ အျမဲတန္းအတြင္း၀န္မ်ားကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ ခန္႔ထားခဲ့သည္။
USDP အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမ်ားစုကို လမ္းေၾကာင္း ေလးသြယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ (၁) အစိုးရအဖြဲ႕၊ (၂) အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရး ေကာင္စီ (၃) သမၼတ႐ံုး ၀န္ၾကီးမ်ားႏွင့္ MPC ၊ (၄) သမၼတ႐ံုးႏွင့္ အၾကံေပး အဖြဲ႕တို႔မွ တဆင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၌ မရွင္းလင္းသည့္ အခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑၏ ဖြဲ႕စည္းပံုကို သီးျခား အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုထားျခင္း မရွိေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ သူမ်ားအတြက္ ၾသဇာ အာဏာ ပိုရေစရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ရရွိေစသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ အခ်ိဳ႕သူမ်ားအား အကန္႔အသတ္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ထိုအေျခအေနမ်ားက USDP အစိုးရ အဖြဲ႕အတြင္း တင္းမာမႈမ်ားကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ NLD ပါတီက ေသာင္ျပိဳကမ္းျပိဳ အႏိုင္ရခဲ့ျပီး၊ ေရြးေကာက္ခံ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါး ရရွိခဲ့သည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ မတ္ ၃၀ တြင္ အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္း ေနရာ အားလံုးအနက္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကို တပ္မေတာ္က ရရွိထားေသာ္လည္း၊ သမၼတေနရာ ေရြးခ်ယ္ရန္ႏွင့္ အစိုးရ ဖြဲ႕ႏိုင္ေသာ လံုေလာက္သည့္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ အေရအတြက္ကို NLD ရရွိခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံျခားသား မိသားစု၀င္ ရွိသူမ်ား သမၼတ ျဖစ္ခြင့္မရွိရန္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပုဒ္မ ၅၉(စ) ျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားသည္။ NLD ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ သားႏွစ္ဦးမွာ ျဗတိန္ႏိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သူ႔ အေနျဖင့္ သမၼတရာထူး ရႏိုင္ျခင္းမရွိေပ။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ အတားအဆီးကို တုန္႔ျပန္သည့္ အေနျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတြက္ “ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္” ရာထူးကို NLD အစိုးရက ဖန္တီးခဲ့သည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္ NLD ပါတီ ေနရာ အမ်ားစု ရရွိခဲ့ျခင္းႏွင့္ ျပည္သူမ်ား၏ ေလးစား ယံုၾကည္မႈကို ရရွိထားသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္သည္ ႏိုင္ငံ၏ ေခါင္းေဆာင္ အစစ္ျဖစ္ျပီး၊ အေရးပါသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ သူ၏ ႐ံုးက ခ်မွတ္သည္ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ပင္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ရာထူး အသစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ တင္းမာမႈမ်ား၊ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ားက အစိုးရ အဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈတြင္ အေရးပါသည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ အေနျဖင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အေလးထားျပီး သမၼတ ရာထူးက အေရးပါသည္ဟု သတ္မွတ္ထားရာ၊ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ အေျခအေနမ်ားက NLD အစိုးရႏွင့္ တပ္မေတာ္ အၾကား ဆက္ဆံေရးတို႔ႏွင့္ပါ ပတ္သက္ေနသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ပဋိပကၡ ျဖစ္ေစသည့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမႈမ်ားအေပၚ၊ ေပၚေပါက္လာသည့္ တင္းမာမႈမ်ားက မည္သို႔ ေျပာင္းလဲေစသည္ ဆိုျခင္းႏွင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ႏိုင္ငံေရး ေျဖရွင္းမႈမ်ား မည္သို႔ ျဖစ္လာမည္ ဆိုျခင္းမွာ NLD အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈဆိုင္ရာ ရလဒ္မ်ားက အဆံုးအျဖတ္ ေပးပါလိမ့္မည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈႏွင့္ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ားသည့္ ေမးခြန္းမ်ားက မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ ကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ အရိပ္မိုးလ်က္ ရွိပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အရွည္ တည္တံ့ေသာ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွ တဆင့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို ဦးတည္ျပီး “ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု” တည္ေဆာက္လိုသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံႏွင့္ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး အယူအဆေအာက္၌ ရွိေနသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံမ်ားအတြက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္၊ အေျခခံ အေဆာက္အအံုဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လိုအပ္ေနသည္။
သို႔ေသာ္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္ေျမာက္ရန္ အတြက္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ား တိုးတက္ ေကာင္မြန္ေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား ရွိေနပါသည္။ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈ စက္၀န္းပံုစံႏွင့္ မူ၀ါဒ ညႇိႏိႈင္းမႈ အတိုင္း အတာအရ ေဖာ္ျပမည့္၊ သေဘာတရား မူေဘာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးသည္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ မူ၀ါဒမွတ္သူမ်ားအား သေဘာတရားပိုင္း နားလည္ သေဘာေပါက္မႈကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ား၌ အစိုးရႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားက အားျဖည့္ ပံ့ပိုးရာ၌ အသံုး ၀င္ႏိုင္ပါသည္။ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ စက္၀န္းပံုစံကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္း ဆိုင္ရာ အားထုတ္မႈမွ အားသားခ်က္ႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ အလားအလာ ရွိေသာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ မူ၀ါဒေရးရာ ေဆြးေႏြး အေျဖရွာမႈမ်ားအတြက္ မည္သည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ား ေရြးခ်ယ္မည္၊ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ (ျပႆနာ) ကိစၥရပ္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ရန္ ေရြးခ်ယ္စရာ နည္းလမ္းမ်ားကို အစိုးရက မည္သို႔ ခ်ိန္ဆမည္၊ အလြတ္သေဘာႏွင့္ တရား၀င္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွ တဆင့္ တြန္းအား ေပးျခင္းျဖင့္ မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည္၊ ရလဒ္အေနျဖင့္ ေနာက္ဆံုး မည္သို႔ ရရွိမည္ အစရွိသည္တို႔ကို ပို၍ နားလည္ သေဘာ ေပါက္လာႏိုင္ပါသည္။
မူ၀ါဒ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈသည္ ပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ က်ယ္ျပန္႔စြာ ရွိေနၾကသည္။ ထိုအခ်က္ကို အစိုးရ တရပ္၏ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အဆင့္လိုက္ ရွင္းျပထားသည္။ ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈ အဆင့္ ကိုးဆင့္အနက္ အနိမ့္ဆံုး အဆင့္မွာ ၀န္ၾကီးဌာန အသီးသီးက ႐ိုးရွင္းလြယ္ကူစြာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ “႐ိုးရွင္း” သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျဖစ္ျပီး၊ အျမင့္ဆံုး အဆင့္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ မဟာ ဗ်ဴဟာမ်ားကို တိုက္႐ိုက္ လမ္းညႊန္ရန္ႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ အစိုးရ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆင့္မ်ား အတြက္ စံတန္ဖိုး ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္ေသာ္လည္း အစိုးရ တရပ္၏ မူ၀ါဒညႇိႏိႈင္းမႈ ပံုစံမ်ိဳးကို နားလည္ သိရွိေစႏိုင္ပါသည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ျခင္းကို အေၾကာင္းခ်က္ ႏွစ္ခုအတြင္း လုပ္ေဆာင္ေနရသည္ကို နားလည္ သေဘာေပါက္သင့္ပါသည္။ ပထမ အခ်က္မွာ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးကို ျပဌာန္းေပးထားသည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေဘာင္ အတြင္း လုပ္ေဆာင္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ အခ်က္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွ အဓိက က်ေသာ ပုဒ္မမ်ားကို ျပင္ဆင္ျခင္း မရွိဘဲ၊ ရွိရင္းစြဲ ယႏၱရားစနစ္မ်ား အတြင္း ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနသည့္တိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တိုးတက္ ေကာင္းမြန္ရန္မွာ မျဖစ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ျဖစ္ေပၚေစရန္ အေျပာင္းအလဲအခ်ိဳ႕ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနခ်ိန္၌ ပိုမို အားေကာင္းသည့္ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္မႈကို အေလးထားျပီး၊ ရွိရင္းစြဲ တည္ေဆာက္မႈမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တိုးတက္ ေကာင္းမြန္ေစျခင္းမွ တဆင့္ လုပ္ႏိုင္သည့္ကိစၥ မ်ားစြာ ရွိေနေသးသည္။ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈ ပိုမို အားေကာင္းလာေစရန္ ဦးစားေပး လုပ္သင့္သည္မ်ားမွာ -
(၁) မူ၀ါခ် မွတ္သူမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အားျဖည့္ရန္ ဗဟိုအစိုးရက ဦးစားေပး လုပ္ငန္းအျဖစ္ ခ်မွတ္ျခင္း။ ထိုအခ်က္အား မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ရန္ အကဲျဖတ္ႏိုင္သည့္ က်ယ္ျပန္႔သည့္ နည္းပညာဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ပံ့ပိုးကူညီရန္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားႏွင့္ ေစ့စပ္ ညႇိႏိႈင္းျခင္း။
(၂) အစိုးရ အဖြဲ႕ အစည္းအေ၀းမ်ားႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ႕ ေကာ္မတီမ်ားကဲ့သို႔ လက္ရွိ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ လုပ္ငန္းမ်ားမ်ား ပိုမို ထိေရာက္မႈေစရန္ ဦးစားေပးျခင္း။
(၃) အစိုးရ အဖြဲ႕အတြင္း ညႇိႏိႈင္း လုပ္ေဆာင္မႈႏွင့္ တာ၀န္ခြဲေ၀မႈ ပိုမို ေကာင္းမြန္ေစျပီး၊ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အၾကံဥာဏ္ႏွင့္ ေထာက္ခံမႈမ်ား ရရွိေစရန္ အစိုးရ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ပန္းတိုင္မ်ားကို ရွင္းျပျခင္း။
(၄) မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈ စက္၀န္း တခုလံုး ပိုမို အားေကာင္းသည့္ အခန္းက႑တြင္ ရွိေစရန္ အစိုးရ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားမွ အျမဲတန္း အတြင္း၀န္မ်ား၊ ၀န္ၾကီး ဌာနမ်ားတြင္ သုေတသန အဖြဲ႕မ်ား ထားရွိျခင္းျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္ အားျဖည့္ျခင္း၊ အထက္-ေအာက္ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား ေစာင့္ဆိုင္းေနမည့္ အစား ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ အျပဳသေဘာ တြန္းအား ေပးျခင္းႏွင့္ အစိုးရ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ား အေနျဖင့္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးေႏြးေထြးစြာ ေရာေႏွာ ဆက္ဆံျခင္း။
(၅) အေထာက္အထားကို အေျခခံေသာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈမ်ားကို ပံ့ပိုး ကူညီႏိုင္ရန္ ေကာင္းမြန္နည္းလည္သည့္ အခ်က္အလက္ႏွင့္ အေထာက္အထားမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္း။ (ဆုိလိုသည္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားအတြင္း အစီရင္ ခံျခင္းထက္ ယင္းတို႔ကို ဆန္းစစ္ ေလ့လာမႈ ျပဳျခင္းကို အားေပးတိုက္တြန္းျခင္းျဖင့္ အစိုးရ မဟုတ္ေသာ သတင္းမီဒီယာႏွင့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအ၀င္ ဆက္စပ္ ပတ္သက္သူ အမ်ိဳးမ်ိဳးထံမွ သတင္းအခ်က္အလက္၊ အရင္းအျမစ္မ်ား ခ်ဲ႕ထြင္ရယူျခင္း ျဖစ္သည္)
(၆) မူ၀ါဒခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ရန္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႕မ်ား၊ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး မိတ္ဖက္မ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို အၾကံဥာဏ္ေပးရန္ တိုက္တြန္းျခင္း။ (မူ၀ါဒခ်မွတ္မႈမ်ားအတြက္ စဥ္းစားျခင္းတြင္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ်ားထံမွ ပံုမွန္ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ တုန္႔ျပန္ခ်က္မ်ား ရရွိလွ်င္ အားတက္စရာ ျဖစ္ပါသည္)
(၇) မူ၀ါဒ ခ်မွတ္မႈကို စတင္ရန္ႏွင့္ တြန္းအားေပးရန္ အစိုးရ၏ ၀ါရင့္နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာ အၾကံေပးသူမ်ားကဲ့သို႔ “ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ျဖစ္ထြန္းေစသူမ်ား” အား ပိုမို ထိေရာက္စြာ အသံုးျပဳျခင္း။
(၈) စီးပြားေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္၊ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားႏွင့္ အဓိကက်ေသာ လူမႈ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားကဲ့သို႔ ဦးစားေပး က႑မ်ားတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္လာေစရန္ႏွင့္ ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ “ညႇိႏိႈင္းေရး၀န္ၾကီးမ်ား” သီးသန္႔ တာ၀န္ေပးျခင္းျဖင့္ အသံုး၀င္၊ မ၀င္ကို စဥ္းစားျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။
● ယခုစာတမ္းကို ဦးေဆာင္ ေရးသားခဲ့သူ ေဒါက္တာ ဆုမြန္သဇင္ေအာင္ သည္ ISP Myanmar ၏ သင္တန္းေရးရာ ဒါ႐ိုက္တာ ျဖစ္ပါသည္။ အဂၤလိပ္ ဘာသာႏွင့္သာမက၊ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ပါ ေဖာ္ျပထားသည့္ စာတမ္း အျပည့္အစံုကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါ link တြင္ download ရယူႏိုင္ပါသည္။
http://www.ispmyanmar.com/burmese/2018/08/16/managing-change-executive-policymaking-in-myanmar/
No comments:
Post a Comment