“လူပါး၀ခံရတဲ့အခါ”

ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ဘ၀မွာ တစ္ေယာက္ေယာက္က အႏုိင္က်င့္တာ၊ ေစာ္ကားတာ၊ ဗိုလ္က်တာ၊ တင္စီးတာ၊ တည္႕တည္႕ေျပာရရင္ လူပါး၀တာမ်ိဳးေတြ ၾကံဳဖူးၾကမွာပါ။ ေက်ာင္းမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာက္ဆံုး သြားရင္းလာရင္း ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။

နည္းနည္းေလာက္ ျပန္စဥ္းစားၾကည္႕ၾကည္႕ပါ။ အဲ့လိုၾကံဳရတဲ့အခါ ဘယ္လိုခံစားရသလဲ၊ ဘယ္လိုတံု႕ျပန္ခဲ့မိသလဲ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ စိတ္တုိမယ္၊ ငိုမိမယ္၊ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တံု႕ျပန္မိခ်င္လည္းမိမယ္။ ဒီကေနမွတဆင့္ အလုပ္ထြက္လိုက္တာ၊ အလုပ္ျပဳတ္တာ၊ အမုန္းပြားတာေတြ ျဖစ္ရင္လည္း ျဖစ္ခဲ့မယ္။ ဒီေဆာင္းပါးေလးမွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တုိင္ ၾကံဳခဲ့ရတုန္းက ေတြးမိခဲ့တာေလးေတြအေပၚ အေျခခံျပီး ေ၀မွ်ခ်င္ပါတယ္။

၁။ စိတ္ထိန္းႏုိင္ဖုိ႕ လိုပါတယ္။

ဘယ္သူမဆုိ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းေတာ့ စိတ္တုိတာပဲ။ အဲဒါကို မထိန္းႏုိင္လုိက္တဲ့အခါ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္။ လူမႈကြန္ရက္ေတြမွာလည္း ေတြ႕ဖူးတယ္၊ ကားပါကင္လုရင္း ျပႆနာျဖစ္ၾကရာကတဆင့္ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ လုပ္ၾကတယ္ ဆုိတာမ်ိဳး။ ရံုးေတြ၊ အလုပ္ေတြမွာဆုိရင္ေတာ့ ေနာက္ပုိင္းအလုပ္လုပ္သမွ် တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ဘယ္လုိမွ အဆင္မေျပေတာ့တာမိ်ဳး၊ စကားေတြလြန္၊ ႏႈတ္ေတြကၽြံသြားလုိ႕ အလုပ္ထြက္လုိက္ရတာမ်ိဳးေတြထိ ျဖစ္တတ္တာေပါ့။ ျပန္စဥ္းစားၾကည္႕ရင္ မတန္ဘူးဆုိတာ သတိထားမိလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းမွာ စိတ္ထိန္းဖုိ႕ လိုတယ္ ေျပာတာပါ။

ၾကားဖူးတာေလးတစ္ခုရွိတယ္၊ 90/10 principle တဲ့။ ဘာလဲဆုိေတာ့ ဘ၀မွာ ၾကံဳေတြ႕ရသမွ် အရာေတြအားလံုးရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ သူ႕အလိုလိုျဖစ္လာတာ ျဖစ္ျပီးေတာ့ က်န္တဲ့ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ အဲဒီ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကို ဘယ္လုိတံု႕ျပန္လုိက္သလဲ ဆုိတာရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ပါတဲ့။ ဥပမာေျပာရရင္ လမ္းမွာ ကားပိတ္လို႕ စိတ္တုိတုိနဲ႕ အလုပ္ကိုေရာက္သြားတယ္ ဆုိပါေတာ့။ ကားပိတ္တာက ကုိယ့္ေၾကာင့္မဟုတ္ဘူး၊ ကုိယ္ထိန္းခ်ဳပ္လို႕လည္း မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါကုိ စိတ္တုိတယ္၊ တုိတဲ့စိတ္ကုိ အလုပ္သယ္သြားေတာ့ ဟုိမွာ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ေတြ၊ Customer ေတြနဲ႕ ျပႆနာတက္ျပီး တစ္ေနကုန္ အဆင္မေျပေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ ကားပိတ္တာဟာ ေရွာင္လႊဲလို႕မရတဲ့ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ က်န္တဲ့ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကေတာ့ ကားပိတ္တဲ့အေပၚ တံု႕ျပန္လိုက္တဲ့ ကုိယ့္လုပ္ရပ္ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုေလးျမင္ၾကည္႕လုိက္တဲ့အခါ တခုခုတံု႕ျပန္ေတာ့မယ္ ဆုိတဲ့အခါတုိင္း ကုိယ့္စိတ္ကုိကုိယ္ ပုိျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္လာတယ္။ ခဏေလးပဲ စိတ္က လြတ္ထြက္သြားတာပဲ၊ ဒါေပမယ့္ ေနာက္မွာ ဆက္လိုက္လာမယ့္ ျပႆနာက အမ်ားၾကီး။ ဒီအတြက္ မလဲသင့္ဘူးလုိ႕ ျမင္လာတယ္။

ေနာက္ပံုျပင္တစ္ခုလည္း ရွိေသးတယ္။ ေျမြတစ္ေကာင္ဟာ သူ႕ေခါင္းေပၚမွာ ပ်ားလာနားလို႕ စိတ္ေတြတုိရင္း တုိရင္း ေနာက္ဆံုး ေမာင္းလာေနတဲ့ လွည္းရဲ႕ ဘီးေအာက္ကို ေခါင္း၀င္ခံလိုက္တယ္တဲ့။ နားေနတဲ့ ပ်ားလည္း ေသ၊ သူကုိယ္တုိင္လည္း ေသ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစိတ္တိုစရာေလးတစ္ခုအတြက္နဲ႕ ကိုယ့္ရဲ႕ တျခားအရာေတြကို အဆံုးရံႈးမခံပါနဲ႕။ မလဲပစ္ပါနဲ႕။ ဒီထက္ပုိေကာင္းတဲ့ ေျဖရွင္းနည္းကို ေခါင္းေအးေအးနဲ႕ ရွာေဖြပါ။

၂။ ျပတ္သားတဲ့သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါေစ။

စိတ္ကိုထိန္းရမယ္လို႕ ေျပာလိုက္တာဟာ အရာအားလံုး ငံု႕ခံလာရမယ္လုိ႕ မဆုိလိုပါဘူး။ ျပတ္ျပတ္သားသား ေျပာရဲဆုိရဲဖုိ႕ လိုပါတယ္။ ဘာလုိ႕ဆုိေတာ့ လူရဲ႕သေဘာက သည္းခံတဲ့သူဆုိ ပုိျပီး အႏုိင္ယူတတ္လို႕ပါပဲ။

လူေတြကို ၃ မ်ိဳး ၃ စားခြဲလုိ႕ရပါတယ္။ ကုိယ့္တစ္ဖက္တည္းသိျပီး သူတစ္ပါးကို နစ္နစ္နာနာ ေျပာတတ္၊ အႏုိင္ယူတတ္တဲ့ Aggressive type သမားေတြရယ္၊ ျပိဳင္လာရင္ အရံႈးေပး၊ ႏွလံုးေအးတဲ့ေဆး ဆုိျပီး ဘာလုပ္လုပ္ ျငိမ္ခံေနတတ္တဲ့ Passive type သမားေတြရယ္၊ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ သူတစ္ပါးကိုလည္း ေလးစားသလို၊ ကုိယ့္အခြင့္အေရးလည္း ကုိယ္သိတယ္၊ ေတာင္းဆုိရဲတယ္၊ ျပီးေတာ့ ကုိယ့္တာ၀န္လည္း ကုိယ္ေက်ေအာင္လုပ္တယ္၊ ဒီလိုလူမ်ိဳးကိုေတာ့ Assertive type လို႕ေခၚပါတယ္။ ခိုင္မာျပတ္သားတဲ့သူလို႕ ျမန္မာလို ျပန္ခ်င္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အဲဒီပံုစံအတုိင္း ျဖစ္ဖုိ႕ လိုပါတယ္။ တစ္ဖက္က အႏုိင္ယူသမွ် သည္းခံေနရင္ ကုိယ္ဟာ အႏုိင္ယူလို႕ရတဲ့သူလုိ႕ ထင္သြားေတာ့မွာပါ။ ရန္ျပန္ျဖစ္ဖုိ႕မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ေျပာစရာရွိတာကိုေတာ့ ရဲရဲတင္းတင္း ေျပာႏုိင္ဖုိ႕ လိုပါတယ္။

၃။ တႏံု႕ႏံု႕ ခံစားမေနပါနဲ႕။

အဲ့လိုအႏုိ္င္ယူခံလိုက္ရျပီးရင္ အမ်ားစု စိတ္ထဲမွာ တႏံု႕ႏံု႕နဲ႕ ခံစားေနရတတ္ပါတယ္။ သူက ငါ့ကို ဒီလိုလုပ္ရသလားေပါ့။ ဘာမွျပန္မေျပာ၊ မလုပ္ခဲ့ရရင္ ပိုလုိ႕ေတာင္ ခံစားေနရတတ္တယ္။ တကယ္ဆုိ စဥ္းစားၾကည္႕၊ ဟုိလူက ေျပာျပီး ျပီးသြားျပီ။ ေမ့ေတာင္ေမ့ေနျပီ။ ကုိယ့္မွာသာ တႏံု႕ႏံု႕နဲ႕ ျဖစ္က်န္ခဲ့တာ။ နာက်ည္းလို႕မဆံုး၊ ၀မ္းနည္းလို႕မဆံုး၊ ခံစားလို႔မဆံုး ျဖစ္ေနတာ။ တြက္ၾကည္႕ရင္ ဘယ္ေလာက္ရံႈးသလဲ။ အေျပာလည္း ခံရတယ္။ ဒဏ္ရာကလည္း တစ္သက္လံုး က်န္ေနခဲ့တယ္။ ငယ္ငယ္က သင္ရတဲ့ စာတစ္ပုဒ္လိုပဲ၊ တုိက္ပြဲမွာ ထိသြားလို႕ နဖူးမွာ က်န္ခဲ့တဲ့ အမာရြတ္ကုိ မွန္ထဲမွာၾကည္႕တုိင္း ရံႈးနိမ့္ေနရေတာ့မယ့္ စစ္သူၾကီးလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထပ္ကာထပ္ကာ အရံႈးမခံပါနဲ႕။ အဲဒီခံစားခ်က္ကုိ တတ္ႏုိင္သေလာက္ စိတ္ထဲက ဖယ္ထုတ္ၾကည္႕ပါ။ မဖယ္ထုတ္ႏုိင္ေသးသေရြ႕ ရံႈးေနရတယ္ဆုိတာကုိ မေမ့ပါနဲ႕။

၄။ ကုိယ့္အဆင့္နဲ႕ကိုယ္ ေနပါ။

တစ္ခါတစ္ေလလည္း ေတြးမိတတ္ၾကတယ္၊ ငါ သူေျပာတဲ့အတုိင္း ျပန္ေျပာလိုက္ရမလား၊ သူလုပ္တဲ့အတုိင္း ျပန္လုပ္လိုက္ရမလား ဆုိျပီးေတာ့ေပ့ါ။ ကၽြန္ေတာ္ကုိယ္တုိင္လည္း အဲ့လိုေတြးဖူးတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲ့လိုလက္တံု႕ျပန္ေတာ့မယ္ဆုိတဲ့အခါတုိင္း အဆင့္အတန္း ဆုိတဲ့ စကားလံုးက ကၽြန္ေတာ့္ေခါင္းထဲ ၀င္လာတယ္။

တကယ္ေတာ့ အဆင့္အတန္းဆုိတာ ဘယ္ေလာက္ခ်မ္းသာတယ္၊ ဘာေတြ ၀တ္စားထားတယ္ ဆိုတာထက္ ကုိယ့္ရဲ႕ ကုိယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္ေနစိတ္ထားေတြကသာ အဓိက ကုိယ္စားျပဳတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူေျပာသလို ျပန္ေျပာလိုက္ရလုိ႕ အားရတာထက္ အဲ့ဒီအဆင့္အတန္း ဆံုးရံႈးသြားမွာကုိ ပုိႏွေျမာမိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္စိတ္ကုိယ္ထိန္းတယ္။ ရိုင္းရုိင္းစိုင္းစုိင္း မတံု႕ျပန္မိေအာင္ေနတယ္။ ေဘးပတ္၀န္းက်င္က တစ္ေယာက္ေယာက္ ျမင္လိုက္ရရင္လည္း ကုိယ္ဟာ အထင္ေသးစရာ ျဖစ္မေနေတာ့ဘူးေပါ့။

၅။ ပန္းခ်ီကားလုိ က်င့္ပါ။

မွန္တစ္ခ်ပ္ဟာ သူ႕ေရွ႕ကို ေရာက္လာတဲ့လူရဲ႕ မ်က္ႏွာေပၚ မူတည္ၿပီး တူညီတဲ့ ပံုရိပ္ကို ျပန္ထုတ္ေပးပါတယ္။ ၿပံဳးရင္ ျပန္ၿပံဳးျပတယ္၊ မဲ့ရင္လည္း ျပန္မဲ့ျပတယ္။ သူ႕ဘ၀က သူ႕ေရွ႕ လာရပ္တဲ့သူအေပၚမွာ မူတည္ေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြ ခံယူထားတဲ့ သင္ေကာင္းလွ်င္ ကၽြႏု္ပ္မဆုိးပါ ဆုိတာ ဒါမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ သိပ္လွပတဲ့ ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္က်ေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ သူ႕ေရွ႕လာၿပီး ၿပံဳးပဲျပျပ၊ မဲ့ပဲျပျပ၊ သူကေတာ့ လွပတဲ့ ရုပ္ပံုေလးကို အၿမဲျပေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႕လည္း အဲဒီ ပန္းခ်ီကားလို ခံယူႏုိင္ဖုိ႕ လိုတယ္။ သူေကာင္းလုိ႕ ကုိယ္ေကာင္းတာ၊ သူ မေကာင္းလို႕ ကုိယ္ကလည္း ျပန္မေကာင္းတာေတြက စိတ္ဓါတ္ျမင့္ျမတ္သူေတြ လုပ္ေလ့မရွိပါဘူး။ သူတို႕ဟာ သူတုိ႕ပံုစံအတုိင္းပဲ ေနပါတယ္။ ကုိယ့္ေရွ႕ ဘယ္လုိလာလုပ္ျပေနသလဲ ဆုိတာနဲ႔ မဆုိင္ဘူး၊ သူတုိ႕ရဲ႕ ကိုယ္ပုိင္မူနဲ႕ပဲ ဆုိင္တယ္။ လက္စားေခ်တယ္၊ တံု႕ျပန္တယ္ ဆုိတာမ်ိဳးေတြ သူတုိ႕ဆီမွာမရွိဘူး။ ဒါေတြအတြက္နဲ႔လည္း တန္ဖုိးရွိတဲ့ အခ်ိန္ေတြကို အလဟႆ အကုန္မခံဘူး။

၆။ သူတို႕ကုိ ေျပာင္းလဲမေပးပါနဲ႕၊ ကုိယ္ မေျပာင္းလဲသြားေအာင္သာ ထိန္းပါ။

ၾကည္႕ဖူးတဲ့ ဇာတ္ကားတစ္ခုရွိတယ္။ မတရားမႈေတြကို ကုိယ္က်ိဳးစြန္႕ အနစ္နာခံရင္း တိုက္ဖ်က္ေပမယ့္လည္း ေနာက္ဆံုးမွာ မတရားသူေတြကသာ ပန္းပန္သြားတယ္ဆုိတာကုိ ရုိက္ျပထားတဲ့ ဇာတ္ကားေလးေပါ့။ အဲဒီကားအဆံုးသတ္မွာ ဇာတ္ေကာင္တစ္ေယာက္ ေျပာသြားတဲ့ စကားေလး သိပ္လွပါတယ္။ “တကယ္ေတာ့ ကၽြန္မတုိ႕ဟာ ေလာကၾကီးကို ေျပာင္းလဲႏုိင္မလားလုိ႕ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္၊ တကယ္တမ္း ကၽြန္မတုိ႕ရုန္းကန္လႈပ္ရွားခဲ့ၾကတာဟာ ေလာကၾကီးကုိ ကၽြန္မတုိ႕က ေျပာင္းလဲႏုိင္ဖုိ႕မဟုတ္ဘဲ ေလာကၾကီးက ကၽြန္မတုိ႕ကို မေျပာင္းလဲပစ္ႏုိင္ဖို႕ပဲ ျဖစ္တယ္” တဲ့။

ဟုတ္တယ္၊ အရင္ကေတာ့ အဲ့လိုပဲ၊ ေလာကၾကီးကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႕၊ ကုိယ့္ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႕ စိတ္ကူးခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္လက္ေတြ႕မွာ အင္မတန္ခက္ခဲတာကုိ ေတြ႕ရတယ္။ တစ္ခ်ိန္လံုး ဆုိးလာခဲ့တဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေနာင္တေတြရျပီး ေျပာင္းလဲသြားတယ္ဆုိတာ ဇာတ္ကားေတြထဲေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ အျပင္မွာကေတာ့ သူတို႕ေတြဟာ ေနာင္တလည္း မရဘူး၊ မွားမွန္းလည္း မသိၾကဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႕ကုိ မွားမွန္းသိေအာင္၊ ေနာင္တရေအာင္ ၾကိဳးစားေနမယ့္အစား ကုိယ္က သူတို႕လို ျဖစ္မသြားေအာင္ပဲ ထိန္းသိမ္းတာက ပုိလက္ေတြ႕က်ပါလိမ့္မယ္။

ေဒါက္တာ ျဖိဳးသီဟ

(၈.၁၂.၂၀၁၈ ထုတ္ Voice weekly ပါ ေဆာင္းပါးအား အနည္းငယ္တည္းျဖတ္ထားပါသည္)