Yangon!

ရန္ကုန္ျမိဳ႕ အေၾကာင္းစိတ္၀င္စားလို႔ ျမန္မာတိုင္းမ္စာေစာင္အသစ္ထြက္တိုင္း၀ယ္ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာတင္ႏိုင္တိုးေရးတဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္မ်ားရဲ႕သမိုင္း (မဟာရန္ကုန္)ဆိုတဲ့ေဆာင္းပါးထဲက ကၽြန္ေတာ္ မွတ္သားထားလိုက္တဲ့အေၾကာင္းအရာတစ္ခ်ိဳ႕ကို ကူးထားတာကိုျပန္ျပီးေ၀မွ်ခ်င္ပါတယ္။
*ေရွးေခတ္လမ္းအမည္မ်ား
လမ္းမေတာ္ျမိဳ႕နယ္သည္ ျဗိတိသွ်အစိုးရ၏ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကြက္သစ္အရအစအဦးေဒသျဖစ္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ လမ္းမ်ားကိုလည္း အမွတ္(၁)လမ္းမွအစဥ္လိုက္စတင္ထားပါသည္။အမွတ္(၁)မွ(၄)အထိလမ္းေနရာမ်ားမွာ ေရွးအခါက လူေနအိမ္ေျခမ်ားရွိခဲ့ဟန္မတူပါ။၀ါးတန္းၾကီးလမ္း၌သာ ၀ါးဓနိေရာင္းခ်သူမ်ားအေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ ၾကသည္။ယင္းလမ္းကို ျဗိတိသွ်အစိုးရျမဴနီစပါယ္အဖြဲ႕အမႈေဆာင္အင္ဂ်င္နီယာ ကီလီ(Capt.Keighly)အား ဂုဏ္ျပဳလ်က္ ကီလီလမ္းဟုမွည့္ေခၚခဲ့သည္။ယင္းလမ္းထိပ္ရွိ ကမ္းနားေစ်းၾကီးမွာလည္း ကီလီေစ်းဟုအမည္ တြင္ရာမွ ယခုအခါ ၾကည့္ျမင္တိုင္ျမိဳ႕နယ္အတြင္း သီရိမဂၤလာေစ်းအျဖစ္ေျပာင္းေရႊ႕သြားျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ကီလီလမ္းကို ၀ါးတန္းလမ္းဟုေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚေစခဲ့၏။
အမွတ္(၅)လမ္း(ငွက္ေပ်ာတံတား)ႏွင့္ကပ္လ်က္ရွိ အမွတ္(၆)လမ္းမွာ ကိုင္းေတာၾကီးအားအစြဲျပဳ၍ ကိုင္းတန္းဟု အမည္တြင္ခဲ့သည္။ျဗိတိသွ်တို႔ကမူ အင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္၀ီလ်ံ(Lt. William)အားဂုဏ္ျပဳကာ ၀ီလ်ံလမ္းဟုမွည့္ေခၚခဲ့ ၾက၏။ အမွတ္(၈)လမ္း(ကၽြဲပုတ္တန္း)ႏွင့္ကပ္လ်က္လမ္းသစ္လမ္းကိုမူ ျဗိတိသွ်တရားသူၾကီးေမာ္တင္(Morton) အားဂုဏ္ျပဳကာ ေမာ္တင္လမ္းဟုေခၚဆိုၾကသည္။ထို႔အတူ အမွတ္(၁၀)လမ္း(ငပိတန္း)ႏွင့္ကပ္လ်က္လမ္းကို လွည္းလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားေနထိုင္ရာအရပ္ျဖစ္သျဖင့္ လွည္းတန္းဟုေခၚတြင္ပါသည္။ အမွတ္(၁၁)လမ္းကို ေရွးအခါက အထက္ပိုင္းအားဖက္တန္း၊အလယ္ပိုင္းအား ပိုက္တန္းဟုေခၚဆို၏။အမွတ္(၁၂)လမ္း(ဖိနပ္တန္း)ႏွင့္ ကပ္လ်က္လမ္းကိုမူ ဘုရားငုတ္တိုလမ္းဟုလည္းေကာင္း၊သရက္ေတာေက်ာင္းတိုက္မွ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ားဆြမ္းခံ ၾကြရာလမ္းျဖစ္သျဖင့္ ဘုန္းၾကီးလမ္းဟုလည္းေကာင္းေခၚဆိုၾကပါသည္။
အမွတ္(၁၃)လမ္းမွာ ေခါင္ခ်ဳပ္တန္းေခၚ ငါးရွဥ့္တန္း၊အမွတ္(၁၄)လမ္းကို ေၾကာင္တစ္ရာတန္း၊ အမွတ္(၁၅)လမ္း ကို သံုးပင္တန္း၊အမွတ္(၁၆)လမ္းကို ထန္းပင္ကုန္းၾကက္သြန္တန္းဟုေရွးကေခၚဆိုပါသည္။
*ေဆးေကာလိပ္
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းႏွင့္ လမ္းမေတာ္လမ္းေထာင့္ရွိ ယခုေဆးတကၠသိုလ္(၁)မွာ ၁၉၂၃-၂၄ခုႏွစ္က ရန္ကုန္ေဆးေကာလိပ္အျဖစ္ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ဖြင့္လွစ္စက ေက်ာင္းသား၄၀ေက်ာ္ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရေသာ္ လည္း ျမန္မာေက်ာင္းသားမွာ ၁၀ဦးသာပါရွိခဲ့သည္။က်န္ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ ပန္ခ်ာပီ၊ဘဂၤါလီႏွင့္အျခားေသာ ကျပားမ်ားသာျဖစ္သည္။ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ေဆး၀ိဇၨာဘြဲ႔(M.B.B.S)ရရွိေရးအတြက္ ဥပစာသိပံၸေအာင္ ျမင္ျပီးေျခာက္ႏွစ္ဆက္တိုက္ ပညာသင္ယူၾကရ၏။ယင္းသို႔ ပညာသင္ယူေနၾကဆဲကာလအတြင္း ၁၉၂၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၇ရက္ေန႔တြင္ ေဆးေကာလိပ္အေဆာက္အအံုသစ္ကို ျမန္မာျပည္ဘုရင္ခံ ဆာဟာကုတ္ ဘတၲလာက ပႏၷက္ရိုက္ေပးခဲ့သည္။၁၉၈၂ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္မွ အေဆာက္အအံုသစ္ျပီးစီးခဲ့ရာ ေဆးေကာလိပ္ ပထမသုတ္ေက်ာင္းသားမ်ားအဖို႔ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ မီရုံမွ်သာရွိခဲ့၏။
ေဆးေကာလိပ္ေက်ာင္းသား၄၀ေက်ာ္မွာ ၁၉၂၉ခုႏွစ္ေနာက္ဆံုးႏွစ္၌၁၂ဦးသာက်န္ရွိျပီး ကိုးဦးစာေမးပြဲေအာင္ျမင္ ခဲ့သည္။ထိုအထဲတြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ငါးဦးသာပါရွိရာ ေဒါက္တာေအးမူ(ရန္ကုန္ေဆးရုံအုပ္ၾကီး)၊ေဒါက္တာဘေမာင္ (ဆိပ္ကမ္းဆရာ၀န္ၾကီး)၊သီရိပ်ံခ်ီေဒါက္တာစိန္ေမာင္(ေဆးမင္းၾကီး)၊ေဒါက္တာဦးတင့္(ခရုိင္ဆရာ၀န္ၾကီး)ႏွင့္ သီရိပ်ံခ်ီေဒါက္တာထြန္းမင္း(ျမဴနီစပါယ္က်န္းမာေရးအရာရွိ)တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
*လမ္းမေတာ္ဖိုးတုတ္
ဦးဖိုးတုတ္သည္ ကိုလိုနီေခတ္ကာလက အလြန္ထင္ရွားခဲ့သည့္ူပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးျဖစ္၏။ လမ္းမေတာ္တြင္ေနထိုင္သျဖင့္ လမ္းမေတာ္ဖိုးတုတ္ဟုအမည္တြင္ပါသည္။ လမ္းမေတာ္ဖိုးတုတ္သည္လူဆိုး လူမိုက္တစ္ဦးအျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့ေသာ္လည္း ဘာသာတရားကိုင္းရႈိင္းသူ၊စိတ္ရင္းေစတနာေကာင္းသူ တစ္ဦးဟု ဆိုပါသည္။ကိုလိုနီေခတ္က ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား မဲမ်ားစြာရရွိေရးအတြက္ လူဆိုးလူမိုက္မ်ားႏွင့္ေပါင္းသင္းၾကရရာ မွ ဦးဖိုးတုတ္၏ ၾသဇာအာဏာအေတာ္အတန္လႊမ္းမိုးခဲ့သည္။လမ္းမေတာ္ဖိုးတုတ္ေခၚ ဦးဖိုးတုတ္သည္ လူဆိုးလူမိုက္တစ္ဦးအျဖစ္နာမည္ၾကီးခဲ့ေသာ္လည္း ပုလိပ္(ရဲ)အဖြဲ႔ကို မ်ားစြာအကူအညီေပးခဲ့သည္ဆို၏။ ရဲမင္းၾကီးေဟာင္ဦးခင္ေမာင္၏မွတ္တမ္းအရ “ကၽြန္ေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရေသာ လမ္းမေတာ္တိုက္နယ္တြင္ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ ရာဇ၀တ္မႈအမ်ားအျပားတြင္ အမႈစစ္အရာရွိမ်ားသည္ ဦဖိုးတုတ္၏ အကူအညီျဖင့္ အမႈမ်ားမွ အလိုရွိေသာ တရားခံမ်ား၊သက္ေသခံပစၥည္းမ်ား၊သက္ေသခံစသည္တို႔ကိုရယူၾကရ၏” ဟူ၍ေဖာ္ျပထားေၾကာင္းသိရွိရသည္။