Bird Flu (2)

ကုမုျဒာ။ ။ တကယ္လို႔ H5N1ဗိုင္းရပ္စ္လူကို ကူးစက္ရင္ ဘယ္လိုသိႏိုင္သလဲဆိုတာ ေျပာေပးပါဦး။
ၾကည္။ ။ စစခ်င္းလူမွျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးလို ဖ်ားမယ္။၃၈ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ထက္ေက်ာ္ျပီး ဖ်ားမယ္၊ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္၊ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲမယ္(Muscle Pain)၊အသက္ရွဴက်ပ္တယ္၊ေမာတယ္။ ဒါကိုမသကၤာဖြယ္ ရာ သို႔မဟုတ္ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရာအေျခအေန[possible or suspected case of influenza type A(H5N1)]လို႔ေခၚ တယ္။ဆရာ၀န္ျပေတာ့ H5N1ျဖစ္တဲ့ၾကက္ငွက္သို႔မဟုတ္ လူနာနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္(close contact history)ရွိခဲ့ လားျပန္စစ္ၾကည့္ရမွာေပါ့။ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ၄၈နာရီအတြင္း ေဆးေပးရင္ ပိုျပီးထိေရာက္မႈရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ခုထိေတာ့ လူကိုကူးေတာမေတြ႔ေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ သတိထားဖို႔ေတာ့လိုျပီ။ အထိတ္တလန္႔ ေၾကာက္လန္႔တၾကား သတိထားဖို႔ မဆိုလိုဘူး။လိုအပ္တဲ့ လိုက္နာမႈနဲ႔ သတိခ်ပ္မႈ(awareness)ကိုဆိုလိုခ်င္တာပါ။
ကုမုျဒာ။ ။ လူအမ်ားက ဘယ္လိုသတိခ်ပ္မႈေတြနဲ႔ ကာကြယ္မႈေတြျပဳလုပ္ဖို႔ လိုပါသလဲခ်င္ဗ်ာ။
ၾကည္။ ။ၾကက္ငွက္ေတြ ေသတာဘာေၾကာင့္မွန္းမသိရင္ သြားမကိုင္နဲ႔၊သက္ဆိုင္ရာတာ၀န္ရွိသူေတြကို အေၾကာင္းၾကားပါ။ ငွက္မွန္သမွ်ေသတာ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ဂရုျပဳပါ။ၾကက္ေမြးျမဴေရးျခံေတြမွာ ေလေကာင္းေလသန္႔ရေအာင္ သန္႔ရွင္းေရးေတြ လုပ္ေပးရမယ္။ၾကက္ေခ်းေတြကို ႏွာေခါင္းစည္းနဲ႔ လက္အိတ္ ေတြ၀တ္ျပီး ေသခ်ာရွင္းရမယ္။ၾကက္ေတြကို တစ္ေနရာကေန တစ္ေနရာ သယ္မယ္ဆိုရင္ ဇီ၀လံုျခံဳမႈအတြက္ ေသခ်ာစိစစ္ရမယ္။ လူ၀င္လူထြက္ ဂရုျပဳမယ္။ထရပ္ကားနဲ႔ သယ္ထုတ္မယ္ဆိုရင္ ဂိတ္၀နားမွာ ေရကန္ေသး ေသးေလးလုပ္ျပီး ပိုးသတ္ေဆးဖ်န္းထား၊ကားက အဲသည့္ထဲကျဖတ္သြားရမယ္။ဒါက ျခံထဲမွာမျဖစ္ေသးဘူး။အနီး တစ္၀ိုက္မွာျဖစ္ေနျပီ ဆိုတာနဲပ လုပ္ရမွာ။ျခံလုပ္သားေတြ အိမ္မျပန္ခင္ ဖိနပ္ေတြ၊အ၀တ္အစားေတြ အကုန္လဲရ မယ္။ မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္သင့္တယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ တစ္ခါသံုးmaskေလးေတြတပ္သင့္တယ္။ အေရးၾကီးတာက လက္ေသခ်ာေဆးဖို႔ပါပဲ။
ၾကက္ျခံထဲမွာ ၾကက္သံုးေလးေကာင္ H5N1ေတြ႔ျပီဆိုရင္ က်န္တဲ့ၾကက္ေတြ အကုန္သတ္ပစ္ရတယ္။ေရာဂါမျပန္႔ ပြားေသးေသာ္လည္း ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အေနနဲ႔ (cut the transmission)အကုန္သတ္ပစ္ရတာ။ Culling သို႔မဟုတ္ stamping out လို႔ေခၚတယ္။အဲသည့္ေနရာနဲ႔ တစ္ကီလိုမီတာ အကြာအတြင္းက ၾကက္ေတြလည္း အကုန္သတ္။ သူတို႔မွာ မရွိေသးေပမဲ့ျဖစ္ႏုိင္ဖြယ္ရာရွိေနျပီ။ၾကက္ေသတာကိုမေျပာဘဲ တိတ္တိတ္ေလးေနလို႔ H5N1ျဖစ္ခဲ့ေသာ္ အကုန္ပ်ံ႕ႏွံကုန္မွာပဲ။ တာ၀န္သိဖို႔လိုတယ္။ ကူးစက္ေရာဂါဆိုတာဖံုးဖိထားေလ ပိုဆိုးေလပဲ။ဖိထားရင္ ပိုၾကီးၾကီး လာျပီး မႏိုင္ဘူးျဖစ္သြားေရာ။
ကုမုျဒာ။ ။H5N1 ကငွက္မဟုတ္ဘဲ အျခားအိမ္ေမြးတိရိစၦာန္ေတြကို ကူးႏိုင္ပါသလား။
ၾကည္။ ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ H5N1ကူးစက္ခံရလို႔ ေၾကာင္ေသတာနဲ႔ တိရိစၦာန္ရံုမွာ က်ားေတြကို ၾကက္အစိမ္းေကၽြး ေတာ့ က်ားေတြေသတာရွိခဲ့တယ္။၀က္ေတြကိုလည္းကူးႏိုင္တယ္။ ေခြးကိုကူးတာေတာ့မေတြ႔ရေသးဘူး။
ကုမုျဒာ။ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစားေတြကို သိပါရေစ။
ၾကည္။ ။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္(influenza virus)ဆိုတာကူးစက္ေရာဂါပိုးေတြထဲကမ်ိဳးဗီဇ(RNA)ရွစ္စိတ္ရွိတဲ့ ေျပာင္းလဲလြယ္တဲ့ဗိုင္းရပ္စ္ျဖစ္တယ္။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္က Type A,B,C သံုးမ်ိဳးရွိတဲ့အထဲကၾကက္ငွက္မွာ ျဖစ္တာType A။ Type Aထဲမွာ Subtype အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Hအမ်ိဳးအစား ၁၆ခုနဲ႔ N ကကိုးခုရွိတယ္။ ၁၆ခုေသာ Hန႔ဲ ကိုးခုေသာNတို႔ေပါင္းစပ္ျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။H1N1, H2N1, H5N1 စသျဖင့္ေပါ့။ အဲသည့္ Type Aထဲ မွာမွ ေလာေလာဆယ္ျဖစ္ေနတာ H5N1 ဗိုင္းရပ္စ္။
ကုမုျဒာ။ ။ H5N1ဗိုင္းရပ္စ္က တျခား တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေတြနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္က ဘာေတြျဖစ္မလဲခင္ဗ်ာ။
ၾကည္။ ။ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေတြထဲမွာH5N1က အျပင္းဆံုးပဲ။ က်န္တဲ့ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေတြက အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမွာပဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ H5N1ကခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ေနရာအႏွံ႔မွာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း၊ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း၊ဦးေႏွာက္၊အသည္း၊ႏွလံုး၊ၾကြက္သားအကုန္လံုးမွာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ ကအစာလမ္းေၾကာင္းထဲေရာက္လို႔ ၀မ္းေလွ်ာ္တာရွိတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲေရာက္ျပီး ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ (encephalitis)၊ သတိလစ္ေမ့ေျမာတာ(coma)လည္းရွားရွားပါးပါး case reportရွိဖူးတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ခႏၶာကိုယ္က တံု႔ျပန္တဲ့ ခုခံအားအရမ္းမ်ားျပီး ထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Over reaction by the immune system ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ တစ္မ်ိဳး၊ တံု႔ျပန္မႈလြန္ကဲလို႔ တစ္မ်ိဳး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံရႏိုင္တယ္။H5N1က အခ်ိန္မေရြးလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ငွက္ရုိင္းပ်ံတဲ့ ရာသီဆိုရင္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမဲမျပတ္ သတိခ်ပ္ေနရမယ္။
ေဇယ်ာလႈိင္( အမွတ္ ၂၆၃၊ ၁၆မတ္လ ၂၀၀၇ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ ကုမုျဒာဂ်ာနယ္မွ ရယူပါသည္)