မူးယစ္ေဆးဝါး၊ HIV ႏွင့္ အနာဂတ္ေပ်ာက္လူငယ္တို႔၏ ေန႔ရက္မ်ား

ေတာင္တန္းမ်ားက စိမ္းေမွာင္ေမွာင္၊ ရာသီဥတုကေအးျမျမ၊ တိမ္ေတာင္ကမႈန္ျပျပ၊ လူမ်ားက ျဖဴလႊလႊ... ဒီဇင္ဘာလအတြင္းက ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္ မိုးေမာက္ ၿမိဳ႕ကို စျမင္ေတြ႕ရသည့္ ႏွင္းျမဴၾကားက ျမင္ကြင္းမ်ားက ယေန႔အထိ ေမ့မရ။

''ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီကခ်င္ျပည္ နယ္ဘက္မွာေတာ့ မွတ္မိသေလာက္ ဆ႒မတန္း ေက်ာင္းသားဘဝက တည္းကေဆးေျခာက္႐ွဴတဲ့ ေက်ာင္းသား အခ်င္းခ်င္းလာျမဴဆြယ္ၾက တာပဲ။ ဒါေကာင္းတယ္ မင္း ႐ွဴမလားေျပာတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အဘုိး ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေဆးမ႐ွဴတတ္ခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုပဲ ဒီနယ္ပယ္တစ္ဝုိက္မွာ ေဆးထိုးအပ္ကိုင္တဲ့ မူးယစ္ေဆး သံုးသူေတြကိုေတြ႕ေနရတာ အစဥ္ အလာလို ျဖစ္ေနျပီ'' ဟု ကြယ္လြန္သူ စာေရးဆရာႀကီး ဗန္းေမာ္တင္ ေအာင္၏ ေျမးျဖစ္သူ ေဒါက္တာ ထက္ေအာင္ (မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္၊ က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနမွဴး) ကေျပာ ျပသည္။ ထိုတစ္ေန႔က ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕ကို ၂ဝ၁၄ ဒီဇင္ဘာ၂၂ ရက္က ေျခခ်သည္ႏွင့္ လာရင္းမူးယစ္ေဆး အေၾကာေဆး ထိုးသြင္းသူမ်ားႏွင့္ HIV အႏၲရာယ္အေၾကာင္းသတင္း ယူသြားသည့္ခရီး၌ ပထမဆံုးေတြ႕သည့္ အထက္ပါ ဆရာဝန္က ၄င္းတို႔ေဒသ၏ လူငယ္မ်ားႏွင့္ မူးယစ္ေဆးဝါးအေၾကာင္း ေျပာျပျခင္း ျဖစ္သည္။

မိုးေမာက္ျမိဳ႕နယ္တြင္ မူးယစ္ ေဆးအမ်ဳိးအစားေပါင္းစံုကို လူငယ္မ်ား လက္လွမ္းမီကာ ဝယ္ရ လြယ္ေနေၾကာင္း၊ ေဆးထိုးအပ္သံုးသည့္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူမ်ားကို HIV မကူးစက္ရန္ က်န္းမာေရးဘက္က ပညာေပးေနေသာ္လည္း ဥပေဒျဖင့္ အေရးယူမွာစိုးသူမ်ားက အသိ တရားမဲ့စြာ သတိလက္လြတ္ မူးယစ္ေဆး ထိုးသြင္းေနၾကဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သူက ဆက္လက္ရွင္းျပသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ ခ႐ိုင္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္၌ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္က ကခ်င္တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔ ေတာတြင္းတိုက္ပြဲ ပဋိပကၡအနည္းငယ္ ျပန္လည္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အညိဳ ေရာင္နယ္ေျမၿမိဳ႕နယ္၌ ျဖစ္သည္။ ကခ်င္လူမ်ဳိး၊ ဗမာလူမ်ဳိးႏွင့္ ရွမ္း လူမ်ဳိးမ်ားေနထိုင္ၾကၿပီး အျခား လူမ်ဳိး ျမန္မာႏိုင္ငံ သားမ်ားလည္း ေနထိုင္သည္။ လယ္ယာေျမအဓိက လုပ္ေဆာင္သည့္ေနရာျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႔ကာလတြင္ နယ္စပ္ အေရာင္းအဝယ္မ်ားသာ စီးပြား ျဖစ္အလုပ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။

''နယ္စပ္ၿမိဳ႕ဆိုေတာ့ တရား မဝင္အေရာင္းအဝယ္နဲ႔ တစ္ဆက္တည္း မူးယစ္ေဆးျပႆနာက ပါလာတာေပါ႔။ တစ္လလုပ္မွရတဲ့ ေငြကို ဆိုင္ကယ္ကယ္ရီ တ႐ုတ္နယ္စပ္က ျပည္နယ္ထဲဆြဲလာရင္ တစ္ေခါက္တည္းရေတာ့ လူငယ္ေတြက တျခားအလုပ္မလုပ္ေတာ့ ဘူး။ ေဆးေျခာက္၊ ေဆးျပား၊ ဘိန္း ျဖဴ၊ ဘိန္းမည္း ေနာက္ဆက္တြဲ ပါလာတာပဲ။ 

မူးယစ္ေဆးတားျမစ္ ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ရာ ျပည္နယ္အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ လိုအပ္ေနၿပီ။ အဓိကက စစ္ေၾကာင့္ နယ္စပ္သြားအလုပ္ လုပ္ေနၾကတာမ်ားတယ္'' ဟု မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေဇာ္ထြန္းက ရွင္းျပသည္။

မူးယစ္ေဆး သံုးသူမ်ားကို ဖမ္းဆီးအေရးယူသူကို တုတ္၊ ဓားလက္နက္ျဖင့္ ခုခံျပန္ခ်သူမ်ား ရွိကာ တားျမစ္သူကို စီးပြားပ်က္ ေအာင္ စပါးပံုမီး႐ႈိ႕၊ ဖရဲခင္းဖ်က္ ဆီးစသည့္ အျပဳအမူမ်ားရွိခဲ႔ဖူး ေၾကာင္း ဦးေဇာ္ထြန္းက သူ႕ အေတြ႕အၾကံဳကို ေျပာျပသည္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၊ အသည္း ေရာင္အသားဝါ (B)၊ (C) ပိုးမ်ားကို ဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္အတြင္း မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲသူထက္ဝက္ခန္႔ ေတြ႕ရွိထားျပီး ျဖစ္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ဌာနဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္ အမ်ဳိးသားခုခံအား က်ႏွင့္ ကာလသားေရာဂါ ႏွိမ္နင္းေရး အဖြဲ႕တာဝန္ခံ ဆရာဝန္ ေဒါက္တာ ေဒၚနီလာေမာင္က အတည္ျပဳေျပာ ၾကားသည္။

ေအးျမသည့္ေတာင္ေပၚေဒသႏွင့္ ႐ိုးသားသည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ သားမ်ား၏ အျပဳအမူ၊ ကိုယ္ေန ဟန္ထား၊ မ်က္ႏွာ၊ ပြင့္လင္းေဖာ္ ေရြသည့္ခ်စ္စရာဘဝမ်ားကို မူးယစ္ေဆးဝါးက ၿခိမ္းေျခာက္ အႏိုင္ယူ ေနျခင္းျဖစ္သည္။ မုိးေမာက္ အထက္ဆက္တက္လွ်င္ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ျမစ္ႀကီးနား ၄င္းမွတစ္ဆင့္ တစ္ဖက္အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ နယ္စပ္ လြယ္ဂ်ယ္ၿမိဳ႕အထိ ကားလမ္းမ်ား ဆက္သြယ္ေနကာ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ (KIA) အဖြဲ႕ရွိေနေၾကာင္း သိရ သည္။ မူးယစ္ေဆးဝါးသယ္ယူ ေရာင္းဝယ္သံုးစြဲမႈကို တပ္မေတာ္ တာဝန္ရွိသူမ်ားသာမက ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ (KIA) အဖြဲ႕၊ သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူမ်ားက အေရးယူေဆာင္ရြက္ေနေသာ္လည္း မူးယစ္ေဆးမ်ားက ရွိျမဲရွိ ဆဲသာျဖစ္ေၾကာင္း ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ ေဆး႐ံုအုပ္ ဆရာဝန္ႀကီးေဒါက္တာ ခင္ေမာင္ျမင္႔က ေျပာၾကားသည္။

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ရန္ ဦးတည္အုပ္စုမ်ားျဖစ္သည့္ အမ်ဳိးသမီး လိင္လုပ္သားမ်ား၊ အမ်ဳိးသားခ်င္း လိင္တူဆက္ဆံသူမ်ားႏွင့္ မူးယစ္ေဆး အေၾကာေဆး ထိုးသြင္းသူမ်ား စသည့္အုပ္စုမ်ားတြင္ မူးယစ္ေဆး အေၾကာေဆး ထိုးသြင္း သူမ်ားေပါမ်ားသည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ နယ္စပ္သည္ အႏၲရာယ္ မလြယ္ေပါက္ျဖစ္ေနသည္။ HIV/AIDS သည္ အသက္ (၁၅) ႏွစ္ႏွင့္ အထက္ အရြယ္ေရာက္ၿပီး သူမ်ားအၾကား HIV ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈႏႈန္း ဝ ဒသမ ၄၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေနသည္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါပိုး ကူးစက္ရန္ ဦးတည္အုပ္စုမ်ားၾကား မူးယစ္ေဆး ထိုးသြင္းသူ မ်ားတြင္ ၁၈ ဒသမ ၇ (ငါးဦးတြင္ တစ္ဦးႏႈန္းခန္႔) ျဖစ္ပြားေနေၾကာင္း ျမန္မာ့ HIV စစ္တမ္းေကာက္ယူ ထားသည့္ Global AIDS မွတ္ တမ္းမွသိရသည္။

တိုင္းျပည္ရတနာ ေက်ာက္စိမ္း ထြက္ရာေျမ၊ ျမစ္မင္းဧရာျမစ္ဖ်ား ခံရာေမခ-မလိခေျမ၊ လွ်ပ္စစ္စြမ္း အားထုတ္ေပးသည့္ တာပိန္ျမစ္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္႐ံု ဘူမိနက္သန္ မေနာေျမ၊ သေဘာျဖဴ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေမြးရပ္ေျမတြင္ မူးယစ္ေဆးေၾကာင့္ လူငယ္တခ်ဳိ႕ လမ္းမွားေရာက္ေနၾကေလသည္။ ပညာသင္ အရြယ္ စာသင္ခန္းႏွင့္ ေဝးကြာသည့္ မျငိမ္းခ်မ္းသည့္ လမ္းကို ျပဳျပင္ကာ တာဝန္ရွိသူမ်ား လက္ကမ္းကူညီမွ ျမန္မာျပည္ လွေတာ့မည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ HIV အသစ္ကူးစက္ခံရ သူ ၁ဝဝ တြင္ မူးယစ္ေဆး ထိုးသြင္းမႈေၾကာင့္ ကူးစက္ခံရသူ ၃၂ ဦး ခန္႔ရွိသည္ဟု UNAIDS (ကုလသမဂၢ AIDS အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းအဖြဲ႕)က ထုတ္ျပန္ထားသည္။

မေနာေျမကို ကာကြယ္ကာ ေအးခ်မ္းသည့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းႏွင့္ ေဒသဖြံ႕ျဖိဳးေရးေဆာင္ရြက္ေပးမည့္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား လူငယ္ကေလးမ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္တကြ ေအာင္ျမင္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ား လူတိုင္း ေပးခ်င္ၾကေပမည္ မဟုတ္ပါေလာ။ သူတို႔ေလးေတြလည္း ေသနတ္သံကို မုန္းေလျပီ၊ ျမန္ျမန္ေအးခ်မ္းခ်င္ ပါၿပီဟု မိုးေမာက္ၿမိဳ႕မွ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသူေဒၚထုက အေဝးက ေတာင္တန္းစိမ္းျမျမကို ေငးၾကည့္ရင္း ညည္းညဴသည္။ ''မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူကေတာ့ အသက္အရြယ္ အစိတ္အပိုင္းတိုင္း လိုလိုပဲ။ အမ်ားဆံုးကလူငယ္။ မူးယစ္ေဆးအေၾကာထဲထိုးသြင္းသူ ေတြမွာ HIV တြင္ မကဘူး။ အသည္း ေရာင္(B)၊ အသည္းေရာင္ (C) ပိုးေရာပဲ ေတြ႕ေနရတယ္။'' အသည္းေရာင္ (B) ျဖစ္ေန သူပိုမ်ားတယ္။

စစ္ေဘးဒုကၡသည္ စခန္းမွာလဲ ေရာဂါျဖစ္ေနသူ၊ ကူးစက္ခံရသူေတြ ရွိေနတာပဲ။ ဒါကို ART ေဆးရဖို႔ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ က်န္းမာေရးဌာနက သူနာျပဳဆရာမေတြလဲ ဒုကၡသည္စခန္း လိုက္ေနရတာပဲ။ သူတို႔ကိုယ္တိုင္လဲ ရြာေတြ ပ်က္ေတာ့ ေနစရာမရွိေတာ့ ဒုကၡသည္ျဖစ္ေနရတာပဲ'' ဟု ေဒါက္တာထက္ေအာင္ (မိုးေမာက္ ၿမိဳ႕နယ္ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနမွဴး) က မခ်ိစကားဆိုသည္။ ျမန္မာျပည္ေျမပံုေပၚ ထိပ္ဆံုးမွ ကခ်င္ျပည္နယ္ကား ႏွင္းျဖဴၾကားက လွေနဆဲ။ ျဖဴစင္ေသာ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို မူးယစ္ေဆး ဝါးအႏၲရာယ္က ၿခိမ္းေျခာက္ဆဲ။ လက္နက္သံက ရံဖန္ရံခါၾကားေနဆဲ။ ယမ္းေငြ႕က ေတာင္ေၾကာ တစ္ေလွ်ာက္သန္းေနဆဲ။ ျပည္တြင္းစစ္၊ ဒုကၡသည္စခန္း၊ နယ္စပ္ဂိတ္၊ ေမွာင္ခို ကုန္မ်ားျဖင့္ ထိုသူတို႔အတြက္ အနာဂတ္က အလွမ္း ေဝးေနဆဲ...။

ျပည္ေထာင္စုေန႔စဥ္ -မူးယစ္ေဆးဝါး၊ HIV ႏွင့္ အနာဂတ္ေပ်ာက္လူငယ္တို႔၏ ေန႔ရက္မ်ား

HIV ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းေလ်ာ့က်ေစရန္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္၌ တစ္ခါသံုးအပ္မ်ား ေန႔စဥ္ေပးေ၀ေန

ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ခရိုင္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း HIV ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈေလွ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ တစ္ခါသံုး ေဆးထိုးအပ္မ်ား တစ္ေသာင္းေက်ာ္ကို ဆာရာအဖြဲ႔အစည္းမွ ေန႔စဥ္ျဖန္႔ေ၀လွ်က္ရိွေၾကာင္း သိရိွ ရသည္။
“တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ ပိုေပးႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတယ္။ တစ္ခါသံုးေဆးထိုးအပ္ေတြက တန္းလန္ႀကီးဆိုေတာ့ လူထုက တစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ပံုးေတြရိွတယ္။ ေန႔စဥ္ လိုက္ေကာက္ခိုင္းၿပီးစုၿပီး ပံုႀကီးထဲ ျပန္ထည့္ၿပီး ဗန္းေမာ္ေဆးရံုႀကီးမွာ အကုန္ေက်တဲ့ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈလုပ္တယ္၊ ၈၀ရာခိုင္နႈန္းအထိ ေကာက္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ေနတယ္။ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ ဘယ္ေနရာမွာမွ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး” ဟု Substance Abuse Research Association (SARA) ၏ ကခ်င္ျပည္နယ္ေဒသ ညိွႏိႈင္းေရးမွဴး ေဒါက္တာထြန္းထြန္း ဘရန္က ေျပာသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ခရိုင္အတြင္း NAP မွ ေကာက္ယူေသာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စစ္တမ္းအရ မူးယစ္ ေဆး၀ါး အေၾကာအတြင္းသို႔ ထိုးသြင္းသူမ်ား၏ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းတြင္လည္း HIV ပိုးရိွေနသည္ဟု သိရိွရသည္။

ထို႔ျပင္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားထံတြင္ အသည္းေရာင္အသည္း၀ါ ဘီပိုးကို ေတြ႔ရမ်ားျပီး လာေရာက္ေဆြးေႏြးသူမ်ားအား စစ္ေဆးကာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးမ်ား ထိုးေပးေနရသည္ဟု ဆာရာ-Substance Abuse Research Association (SARA) အဖြဲ႔အစည္းထံမွ သိရိွရသည္။
“ဒီလူေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္သိၾကတယ္။ သိရင္ ဘယ္သူဘယ္လိုလုပ္ေနတယ္ဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ထားရမယ္။ သက္ဆိုင္ရာကို အေၾကာင္းၾကားမယ္။ဘံုရည္မွန္းခ်က္တစ္ခုကို ရႈေထာင့္ေပါင္းစံုနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ ေအာင္ျမင္လာပါလိမ့္မယ္။ မ်က္လံုးေတြနဲ႔ အားလံုးေစာင့္ၾကည့္ၿပီးရင္ လက္တြဲၿပီး အားလံုးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကမယ္ဆိုရင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးကိစၥေတြကို တားဆီးျပီးသား ျဖစ္သြားမယ္” ဟု ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း တာ၀န္က်ေနသည့္ ဗုိုလ္မွဴးႀကီးတစ္ဦးက ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း HIV ပ်ံ႕ႏွံ႔ႏႈန္း ျမင့္မားသည့္ ဦးတည္အုပ္စု ၃ ခုရိွကာ ထိုဦးတည္ အုပ္စုမ်ား ျဖစ္သည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးထိုးသြင္းသူမ်ား၌ HIV ျဖစ္ပြားႏႈန္း ၁၈ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အမ်ိဳးသားခ်င္း လိင္တူဆက္ဆံ သူမ်ား (MSM) ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ လိင္သို႔ ေျပာင္းလဲေနထိုင္သူမ်ား (TG) မ်ား၌ ျဖစ္ပြားႏႈန္း ၁၀ ဒသမ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး လိင္လုပ္သားမ်ားတြင္ ၈ ဒသမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္း စသည္ျဖင့္ HIV ျဖစ္ပြားလွ်က္ရိွေၾကာင္း အမ်ိဳးသားခုခံအားက်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါတုိက္ဖ်က္ေရး စီမံခ်က္ (NAP) ၏ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ စစ္တမ္းအရ သိရိွရသည္။
ထိုဦးတည္အုပ္စုမ်ားအတြင္း ေရာဂါျပန္႔ပြားႏႈန္း မ်ားျပားေနရျခင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ မသန္႔ရွင္းေသာ ေဆးထိုး အပ္မ်ား အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ထိေရာက္ေသာ ပညာေပးမႈမ်ားႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားရိွေနေသာ္လည္း ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ားႏွင့္ အထင္ေသးရႈံ႕ခ် ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ HIV ကာကြယ္ ကုသေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားအား လက္လွမ္းမီ အသံုးခ်ႏိုင္ရန္ ခက္ခဲလ်က္ရွိေၾကာင္း HIV ကာကြယ္ကုသေရးတို႔တြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနသူတို႔က ဆိုသည္။

HIV ကူးစက္ခံရသူေပါင္း ၁၈၅,၀၀၀ ဦးအတြင္းမွ ၁၂၅,၀၄၃ ဦးသည္ ART ကုထံုးရရိွရန္ လိုအပ္ေနၿပီး ၎တို႔ အနက္မွ ၅၄ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ARV ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့မႈ ရရိွေနသည္ဟုလည္း ထိုစစ္တမ္း၌ ေဖာ္ ျပထားသည္။
ျမစ္မခ - HIV ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းေလ်ာ့က်ေစရန္ မိုးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္၌ တစ္ခါသံုးအပ္မ်ား ေန႔စဥ္ေပးေ၀ေန

ပုသိမ္တြင္ လိင္တူခ်စ္သူမ်ားအတြင္း အိတ္ခ်္အုိင္ဗီကူးစက္ခံရမႈ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေနဟုဆုိ

 ဧရာ၀တီတုိင္းေဒသႀကီးရိွ ပုသိမ္ ၿမိဳ႕နယ္၌ လိင္တူခ်စ္သူမ်ား အတြင္း အိတ္ခ်္အိုင္ဗီေရာဂါ ကူးစက္ခံရႏႈန္းမွာ အျမင့္မားဆံုးရိွေနေၾကာင္း သတင္းရရိွသည္။

က်န္းမာေရးအဖဲြ႕အစည္း မ်ားက ေကာက္ယူခဲ့သည့္ ၂၀၁၃ ေနာက္ဆံုး စစ္တမ္းမ်ားအရ ဧရာ၀တီတုိင္း ေဒသႀကီး၌ အိတ္ခ်္အုိင္ဗီေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏုိင္ေသာ အႏၲရာယ္ရိွ အုပ္စုမ်ားျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသမီးလိင္အလုပ္သမ၊ အေၾကာထဲမူးယစ္ေဆး ထုိးသြင္းသူမ်ားထက္ လိင္တူခ်စ္သူအုပ္စုမွာ ပိုမ်ားေနၿပီး ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ရိွေနျခင္းျဖစ္သည္။
‘‘ပညာေပး ကာကြယ္ေရး အတြက္ လုပ္ေနလို႔ ျဖစ္ႏႈန္းက်သြားေပမယ့္ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အုပ္စုေတြ ထပ္တုိးလာတယ္။ အပုန္းေတြက အရင္က သူ႔ဟာသူေနၾကေပမယ့္ အခုက ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ေနလာၾကတယ္။ အဲဒီအုပ္စုက ျဖစ္ႏႈန္း တက္လာတယ္။ ဦးေရတက္ လာတယ္’’ ဟု က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန၊ က်န္းမာေရး ပညာေပးဌာနမွ ဒုၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ဆုိသည္။

ျဖစ္ပြားႏုိင္သည့္ အုပ္စုမ်ားအလုိက္ ခြဲျခားထားၿပီး ၎တို႔တြင္ မူးယစ္ေဆးထုိးသြင္းသူ ၁၈ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အမ်ိဳးသားခ်င္းလိင္ ဆက္ဆံသူ ၁၀ ဒသမ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးလိင္အလုပ္သမမ်ား ၈ ဒသမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွသည္။ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ အေၾကာထဲ မူးယစ္ေဆး ထုိးသြင္းအုပ္စုမ်ားျပားၿပီး ဧရာ၀တီတုိင္းေဒသႀကီး ပုသိမ္တြင္မူ အမ်ိဳးသားခ်င္းလိင္တူ ဆက္ဆံသူ အုပ္စုပိုမုိမ်ားျပားေၾကာင္း သိရသည္။

က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန၏ စာရင္းဇယားမ်ားအရ ၂၀၀၀ ျပည့္ ႏွစ္တြင္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီလူနာေပါင္း ၀ ဒသမ ၉၄ ရာခုိင္ႏႈန္းရိွခဲ့ရာမွ ၂၀၁၃ တြင္မူ ၀ ဒသမ ၄၅ ရာခိုင္ ႏႈန္းသုိ႔ က်ဆင္းလာခဲ့ေသာ္လည္း လိင္တူေပ်ာ္ပါးျခင္း၊ အရြယ္မ ေရာက္ေသးေသာ ကေလးသူငယ္မ်ား အဓမၼျပဳက်င့္ခံရျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီး အၾကမ္းဖက္ခံရျခင္း၊ မူးယစ္ေဆး ထုိးသြင္းမႈမ်ားျပားလာျခင္း စေသာ ျဖစ္ပြားႏုိင္သည့္ အုပ္စုမ်ားမွ တုိးလာေနျခင္းျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ အသက္ (၁၅) ႏွစ္အထက္ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသူမ်ား၌ အိတ္ခ်္အုိင္ဗီပုိး ကူးစက္ခံ ေနရသူေပါင္း တစ္သိန္းရွစ္ေသာင္းေက်ာ္ ရိွသည့္အနက္ ၂၀၁၃ တြင္ ေရာဂါပုိးကူးစက္ခံရသူ လူနာသစ္ ခုနစ္ေထာင္ ရိွေနၿပီး ေန႔စဥ္ ၁၉ ဦး ကူးစက္ခံေနရသည္ဟု ကုလသမဂၢ HIV/AIDS ပူးေပါင္းအစီအစဥ္ (United Nations Joint Pro-gramme On HIV/AIDS (UNAIDS)) မွ သတင္းထုတ္ျပန္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းအႏၲရာယ္ရိွသည့္ အုပ္စုမ်ားအား ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္း၊ အျပဳအမူမ်ားကုိ အသိပညာေပးျခင္း၊ ကုသေပးျခင္းႏွင့္ ကာကြယ္ေပးျခင္းတို႔ကုိ ျပဳလုပ္ေပးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း က်န္းမာေရး ပညာေပး လုပ္ကုိင္ေနသူ အခ်ိဳ႕ကဆုိသည္။

‘‘ကူးစက္ခံရတဲ့ အေၾကာင္း အရင္းကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ရင္ ကူးစက္ခံရႏႈန္းက က်ဆင္းသြားမယ္။ ပတ္၀န္းက်င္က ခဲြျခားဆက္ဆံေတာ့ အပြင့္ကေန အပုန္းျဖစ္ကုန္ေရာ။ က်န္းမာေရးအသိမရေတာ့ ကူးစက္ခံရႏႈန္းက တက္လာေရာ။ သူတို႔ကုိ ၾကည္ျဖဴစာနာရင္ ဒါေတြကို ပညာေပးႏုိင္ဖို႔လိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးပညာေပးေတြ လုပ္ေပးဖုိ႔လိုတယ္’’ ဟု အႏွစ္ (၂၀) ေက်ာ္ၾကာ က်န္းမာေရးပညာေပး လုပ္ကုိင္ခဲ့သည့္ စာေရးဆရာ ေဒါက္တာ ထြန္း၀င္းက ဆုိသည္။
7 Day Daily -ပုသိမ္တြင္ လိင္တူခ်စ္သူမ်ားအတြင္း အိတ္ခ်္အုိင္ဗီကူးစက္ခံရမႈ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေနဟုဆုိ 

HIV/AIDS ကုသေရး ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ လမ္းလြဲလိုက္ၾကဆဲ

HIV ေရာဂါပုိးႏွင့္ AIDS ေရာဂါမ်ားကို ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ကုသ၍ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အယူအဆ အလြဲမ်ား ယေန႔တိုင္ ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း HIV/ AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အသင္းအဖြဲ႕ မ်ားထံမွ သိရသည္။ လင္ဇီးေဆးဝါးမ်ား၊ ေရမန္းမ်ား၊ ဘီးစပ္ရြက္ႏွင့္ ေရႊရင္ေက်ာ္ကု ကုသည္၊ ဓာတ္လံုးျဖင့္ ကုသည္ဆိုသည့္ ကုထံုးမ်ားေၾကာင့္ HIV ပိုး ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆသူမ်ားသည္ ေဝးလံေခါင္သီေသာ ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌သာမက ၿမိဳ႕ႀကီး ျပႀကီးမ်ားတြင္လည္း ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။

“နယ္ကလူေတြ ႏႈန္းျပည့္နီးပါးက အဲလိုယူဆၾကတယ္။ ဘီးစပ္ရြက္ကလည္း ျပႆနာႀကီးတယ္။ ေဈးႀကီးတဲ့ လင္းဇီးထက္ အလြယ္တကူရႏိုင္တဲ့ ဘီးစပ္ရြက္က ပိုႏွိပ္စက္တယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ေသသြားတဲ့လူေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားၿပီ။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္ဗိေႏၵာဆရာက ဘယ္လိုစြမ္းတာဆိုၿပီး အမ်ားစုက အားကိုးရာ ျမက္တပင္လို လွမ္းဆြဲၾကတယ္” ဟု ပဲခူးတိုင္း၊ သာယာဝတီၿမိဳ႕ရွိ ေစတနာ့အားမာန္အဖြဲ႕၏ ဥကၠ႒ ေဒၚခင္မာဝင္းက ေျပာသည္။

HIV/ AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ကြန္ရက္မ်ားႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ားက ထိုယူဆခ်က္မ်ား မွားယြင္းေၾကာင္း သိရွိၾကေသာ္လည္း၊ မနီးစပ္သူမ်ားက ေဆးၿမီးတိုနည္းျဖင့္သာ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။

“က်ေနာ့္သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ အေမက HIV ျဖစ္ေနတယ္။ သားသမီးေတြက သူ႔အေမကို ေဆးကုေပးေနေပမယ့္ ဘာေရာဂါျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ေျပာျပမထားဘူး။ ARV ေဆးကိုေတာ့ မသိဘူး။ အထက္က ေပးတဲ့ေဆး (ဘိုးေတာ္ေပးသည့္ေဆး) နဲ႔ ကုလို႔ ေပ်ာက္သြားတဲ့ လူနာေတြရွိတယ္။ က်ေနာ့္ မိတ္ေဆြအတြက္ အဲဒီဆရာဆီကို ဆက္သြယ္ေပးမလို႔” ဟု ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း၊ သီေပါၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထိုင္သည့္ အသက္ ၄၀ အရြယ္ အမ်ိဳးသားတဦးက ေျပာသည္။
HIV ကူးစက္ခံထားရသူမ်ား အပါအဝင္ တျခားေသာ ေရာဂါမ်ားကို ကုသေပးေနသည့္ တိုင္းရင္းေဆးခန္း တခုသို႔ လာေရာက္ ကုသခံသူမ်ားသည္ ၎တို႔ေပးသည့္ ေဆးေၾကာင့္ အားအင္ျပည့္ကာ အလုပ္ခြင္သို႔ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ မိမိတို႔ ေဆးဝါးကိုအာမခံေၾကာင္း ရန္ကုန္တိုင္း၊ သာေကတ ၿမိဳ႕နယ္ရွိ တိုင္းရင္း ေဆးခန္းတခုမွ တာဝန္ရွိသူတဦးက ေျပာသည္။
အဆိုပါေဆးခန္းမွ တိုင္းရင္းေဆးျဖင့္ ကုသေပးေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးတဦးက “က်မတို႔ေဆးက တိုင္းရင္း ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ေဖာ္စပ္တဲ့ေဆးပဲ။ အားအင္ ျပန္ျဖည့္တဲ့ေဆးျဖစ္လို႔ အာမခံတယ္” ဟု ဧရာဝတီ သို႔ေျပာသည္။
ယခင္က HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသည့္ လူနာ အမ်ားစု လာေရာက္ကုသခံေၾကာင္း၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၎တို႔ေဆးခန္းမွ ေရာင္းခ်သည့္ ေဆးဝါးသည္ တလစာအတြက္ က်ပ္ ၁ သိန္းခြဲခန္႔ ကုန္က်သျဖင့္ ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္သူမ်ားက စြဲၿမဲစြာမေသာက္ သံုးႏိုင္ေၾကာင္း သူက ဆက္လက္ရွင္းျပသည္။

“က်မတို႔ေဆးေသာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ ေဆးျပန္ စစ္သလား၊ မစစ္လားေတာ့မသိဘူး။ သူတို႔အားအင္ ျပည့္ျပည့္ ၿဖိဳးၿဖိဳး ျဖစ္လာတယ္။ က်န္းမာၿပီး အလုပ္လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္လုပ္ေနၾကတယ္ေလ” ဟု သူကေျပာ သည္။
HIV ကူးစက္ခံရၿပီးေနာက္ ေဆးၿမီးတိုမ်ားျဖင့္ ကုသခဲ့ရာမွ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ မွန္ကန္ေသာ ကုထံုး ျဖစ္သည့္ ART ေဆးဝါးကုထံုးကို ခံယူခဲ့ေသာ္လည္း ေဆးယဥ္ပါးမႈဒဏ္ကို တျခားသူမ်ားထက္ ေစာစီးစြာ ခံစားရသည္ကို ႀကံဳဖူးေၾကာင္း Myanmar Positive Group (MPG) ဥကၠ႒ ဦးမ်ိဳးသန္႔ေအာင္က ေျပာသည္။

သူက “ကခ်င္ျပည္နယ္ဘက္က လင္မယားႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ႀကံဳဖူးတယ္။ ကုန္တင္ကား ၅ စီး ပိုင္တယ္။ သူတို႔က အစပိုင္းက လင္ဇီးေဆးေတြေသာက္ ေနတာ။ က်ေနာ္နဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခ်ိန္မွာ ေဆးဝယ္ေသာက္ရင္း ကား ၂ စီးပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ARV ရသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရွ႕ကသံုးထားတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေၾကာင့္  ARV ေဆးရဲ႕အာနိသင္ကို ျပည့္ျပည့္ဝ၀ မရေတာ့ဘူး” ဟု ေျပာသည္။

ကမၻာေပၚတြင္ HIV ေရာဂါပိုးအား အၿပီးသတ္ ကုသ၍ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည့္ေဆးဝါး မေပၚေသးဘဲ ခႏၶာကိုယ္တြင္း၌ HIV ပိုးမ်ား ပိုမိုမျပန္႔ပြားႏိုင္ေအာင္ ထိန္းသည့္ ကုထံုးတမ်ိဳးတည္းသာ ရွိေသးသည္။ ထိုကုထံုးမွာ ART/ARV ကုထံုးျဖစ္သည္။
ထိုကုထံုးကို သိရွိသူမ်ားက ေဈးကြက္အတြင္း၌ တန္ဖိုးႀကီးေပးကာ ဝယ္ယူေသာက္သံုးလ်က္ရွိၿပီး အမ်ားစုက NGO,INGO ႏွင့္ အစိုးရ၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ အခမဲ့ကုသခံယူလ်က္ရွိသည္။

“HIVဟာ ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ မေပ်ာက္ႏိုင္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ စြဲလမ္းမႈ၊ ႐ိုးရာယံုၾကည္မႈေတြေတာ့ ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကို အသိပညာေပးမႈေတြလုပ္ဖို႔” ဟု က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ National AIDS Program (NAP) မွ လက္ေထာက္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ ထြန္းၫြန္႔ဦးက ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။

သူက ဆက္လက္၍ “ဒီေရာဂါက အရင္လို ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိတဲ့ ေရာဂါ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး ေရာဂါေတြလိုပဲ တသက္လံုး ေဆးေသာက္ရတဲ့ နာတာရွည္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ ေဆးမွန္ မွန္ေသာက္မယ္ဆိုရင္ လူတန္းေစ့ေနႏိုင္ၿပီ။ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ တတ္သိနားလည္တဲ့ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္သင့္တယ္” ဟု ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားအနက္ ေဆးဝါးလိုအပ္သူ ၁၂၅၀၄၃ ဦး ရွိႏိုင္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ခန္႔မွန္းထားသည္။ ထိုသို႔ ေဆးဝါးလိုအပ္ေနသူမ်ားအတြက္ ေဆးဝါး လက္လွမ္းမီ ႏိုင္ေစရန္ ARV စင္တာမ်ား တိုးခ်ဲ႕ဖြင့္လွစ္လ်က္ရွိေၾကာင္း အထက္ပါပုဂၢိဳလ္ထံမွ သိရသည္။

လာမည့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုးရွိ တိုင္းႏွင့္ ျပည္နယ္အဆင့္ ခုတင္ ၁၀ဝ အထက္ ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ARV စင္တာစုစုေပါင္း ၇၇ ခုအထိ ဖြင့္လွစ္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ စင္တာငယ္ ေပါင္း ၁၀၂ ခုအထိ ဖြင့္လွစ္ရန္ စီစဥ္ထားေၾကာင္း NAP မွ သိရသည္။

“တိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ အားလံုးက ၿမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၄၀ ေလာက္မွာ အနည္းဆံုး ARV စင္တာ ၃ ခု ေလာက္ ရွိလာမယ္” ဟု NAP မွ ေဒါက္တာ ထြန္းၫြန္႔ဦးက ဆက္ေျပာသည္။
HIV ကို ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ ကုသ၍ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အယူအဆသည္ ARV ေဆးဝါးကို လက္လွမ္းမီ သည့္ ေနရာေဒသမ်ားတြင္ ေလ်ာ့နည္းလာေၾကာင္း မႏၱေလးတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းႏွင့္ ပဲခူးတိုင္းရွိ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လႈပ္ရွားလ်က္ရွိသည့္ HIV/AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနေသာ အသင္းအဖြဲ႕မ်ားမွ သိရသည္။

“က်ေနာ္တို႔ၿမိဳ႕မွာ ARV လက္လွမ္းမီလာေတာ့ အဲဒီလိုအယူအဆေတြ နည္းလာတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဘုန္းႀကီးကုလို႔ ေပ်ာက္တယ္၊ ဗမာေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး ကုခဲ့ၾကလို႔ အေသအေပ်ာက္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ား ခဲ့တယ္” ဟု မေကြးတိုင္း၊ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕နယ္အေျခစိုက္ ေရႊညာေမာင္မယ္အဖြဲ႕မွ တာဝန္ရွိသူတဦး ျဖစ္သည့္ ဦးေက်ာ္ရွိန္းက ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။

အလားတူ ပဲခူးတိုင္း၊ ေတာင္ငူၿမိဳ႕အေျခစိုက္၊ စြမ္းအားသစ္အဖြဲ႕မွ ဦးမင္းသူကလည္း “က်ေနာ္တို႔ ဆီမွာ ရွိေတာ့ရွိတယ္။ နည္းတယ္။ နယ္ဘက္ေတြက အသိအျမင္နည္းတဲ့ လူေတြေလာက္ပဲ ဘုန္းႀကီးေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္၊ ဗမာေဆးရြက္ေတြနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး သြားကုၾကတာရွိတယ္။ ေတာင္ငူမွာNAP က ေဆးယူရတာ သိပ္အခက္အခဲ မရွိဘူး” ဟု ၎တို႔ေဒသ၏ အေတြ႕အႀကံဳကို ရွင္းျပသည္။

ထို႔အျပင္ မိတၳီလာနယ္ အနီးတဝိုက္ရွိ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားသည္လည္း ART ေဆးဝါး လက္လွမ္းမီသျဖင့္ ထိုသို႔ေသာ အယူအဆမ်ား သိပ္မရွိေၾကာင္း အဆိုပါ ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ေရာင္ျခည္ဦးအဖြဲ႕မွ ေဒါက္တာ တင္စိန္က ေျပာသည္။

“ေက်ာက္ဆည္ဘက္မွာ ဆရာဝန္တေယာက္ ကုေပးလို႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး သြားကုေနၾကတာ ရွိတယ္။ စနစ္တက်မဟုတ္ဘဲ အားေဆးသြင္းေပးလိုက္လို႔ ခဏေကာင္းလာတာ။ က်ေနာ္တို႔ဘက္မွာ ေဆးေသာက္ဖို႔ မလိုေသးလို႔ မေပးေသးတာပဲရွိတယ္။ ေဆးေသာက္ဖို႔ လိုတဲ့လူေတြအားလံုး  ေဆးရလို႔ အဆင္ေျပၾကတယ္” ေဒါက္တာတင္စိန္က ဆိုသည္။
ထို႔ျပင္ ယခင္က ARV ေဆးဝါး လိုအပ္သည့္ HIV Positive မ်ားအတြက္ ေဆးထုတ္ယူရမည့္ ေနရာကန္႔သတ္ ခ်က္၊ ဦးေရကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ လိုက္ၿပီး၊ ARV Centre တိုင္းတြင္း လြတ္လပ္စြာ ေဆးယူႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေပးထားေၾကာင္း NAP မွ ေဒါက္တာ တင္ေမာင္ေဇာ္က ေျပာသည္။
“ဘယ္ေနရာကလူက ဘယ္ေဆး႐ံုမွာမွ ယူရ မယ္ဆိုတဲ့စနစ္ မရွိေတာ့ဘူး။ ART နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူနာေတြ လက္လွမ္းမမီေတာ့ဘူးဆိုတာ မရွိေတာ့ ဘူး” ဟု ၎ကဆိုသည္။
သို႔ေသာ္ ပဲခူးတိုင္း အေနာက္ျခမ္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္တခ်ိဳ႕တြင္ ေနထိုင္သည့္သူ အမ်ားစုသည္ HIV ပိုးကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္ တခုတည္းေသာ ART ကုထံုးကို ရရွိၿပီးသည့္တိုင္ေအာင္  ေဆးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အသိပညာကို ေကာင္းစြာ မရရွိေသးသည္ လည္းရွိေနေၾကာင္း ေဒၚခင္မာဝင္းက ေျပာသည္။

“ART ရေအာင္ ခ်ိတ္ဆက္ထားၿပီးသား လူတခ်ိဳ႕ကေတာင္ ေဆးေသာက္ၿပီးရင္ ေကာင္းသြားၿပီ ဆိုၿပီး၊ ေရမန္း ေသာက္တယ္။ သက္သာသြားရင္ ေဆးကို ထပ္သြားမယူေတာ့ဘူး။ ေကာင္းသြားတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြားတာကို မကြဲၾကဘူး။ ဒီေဆးက တသက္လံုး ေသာက္ရမယ္ဆိုတာကို လက္မခံခ်င္ၾကတာ” ဟု သူကရွင္းျပသည္။
ေက်းလက္ေဒသမ်ားသည္ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ားႏွင့္ HIV/AIDS ဆိုင္ရာ အသိပညာရရွိႏိုင္မည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ားကို လက္လွမ္းမီမႈ အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ အမ်ိဳးသားခုခံအား က်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ႐ုပ္သံမ်ားကို အသံုးျပဳကာ အသိပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား တိုးျမႇင့္သင့္ေၾကာင္း သူကအႀကံျပဳသည္။

“ART ကုထံုးတခုပဲရွိတယ္ဆိုတာမ်ိဳး၊ တသက္လံုး ေသာက္ရမယ့္ ေဆးျဖစ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး သူတို႔ နားလည္ လြယ္တဲ့ ရွင္းလင္းတဲ့ စကားလံုးမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဇာတ္လမ္းတိုေတြ လႊင့္ေပးသင့္တယ္။ ျမန္မာ့အသံနဲ႔ ျမဝတီက လူေတြသိပ္မၾကည့္ဘူး။ Sky Net ကေတာ့ အိမ္တိုင္းမွာရွိတယ္။ အဲဒီမွာ ပညာေပးဇာတ္လမ္းတိုေတြ လႊင့္ေပးသင့္တယ္” ဟု ေစတနာ့ အားမာန္အဖြဲ႕၏ဥကၠ႒ ေဒၚခင္မာဝင္းက အႀကံျပဳသည္။

ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV/AIDS ျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ အစိုးရ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ လူမႈအေထာက္အကူျပဳေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေပးလ်က္ရွိရာ လူနာအမ်ားစုက အစိုးရထက္၊ NGO မ်ားက ေပးေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ပို၍ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေၾကာင္း သုေတသန စစ္တမ္းတရပ္က ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ HIV ႏွင့္ ေနထိုင္သူမ်ားအသင္း (MPG) ႏွင့္ ေဆးသုေတသန ဦးစီးဌာန (ေအာက္ ျမန္မာျပည္) တို႔ ပူးေပါင္း၍ ၄ လတာ ကာလအတြင္း ေကာက္ယူထားသည့္ ယင္းစစ္တမ္းကို ယခုလ ၁၉ ရက္တြင္ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္လိုက္ရာ ယင္းအခ်က္ ကိုလည္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္။

ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေပးသည့္ တခ်ိဳ႕ေသာ အစိုးရေဆး႐ံုမ်ားရွိ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ ခြဲျခားဆက္ဆံ လိုသည့္ သေဘာထားမ်ားႏွင့္ အရည္အေသြးနိမ့္ေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားေၾကာင့္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားသည္ ART ေဆးဝါး ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို လာယူရန္ စိတ္မပါမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစေၾကာင္း ယင္းသုေတသန စစ္တမ္းတြင္ ပါဝင္သည္။
“လူေတြက NGO ေတြကေပးတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈ ကို အစိုးရ က်န္းမာေရးဌာနေတြကေပးတာထက္ ပိုႀကိဳက္ၾက တယ္။ တခ်ိဳ႕က အစိုးရဌာနကို ပိုႀကိဳက္ေပမယ့္ ဝန္ထမ္းအင္အားနည္ပါးမႈ၊ အခ်ိန္ၾကန္႔ၾကာမႈေတြေၾကာင့္ ဝန္ေဆာင္မႈ မေကာင္းတာမ်ိဳးကို ေထာက္ျပတယ္” ဟု ေဆးဝါးသုေတသန ဦးစီးဌာနမွ သုေတသန စာတမ္းေရးသားသူ တဦးျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ ခင္စုစုလိႈင္က ရွင္းျပသည္။

ထို႔ျပင္  HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူမ်ားကို ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ား၊ အခန္းမ်ား၊ လွ်ိဳ႕ဝွက္ထိန္းသိမ္းေပးျခင္းစနစ္၊ လံုေလာက္ေသာဝန္ထမ္းဦးေရ၊ နည္းပညာကိုကြ်မ္းက်င္ေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ေဆး႐ံု၊ ေဆးေပးခန္းမ်ားတြင္ ေစာင့္ဆိုင္းရသည့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္ျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားက ယခုထက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ ရန္လိုအပ္ေန ေၾကာင္း ထိုစစ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာမွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလအတြင္း ရန္ကုန္၊ ပုသိမ္၊ ေတာင္ႀကီး၊ လား႐ိႈး၊ ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့္ မႏၱေလး၊ စစ္ကိုင္း၊ မေကြး စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ “ျမန္မာျပည္ရွိ ART ေဆး ေပးမႈလုပ္ငန္းတြင္ HIV ပိုးရွိေသာ အုပ္စုမ်ား ပါဝင္ႏိုင္မည့္ အခန္းက႑” ဆိုသည့္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ သုေတသန စစ္တမ္းတရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ယင္းစစ္တမ္းတြင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူမ်ား၊ ထိုသူမ်ားကို ေဆးဝါးဝန္ေဆာင္မႈ ေပးေနသည့္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ လူမႈကူညီေထာက္ပံ့ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား၊ အစိုးရ က်န္းမာေရး ဌာနမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား အပါအဝင္ လူေပါင္း ၁၀ဝ ေက်ာ္ကို ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခဲ့ေၾကာင္း ေဆးသုေတသန ဦးစီးဌာန (ေအာက္ျမန္မာ ျပည္) မွ သုေတသနမွဴး ေဒါက္တာ ခင္စုစုလိႈင္က ေျပာသည္။

သူက ဆက္လက္၍ “NGO ေတြမွာလည္း ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးပညာေပးေရး စတဲ့ ပံုစံေတြက ထပ္တလဲလဲ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးေတြကို မႀကိဳက္တာေတြရွိတဲ့အေၾကာင္း ေထာက္ျပၾကတယ္” ဟု ေျပာသည္။
ထို႔ျပင္ HIV ပိုးျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ လုပ္ေဆာင္မည့္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကာယကံရွင္မ်ားကိုယ္တိုင္ ပါဝင္မႈက အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း ယင္းစစ္တမ္းအရ ေတြ႕ရွိခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ ေပါင္း ၂ သိန္းနီးပါးရွိၿပီး ARV ေဆးဝါး ေသာက္သံုးေနသူ ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္ရွိေၾကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ သိရသည္။
ထိုကိန္းဂဏန္းအနက္ HIVကို ေဆးၿမီတိုျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းေၾကာင္း ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ လူမ်ားအတြက္ စိတ္အစြဲကိုခြ်တ္မည့္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို တာဝန္ရွိသူမ်ားက အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္၊ အရွိန္ျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။

ျမတ္စုမြန္
ဧရာဝတီ - HIV/AIDS ကုသေရး ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ လမ္းလြဲလိုက္ၾကဆဲ

ေအအာတီ ေဆးကို ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ တိုးခ်ဲ႕ေပးသြားမည္

ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ံုမ်ား၌ ေအအာတီ ေဆးေပးျခင္းကို ယခုႏွစ္အတြင္း တိုးခ်ဲ႕လုပ္ေဆာင္သြားမည္ဟု အမ်ဳိးသား ခုခံအားက် ကာလသားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး စီမံခ်က္မွ လက္ေထာက္ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ ထြန္းညြန္႔ဦးက ေျပာသည္။ ယခုႏွစ္အတြင္း ၿမိဳ႕နယ္ တစ္ရာ့ေလးဆယ္တြင္ ေအအာတီ ေဆးေပးျခင္းကို တိုးခ်ဲ႕လုပ္ေဆာင္ သြား မည္ျဖ စ္ၿပီး ေဆး ေသာက္ရန္လုိအပ္သည့္  HIV ပုိးရွိ သူမ်ားအေနျဖင့္ ကိုယ္ေနထုိင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္
အနီးဆံုးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေဆးယူႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ”လူနာေတြ သြားယူခ်င္ တယ္ ဆုိရင္ ေတာ့အနီးဆံုးၿမိဳ ႔မွာ သြားယူႏုိင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ေအအာတီေဆးေပးျခင္းကို တစ္ႏုိင္ငံလံုး အတိုင္း အ တာျဖင့္ ျပဳလုပ္သြားမည္ျဖစ္ၿပီးလာမည့္ ႏွစ္ႏွစ္၊ သံုးႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ၿမိဳ ႔ နယ္ေဆး႐ံုတိုင္းတြင္ ေအအာတီ ေဆးဝါး ရရွိေအာင္ျပဳလုပ္မည္ဟု ၎က ေျပာသည္။
ေဆးယူရသည့္ ေနရာေဝးပါက၊ လူနာမ်ားအေနျဖင့္ ေဆးတစ္ႏွစ္ခန္႔ေသာက္ၿပီးသက္သာပါက ေဆးလာမယူေတာ့သည့္အတြက္ လူနာဘက္မွေရရွည္အားျဖင့္ ကိုယ္ေန ထုိင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ံုတြင္ ေဆးယူျခင္းက အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ”အဓိက လူနာဘက္က ျပႆနာေပါ့။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေဆးလည္း ရွိတယ္။ ေဆး ႐ံုေတြလည္း ဖြင့္ထားတယ္။ အဓိကက လူနာဘက္က လိႈင္သာယာမွာေနတဲ့ လူက လိႈင္သာယာမွာ ေဆးျပန္ယူဖုိ႔ခက္တယ္။ ဘာလုိ႔လဲဆိုေတာ့ လူသိမခံခ်င္လို႔” ဟု ၎ ကဆုိသည္။

ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ံု ေဆးေပးခန္းမ်ားတြင္လည္း  HIV ေဆးကုဌာနဟု နာမည္တပ္ ကုသေပးမည္မဟုတ္ဘဲ သာမန္ေရာဂါ လူနာကဲ့သို႔ပင္လာေရာက္ျပသၿပီးေဆး ထုတ္ယူႏုိင္ မည္ျဖစ္သည့္အတြက္ လူသိမည္ကို စိုးရိမ္ရန္ မလုိအပ္ေတာ့ေၾကာင္း ၎ကေျပာသည္။ ယခင္က ေဆး႐ံုႀကီးမ်ားတြင္သာ ေအအာတီေဆးဝါးေပးခဲ့ရာမွ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ေအအာတီ ေဆးေပးျခင္းကို စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္  HIV ပုိးရွိၿပီး ေအအာတီေဆးဝါးလုိအပ္သူ တစ္သိန္း ရွစ္ေ သာင္းဝန္းက်င္ရွိကာ ၂ဝ၁၄ ႏွစ္ကုန္အထိ လူနာခုနစ္ေသာင္း ေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ကို ေအအာတီေဆးေပးႏုိင္ခဲ့ၿပီး ယခုႏွစ္တြင္ လူဦးေရတစ္ သိန္းေက်ာ္ ကို ေအအာတီ ေဆးဝါးေပးႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္ထားေၾကာင္း သိရသည္။ ယခုႏွစ္  HIV/AIDS ကာကြယ္ကုသေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ Global Fund  ေထာက္ပံ့ေငြႏွင့္ အစိုးရထည့္ ဝင္ေငြ စုစုေပါင္း ကန္ေဒၚလာသံုးဆယ့္ငါးသန္း အသံုးျပဳသြားမည္ဟု ေဒါက္တာ ထြန္းညြန္႔ဦးက ေျပာသည္။

ျမတ္စုၿငိမ္း (ရန္ကုန္၊ ဇန္နဝါရီ  ၉)

ေပၚျပဴလာ - ေအအာတီ ေဆးကို ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ တိုးခ်ဲ႕ေပးသြားမည္