“ေဆးလိပ္၏ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးမ်ား”

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1. MWD : ဆရာ႐ွင့္... ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ေဆးလိပ္ရဲ႕ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးေတြအေၾကာင္းကို
ေ႐ြးခ်ယ္တင္ဆက္ခ်င္ပါတယ္ .. ပထမဆံုးအေနနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးတဲ့ အေလ့အထဟာ
လူ႕သမိုင္းေၾကာင္းမွာ ဘယ္တုန္းကတည္းကစတင္ခဲ့တယ္ဆိုတာ အရင္ဆံုးေျပာျပေပးပါဆရာ..

Dr.KML : ေဆးလိပ္နဲ႔ေဆး႐ြက္ႀကီး ေသာက္သံုးတဲ့အေလ့အထဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀၀ ေက်ာ္ BC ၅၀၀၀ ေလာက္ကတည္းက စတင္ခဲ့တယ္လို႔သိရပါတယ္.. ေ႐ွးေခတ္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ ေတာင္အေမရိကတိုက္မွာ႐ိွတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဂူနံရံေဆးေရးပန္းခ်ီကားေတြမွာ လူေတြ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴေနတဲ့ပံုေတြ ၾကည့္ျခင္းျဖင့္သိႏိုင္ပါတယ္..
ဥေရာပႏိုင္ငံေတြကိုေတာ့ ၁၆ ရာစုႏွစ္ေက်ာ္မွ ေရာက္တယ္လို႔သိရပါတယ္.. ၂၀ ရာစအစပိုင္းကေနစၿပီး ေဆးလိပ္ထုတ္လုပ္တဲ့ကုမၸဏီႀကီးေတြ ေပၚေပါက္လာတဲ့အတြက္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈေတြ တစ္ကမၻာလံုးမွာမ်ားျပားလာခဲ့ပါတယ္..ပထမကမၻာစစ္ကာလအတြင္းမွာ စစ္သားေတြကို ေဆးလိပ္ေတြျဖန္႔ေဝေပးၿပီး ေသာက္ခိုင္းပါတယ္.. စစ္ပြဲမွာစိတ္ဓာတ္မက်ေစဖို႔ဆိုၿပီး ရည္႐ြယ္ပါတယ္..သူ႔ရဲ႕ဆိုးက်ဳိးေတြကို စတင္သိတာကေတာ့ ၁၉၂၀ ေနာက္ပိုင္းေရာက္မွ ျဖစ္ပါတယ္.. ပထမဆံုးအေထာက္အထားအေနနဲ႔ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံမွာ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ကထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ သုေတသနစာတမ္းအရ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈနဲ႔ အဆုတ္ကင္ဆာဆက္စပ္မႈကို စတင္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ ဂ်ာမဏီမွာ ေဆးလိပ္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္႐ွားမႈေတြကို နာဇီဂ်ာမဏီေခတ္မွာ စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္.. ဒီလိုနဲ႔ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးျပီးတဲ့အထိ ကမၻာေပၚမွာ ေဆးလိပ္ဆန္႔က်င္တာဆိုလို႔ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းသာ ႐ိွခဲ့ပါတယ္.. ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးေတြကို ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ စတင္ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွ စတင္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္.. အခုဆိုရင္ေတာ့ ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ႏႈိးေဆာ္စည္း႐ုံးမႈနဲ႔ ႏိုင္ငံအားလံုးမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ဆန္႔က်င္ေရးေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျပဳလုပ္ေနၾကပါၿပီ ..  

2. MWD : ေဆးလိပ္မီးခိုးထဲမွာ ဘယ္လိုမ်ဳိးဓာတ္ပစၥည္းေတြပါ၀င္လို႔ က်န္းမာေရးကိုထိခိုက္ေစတာပါလဲ ဆရာ ..

Dr.KML  : ေဆးလိပ္ေငြ႕ဆိုတာ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕တစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ဓာတုပစၥည္းေပါင္း ၄၀၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္ ..တစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့မတူပါဘူး ..အဲ့ဒီထဲကမွ အမ်ဳိးေပါင္းေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ဟာ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ ႏိုင္ငံတကာသုေတသနစာတမ္းေတြအရ သိရပါတယ္.. အခ်ဳိ႕က အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အခ်ဳိ႕က ခံတြင္းကင္ဆာ၊ အခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ အစ႐ွိသျဖင့္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. အဲ့ဒီထဲက အေရးပါတဲ့ဓာတ္ပစၥည္းအခ်ဳိ႕ကိုေျပာရရင္

၁။ နစ္ကိုတင္း (Nicotine) - အေရာင္အဆင္းမ႐ွိတဲ့ အယ္ကာလိြဳက္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ေသာက္သံုးသူကို စိတ္ေက်နပ္မႈနဲ႔ စြဲလမ္းမႈ (addition) ကိုျဖစ္ေစပါတယ္..ေဆးလိပ္ကိုစြဲလမ္းေစတဲ့ အေရးပါဆံုး ပစၥည္းျဖစ္ပါတယ္ ..

၂။ ကတၱရာ (Tar) - လမ္းခင္းတဲ့ကတၱရာနဲ႔အတူတူျဖစ္ၿပီး အဆုတ္ရဲ႕နံရံေတြမွာ တြယ္ကပ္တဲ့အတြက္ ေလျပြန္ေတြက်ဥ္းကုန္တာ၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ေကာင္းေကာင္းမ၀င္ေအာင္ပိတ္ဆို႔ထားလို႔
ေမာတာကေနစၿပီး အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းျဖစ္ပါတယ္ ..

၃။ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ (Carbon monoxide) - အေရာင္မဲ့၊ အနံ႔မဲ့ဓာတ္ေငြ႕ျဖစ္ျပီး ေဆးလိပ္ကိုမီး႐ွိဳ႕တာနဲ႔ စထြက္ပါတယ္.. ေမာ္ေတာ္ကား exhaust ကေန ထုတ္တဲ့ဓာတ္ေငြ႕နဲ႔ အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္ .. ေသြးနီဥထဲမွာ႐ွိတဲ့ ေဟမိုဂလိုဗင္နဲ႔ ေပါင္းစပ္သြားလို႔ ေသြးနီဥထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္.. ၁၅% ေလာက္အထိ ဖဲ့ယူလိုက္လို႔ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ေလ်ာ့နည္းၿပီး ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ အဆိပ္သင့္လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္ ..

၄။ အာဆင္းနစ္ (Arsenic) - ျပင္းထန္တဲ့အဆိပ္သတၱဳဓာတ္ျဖစ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးကို အဆိပ္သင့္ေစတဲ့အျပင္ ကင္ဆာေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္.. ၾကြက္သတ္ေဆးမွာ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳတဲ့ ပစၥည္းျဖစ္လို႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ေနသူေတြဟာ ၾကြက္သတ္ေဆးေတြ ေန႔စဥ္စားေနတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္ ..

၅။ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ဆိုင္ယာႏိုက္ (Hydrogen cyanide) - အလြန္ျပင္းထန္တဲ့အဆိပ္ျဖစ္ၿပီး ပမာဏမ်ားမ်ား၀င္လာရင္ မူးေစျခင္း၊ သတိေမ့ေစျခင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ..

၆။ ခဲဓာတ္ (Lead) - ဘတ္ထရီအိုးေတြထဲမွာ အသုံးျပဳတဲ့ခဲနဲ႔ အတူတူျဖစ္ပါတယ္ ..
ေရ႐ွည္ေသာက္ရင္ ခဲဆိပ္သင့္ေစၿပီး ဦးေႏွာက္နဲ႔အာ႐ံုေၾကာေတြကို ထိုင္းမိႈင္းေစပါတယ္ .. ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြး က်ဆင္းေစပါတယ္ ..

၇။ ကက္မီယမ္ (Cadmium) - အဆိပ္အာနိသင္႐ွိတဲ့ သတၱဳဓာတ္ျဖစ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ထဲ အနည္းငယ္ ႐ွိ႐ံုနဲ႔ ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္

၈။ ပိုလိုနီယမ္ -၂၁၀ (Polonium-210) - ေရဒီယိုသတၱိႂကြ ဓာတ္ပစၥည္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး အပူစြမ္းအင္ေတြထုတ္ေပးပါတယ္ .. ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္မီးဟာ တစ္ျခားပစၥည္းေတြ မီး႐ွိဳ႕တာထက္ ပိုပူပါတယ္ .. ေဆးလိပ္မီးနဲ႔တို႔ရင္ အသားေတြပိုၿပီး ေလာင္ကြၽမ္းပါတယ္ .. ႐ွဴရင္ကင္ဆာျဖစ္ေစပါတယ္ ..

၉။ တိုလူရင္း (Toluene) - အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ အဆိပ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး စက္မႈလုပ္ငန္းေတြကေန ထြက္႐ွိေလ့႐ွိပါတယ္ .. ဥပမာ ေခ်းခြၽတ္ေဆး၊ မွင္ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ဆိုးေဆးမ်ားထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေကာ္ထုတ္လုပ္ငန္း၊ ရာဘာလုပ္ငန္းနဲ႔ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ရာမွာ ထြက္႐ွိေလ့ ႐ွိပါတယ္ .. ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးကိုအဆိပ္သင့္ပ်က္စီးေစပါတယ္..

၁၀။ ဘင္ဇင္း (Benzene) - ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းျဖစ္ပါတယ္ .. အထူးသျဖင့္ ေသြးကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းျဖစ္ပါတယ္ ..

ဒါ့အျပင္ က်န္တဲ့ပစၥည္းေတြကလည္း အကုန္ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္..

3. MWD : ဆရာခုနကေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ နစ္ကိုတင္းဆိုတာ စြဲလန္းေစတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ .. အဲ့ဒါ ဘယ္လိုေၾကာင့္စြဲလန္းေစတယ္ဆိုတာ ႐ွင္းျပေပးပါ ဆရာ ..

Dr.KML : နစ္ကိုတင္းဆိုတာ ေဆး႐ြက္ႀကီးမွာပါ၀င္တဲ့ အယ္ကာလိြဳက္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီးေဆးလိပ္မီးခိုးနဲ႔အတူ ႐ွဴသြင္းလိုက္ရင္ အဆုတ္ကေနတစ္ဆင့္ ေသြးထဲကိုစကၠန္႔ပိုင္းအတြင္းမွာေရာက္သြားပါတယ္.. ေသြးကေနတစ္ဆင့္ ဦးေႏွာက္ကိုေရာက္ပါတယ္ .. ဦးေႏွာက္ထဲမွာ႐ွိတဲ့ Acetylcholine receptor မွာသြားၿပီး ေပါင္းကပ္လိုက္တဲ့အတြက္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ လႈံ႔ေဆာ္မႈေတြျဖစ္ေပၚေစၿပီး ဟိုမုန္းႏွစ္မ်ိဳးထုတ္ေစပါတယ္ .. တစ္ခုက Dopamine  ျဖစ္ၿပီးေနာက္တစ္ခုက Noradrenaline ျဖစ္ပါတယ္ .. Dopamine ေၾကာင့္ လူဟာေနရထိုင္ရတာ ပိုေကာင္းၿပီး စိတ္ကို႐ႊင္လန္းေစပါတယ္ .. ဒါ့ေၾကာင့္ အဲ့ဒီအရသာကို စြဲလန္းသြားတာျဖစ္ပါတယ္ .. ေဆးလိပ္ေသာက္ေလေလ Dopamine ပိုထြက္ေလ ပိုၿပီးစြဲေလျဖစ္ပါတယ္ .. Dopamine receptor ေတြ ပိုမ်ားလာေလ နစ္ကိုတင္းက  ပိုလိုေလျဖစ္လာပါတယ္ ..
ဥပမာ ေဆးလိပ္တစ္လိပ္ေသာက္လို႔ Receptor တစ္ခုဆိုရင္ Receptor ႏွစ္ခု႐ွိလာရင္ ေဆးလိပ္ႏွစ္လိပ္ေသာက္ဖို႔ ေတာင္းဆိုပါတယ္ .. Receptor ၁၀ ခု႐ွိလာရင္ ေဆးလိပ္ ၁၀ လိပ္မွာ ပါတဲ့ နစ္ကိုတင္းကိုရမွ လူကေနသာထိုင္သာ႐ွိလာပါမယ္ .. အဲ့ဒီလိုနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူေတြရဲ႕ အေရအတြက္ဟာ တျဖည္းျဖည္းတိုးလာျခင္းျဖစ္ပါတယ္ .. အဲ့ဒီလိုတိုးလာေလေလ Noradrenaline ေတြ ပိုထြက္ေလေလ၊ သူ႕ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြ ပိုမ်ားေလေလ၊ အျခားဓာတ္ပစၥည္းေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြ ပိုမ်ားေလေလျဖစ္ပါတယ္ ..

4. MWD :  ေနာ္အဒရီနယ္လင္ရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးက ဘာလဲဆိုတာ သိပါရေစ ..

4. KML  : အဓိကအေနနဲ႔ ေသြးေၾကာေတြက်ဥ္းေစတဲ့ အာနိသင္ျဖစ္ပါတယ္ .. တစ္ကိုယ္လံုးမွာ႐ွိတဲ့
ေသြးေၾကာေတြက်ဥ္းကုန္လို႔ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္ ..
အဲ့ဒီအခါမွာ ႏွလံုးကို ေအာက္ဆီဂ်င္ေကာင္းေကာင္းမရေတာ့ ႏွလံုးခုန္ျမန္တာ၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္တာ၊
ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္လို႔  Heart attack ရတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ..
ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္ရင္ ေလျဖတ္တာ (Stroke) ျဖစ္ပါမယ္ ..
လက္ဖ်ားေလးေတြကိုသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းကုန္လို႔ ျဖဴေဖြးသြားတာ၊ မဲသြားတာ၊
ပုပ္သြားတာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္ ..
ေျခေထာက္ကိုသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြက်ဥ္းေတာ့ ၾကြက္သားေတြမွာ
ေအာက္ဆီဂ်င္ ေလ်ာ့နည္းသြားလို႔ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ေျခသလံုးႂကြက္သားေတြ နာတာျဖစ္တတ္ပါတယ္ ..
ေျခေထာက္မွာ႐ွိတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ ပိတ္သြားရင္ေတာ့ ေျခေထာက္ပုပ္သြားလို႔ျဖတ္ရတဲ့အေျခအေနထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္ .. ဒါေတြရဲ႕ အဓိကတရားခံကေတာ့
ေဆးလိပ္မွာပါ၀င္တဲ့ နစ္ကိုတင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္ ..

5. MWD : ဒါဆိုရင္ နစ္ကိုတင္းဟာအေတာ္ဆိုးတာေပါ့ဆရာ ..
နစ္ကိုတင္းအေနနဲ႔ တျခားဆိုးက်ဳိးေတြ ႐ွိေသးရင္လဲသိပါရေစဆရာ ..

5.KML   : နစ္ကိုတင္းဟာ ႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာေတြကိုအဓိကထိ႐ံုမကဘဲ က်န္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြကိုလည္း
ထိခိုက္ေစပါတယ္ .. အဲ့ဒီထဲကအခ်ဳိ႕ကိုေဖာ္ျပရင္ -

(၁) အဆုတ္ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေစပါတယ္..နစ္ကိုတင္းဟာ
အဆုတ္ကိုထိခုိက္ေစတဲ့နည္းလမ္း ႏွစ္ခု႐ွိပါတယ္..
ပထမနည္းလမ္းကေတာ့ အဆုတ္မွာ႐ွိတဲ့ ေလအိတ္ေလးေတြကို
ေဖာင္းျခင္း က်ဳံ႕ျခင္းျဖစ္ေစတဲ့ (elastin) လို႔ေခၚတဲ့ ဆဲလ္ေလးေတြကို ပ်က္စီးေစပါတယ္..ဒါေၾကာင့္ ေလကို႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ့အခါ ပူေပါင္းလိုေဖာင္းမလာေတာ့ဘဲ တင္းၿပီးေပါက္သြားပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ ေလအိတ္ကေလးေတြပ်က္စီးကုန္တဲ့ေရာဂါ (Emphysema) လို႔ေခၚပါတယ္..
ဒုတိယ နည္းလမ္းကေတာ့ နီကိုတင္းဟာ ေဗးဂပ္စ္နာမ္ (Vagus nerve) ကို လႈံ႕ေဆာ္လိုက္တဲ့အတြက္ Vagal reflex  ျဖစ္ၿပီး ေလျပြန္ေတြကိုက်ဥ္းေစပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ ေလ၀င္တာလည္းနည္းမယ္၊ ၀င္လာတဲ့ေလထဲမွာပါတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို စုပ္ယူႏိုင္တဲ့ alveoli လို႔ေခၚတဲ့ ဆဲလ္ေလးေတြလဲ ပ်က္စီးကုန္မယ္ဆုိရင္ အသက္႐ွဴၾကပ္တာ၊ ေမာတာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္.. နဂိုထဲက ပန္းနာရင္ၾကပ္ လို ေရာဂါ႐ွိရင္ ပိုၿပီးဆိုးပါတယ္..

(၂) အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းေရာဂါေတြ ရေစပါတယ္..
နစ္ကိုတင္းဟာ အစာအိမ္အက္ဆစ္ေတြ အေပၚကိုျပန္ထြက္ၿပီး အစာေရမ်ဳိျပြန္ကိုေရာင္ရမ္းေစတဲ့ေရာဂါ (GERD - Gastro Esophageal Reflux Disorder) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္.. အစာအိမ္ေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အျပင္ အရင္ထဲက အစာအိမ္ေရာဂါအခံ႐ွိခဲ့ရင္ပိုၿပီးဆိုးေစပါတယ္ .. ဒီလိုျဖစ္ရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ နစ္ကိုတင္းဟာ အစာအိမ္အက္ဆစ္ (HCL)၊ ပက္ဆီႏိုဂ်င္ (Pepsinogen) နဲ႔ ေဗဆိုပရက္ဆင္  (Vasopressin) ဟုိမုန္းေတြကို ပိုထြက္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္လုိက္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ အစာအိမ္ထဲက အက္ဆစ္ေတြကို အစာေရၿမိဳျပြန္ထဲကို ျပန္အန္မထြက္ေအာင္ ထိန္းထားေပးတဲ့ၾကြက္သား (Lower esophageal sphincter pressure) ေတြကို ေပ်ာ့ေစတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း အေပၚကိုျပန္ဆန္ၿပီး GERD ရေစတာျဖစ္ပါတယ္..

(၃) ကင္ဆာမ်ဳိးစံုျဖစ္ေစျခင္း - နစ္ကိုတင္းဟာ အဆုတ္ကင္ဆာကိုသာမက က်န္တဲ့ကင္ဆာအမ်ဳိးမ်ဳိးကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ .. အဓိကအျဖစ္မ်ားႏိုင္တာကေတာ့ ရင္သားကင္ဆာ၊ ပန္ကရိယကင္ဆာ၊ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ..

(၄) ခႏၶာကုိယ္ခုခံအားစနစ္ကို က်ဆင္းေစပါတယ္ .. ခုခံအားစနစ္မွာ အေရးပါတဲ့ သြးျဖဴဥတစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ 'T' cell အေရအတြက္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ..ေရာဂါပိုးေတြ အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ေစပါတယ္ ..တီဘီေရာဂါလိုပိုးမ်ဳိးေတြ အလြယ္တကူ၀င္ေရာက္ေစပါတယ္..
မၾကာခဏ ဖ်ားနာတတ္ပါတယ္..အနာျဖစ္ရင္ အက်က္ေႏွးေစပါတယ္ ..

(၅) ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ထိခိုက္ေစပါတယ္..
ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္ပ်က္စီးဖို႔ အားေပးပါတယ္ .. နဂိုထဲက ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိတို႔၊ ေသြးတိုးေရာဂါတို႔ ႐ွိတဲ့သူဆိုရင္ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္႐ွိပါတယ္ ..
ျဖစ္ၿပီးရင္လည္း ကုသဖို႔မလြယ္ကူပါဘူး ..

(၆) မ်က္ေစ့ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း - နစ္ကိုတင္းဟာ မ်က္ေစ့ရဲ႕အတြင္းပိုင္းမွာ႐ွိတဲ့ ေသြးေၾကာေလးေတြကို ပ်က္စီးေစတဲ့အတြက္ အျမင္အာ႐ံုကိုထိခုိက္ေစပါတယ္.. အသက္ႀကီးတဲ့အခါ ျဖစ္ေလ့႐ွိတဲ့ AMD (Age-related macular Degeneration) ကို ေစာေစာစီးစီးျဖစ္ေစပါတယ္ ..
အတြင္းတိမ္ (glaucoma)၊ ေရတိမ္ (Cataract) ေတြ ပိုျဖစ္ေစပါတယ္ .. အထူးသျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါ အခံ႐ွိရင္ အျဖစ္ပိုျမန္ပါတယ္ ..

(၇) မ်ဳိးပြားအဂၤါအဖြဲ႕ကို ထိခိုက္ေစျခင္း - အမ်ဳိးသားေတြမွာဆိုရင္ ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္ေစႏိုင္ တဲ့အျပင္ သုတ္ပိုးေတြ အေရအတြက္က်ဆင္းတာ၊ သုတ္ပိုးေတြ မသန္စြမ္းျဖစ္တာေတြေၾကာင့္ ကေလးမရဘဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္.. အမ်ဳိးသမီးေတြ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္လည္း နီကိုတင္းေၾကာင့္ မ်ဳိးဥအိမ္ေတြထိခိုက္လို႔ ကေလးရဖုိ႔ အလားလာနည္းေစပါတယ္..ရာသီေသြးေပၚတာ မမွန္တာေတြ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ရင္ ကိုယ္၀န္ပ်က္က်တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္.. အကယ္၍ ကုိယ္၀န္ေဆာင္စဥ္မွာ  ေသာက္သံုးရင္ေတာ့ အထဲကသေႏၶသားကို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ထိခုိက္ေစပါတယ္.. ဉာဏ္ရည္မျပည့္ဘဲေမြးတာ၊ ကေလးက ေသးေသးေလးျဖစ္ေနတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္ .. အခုေျပာခဲ့တာေတြကေတာ့ ေဆးလိပ္မွာပါ၀င္တဲ့ နစ္ကိုတင္းတစ္ခုတည္းရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့ဓာတ္ပစၥည္းေတြပါ ေပါင္းလိုက္ရင္ေတာ့ ဆိုးက်ဳိးေတြ အလြန္႔အလြန္ကို မ်ားလာပါတယ္..

6. MWD : အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေဆးလိပ္ျဖတ္ခ်င္တဲ့သူေတြေရာ ေဆးလိပ္တစ္ခါမွမေသာက္တဲ့သူေတြၾကားမွာ e-cigarettes ေတြ အသံုးျပဳလာၾကတာေတြ႕ရပါတယ္ ဆရာ..
ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆရာရဲ႕အျမင္ေလးလည္း သိပါရေစ...

Dr.KML :  e-cigarette ဆုိတာ နစ္ကိုတင္းအရည္ကို ဘက္ထရီအသံုးျပဳရတဲ့ကိရိယာထဲမွာထည့္ၿပီး အပူေပးလုိက္လို႔ အေငြ႕ပ်ံလာတာကို႐ွဴသြင္းရတဲ့ကိရိယာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္.. ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ အဓိကစဲြလန္းေစတဲ့၊ ေက်နပ္မႈျဖစ္ေစတဲ့ နစ္ကိုတင္းကို အဓိကထည့္သြင္းထားေပမဲ့ အဲ့ဒီနစ္ကိုတင္းကို အရည္ဘ၀နဲ႔ ၾကာ႐ွည္တည္႐ွိေနႏိုင္ေအာင္ base လုိ႔ေခၚတဲ့ ေဖ်ာ္တဲ့ပစၥည္းေတြ၊ အနံ႔အရသာေကာင္းေအာင္ ထည့္သြင္းထားတဲ့ essence  ေတြပါ ေရာထားပါေသးတယ္ .. e-cigs  လို႔လည္း အတိုေကာက္ေခၚသလို 'Vaping' လို႔လည္း ေခၚပါတယ္.. အခ်ဳိ႕ e-cigs ေတြက တစ္ခါသံုးျဖစ္ၿပီး အထဲကအရည္ကုန္တာနဲ႔ လႊင့္ပစ္ရပါတယ္.. မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အရည္ျပန္ျဖည့္ၿပီးသံုးရတဲ့ Refillable cartridges နဲ႔ သံုးတာကပိုမ်ားပါတယ္ .... ဘက္ထရီကိုလည္း ကြန္ျပဴတာ ဒါမွမဟုတ္ power bank နဲ႔ အားသြင္းၿပီး အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္..
e-cigarette ရဲ႕မူလ idea ကို ၁၉၆၃ ခုႏွစ္မွာ Herbert  A. Giebert ဆိုသူကစတင္တီထြင္ၿပီးမူပိုင္ခြင့္ (Patent) ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္ .. ဒါေပမယ့္  ေစ်းကြက္တင္ေရာင္ခ်ႏိုင္ျခင္း မ႐ွိခဲ့ပါဘူး ..
ဒီကေန႔သံုးေနတဲ့ e-cigs ပံုစံကို တ႐ုတ္လူမ်ဳိး Pharmacist ျဖစ္တဲ့ Hon Lik ကတီထြင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ''Golden Dragon Holding'' ကုမၸဏီအတြက္ လုပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္..
ေနာင္ပိုင္းမွာေတာ့ အဲ့ဒီကုမၸဏီကို 'Ruyan' လို႔ အမည္ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္..
၂၀၀၃ခုႏွစ္က စတင္ထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္မွာ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အတြင္း စတင္ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ခဲ့ပါတယ္.. ၂၀၀၅-၂၀၀၆ ေလာက္မွာေတာ့ က်န္ကမၻာ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးကို ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္.. ဒါေပမယ့္ တကယ္တြင္က်ယ္လာတာက ၂၀၁၀ ေနာက္ပိုင္းက်မွျဖစ္ပါတယ္..
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ၅ႏွစ္တာကာလအတြင္း အေမရိကန္လူငယ္ေတြၾကားမွာ
ရာခိုင္ႏႈန္း ၉၀၀ (၉ဆ) ေလာက္ တိုးတက္သံုးစြဲလာတာေတြ႕ရပါတယ္.. ၂၀၁၆ ေရာက္တဲ့အခါမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ႐ွိိတဲ့ ၁၈ ႏွစ္အထက္ လူေတြအားလံုးရဲ႕ ၃.၂% ဟာ e-cigs ကို စြဲေနၾက ပါၿပီ ..ဒါ့ေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ မ်ားလာေနတဲ့ အတြက္ အေမရိကန္ FDA က ဥပေဒေတြျပဌာန္းၿပီး ကန္႔သတ္ဖို႔ႀကိဳးစားလာေနရပါၿပီ..

7. MWD : e-cigarette သံုးရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိးဆိုးက်ဳိးေတြ ႐ွိတယ္္ဆိုတာလဲ သိပါရေစ..

7. KML   : အဓိကအေနနဲ႔ (၅) ခ်က္႐ွိပါတယ္ ..

(၁) နစ္ကိုတင္းေၾကာင့္ျဖစ္လာသည့္ က်န္းမာေရးဆုိးက်ဳိးမ်ား - e-cigs ဆိုတာ အဓိကအားျဖင့္ နစ္ကိုတင္းအရည္ကို အေငြ႕ပ်ံေစၿပီး ႐ွဴ႐ိႈက္တာျဖစ္ပါတယ္.. သာမန္ေဆးလိပ္မွာပါ၀င္တဲ့ နစ္ကိုတင္းထက္ပိုမိုသန္႔စင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားၿပီး ထုတ္ထားတာျဖစ္လို႔ သူ႕ခ်ည္းပါ၀င္မႈ concentration ပိုမ်ားပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ ႐ွဴလုိက္ရင္၀င္သြားတဲ့ နစ္ကိုတင္းပမာဏဟာ သာမန္ေဆးလိပ္တစ္လိပ္ကို႐ွဴလိုက္ရင္၀င္လာတဲ့ပမာဏထက္ ပိုမ်ားပါတယ္ .. ဒါ့ေၾကာင့္ နစ္ကိုတင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့က်န္းမာေရးဆုိးက်ဳိးေတြျဖစ္တဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ေလျဖတ္တာ၊ ေျခလက္ေတြေသြးေၾကာပိတ္ၿပီးပုပ္တာ၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔အာ႐ံုေၾကာေတြ ထိခုိက္တာ၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိျဖစ္တာ၊ ဟိုမုန္းေတြပံုမွန္မျဖစ္ေတာ့တာ၊ အ႐ိုးေတြပြတာ၊ ၾကြက္သားေတြနာက်င္တာ၊ အသက္တုိေစတာ အစ႐ွိသျဖင့္ အကုန္လံုးျဖစ္မွာပါ..

(၂) e-cigarette အရည္ထဲမွာပါ၀င္တဲ့ ေဖ်ာ္ရည္အေျခခံပစၥည္း (base) ျဖစ္တဲ့ Propylene glycol တို႔၊ glycerol တို႔အျပင္ ၾကာ႐ွည္ခံေစတဲ့ပစၥည္းေတြ၊ အနံ႔အရသာေကာင္းဖို႔ထည့္ထားတဲ့ ဓာတုပစၥည္းမ်ဳိးစံုဟာလည္း ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္.. အဲ့ဒီပစၥည္းေတြကို မီးနဲ႔အပူေပးလုိက္ရင္ ဓာတ္ျပဳရာက Formaldehyde ေတြ ထြက္လာေလ့႐ွိပါတယ္ .. အဲ့ဒီပစၥည္းထဲကတစ္ခ်ဳိ႕ဟာ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစၿပီး ကင္ဆာေရာဂါအထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္..

(၃) e-cigarette ကို အပူေပးလို႔ထြက္လာတဲ့ အေငြ႕ေတြမွာပါ၀င္တဲ့ဓာတ္ပစၥည္းေတြဟာ
ဓာတုပစၥည္းေတြကို မီး႐ွိဳ႕ရာကထြက္လာတဲ့ ပစၥည္းေတြျဖစ္လို႔ အဆုတ္ကိုထိခုိက္ေစပါတယ္..
အဲ့ဒီအထဲမွာ အဆိုးဆံုးပစၥည္းကေတာ့ ''Dicetyl'' လို႔ေခၚၿပီး အဆုတ္ကို တိုက္႐ိုက္ဖ်က္ဆီးတဲ့အတြက္ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ၾကည့္ရင္ အဆုတ္ေနရာတစ္၀ိုက္မွာ အျဖဴေရာင္အလံုးေတြ ေတြ႕ရေလ့႐ွိပါတယ္. ေျပာင္းဖူးေပါက္ေပါက္နဲ႔တူလို႔ ေဆးပညာအရ ''popcorn lung'' လို႔ေခၚၿပီး
ျပန္ကုလို႔မရတဲ့အေျခအေန (irreversible lung disease) ျဖစ္ပါတယ္..

(၄) e-cigarette ရဲ႕ အေငြ႕ထဲမွာပါ၀င္ေနတဲ့ Nitrosamine ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ႐ွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြရဲ႕ DNA ကို ထိခုိက္ပ်က္စီးေစတဲ့အတြက္ ကင္ဆာေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္.. ေလာေလာဆယ္ ၾကြက္ေတြမွာစမ္းသပ္ၿပီး ထြက္႐ွိလာတဲ့ သုေတသနစာတမ္းေတြအရ ၾကြက္ေတြကို e-cigs အေငြ႕ေတြ ႐ွဴခိုင္းၾကည့္ရာမွာ အဆုတ္ကင္ဆာနဲ႔ ဆီးအိမ္ကင္ဆာေတြ ျဖစ္လာတာေတြ႕ရပါတယ္..  အခုေလာေလာဆယ္ အသံုးျပဳေနတဲ့လူေတြကိုေတာ့ ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ၾကာလို႔ ေလ့လာခဲ့ရင္ လူေတြမွာလည္း ကင္ဆာျဖစ္စဥ္ေတြ ပိုေတြ႕ရေတာ့မွာပါပဲလို႔
ပညာ႐ွင္ေတြက ယံုၾကည္လ်က္႐ွိပါတယ္..

(၅) e-cigarette သံုးစြဲသူလူငယ္မ်ား တိုးပြားလာျခင္းဟာလည္း အဓိကျပႆနာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္.. e-cigs ကို စတင္ထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ မူလရည္႐ြယ္ခ်က္က ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူေတြကို
ေဆးလိပ္ျဖတ္တဲ့အခါ အစားထိုးအသံုးျပဳႏိုင္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ၿပီးထုတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္..
ဒါေပမယ့္ တကယ့္လက္ေတြ႕မွာ ေဆးလိပ္လံုး၀မေသာက္ဖူးသူ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔
e-cigs ကို အႏၲရာယ္ကင္းတယ္ထင္ၿပီး အသံုးျပဳမႈဟာ တဟုန္ထိုးတိုးတက္လာတာ ေတြ႕ရပါတယ္.. အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းတစ္ခုအရ ၂၀၁၁ ကေန ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း
အရင္ကေဆးလိပ္လံုး၀ မေသာက္သံုးခဲ့တဲ့သူ e-cigs ကို သံုးစြဲေနသူေပါင္း ၂၆၃,၀၀၀ ႐ွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္.. အခုဆိုရင္ သန္းဂဏန္းေက်ာ္သြားေလာက္ၿပီလုိ႔ ထင္ပါတယ္.. ဒါကလည္း သ႔ူမွာပါ၀င္တဲ့ နစ္ကိုတင္းဟာ စြဲလန္းေစလုိ႔ လူငယ္ေတြၾကားမွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္အသံုးျပဳလာတာ ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါဟာ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္ေတြအတြက္ အင္မတန္မွ ရင္ေလးစရာျဖစ္ပါတယ္..

8. MWD : ေဆးလိပ္ေသာက္ေနတဲ့ သူတစ္ေယာက္ဟာ ေဆးလိပ္ျဖတ္လိုက္မယ္ဆိုရင္
ရ႐ွိလာႏိုင္တဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ ႐ွိရင္သိပါရေစ..

Dr.KML : ေဆးလိပ္ျဖတ္ၿပီးတဲ့အခ်ိန္ကစၿပီး ၇၂ နာရီေက်ာ္တာနဲ႔ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးပါပဲ.. အဲ့ဒီထဲက က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ေျပာရရင္

(၁) ႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာေတြ က်န္းမာေရးကေတာ့ သိသိသာသာ တုိးတက္ေကာင္းမြန္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္.. ႏွလံုးခုန္တာေတြ ျမန္ေနရာကေန၊ ပံုမွန္မျဖစ္တာကေန ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္လာပါမယ္..
ေသြးေၾကာေလးေတြက်ဥ္းေနတာေတြ တျဖည္းျဖည္းျပန္က်ယ္လာလို႔ ေသြးလွည့္ပတ္မႈေတြ ပိုေကာင္းလာပါမယ္.. ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေတြ ေသြးပိုေလွ်ာက္လာလို႔ အရင္ကလိုမဲညစ္မေနဘဲ နီလာပါမယ္.. ေသြးတိုး႐ွိတဲ့သူေတြ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်လာပါမယ္..

(၂) အဆုတ္ရဲ႕အလုပ္လုပ္တာေတြ ပိုေကာင္းလာပါမယ္.. အသက္႐ွဴရတာပိုေခ်ာင္လာမယ္၊
ေခ်ာင္းဆိုးတာေတြလည္း သက္သာသြားပါမယ္.. အဆုတ္ထဲကိုမၾကာခဏပိုး၀င္ၿပီး ေလျပြန္
ေရာင္တာေတြ၊ နမိုးနီးယားျဖစ္တာေတြ ေလ်ာ့လာပါမယ္.. ပိုၿပီးအေမာခံႏိုင္လာပါမယ္..

(၃) ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ပိုရလာလို႔ မူးေ၀တာေတြ၊ ေခါင္းမၾကည္မလင္ျဖစ္ေနတာေတြ ေကာင္းလာပါမယ္.. မွတ္ဉာဏ္ေတြပိုၿပီးတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာပါမယ္..သတိေမ့တာေတြ ေလ်ာ့လာပါမယ္..

(၄) အေမာခံၿပီး သက္လံုပိုေကာင္းပါမယ္.. အားကစားလုပ္ရင္၊ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ခါတိုင္းထက္ ပိုေကာင္းလာပါမယ္.. ေသြးထဲမွာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ေတြ ေလ်ာ့နည္းလာလို႔ ေဟမိုဂလိုဗင္ဟာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ပုိသယ္လာႏိုင္လို႔ ေနလို႔ပိုေကာင္းလာပါမယ္..

(၅) အနံ႔အသက္ေတြ ပိုေကာင္းပါမယ္.. ခႏၶာကိုယ္ကေန ႐ွဴထုတ္လုိက္တဲ့ေလထဲမွာ
မေကာင္းတဲ့ ေဆးလိပ္နံ႔ေတြကင္းစင္သလို၊ ေခြၽးထဲမွာလဲ ေဆးလိပ္ရဲ႕မေကာင္းတဲ့အနံ႔ေတြ
ကင္းစင္လာလို႔ ခႏၶာကိုယ္မွာ ေဆးလိပ္နံ႔ေတြတျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့နည္းလာပါမယ္..
မိမိနဲ႔ထိေတြ႕ဆက္ဆံတဲ့ မိတ္ေဆြေတြရဲ႕ ပိုမိုႏွစ္သက္လက္ခံမႈကို ရ႐ွိေစမွာျဖစ္ပါတယ္..

(၆) ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ျဖစ္တဲ့ သြားေတြ၀ါေနတာ၊ အေရျပားေတြ မြဲေျခာက္ေျခာက္ျဖစ္တာ၊
ပါးေရတြန္႔တာျမန္တာေတြ၊ ဆံပင္ေတြၾကြပ္ဆတ္တာ၊ လက္သည္းေျခသည္းေတြ
မလွတာေတြကေန တျဖည္းျဖည္း ျပန္ေကာင္းလာၿပီး ပိုမိုေခ်ာေမာလွပေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္..
အသားအေရေတြလည္းပိုမိုစိုေျပလာၿပီး ၾကည့္လို႔ပိုေကာင္းေစပါတယ္..

(၇) ကင္ဆာေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ပြားျခင္းကေန ကာကြယ္ရာေရာက္ပါတယ္..
ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ က်န္တဲ့ေရာဂါဆိုးေတြျဖစ္တဲ့ ေလျဖတ္တာ၊ ေျခလက္ထံုက်င္ၿပီးေသြးမေလွ်ာက္ျဖစ္တာ၊ ဟုိမုန္းေတြပံုမွန္မျဖစ္တာ၊ ပန္းေသပန္းညွိဳးေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ရာေရာက္ပါတယ္..

(၈) ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားစနစ္ကို ေဆးလိပ္ေသာက္စဥ္ကထက္ ပိုမိုတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာလို႔
မၾကာခဏဖ်ားနာတာ၊ တေ႐ွာင္ေ႐ွာင္ျဖစ္တာေတြ ေကာင္းလာပါမယ္.. ေအာ္တိုအင္ျမဴးေရာဂါေတြ ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာလည္းနည္းသြားပါတယ္..Free Radical ေတြ ေလ်ာ့နည္းလာလို႔ ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးျခင္းကေန ကာကြယ္ရာေရာက္ပါတယ္..

(၉) ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္စဥ္ကထက္ပိုၿပီး အသက္႐ွည္ႏုပ်ဳိက်န္းမာလာလို႔
သက္တမ္း ပိုၿပီးေနရမွာျဖစ္ပါတယ္.. သက္တမ္းေစ့ေနရဖို႔ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္..

9. MWD : မိမိကိုယ္တိုင္ ေဆးလိပ္မေသာက္ေပမယ့္လည္း ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးတဲ့သူရဲ႕
အနားမွာေနရင္လည္း က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္လို႔ၾကားဖူးပါတယ္ဆရာ..
အဲ့ဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း ႐ွင္းျပေပးပါ..

Dr.KML: ကိုယ္တိုင္ေဆးလိပ္မေသာက္ေပမယ့္ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူအနားမွာေနၿပီး
အဲ့ဒီလူက မႈတ္ထုတ္လုိက္တဲ့ ေဆးလိပ္မီးခိုးေငြ႕ေတြကို ႐ွဴေနတဲ့သူေတြဟာလည္း
ေဆးလိပ္ေသာက္သကဲ့သို႔ ဆိုးက်ဳိးေတြခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္..
အခ်ဳိ႕သုေတသနစာတမ္းေတြအရေရာ၊ ဆရာ့ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အေတြ႕အႀကံဳအရေရာ
အဲ့ဒီလိုအနားမွာေနတဲ့သူဟာ ပိုၿပီးဆိုးက်ဳိးကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္..  အဲ့ဒီလိုလူမ်ဳိးကို Passive smoker ဒါမွမဟုတ္ Secondhand smoker လို႔ေခၚပါတယ္.. အထူးသျဖင့္ ကေလးလူငယ္ေတြနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီးေတြဆို ပိုခံရတတ္ပါတယ္.. ဥပမာ ဖခင္ျဖစ္သူက ေဆးလိပ္ေသာက္ၿပီး ကေလးကုိခ်ီထားတာမ်ဳိးလုပ္ရင္ အဲ့ဒီေဆးလိပ္မီးခိုးေတြဟာ ကေလးရဲ႕အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းကေနတဆင့္ ၀င္ေရာက္ၿပီး ကေလးကို ရင္ၾကပ္ပန္းနာေရာဂါကအစျပဳလို႔ ကင္ဆာေရာဂါအထိ ျဖစ္ေစႏိုင္တာမ်ဳိးပါ.. အလားတူပဲ လင္မယားႏွစ္ေယာက္မွာ အမ်ဳိးသားကေဆးလိပ္ေသာက္လို႔ အမ်ဳိးသမီးမွာအဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္သြားတာမ်ဳိးကို ဆိုလိုပါတယ္..
ဒါ့ေၾကာင့္လဲ Passive smoker ေတြကို ကာကြယ္ေပးဖို႔ ဥပေဒေတြျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္..

အမ်ားနဲ႔ဆိုင္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးခြင့္ ပိတ္ပင္ထားခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္..
ဥပမာ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆး႐ံု၊ ႐ံုးဌာန၊ ေလဆိပ္၊ ဘတ္စ္ကားေပၚ၊ ရထားေပၚ၊ ေလယာဥ္ေပၚေတြမွာ ေဆးလိပ္မေသာက္ရလို႔ ပိတ္ပင္ထားတာဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူေၾကာင့္ အျခားသူေတြ ဒုကၡမေရာက္ေစဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္.. အခုေနာက္ပိုင္းမွာ Thirdhand smoker ဆိုၿပီး ထပ္မံသံုးစြဲေခၚေ၀ၚၿပီး ယခုထက္ပိုမိုဂ႐ုစိုက္ဖို႔လႈံ႔ေဆာ္လာေနၿပီျဖစ္ပါတယ္..

10. MWD : ဆရာေျပာတဲ့ Thirdhand smoker ဆိုတာကေတာ့ အခုမွၾကားဖူးတာပါ ဆရာ..
အဲ့ဒါကေရာ ဘာကိုဆိုလိုတာပါလဲ ဆရာ..

Dr.KML : Secondhand smoker ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူမႈတ္ထုတ္လိုက္တဲ့ မီးခိုးေငြ႕ေတြကို တုိက္႐ိုက္႐ွဴတာကိုေခၚၿပီး Thirdhand smoker  ကေတာ့ သြယ္၀ိုက္တဲ့နည္းနဲ႔႐ွဴမိတာကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္ .. ဥပမာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူကမႈတ္ထုတ္လိုက္တဲ့မီးခိုးေတြထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ပစၥည္းေတြဟာ လူေတြနဲ႔ထိေတြ႕သံုးစြဲေနတဲ့ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းေတြေပၚကို ေရာက္သြားပါမယ္ .. (ဥပမာ အက်ႌ၊ ေခါင္းအံုး၊ ေစာင္၊ ျခင္ေထာင္ အစ႐ွိသျဖင့္) အဲ့ဒီပစၥည္းေတြနဲ႔  ထိေတြ႕တဲ့သူေတြဆီကို အဲ့ဒီအဆိပ္ေတြပ်ံ႕ႏွံ႕၀င္ေရာက္တာကို ဆိုလိုပါတယ္ .. ဥပမာ အေဖလုပ္တဲ့သူက အိမ္မွာဘယ္သူမွမ႐ွိတုန္း အိပ္ယာေပၚမွာေဆးလိပ္ေသာက္မယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီမီးခိုးေတြကို ဘယ္သူမွ႐ွဴမိမွာမဟုတ္ပါဘူး .. ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီမီးခိုးမွာပါတဲ့အဆိပ္အမႈန္ေတြဟာ ေခါင္းအံုးေတြ၊ ေစာင္ေတြေပၚကို က်လာပါမယ္ .. ညက်မွ မိမိရဲ႕သားသမီးငယ္ေလးေတြကို အဲ့ဒီေခါင္းအံုး၊ ေစာင္တို႔နဲ႔အိပ္ခိုင္းရင္ အဲ့ဒီကေလးေတြရဲ႕ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းထဲကို ခုနကေခါင္းအံုးစြပ္မွာကပ္ေနတဲ့ အဆိပ္မႈန္ေလးေတြ၀င္ၿပီး ေရာဂါရေစတာကို ဆိုလိုပါတယ္ ..

11. MWD : အခုဆိုရင္ ေဆးလိပ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အေတာ္ေလးျပည့္ျပည့္စံုစံုသိရပါၿပီဆရာ .. ဆရာ့အေနနဲ႔  ျမ၀တီ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားပရိသတ္ႀကီးကို ဘာမ်ားျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားလိုပါေသးသလဲဆရာ ..

Dr.KML : ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းဟာ အဆိပ္ေငြ႕ေတြ႐ွဴသြင္းေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္ .. မိမိတစ္ေယာက္တည္း သာမက မိမိရဲ႕မိသားစုနဲ႔ပတ္၀န္းက်င္ကိုပါ ဆိုးက်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီးေပးႏိုင္တာမို႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ေနသူေတြအေနနဲ႔ ေဆးလိပ္ကိုအျမန္ဆံုး ျဖတ္ၾကပါလို႔တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္.. အကယ္၍ေသာက္မယ္ဆိုရင္ မိမိေၾကာင့္ တစ္ပါးသူဒုကၡမေရာက္ရေလေအာင္ အျခားလူေတြအနီးမွာ မေသာက္ဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္.. ေဆးလိပ္မေသာက္သံုးသူေတြ အေနနဲ႔လည္း ေဆးလိပ္ကိုစၿပီး မစမ္းၾကပါနဲ႔ .. e-cigs ေတြလည္း လံုး၀မသံုးၾကပါနဲ႔လို႔ တိုက္တြန္းေျပာၾကားခ်င္ပါတယ္..

ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္ (FAME Pharmaceuticals)