ဂရန္ ဆိုတာ ဘာလဲ…မသိတဲ့အျပင္ ေၾကးတိုင္နဲ႔ ေျမစာရင္း က ဂရန္ ေပးတယ္လို႔ ထင္ေနသူေတြအမ်ားႀကီး ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ေျမစာရင္း က ဂရန္ ေပးခြင့္ မ၇ွိပါ။ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားတြင္ အာဏာ အပ္မထားပါ။ အေၾကာင္းတစ္ ရပ္အတြက္ သက္ေသခံအျဖစ္ ကူးေပးရတဲ့ သက္ေသခံ ေျမပုံ ၁၀၅ ကိုေတာင္ ဂရန္မွတ္ေနတဲ့ သူက ရွိေသးပါတယ္။ ဂရန္ အ ေၾကာင္း သိခ်င္ ရင္ ဖတ္ပါ…….
“ဂရန္ဆိုသည္မွာ”
အပိုင္း – ၁ ဂရန္
၁။ ၿမိဳ႕ေျမမ်ားမွာလူေနထိုင္ရန္ (Residential Purposes) အတြက္ျဖစ္ေစ၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႕ၿဖိဳးေရး၊ စည္ပင္ သာယာေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ျဖစ္ေစ၊ ၿမိဳ႕ေျမ ကို တနည္းနည္း အသုံး ျပဳလိုရင္ အစိုးရ ထံက ေျမငွား စာခ်ဳပ္ နဲ႔ ေျမငွါးရမ္း သုံးစြဲခြင့္ ေလွ်ာက္ထားရပါတယ္။ ေျမငွား စာခ်ဳပ္ ကို ဂရန္ (Lease) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အပိုင္ သ ေဘာမ်ိဳး ခ်ထားတာကေတာ့ Grant လို႔ ေခၚပါတယ္။ အခုေတာ့ Grant ေရာ၊ Lease ေရာကို ဂရန္လို႔ဘဲ ေခၚၾကပါတယ္။
ဂရန္ ေလွ်ာက္ထားျခင္း
အစိုးရေျမကို (ငွါးရမ္း)အသုံးျပဳလိုတဲ့ ပုဂၢလိက မ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အသင္းမ်ားအေနနဲ႔သက္ဆိုင္ရာ ခ႐ိုင္ အ ေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန၊ ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိထံ လိပ္မူၿပီး ဂရန္ေလွ်ာက္ထားၾကရ ပါတယ္။ (ရန္ကုန္ မႏၲေလးမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္)။ အဲဒီအခါမွာ သက္ဆိုင္ ရာ ခ႐ိုင္/ၿမိဳ႕နယ္မ်ားရွိ အ ေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမ်ားက ေလွ်ာက္လႊာကို လက္ခံၿပီး အမႈတြဲ ဖြင့္လွစ္ေဆာင ္႐ြက ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ထိုေနာက္ အမႈတြဲကို ေၾကးတိုင္ႏွင့္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနရဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာန ႐ုံးမ်ားထံသို႔ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ ႏွင့္ ေျမရာဇဝင္ကို စီစစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားေပးရန္ လႊဲေျပာင္း ေပးပို႔ေလ့ရွိပါတယ္။
အဲဒီလို ေပးပို႔တဲ့ ၿမိဳ႕/ေျမ ဂရန္အမႈတြဲေတြကို ၿမိဳ႕နယ္ ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနက မိမိဌာနမွာ ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ကြက္ေျမပုံ(Block Maps)၊ ေျမရာဇဝင္မွတ္တမ္း (1-A Register) ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္ၿပီး ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေျမေနရာအတြက္ ေျမရာဇဝင္ မွတ္တမ္း ေဖၚျပေပးျခင္း၊ ယင္းေျမေနရာသည္ အစိုးရ ေျမလြတ္ေျမလပ္ ဟုတ္/မဟုတ္ ႏွင့္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာေျမ Disposal Land ဟုတ္/မဟုတ္ မွတ္ ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ၿမိဳ႕ေျမဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ မရွိ နဲ႔ အစိုးရ အေဆာက္အဦးႏွင့္အျခားကိစၥမ်ား အသုံးျပဳ ရန္ လ်ာထားေျမမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ/မရွိ တို႔ကို စီစစ္ေပးျခင္း၊ ေျမတန္ဘိုးနဲ႔ ေျမငွားခမ်ား တြက္ခ်က္ေပး ျခင္း၊ စတဲ့ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆာင္႐ြက္ေပးရပါတယ္။
ဂရန္ ထုတ္ေပးတာက ေထြ/အုပ္ ျဖစ္ၿပီး ေျမကို စိစစ္ေပးတာ က ေျမစာရင္းဌာန ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားေပးမႈအတြက္ ေထြ/အုပ္(G.A)ကသာ အဓိကတာဝန္ခံ ေဆာင္႐ြက္ပိုင္ ခြင့္ရွိၿပီး ေျမစာရင္းဌာနက ေျမပုံ(ေျမစာရင္း-၁၀၅)၊ ေျမရာဇဝင္ (ေျမစာရင္း-၁၀၆)နဲ႔ ေျမေပၚလက္ရွိျဖစ္မႈ အေျခ အေနကိုသာ စိစစ္ျပန္ၾကားရန္ တာဝန္ခံရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမဆိုရင္ ေျမစာရင္းက လုပ္တာဘဲဆိုတဲ့ အစြဲရွိေလေတာ့ ဂရန္ကိစၥဆိုရင္ ေျမစာရင္းဌာနကိုခ်ည္း ဦးတည္ၿပီး ေျမစာရင္းက မတရား ဂရန္ထုတ္ေပးထားပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တိုင္ တိုင္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဂရန္ ခ်ထားျခင္း လုပ္ငန္း အတြက္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ လက္စြဲဥပေဒ၊အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒ၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ၿမိဳ႕ ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ားဥပေဒတို႔က ျပဌာန္းထားရွိတဲ့ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ ဌာန ၂ ခုရဲ႕ သမားစဥ္ လုပ္ငန္း ေတြကို သတ္မွတ္ထားၿပီးသား ျဖစ္တာကို တိုင္တန္းတဲ့သူေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာ မေပါက္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဂရန္ ဆို ေျမစာရင္းက ထုတ္ေပးေနတယ္ ထင္ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ကိစၥမွာ ေျမစာရင္းတာဝန္ကေျမပုံေရးကူးေပးျခင္းနဲ႔ ေျမရာဇဝင္ ျပန္ၾကားျခင္းသာျဖစ္ၿပီး အဓိက တာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္ရတာ GAD က ေကာ္လိပ္ေတာ္ေတြေဆာင္႐ြက္ရတယ္ဆိုတာ မသိတဲ့ လူ အမ်ားႀကီးပါ။
ဂရန္ လုပ္င န္း၌ ေၾကး/ေျမ၏ အခန္း က႑
အမွန္ကေတာ့ ဂရန္ အမႈတြဲ ကို တာဝန္ခံေဆာင္႐ြက္တာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန ေကာ္လိပ္ေတာ္ အရာရွိ႐ုံး က ျဖစ္ေပမဲ့ ဂရန္ ေလွ်ာက္မဲ့ေျမကို ေျမပုံ ေရးဆြဲေပးရတာ၊ ေျမရာဇဝင္ ထုတ္ျပန္ေပးရတာအျပင္ ဂရန္ ေပး ႏိုင္တဲ့ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ကို ဌာနရွိ ေျမပုံ၊ ေျမရာဇဝင္၊ မွတ္တမ္း၊ အေထာက္အထား မ်ား နဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္မွတ္ခ်က္ျပဳရတာက ေျမစာရင္း ဌာနျဖစ္ေလေတာ့ ဂရန္ ထုတ္ေပးႏိုင္ဘို႔ ေျမစာရင္း က တာဝန္ယူထားရတဲ့ က႑ ကလည္း မေသးပါဘူး။ ဂရန္ ေပးသင့္တဲ့ေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျမစာရင္း ဌာန အေနနဲ႔ ေထာက္ျပရမဲ့ တာဝန္ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေပါင္းစားရင္ အ႐ိုးေတာင္ႏူးတယ္ ဆိုတဲ့ ေခတ္ႀကီးမွာ သမားစဥ္ေတြလည္း ပ်က္သြား တယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုတဲ့ တေသြး တသံ တမိန႔္နဲ႔ အာဏာရွင္ ဆန္ဆန္ တာဝန္ေပးအပ္မႈ ကို စိတ္ပါသည္ျဖစ္ေစမပါသည္ျဖစ္ေစ ေအာင့္အည္း ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြကလည္း တေမ့တေမာ ဆိုေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြအႀကိဳက္ လိုက္လုပ္ေပးရာကစာအုပ္ႀကီးေတြ၊ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းေတြကို အေလးမထား အဖတ္အရႈ အေလ့အလာ မရွိေတာ့ဘဲ ႀကဳံသလို ျဖစ္သလို လုပ္ေပးတတ္သြားတဲ့ အက်င့္ဆိုး စြဲသြားၾကတာ ဌာန တိုင္းလိုလို ျဖစ္ေတာ့ကာ ေထြအုပ္နဲ႔ ေျမစာရင္းလည္း မိုးခါးေရေသာက္တဲ့အထဲေရာေယာင္ပါသြားတာ မဆန္းပါ။
အခုေခတ္ ဂရန္ တခ်ိဳ႕ဥပေဒ နဲ႔ ညီရဲ႕လား
လုပ္ထုံးလုပ္နည္းကို အေလးမထားခဲ့တဲ့ ကာလေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခုအခါမွာေတာ့ ဂရန္ အမႈတြဲ ေတြ ေျမစာရင္းဌာန ကိုေပးပို႔လာတဲ့အခါၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာန႐ုံးေတြဟာ ၿမိဳ႕နဲ႔ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲ ဥပေဒ မွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတိုင္း မိမိတို႔ေဆာင္႐ြက္ေပးရမဲ့ ကိစၥေတြကို ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္နဲ႔အညီ နည္းလမ္းတက်၊ စနစ္က်နစြာ ေဆာင္႐ြက္ေပးမႈ မရွိေတာ့တာေတြ၊ ျပည့္စုံစြာ စီစစ္ မွတ္ခ်က္မျပဳေတာ့တာေတြကို ေတြ႕ရွိ လာရပါတယ္။
ေျမစာရင္း ဌာနအေနနဲ႔ ပဲခူးဆားလို ေနရာတကာ ပါေနရေတာ့ တျခားအလုပ္ေတြ ပိလြန္းတဲ့ အခါ ၿမိဳ႕ေျမကိစၥေတြကို လွည့္မၾကည့္ႏိုင္တာလဲ ပါပါတယ္။ စနစ္တက် မစိစစ္ေတာ့ဘဲ အလြယ္တကူ ေဆာင္႐ြက္ လိုက္တဲ့အခါ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသြားၿပီး အစိုးရေျမလြတ္ေျမလပ္ မဟုတ္တဲ့ အျခားေျမမ်ား (ဥပမာ- သစ္ေတာ ႀကိဳးဝိုင္းေျမ၊မီးရထားေျမ၊ လမ္းေျမ၊ ဆည္ေျမာင္းေျမ၊ စည္ပင္သာယာပိုင္ေျမ၊ အစိုးရ ဌာန/ပုဂၢလိကသို႔ ခ်ထား ၿပီးေျမ) စတာေတြကို အစိုးရက ခ်ထားေပးႏိုင္သည့္ ေျမ Land at the disposal by Government လို႔ မွားယြင္း မွတ္ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ယင္းေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားေပးရန္ေထာက္ခံျခင္း၊ စတဲ့ လြဲမွားတဲ့ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားမႈေတြ ျဖစ္လာရၿပီး အျခား မသက္ဆိုင္သူေတြအတြက္၊ ခ်ထား မေပးသင့္တဲ့ အစိုးရဌာနပိုင္ေျမမ်ား၊ အစိုးရ သီးသန႔္ထား တဲ့ ေျမမ်ားေပၚမွာ ပုဂၢလိကမ်ားကို ဂရန္ထုတ္ေပးရန္အထိ ေထာက္ခံေပးခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိသြားၾကပါတယ္။
ေျမစာရင္း ဌာနရဲ႕ ေျမရာဇဝင္ကို လြဲမွားစြာ မွတ္ခ်က္ျပဳ ေထာက္ခံေပးခ်က္အေပၚ မူတည္ၿပီး မခ်ထားသင့္တဲ့ ေျမမ်ား/ဂရန္ခ် ထား မေပးႏိုင္တဲ့ေျမမ်ားကို ေျမငွါးဂရန္ ထုတ္ေပးမိခဲ့လို႔ ျပႆနာ ျဖစ္ပါြးရတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ၊ အရႈပ္အရွင္း ျဖစ္ရတာ ေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ မေန႔ တေန႔ကထိ ေျမစာရင္းနဲ႔ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမွာ ဂရန္ေျမ အရႈပ္အရွင္းအတြက္ အေရးယူခဲ့ရ သူေတြ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမစာရင္းဝန္ထမ္းေတြကို ေျမရာဇဝင္ မွတ္တမ္း မွားယြင္းထုတ္ေပးမႈ အတြက္နဲ႔ ေျမပုံအမွား ထုတ္ေပးမႈအတြက္ အေရးယူခံရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြလည္း နားမဆန႔္ေအာင္ ၾကားဘူးၾကမွာပါ။
G.A နဲ႔ အျခားဌာနက ဆရာေတြလည္း ထိတာပါဘဲ၊ စစ္ကိုင္းတိုင္းက ဂရန္မွား ေပးမိတဲ့ ခ႐ိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးတို႔၊ ေမာ္လၿမိဳင္ရဲတပ္ဖြဲ႕ေျမ အငွါးခ်တဲ့ကိစၥအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းအဆင့္ တာဝန္ ရွိသူတို႔ စသည္ျဖင့္ ေျမကိုင္သြားတာေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ေျမဆိုတာ ဒီဖက္ေခတ္မွာ တန္ဘိုးျမင့္ ပစၥည္းတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေနေတာ့ အကိုင္အတြယ္မွားခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္မွာ အ႐ိုးတြန္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ဌာနက လူငယ္ ေသြး သစ္ေတြအတြက္ေရာ ျပင္ပက ဗဟုသုတအျဖစ္ သိမွတ္ခ်င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ပါ ဂရန္ခ်ထားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ေလးေတြ၊ သမားစဥ္ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းေလးေတြကို တင္ျပ ေပးလိုက္ပါတယ္။
မည္သည့္ေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားႏိုင္သလဲ
ဂရန္အေၾကာင္း ေျပာၾကတဲ့အခါ ၿမိဳ႕ေျမဆိုတာ ဘာလဲ၊ အစိုးရ မွ စီမံခ်ထားႏိုင္ေသာ ေျမဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို အစျပဳ ေျပာရပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေျမ အဝန္းအဝိုင္းအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး အစိုးရ မွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမ ျဖစ္မွ သာလွ်င္ ဂရန္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿမိဳ႕ေျမနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒ ၫႊန္ၾကားခ်က္၊ လုပ္ထုံး လုပ္နည္း လမ္းၫႊန္ခ်က္အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေဝါဟာရ ရွင္းလင္းခ်က္ေတြကို ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚျပလိုပါတယ္။
(က) အစိုးရစီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ( LAND AT THE DISPOSAL OF GOVERNMENT)အစိုးရမွစီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ (Land atthe disposal of Government) ဆိုတာကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမမွာ အသုံးမ်ားတဲ့ ေဝါဟာရတစ္ခုပါ။ Disposal Land လို႔ ေဖၚၾကပါတယ္။
ေအာက္ျမန္မာျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ားအက္ဥပေဒ ပုဒ္မ (၂)၊ ပုဒ္မ (၃)၊ ပုဒ္မ (၄)တို႔မွာ ေဖၚျပထားခ်က္အရ ၿမိဳ႕ေျမ ႐ြာေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် အစိုးရ အေနျဖင့္ အပိုင္ျဖစ္ေစ၊ အငွားျဖစ္ေစ ေပးအပ္ခ်ထားျခင္း၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ (သို႔) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ အတြက္ မည္သူ႔ကိုမွ် ေပးအပ္ထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ား၊ လက္ရွိ ဦးပိုင္ေပါက္ ပိုင္ဆိုင္ထားျခင္း မရွိတဲ့ ေျမမ်ား၊ မည္သူမွ် လက္ဝယ္ထားရွိပိုင္ခြင့္ မရရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ားကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ အစိုးရမွ ခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေျမထဲမွာ လူေနထိုင္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ စိုက္ပ်ိဳး ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ အသုံးျပဳခြင့္ ရရွိထားတဲ့၊ သုံးေနတဲ့ ေျမေတြ မပါရပါဘူး။ ထို႔အတူ ႐ုံး၊ စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံ၊ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႕၊မီးရထား၊ သစ္ေတာ၊ ဆည္ေျမာင္း၊ လမ္း တံတားစတဲ့ အစိုးရဌာနမ်ားမွအသုံး ျပဳရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးတဲ့ ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ထို႔အတူ သာသနာ၊ သုႆန္၊ အင္းအိုင္ စတဲ့ သီးျခား သတ္မွတ္ ခ်ထားေပးၿပီး ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ယခင္က Disposal Land ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျမငွား ဂရန္ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမသည္ပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေျမျဖစ္ေသာ္လည္းအဆိုပါ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမငွား ဂရန္ သက္တမ္းကုန္ဆုံးျခင္း မရွိေသးသမွ် အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေျမအျဖစ္ ခ်ထားေပးလို႔ မရႏိုင္ေသးပါ ဘူး။
ဂရန္သက္တမ္းအရ သုံးစြဲခြင့္ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ေျမကို (Land at the disposal of Government) အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမလို႔ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ခ်ေပးၿပီးျဖစ္ေနတဲ့ သက္ တမ္းအတြင္း သက္တမ္းမကုန္မခ်င္း ယင္းေျမကြက္ကို အျခားတစ္ေယာက္သို႔ ေျပာင္းလဲခ်ထား၍မရပါ ဘူး။ ခ်ထားလိုရင္ေတာ့မူလအမွႈတြဲကို ျပန္လည္ ဖ်က္သိမ္းေပးရပါမယ္။ (မူလခ်ထားေပးမႈကို ျပန္ဖ်က္မွ အစိုးရေျမလြတ္ ျပန္ျဖစ္၊ ဒါမွသာ ေနာက္ တစ္ေယာက္ကို ခ်ႏိုင္ပါတယ္)။ သက္တန္းမကုန္ေသးတဲ့ေျမကို ခ်ထားမိရင္ Law of Contract ပဋိဉာဥ္ဥပေဒကို ေဖါက္ဖ်က္ရာ က်ပါတယ္။ေျမတစ္ကြက္ကို ဂရန္ ခ်ထားေပးႏိုင္ရန္မွာ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ ရွိေသာေျမ ျဖစ္မွသာလွ်င္ ခ်ထားေပးႏႈိင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဟုတ္/မဟုတ္အတြက္ ေျမယာ မွတ္တမ္း ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္တဲ့ ေျမစာရင္းဌာနရဲ႕မွတ္ခ်က္ဟာ အလြန္ အေရးပါတယ္ဆိုတာ သတိျပဳ ရပါမယ္။
အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္းကိုေျမစာရင္းရဲ႕ ျပန္ၾကားခ်က္ မွာ တိတိက်က် ေဖၚျပရန္ လိုပါတယ္။ (ၿမိဳ႕ေျမမႉးကိုယ္တိုင္က Disposal Land ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ မသိရင္ေတာ့ မွတ္ခ်က္အမွားအယြင္းေတြကို ေကာ္လိပ္ေတာ္အႀကိဳက္ လိုက္လို႔ဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္ အဂတိတရား မကင္းလို႔ျဖစ္ျဖစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳမိႏိုင္ပါတယ္)။ အစိုးရ ဌာနပိုင္ေျမ၊ အျခား ပုဂၢလိကမွ တရား ဝင္ဂရန္ ရရွိ၍ လက္ရွိထားေသာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ လမ္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ သစ္ေတာေျမ၊ ၿမိဳ႕ေျမ မဟုတ္တဲ့ လ/န (၃၉) မရရွိေသးတဲ့ လယ္ယာေျမ၊ စသည္တို႔ကို အစိုးရမွခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိ ေသာေျမ ဆိုၿပီး ေျမစာရင္းဌာန တာဝန္ရွိသူမ်ား အေနနဲ႔ လုံးဝမွတ္ခ်က္ မျပဳဘို႔ သတိခ်ပ္ေစလိုပါတယ္။
( ခ ) ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္( Right of Land)ၿမိဳ႕မ်ားအတြင္းမွာ ရွိတဲ့ေျမေတြကိုအစိုးရက ခ်ထားသတ္မွတ္ေပးတဲ့ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၁၈၉၈ခုႏွစ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာ ေျမမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း-၂၊ ပုဒ္မ-၇ ႏွင့္ ၈ တို႔မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းေဖၚျပထားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီၫြတ္မွသာ ေျမေပၚ ေနထိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။
ပုဒ္မ ၇ ။ ေအာက္ပါ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားမွအပ အျခားမည္သည့္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ကိုမွ် ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေက်း႐ြာေျမမ်ားတြင္ မရွိေစရ။
(က) အစိုးရမွ ခ်ထားသည့္ အပိုင္ဂရန္၊ အငွါးဂရန္အရ ရွိသည့္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
(ခ) ကာလစည္းကမ္းသတ္ဥပေဒ (Limitition Act) အရ ပိုင္ဆိုင္ေသာအခြင့္အေရး။
(ဂ) ပုဒ္မ ၈၊ ပုဒ္မ ၉၊ ပုဒ္မ ၁၀ တို႔တြင္ သတ္မွတ္ ေဖၚျပထားေသာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
(ဃ) အထက္ ပုဒ္မ ၇၊ ပုဒ္မခြဲ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ)၊ တို႔ပါ အခြင့္အေရးကို မူလပိုင္ဆိုင္သူထံမွ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ လႊဲေျပာင္းရယူခံစားခြင့္၊
ပုဒ္မ ၈ ။ စာရင္းဝင္ၿမိဳ႕မ်ား (Scheduled Town)ႏွင့္ အစိုးရမွ အမိန႔္ထုတ္ျပန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးထား ေသာ ေျမမ်ားမွအပ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီၫြတ္သူ မည္သူမဆို (Landholder’s right) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို ရရွိေစရမည္။
(က) ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား ျပဌာန္းအတည္မျဖစ္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၂ ႏွစ္မွ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ ဘာလ၉ ရက္ေန႔ထိ ေျမကို တဆက္တည္း ပိုင္ဆိုင္ လက္ရွိထားလာသူ၊
(ခ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ မတိုင္မီ အခ်ိဳ႕ေသာကာလႏွင့္ ယင္းေန႔ ေနာက္ပိုင္း လက္ရွိျဖစ္ေနေသာကာလ ၂ ရပ္ေပါင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလျပည့္ေအာင္ ေျမကို လက္ရွိ ထား ပိုင္ဆိုင္လာေသာသူ၊
(ဂ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔မွစ၍ ေနာက္ပိုင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလတိုင္ တဆက္တည္း ေျမကို ပိုင္ဆိုင္လက္ရွိထားလာၿပီး ယင္းကာလမ်ား၌ ၎ေျမႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အရပ္ရပ္ေျမခြန္ေတာ္မ်ား၊ အစိုးရသို႔ ေပးသြင္းရမည့္ အခြန္အခမ်ား public demands ကို ထမ္း ေဆာင္လာသူ၊မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။
ပုဒ္မ ၉ ။ စစ္ေတြ၊ ပုသိမ္ႏွင့္ ျပည္ၿမိဳ႕မ်ားအတြက္
(က) စစ္ေတြေျမမ်ားအတြက္ ၁၈၅၂ ဧၿပီလ ၁ ရက္မွစ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
(ခ) ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္၁၈၇၆ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္မွ စ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
(ဂ) ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၀ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေျမေပၚမွာ ပိုင္ဆိုင္ရမဲ့ အခြင့္အေရးေတြ သတ္မွတ္ေပးခဲ့တာေတြ႕ရပါတယ္။
ေရးသားသူ – ေဇာ္မင္း(နတ္ေမာက္) အား Credit ေပးပါသည္ ။
