အေရးေပၚတားေဆး ထိေရာက္မႈ

ဒီတစ္ခါေတာ့ အားလုံးအတြက္ ကုိယ္စားျပဳျပီးေမးပါရေစ။ တစ္လမွာ တစ္ခါေလာက္သာ လိင္ဆံမႈျပဳျဖစ္တဲ့ ခ်စ္သူစုံတြဲ နွင့္ အိမ္ေထာင္ရွင္ေတြအတြက္ LEVO72 လုိ အေရးေပၚ တားေဆးေတြက ထိေရာက္ႏုိင္ပါ့ မလားဆရာ။

Levo 72 ေဆးဟာ အေရးေပၚတားေဆးတခု ျဖစ္တယ္။ Levonorgestrel 0.75mg ပါတယ္။ အေရးေပၚတားေဆးတိုင္းကို ဆက္ဆံမႈျပဳျပီး ၇၂ နာရီအတြင္း ေသာက္ရလို႔ ေဆးနာမည္ေတြမွာ 72 လို႔ပါတာျဖစ္တယ္။ အေမရိကားမွာေတာ့ Morning after pills လို႔ လူသိမ်ားတယ္။ ဒီေဆးေတြ အားလံုးထဲမွာ Levonorgestrel ပါတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာထုတ္လုပ္တဲ့ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ Progestogen ေဟာ္မုန္းျဖစ္တယ္။


၂ လံုးတြဲေဆးကပ္က ပဌမ ေဆးလံုးကို ျဖစ္ႏိုင္သမွ် ျမန္ျမန္ေသာက္ျပီး ေနာက္ ၁၂ နာရီတိတိမွာ ဒုတိယေဆးလံုး ေသာက္ရတယ္။ အေရးေပၚ တားေဆးတိုင္းဟာ အေရးေပၚအတြက္သာျဖစ္လို႔ ပံုမွန္တားနည္း အေနနဲ႔ မသံုးသင့္ဘူး။ စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။
ေမးတဲ့သူေျပာသလို တလမွသာတခါ အတူေနရသူေတြ ဒီေဆးဘဲေသာက္ေနရင္ ဘာျဖစ္မလဲ။ ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြက ေသာက္ရင္ ေသာက္သေလာက္ျဖစ္ပါမယ္။ အဲလိုအတြဲေတြကို သုေတသန လုပ္ထားတာ မ်ားမ်ား မေတြ႔ေသးပါ။ ေသျခာတာကေတာ့ ရာသီ မမွန္ျဖစ္မယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ အင္ဒရာပရာေဒ့ရ်္ျပည္နယ္ အထက္တရားရံုးကို ၂ဝ၁ဝ ႏွစ္လည္ပိုင္းက Public Interest Litigation (PIL) ကေန တရားစြဲဆိုခ်က္တခု တင္ခဲ့တယ္။ အေရးေပၚတားေဆးေတြျဖစ္တဲ့ i-pill, Unwanted 72 and Option 72 ေတြကို ပိတ္ပင္ေပးဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ တလြဲသံုးေနျခင္း နဲ႔ အႏၲရာယ္မ်ားတဲ့ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြေၾကာင့္လို႔ ဆိုပါတယ္။

တရာရံုးကေန Drug Controller General of India (DCGI) ဆီကို အေထာက္အထားေတြ တင္ျပဘို႔ ညႊန္ၾကားတယ္။ DTAB ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာနရဲ႕ အျမင့္ဆံုးအဖြဲ႔က အစီရင္ခံခ်က္ မပို႔ႏိုင္ေသး ဘူး။ ျငင္းဆိုခ်က္ေတြက ေဆးသိပၸံအေထာက္အထားေတြကို ကိုးကားတယ္။ ကိုယ္ဝန္ဆိုတာ ဆက္ဆံမႈျပဳျပီးေနာက္ ၂၄ နာရီ ဆိုရင္ရဘို႔စျပီ။ ၇၂ နာရီအတြင္းမွာ ေဆးေသာက္တယ္ဆိုတာ ဖ်က္ျပစ္တာဘဲလို႔ ဆိုတယ္။
ဒီေဆးမ်ိဳးကို ေၾကာ္ညာေတြ မတရား လုပ္ေရာင္းေနတာဟာလဲ မသင့္ေလွ်ာ္ဘူးေျပာၾကလို႔ ေၾကာ္ညာေတြကို တားခဲ့ဘူးေသးတယ္။ ဆရာဝန္ေတြ၊ သားဖြါးမီးယပ္ အထူးကုေတြကလဲ တလြဲသံုးေနၾကာအတြက္ စိုးရိမ္ေၾကာင္း ထုတ္ေျပာေနၾကရတယ္။ ဒီလို လြယ္လြယ္နဲ႔ အေရးေပၚ တားေဆး ရွိတယ္ဆိုျပီး တလြဲသံုးၾကလို႔ HIV နဲ႔ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ ပိုျဖစ္တယ္လို႔ ေထာက္ျပၾကတယ္။

ရာသီမမွန္တာ ျဖစ္ၾကျပန္လို႔ ဒီလို (ကြန္ပလိန္႔) ေတြနဲ႔ မိန္းကေလးလူနာေတြ ေဆးရံု-ေဆးခန္းေတြမွာ ပိုမ်ားလာတယ္။ ေၾကာ္ညာေတြ ေကာင္းလို႔ ေဆးဆိုင္ေတြမွာ ေခ်ာ့ကလက္ဝယ္သလို ဝယ္ေနၾကျပီး၊ မိန္းကေလးငယ္ေတြကလဲ လိင္မႈေရးရာမွာ သိပ္မစဥ္းေတာ့ဘူး။ အမူအက်င့္ေတြ ေျပာင္းလာေနတာဟာ မ်ိဳးဆက္ကိုပါ ထိခိုက္ေစမယ္။ လြယ္လြယ္နဲ႔ ဒီလိုေဆး ဝယ္ရတာဟာ "ခပ္လြယ္လြယ္မိန္းကေလးေတြ" မ်ားလာေစတယ္။ လြယ္တိုင္းေကာင္းပါလား။
ေနာက္ပိုင္း ၅ ရက္အတြင္း ေသာက္ရင္ေတာင္မွ ရာခိုင္ႏွဳန္းအေတာ္မ်ားမ်ား တားႏိုင္တယ္လို႔ WHO ကေနေျပာထားျပန္တယ္။ အေရးေပၚ တားေဆးေတြ ဘယ္ေလာက္ထိေရာက္သလဲ။

• ေဆးအမ်ိဳးအစားနဲ႔ ေဆးေသာက္ခ်ိန္အေပၚမွာ မူတည္တယ္။ ေဆးနဲ႔နည္း (၄) မ်ိဳးကိုယွဥ္ၾကည့္ပါမယ္။

• Progestin-only emergency contraceptive pills (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးတည္းပါတဲ့ အေရးေပၚ တားေဆးေတြ ျဖစ္တဲ့ Plan B One-Step, Next Choice One Dose, Next Choice and Levonorgestrel Tablets ေဆးေတြက အထိေရာက္ဆံုး ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၈၈% ထိေရာက္တယ္။ တကယ္လို႔ အကာအကြယ္မပါဘဲ ဆက္ဆံမႈျပဳျပီး ၂၄ နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ ၉၅% ထိေရာက္တယ္။ တိုင္းတာစမ္းသပ္ရတာ ခက္ခဲလို႔ လက္ေတြ႔မွာ ဒိထက္နည္းႏိုင္တာကို သတိထားရပါမယ္။

• Antiprogestin ပါတဲ့ Ella ေဆးက ပိုထိေရာက္တယ္။ ဒီေဆးကို ၂၄ နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးတည္းပါတဲ့ အေရးေပၚတားေဆးထက္ ၆၅% ကိုယ္ဝန္ရလမ္း ပိုနည္းတယ္။ ၇၂ နာရီ အတြင္းေသာက္ရင္ ၄၂% ကိုယ္ဝန္ရလမ္း ပိုနည္းတယ္။
• (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးတည္းပါတဲ့ အေရးေပၚတားေဆးက ၇၂ နာရီေနာက္ ၁၂ဝ နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ တားႏိုင္စြမ္း နည္းနည္းလာေပမဲ့ Ella ေဆးက ၁၂ဝ နာရီအထိ တားေပးႏိုင္စြမ္း နည္းမသြားဘူး။

• Progestion + Estrogen ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ အေရးေပၚတားေဆး ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ ကိုယ္ဝန္မရလမ္း ၇၅% ရွိတယ္။
• Copper-T IUD (ေကာပါး-တီ) ပစၥည္းထည့္တာက ၉၉% ထိေရာက္တယ္။

• ဘယ္အေရးေပၚတားေဆး၊ တားနည္းျဖစ္ျဖစ္ ပံုမွန္တားေဆး၊ တားနည္းေတြထက္ေတာ့ ကိုယ္ဝန္ရလမ္း နည္းၾကတာ ခ်ည္းဘဲ။
• တကယ္လို႔ အေရးေပၚတားေဆး Plan B One-Step, Next Choice One Dose, Next Choice, Levonorgestrel Tablets ေတြကို တႏွစ္တာသံုးမယ္ဆိုရင္ ၂ဝ%၊ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ အေရးေပၚ တားေဆးဆိုရင္ ၄ဝ% ကိုယ္ဝန္ရလမ္း ရွိႏိုင္တယ္။

• ဒီအခ်က္အလက္ေတြေၾကာင့္ ဆက္ဆံမႈျပဳစရာရွိသူတိုင္းကို ပံုမွန္တားေဆး၊ တားနည္းေတြကိုသာ ေရြးခ်ယ္ပါလို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။

ဒီ ထိေရာက္မႈဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြဟာ Population Research at Princeton University and by the Association of Reproductive Health Professionals (ပရင္စတန္) တကၠသိုလ္ လူဦးေရသုေတသန နဲ႔ မ်ိဳးပြါးေဆးပညာရွင္မ်ားအသင္း (ဝက္ဘ္-ဆိုက္) စာမ်က္ႏွာမွာ ေဖၚျပထားတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

Emergency Contraception (1) အေရးေပၚတားေဆးမ်ား (၁) http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/04/emergency-contraception-1.html
Emergency Contraception (2) အေရးေပၚတားေဆးမ်ား (၂) http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/04/emergency-contraception-2.html
Emergency Contraception (3) အေရးေပၚတားေဆးမ်ား (၃) http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/03/emergency-contraception-3.html
Emergency Contraception (4) တားေဆး-တားနည္း အေရးၾကီးမွ သံုးရတယ္ (၁) http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/03/emergency-2.html
Emergency Contraception (5) တားေဆး-တားနည္း အေရးၾကီးမွ သံုးရတယ္ (၂) http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/03/emergency.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၁၂-၁၁-၂ဝ၁၂ )

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - အေရးေပၚတားေဆး ထိေရာက္မႈ