လက္ေမာင္းကုိက္ၿပီး ပခုံးဆစ္ကပ္ျခင္း (Frozen Shoulder)

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

🔹တင္ေမာင္ေအး (ကန္ ့ဘလူ)🔹

လက္ေမာင္းအံုတစ္ခုလံုး ကိုက္ခဲၿပီး လက္ေမာင္းကပ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍  တိုင္းရင္းေဆး ပညာရပ္ဆိုင္ရာ အသိပညာေပး စာတမ္းဖတ္ပြဲအား ဘားအံၿမိဳ ႔၌ ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္းကို သတင္းစာတြင္ ဖတ္လိုက္ရသည္။ လက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဝမ္းသာစရာ ၾကားသိရသည္မွာ ေရာဂါမျဖစ္ပြားေရး ပညာေပးမႈမ်ားကို က်ယ္ျပန္႔စြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကရင္ျပည္နယ္တြင္ လက္ကပ္သည့္ လူနာအေရအတြက္မွာ ယခင္ႏွစ္မ်ားထက္ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း ျဖစ္သည္။

ထိုအခ်က္က ေဆးပညာရွင္မ်ား အေနျဖင့္ ေဆးကုသမႈ တစ္မ်ဳိးတည္းကိုသာ အေလးထားျပဳလုပ္ေနမည့္ အစား ကုသရင္းပညာေပး၊ ပညာေပးရင္း ကုသဆိုသလို က်န္းမာေရး အသိပညာေပးျခင္းပါ ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္က ပိုမိုထိေရာက္မႈ ရွိေၾကာင္း ထင္ရွားေသာ သာဓက တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္ေခ်သည္။ အျခားတစ္ဖက္ကလည္း တိုင္းရင္းေဆး႐ုံမ်ားတြင္ ကုသမႈမ်ားကို ပိုမိုျပည့္စံုေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးႏုိင္သျဖင့္ အတြင္းလူနာႏွင့္ အျပင္လူနာမ်ား လာေရာက္ျပသကုသမႈ ခံယူႏႈန္း မ်ားျပားလာသည္ဆို၏။

လက္ကပ္ေရာဂါ ေခၚ ပခံုးဆစ္ကပ္ျခင္းသည္  ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမဟုတ္သလို အသက္ကို ရန္ရွာႏုိင္ေသာ ေရာဂါမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ပါေခ်။ သို႔တေစ ေဝဒနာ ခံစားေနၾကရသူမ်ားအား ျပင္းစြာနာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း ျဖစ္ေစၿပီး ေနရထိုင္ရ၊ လုပ္ရကိုင္ရမ်ားစြာ အဆင္မေျပျဖစ္ကာ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ လက္ကို  ပံုမွန္အတိုင္း ေျမႇာက္မရ၊ လႈပ္ရွားမရ၊ အသံုးျပဳ မရေသာေၾကာင့္  တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအားျဖင့္ ယာယီ မသန္စြမ္းမႈကဲ့သို႔ ႀကံဳေတြ႕ခံစားေနၾကရေလသည္။

ဥပမာ-  လက္ကိုေခါင္းႏွင့္ေက်ာတို႔၏ အေနာက္ဘက္သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပါးစပ္ဆီသို႔ လည္းေကာင္း ေကာင္းစြာ မေရာက္ႏိုင္ျခင္း။ သို႔ျဖစ္ရာ မ်က္ႏွာသစ္ျခင္း၊ ေခါင္းၿဖီးျခင္း၊ လံုခ်ည္ဝတ္ျခင္းႏွင့္   ေဘးဘက္သို႔ပစၥည္း လွမ္းယူျခင္း အစရွိသည္မ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္ခက္ခဲတတ္သည္။ ယခုစာေရးသူသည္ အေၾကာအဆစ္ကု ပညာရွင္ တစ္ဦးအေနျဖင့္ ပခံုးဆစ္ကပ္ လူနာမ်ားကို ေဆး႐ုံမ်ားတြင္  ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ကုသေပးခဲ့ရသည္။   ပခံုးဆစ္ကပ္ေသာ လူနာအမ်ားစုသည္ အသက္ ၄ဝ ႏွစ္ႏွင့္ ၆ဝ ႏွစ္အၾကားတြင္ ရွိတတ္သည္။

လူနာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ  ေကာင္းသည့္ဘက္က လက္ျဖင့္ နာသည့္ပခံုးကို ဆုပ္ထားလ်က္ ေဆးကုခန္း အတြင္းသို႔ ဝင္လာတတ္ၾကသည္။ ပခံုးကိုလည္း  ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ကပ္ၿပီး မလႈပ္ရွားဘဲ ထားေလ့ရွိ၏။  ပခံုးေရာဂါ ေဝဒနာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အျဖစ္မ်ားေသာ ေဝဒနာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ပခံုးဆစ္ကပ္ျခင္းသည္     ပခံုးဆစ္ႏွင့္ ယင္းကိုငံုထားေပးေသာ အရြတ္တို႔ ေရာင္ရမ္းလာၿပီး ၾကာေသာအခါ ထူထဲကာ က်ပ္လာေသာေၾကာင့္  ျဖစ္ရေလသည္။ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ပိုမိုျဖစ္ပြားေလ့ရွိသည္။ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ကို     အဆင့္သုံးဆင့္ သတ္မွတ္ေျပာဆိုထား၏။  ပထမအဆင့္ (freezing stage) တြင္ ပခံုးဆစ္ေနရာမွာ စနာတတ္ၿပီး နာက်င္မႈေၾကာင့္ လက္လႈပ္ရွားမႈမ်ား ခက္ခဲလာသည္။ ရက္သတၱ  ေျခာက္ပတ္မွ    ကုိးလအထိ ၾကာႏုိင္သည္။ ဒုတိယအဆင့္ (frozen stage) တြင္ နာက်င္မႈ သက္သာလာကာ ပခံုးဆစ္ကပ္လာ၏။

 ေလးလမွ   ကုိးလအထိ ၾကာႏုိင္သည္။ တတိယအဆင့္ (recovery stage) တြင္ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ လာတတ္ကာ    ပခံုး ဆစ္လႈပ္ရွားမႈမ်ား လုပ္ႏုိင္လာသည္။ ငါးလမွ ႏွစ္ႏွစ္အထိ ၾကာႏုိင္သည္။ ပခံုးနာက်င္မႈသည္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျဖစ္လာၿပီး လက္လႈပ္ရွားမႈျပဳတိုင္း ပိုနာတတ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ပခံုးထိပ္အျပင္ဘက္ပိုင္းေနရာႏွင့္ လက္ေမာင္းေရွ ႔အေပၚပိုင္းတို႔တြင္ နာေလ့ရွိၿပီး  ညအိပ္ေသာအခါ ျဖစ္သည့္ဘက္သို႔ ဖိလ်က္ မအိပ္ႏုိင္ပါေခ်။ လက္လႈပ္ရွားမႈ အခန္႔မသင့္က အသည္းခိုက္ေအာင္ပင္ နာသြားတတ္ေၾကာင္းကို   လူနာအခ်ဳိ႕က ေျပာျပၾကသည္။ ယင္းသို႔နာသြားက  ပခံုးေနရာအျပင္ လက္ဖ်ံအထိပင္ ေအာင့္ကာနာတတ္ေလသည္။

ပခံုးဆစ္ကပ္ျခင္းကို     ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းရင္းျမစ္ကို ယေန႔တိုင္ အတိအက် မသိရေသးဟု ဆိုသည္။  သို႔ေသာ္  ဆီးခ်ိဳရွိသူမ်ား၊ ပါကင္ဆန္ေရာဂါရွင္မ်ား၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ေရာဂါျဖစ္သူမ်ားႏွင့္ သိုင္းရြိဳက္ဂလင္း ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားေၾကာင္း    ေတြ႕ရွိရသည္။  တစ္ဖန္ ေလျဖတ္ထားသူ အခ်ိဳ႕တြင္လည္း ျဖစ္သည့္ဘက္မွပခံုးတြင္ ပခံုးဆစ္နာျခင္းႏွင့္ ပခံုးကပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္၏။ သို႔ျဖစ္ရာ ဆရာဝန္ သို႔မဟုတ္  အ႐ုိးအေၾကာခြဲစိတ္ အထူးကု ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ျပသသင့္ပါသည္။ ကုသမႈအပိုင္းမွာ ေရာဂါျဖစ္ေနေသာ အဆင့္အေပၚတြင္ မူတည္ေနတတ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ အေၾကာအဆစ္ဆိုင္ရာ ကုသမႈမ်ားႏွင့္  ပတ္သက္သည္ တို႔ကိုသာ ေျပာျပပါမည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အေၾကာအဆစ္ဆိုင္ရာ ကုသမႈ ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။

(၁) ကုသစက္မ်ား (Electrotherapy modalities) ျဖင့္ ကုသေပးျခင္း၊ (၂) လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္နည္းမ်ား (Therapeutic exercises)ျဖင့္ ကုသေပးျခင္း၊ ကုသစက္မ်ားျဖင့္ ကုသျခင္းကို တစ္နည္းအားျဖင့္ electrophysical agents သံုး၍ကုသ ေပးျခင္းဟုလည္း    ေျပာတတ္ၾကသည္။ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ နာက်င္မႈသက္သာ ေစၿပီး လက္ကိုျပန္လည္ အသံုးျပဳႏုိင္ေစရန္ျဖစ္သည္။

ပခံုးဆစ္ကပ္ျခင္းအတြက္ အသံုးျပဳ ေလ့ရွိေသာ ကုသစက္မ်ားမွာ အသံလြန္လိႈင္းစက္ (therapeutic ultrasound)၊ ေလဆာစက္ (low-level laser therapy-LLLT)၊ လွ်ပ္စီးစက္ (transcutaneous electrical nerve stimulation-TENS) ႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ သံလိုက္စက္ (pulsed electromaganetic field therapy-PEMF) တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ လူနာတစ္ဦးစီ၏ ေရာဂါေဝဒနာအဆင့္ကို လိုက္ၿပီး လႈပ္ရွားေလ့က်င့္နည္းမ်ားကို အေၾကာအဆစ္ကု ပညာရွင္က စနစ္တက် သင္ၾကားျပသေပးသည္။ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားႏွင့္ အတူ လူနာမ်ား မွတ္သားလိုက္နာရမည့္ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္မ်ားကိုလည္း ၫႊန္ၾကားေပးသည္။

လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈ(၁) 

Pendulum Stretch ခါးကုိေရွ႕သုိ႔ အနည္းငယ္ ၄၅ ဒီဂရီခန္႔ကုန္းလ်က္ မနာသည့္ဘက္မွ လက္ကုိ စားပြဲေပၚ ေထာက္ထားပါ။ ထုိ႔ေနာက္ နာသည့္ဘက္မွ   ပခုံးအားေျဖေလွ်ာ့ၿပီး  လက္ကုိ ေလာင္းခ်ပါ။ ၿပီးလွ်င္ တံေတာင္ ဆစ္ကုိ ဆန္႔လ်က္ နာရီလက္တံကဲ့သုိ႔ လက္ယာရစ္ ခုနစ္ႀကိမ္(စက္ဝုိင္းပုံ) ေဝွ႕ယမ္းေပးရမည္။ ၿပီးေသာအခါ လက္ဝဲရစ္ ခုနစ္ႀကိမ္လုပ္ေပးပါ။ တစ္ႀကိမ္ၿပီးလွ်င္ တစ္မိနစ္စီနားကာ ႏွစ္ခါထပ္လုပ္ေပးရမည္။

လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈ(၂) 

Cross-bodyreach မတ္တတ္အေနအထားျဖင့္ ေကာင္းေသာလက္က နာသည့္ဘက္မွ တံေတာင္ဆစ္(ယာ)ကို ကုိင္ထားပါ။ ထုိ႔ေနာက္ နာသည့္လက္ကုိ ရင္ဘတ္ဘက္သုိ႔ တျဖည္းျဖည္း ဆြဲေပးရမည္။ ပခုံး၏အေနာက္ဘက္ႏွင့္ ေဘးေၾကာမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ေပးရန္ျဖစ္သည္။

လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈ(၃) 

Finger walk နံရံကုိ မ်က္ႏွာမူလ်က္ရပ္ပါ။  ထုိ႔ေနာက္ ခါးအေပၚေလာက္ေနရာမွစၿပီး နာသည့္ဘက္မွ လက္မႏွင့္ လက္ညိႇဳးတုိ႔ကုိ ေျခေထာက္မ်ားသဖြယ္ နံရံအေပၚဘက္သုိ႔ တစ္ေခ်ာင္းခ်င္း ေလွ်ာက္တက္ေပးပါ။ ထုိအခါ လက္ေမာင္းသည္ တျဖည္းျဖည္းအေပၚသုိ႔ ျမင့္တက္လာေပမည္။ အတက္အဆင္း ႏွစ္ႀကိမ္ခန္႔ျပဳလုပ္ေပးပါ။ တစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆုံး သုံးခါလုပ္ေပးရမည္။ အထက္ပါ  လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ တင္းေနေသာ အေၾကာမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ျခင္း၊ အားနည္းေသာၾကြက္သားမ်ား   သန္စြမ္းလာေစျခင္း၊ အဆစ္လႈပ္ရွားမႈ ေခ်ာင္ခ်ိလာျခင္းႏွင့္ ပုံမွန္အလုပ္မ်ား ျပန္လည္လုပ္ႏုိင္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္ေစမည္။

လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈမ်ား မျပဳလုပ္မီႏွင့္ျပဳလုပ္ၿပီးစတုိ႔တြင္ ေရေႏြးအိတ္(ခပ္ေႏြးေႏြး)ကပ္ေပးလ်က္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကိုလည္း အလြန္မနာက်င္ေစဘဲ ညင္သာစြာ ျပဳလုပ္ေပးသင့္ေလသည္။ ပခုံးဆစ္ကပ္ေနသျဖင့္  နာ၍ကုိက္၍ လႈပ္လည္းမရေသာေၾကာင့္ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေနပါက အဆစ္ကပ္ေသာ အေျခအေန ပိုၿပီး ဆုိးရြားလာမည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ေဆးကုသမႈ မရွိေသးသူမ်ားအေနျဖင့္ နားလည္တတ္ကြၽမ္းသူမ်ားႏွင့္ အျမန္ဆုံးျပသ သင့္သလုိ ကုသမႈရရွိၿပီးေသာသူမ်ားကလည္း လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈမ်ားကို ဇြဲေကာင္းေကာင္းျဖင့္ မွန္မွန္လုပ္ေဆာင္သြားၾကရန္ႏွင့္ အျခားတစ္ဖက္မွလည္း လက္မနာက်င္ေစဘဲ လုပ္ႏုိင္သည္မ်ားကို မိမိတုိ႔တတ္ႏုိင္သမွ် ေန႔စဥ္ အသုံးျပဳေပးၾကရန္ သတိေပး တုိက္တြန္းလုိက္ရေပသည္။  ။