ဘြဲ႔၀တ္စံု သမိုင္း

ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ က်င္းပျခင္း၊ အခမ္းအနားတြင္ ဝတ္စုံဝတ္ဆင္ျခင္းကို ၁၂ ရာစုႏွင့္ ၁၃ ရာစု ေခတ္ကတည္းက စတင္ခဲ့သည္။

ထိုသို႔ ပြဲတက္ဝတ္စုံ အခမ္းအနားျဖင့္ စီစဥ္က်င္းပျခင္းအား တကၠသိုလ္မ်ားက စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ပညာတတ္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း ခံၾကရေသာ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားႏွင့္ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားသည္ တစ္သားတည္း ျဖစ္သည္ဆိုေသာ သေဘာကို ေဖာ္က်ဴးရန္အလို႔ငွာ တူညီဝတ္စုံကို ဝတ္ဆင္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္ဟုလည္း သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။

၁၃၂၁ ခုႏွစ္က ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္သည္ ေဒါက္တာဘြဲ႔၊ သာမန္ဘြဲ႔ႏွင့္ လက္မွတ္မ်ားကို ဘြဲ႔ဝတ္စုံ ဝတ္ဆင္ၿပီး တက္ေရာက္ယူမွသာ ထုတ္ေပးရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခဲ့သည္။

၁၄ ရာစုလယ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ အခ်ဳိ႕ေသာ ေကာလိပ္အဆင့္ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဘြဲ႔ယူအခမ္းအနား၌ ဝတ္ဆင္ေသာ ဝတ္စုံကို ဝတ္႐ုံရွည္ ဝတ္ဆင္မႈအား ကန္႔သတ္ တားျမစ္ခဲ့ေၾကာင္းလည္း ေတြ႔ရသည္။ အဂၤလန္မင္းဆက္ အ႒မေျမာက္ ဟင္နရီ လက္ထက္တြင္ ေအာက္စ္ဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ႏွင့္ ကင္းဘရစ္ခ်္ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံကို စံတစ္ခုအေနႏွင့္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ယင္းစံသတ္မွတ္ခ်က္အရ ေသးေကြးလြန္းသည့္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံမ်ား ဝတ္ဆင္ျခင္းကို လက္မခံခဲ့ေပ။

၁၈၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္တြင္မွ မိမိသင္ယူခဲ့သည့္ ဘာသာရပ္အလိုက္ အေရာင္မ်ားကို ခြဲျခားရန္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ အေရာင္ခြဲျခားမႈကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုေလာက္သာ က်င့္သုံးခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ဥေရာပ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ဳိးမ်ဳိး သတ္မွတ္သုံးစြဲၾကေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

ေရွးေခတ္က ဘြဲ႔ဝတ္စုံကဲ့သို႔ေသာ ဝတ္႐ုံမ်ားကို ခရစ္ယာန္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ေက်ာင္းေတာ္မ်ားတြင္ ဝတ္ဆင္ေလ့ ရွိသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပညာရွင္မ်ားအေနႏွင့္ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားတြင္ ပညာသင္ယူသူေရာ သင္ၾကားသူပါ ဝတ္ဆင္ၾကသည္။
ယခင္က ေန႔စဥ္ ဝတ္ဆင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပညာသင္ႏွစ္ တစ္ႏွစ္ ကုန္ဆုံးသည့္ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားမ်ားတြင္သာ ဝတ္ဆင္ၾကေတာ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းက်မွ ပညာသင္ႏွစ္ အားလုံးၿပီးဆုံးခ်ိန္ ဘြဲ႔လက္မွတ္ယူခ်ိန္၌ ဝတ္ဆင္ရန္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

==============
ျမန္မာႏိုင္ငံ ပထမဆုံးဘြဲ႔
==============

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆုံး ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားကို ၁၉၂၁ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕၊ ေရႊတိဂုံဘုရားလမ္းေပၚရွိ ဂ်ဴဗလီေဟာ (ယခု တပ္မေတာ္ျပခန္းေနရာ) တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဝင္းအတြင္း ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ခန္းမကို ေဆာက္လုပ္ျခင္း မျပဳရေသးေသာေၾကာင့္ ထိုစဥ္က မင္းပြဲစိုးပြဲ အခမ္းအနားႀကီးမ်ား က်င္းပရာ ဂ်ဴဗလီေဟာတြင္ လာေရာက္က်င္းပခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။

ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားသို႔ ထိုစဥ္က တကၠသိုလ္ အဓိပတိျဖစ္သူ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယဘုရင္ခံ ဆာရက္ ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္ ကိုယ္တိုင္ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ အဓိပတိ ဆာရက္ဂ်ီနယ္ ကရက္ေဒါက္ႏွင့္အတူ တကၠသိုလ္ ဆီးနိတ္အဖြဲ႔ဝင္ အားလုံးသည္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အေရာင္အေသြးမ်ဳိးစုံျဖင့္ ခ်ဳပ္လုပ္ထားေသာ ဘြဲ႔ဝတ္႐ုံႀကီးမ်ားကို ဝတ္ဆင္ကာ အခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။

ဘြဲ႔ယူမည့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ားကလည္း ႏိုင္ငံတကာစံအတိုင္း သတ္မွတ္ထားသည့္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံမ်ား၊ အေရာင္လည္ပင္း စြပ္ (Hood) မ်ားကို ဝတ္ဆင္ၿပီး ခမ္းနားစြာ ေနရာယူခဲ့ၾကသည္။ ဝိဇၨာဘြဲ႔ယူမည့္ သူမ်ားသည္ ပန္းႏုေရာင္ ပန္းဖြားမ်ား ပါသည့္ Hood မ်ားႏွင့္ သိပၸံဘြဲ႔ယူမည့္ သူမ်ားသည္ အစိမ္းႏုေရာင္ Hood မ်ားကို ဘြဲ႔ဝတ္စုံ အနက္ေရာင္ေပၚတြင္ လႊမ္းၿခံဳကာ ဝတ္ဆင္ထားၾကသည္။

အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ပန္းေရာင္ ေခါင္းေပါင္းမ်ားကို ဘြဲ႔ေဒါက္ခ်ာ ေခါင္းေဆာင္းမ်ားအစား ဝတ္ဆင္သူ ရွိသကဲ့သို႔ အနက္ေရာင္ေဒါက္ခ်ာ ေခါင္းေဆာင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားဝတ္စုံ ဝတ္ကာ တက္ေရာက္သူမ်ားလည္း ရွိၾကသည္။

အခမ္းအနားတြင္ ဘြဲ႔ရပုဂၢဳိလ္ အားလုံးကို အဓိပတိႀကီးက “ဘြဲ႔ရပုဂၢဳိလ္မ်ား၏ ကိုယ္က်င့္တရား ႏွင့္အညီ ေန႔စဥ္ က်င့္ႀကံေနထိုင္မည္ေလာ” ဟု ေမးခြန္းကို အားလုံးက ႐ိုေသက်ဳိးႏြံစြာျဖင့္ ေနထိုင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားၿပီးမွ ယူနီဗာစီတီေကာလိပ္ႏွင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တို႔က ေပးအပ္သည့္ ဘြဲ႔မ်ားကို လက္ခံယူၾကရသည္။

=====
ဘြဲ႔ဝတ္စုံ
=====

သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ ဘြဲ႔ဝတ္စုံမ်ားကို အလယ္ေခတ္ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ဝတ္ဆင္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္း ထိပ္တန္း တာဝန္ယူထားေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ မိမိတို႔ အဆင့္အတန္းအလိုက္ ဘြဲ႔ဝတ္႐ုံႀကီးမ်ားကို ဝတ္ဆင္ကာ အခမ္းအနားမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ အစည္းအေဝးမ်ားသို႔ တက္ေရာက္ၾကရသည္။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ေျခက်င္းဝတ္အထိ ရွည္ေသာ ဝတ္႐ုံႀကီးမ်ားကို ဝတ္ဆင္ကာ တက္ေရာက္ေလ့ ရွိသည္။

ယခင္ အလယ္ေခတ္ အခမ္းအနား၊ အစည္းအေဝးမ်ား၊ တရားစီရင္ေရးမ်ား က်င္းပသည့္ ခန္းမေနရာသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေအးစက္ၿပီး ေလတိုက္သည့္ ေနရာမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဝတ္႐ုံႀကီးမ်ား ဝတ္ဆင္ခဲ့ရာမွ အစဥ္အလာအျဖစ္ ဝတ္႐ုံမ်ားကို ဝတ္ဆင္ခဲ့ၾကဟန္ တူပါသည္။

=====
ဘြဲ႔ဦးထုပ္
=====

ဘြဲ႔ဦးထုပ္ကို ၁၅ ရာစုႏွစ္ ေလာက္ကတည္းက ပညာတတ္ အထိမ္းအမွတ္အေနႏွင့္ ေဆာင္းခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ ဘြဲ႔ဦးထုပ္ကို ပါေမာကၡမ်ားသာ ေဆာင္းရန္ သတ္မွတ္ခဲ့ေၾကာင္းလည္း ေတြ႔ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္မွ ပန္းဖြားမ်ား၊ အေရာင္မ်ားေျပာင္းကာ ခမ္းနားေစရန္ စီစဥ္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

=================
ဘြဲ႔ဦးထုပ္၏ မူလအဓိပၸာယ္မွာ
=================

“ေဒါက္တာ” ဘြဲ႔အတြက္ ရည္စူးကာ စီစဥ္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္သမိုင္းပညာရွင္ ဂ်က္ကက္လီေဂါ့ဖ္က ေဒါက္တာဘြဲ႔ စာေမးပြဲအတြက္ အေသးစိတ္ ျပင္ဆင္ထားပုံကို သူ၏ “Intellectuals in Medieval Times” စာအုပ္တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားထားသည္။

“စာေမးပြဲ ေအာင္ျမင္သည့္ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးသည္ လက္မွတ္ရ ပညာတတ္တစ္ဦး ျဖစ္သြားသည္။ သူသည္ ေဒါက္တာ၊ သို႔မဟုတ္ ပါရဂူဘြဲ႔ကို သူသင္ၾကားခဲ့သည့္ ဘာသာရပ္အတြက္ ကြၽမ္းက်င္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း ခံရေသာ္လည္း မာစတာဆိုသည့္ အမွန္တကယ္ ကြၽမ္းက်င္မႈ ရွိမရွိကို ျပည္သူ႔ထံဆင္းကာ အစစ္ေဆးခံရမည္ ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္ရာ သူ႔ကို ခမ္းနားထည္ဝါသည့္ ဘုရားေက်ာင္းႀကီး တစ္ေက်ာင္းသို႔ ေခၚေဆာင္ျခင္း ခံရမည္။ ထိုေက်ာင္းတြင္ သူသည္ မိန္႔ခြန္းမ်ား ေျပာၾကားရမည္။ သူေျပာၾကားမည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ သူတတ္ကြၽမ္း ေလ့လာထားသည့္ ပညာရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားသာ ျဖစ္သည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ နားေထာင္ေနသည့္ ပရိသတ္ထဲက ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ သူ႔ကို သိလိုသမွ် ထေမးမည္။ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္မည္။ သူက ထိုသူတို႔၏ အေမးမ်ားကို ခ်က္က်လက္က် ျပန္လည္ေျဖဆို ရွင္းလင္းျပရန္ လိုသည္။ ထိုသို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ေျဖဆိုရွင္းလင္းႏိုင္ၿပီ ဆိုလွ်င္ တကၠသိုလ္က သူ႔ကို မာစတာဘြဲ႔ ႏွင္းအပ္မည္ ျဖစ္သည္။

ဘြဲ႔အပ္ႏွင္းရာတြင္ သူ႔ကို ပါေမာကၡ ထိုင္သည့္ ကုလားထိုင္တြင္ ထိုင္ေစၿပီး ေရႊလက္စြပ္တစ္ကြင္း၊ စာအုပ္တစ္အုပ္ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္းရန္ ေဒါက္ခ်ာ ဦးထုပ္ကို ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ေလ့ ရွိသည္” ဆိုသည္မွာ ေရွးေခတ္ မာစတာဘြဲ႔ယူသည့္ သူတစ္ဦး၏ အခမ္းအနား ျဖစ္သည္။

၁၉၅၉ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ဘြဲ႔ဝတ္စုံ ဝတ္ဆင္မႈႏွင့္ အခမ္းအနားက်င္းပေရး ေကာ္မတီက ဘြဲ႔ယူစဥ္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံ ဝတ္ဆင္မႈကို ေအာက္ပါအတိုင္း သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

ဘြဲ႔အခမ္းအနား က်င္းပစဥ္ႏွင့္ ဘြဲ႔လက္မွတ္ ေပးအပ္စဥ္တြင္ ဘြဲ႔ဦးထုပ္ကို ေတာက္ေလွ်ာက္ ဝတ္ဆင္ထားရမည္။ ဘြဲ႔ယူသူမ်ားသည္ ဆုေတာင္းသည့္အခါ၊ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း တီးမႈတ္ေနစဥ္ အခါတြင္သာ ဦးထုပ္ကို ခြၽတ္ခြင့္ရွိသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း၊ သို႔မဟုတ္ ဆုေတာင္းမႈ ၿပီးဆုံးလွ်င္ ဦးထုပ္ကို ျပန္ေဆာင္းရမည္။

ပန္းဖြားကို မည္သည့္ဘက္သို႔ ခ်မည္ဟု သတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိ။ ကိုယ့္ေက်ာင္းႏွင့္ ကိုယ့္ပုံစံအတိုင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဘယ္ထားသည္ ျဖစ္ေစ၊ ညာထားသည္ ျဖစ္ေစ သတ္မွတ္ထားသည့္ အတိုင္းသာ ျဖစ္သည္။

အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဘြဲ႔ဝတ္စုံမ်ားကို အျမတ္တႏိုး သတ္မွတ္ဝတ္ဆင္ေၾကာင္း ထင္ရွားလွသည္။

ဘြဲ႔အပ္ႏွင္းျခင္း ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားျဖင့္သာ ရရွိေသာ ဘြဲ႔မ်ားကို အပ္ႏွင္းခ်ီးျမႇင့္ေလ့ ရွိသည္။ ဘြဲ႔ယူမည့္ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားသည္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ပညာရပ္မ်ားကို သင္ယူၿပီးေျမာက္ေၾကာင္း အစစ္ေဆးခံယူၿပီး ျဖစ္ရမည္။

ဘြဲ႔မယူမီ ဘြဲ႔ယူမည့္ သူသည္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အတန္း သို႔မဟုတ္ စာသင္ႏွစ္ကို ေအာင္ျမင္ၿပီးသူ ျဖစ္ရသည္။ ထိုသို႔ သတ္မွတ္အရည္ အခ်င္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စုံသူမ်ားကို ဘြဲ႔မ်ား အပ္ႏွင္းခ်ီးျမႇင့္ေသာပြဲကို ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားေန႔ (Graduation Day) အျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ အပ္ႏွင္းခ်ီးျမႇင့္ေလ့ ရွိသည္။

ဘြဲ႔အပ္ႏွင္းခ်ီးျမႇင့္ျခင္းကို တကၠသိုလ္ႏွင့္ ေကာလိပ္မ်ားတြင္ က်င္းပျပဳလုပ္ေလ့ ရွိသည္။ တကၠသိုလ္ အဓိပတိ၊ သို႔မဟုတ္ ေက်ာင္းအႀကီးအကဲမ်ားက ဘြဲ႔လက္မွတ္မ်ားကို ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ေလ့ ရွိသည္။ ဘြဲ႔လက္မွတ္ မွတ္ေပးရာတြင္ အဓိပတိသည္ တစ္ဦးခ်င္းအား ေပးသကဲ့သို႔ အုပ္စုလိုက္၊ အဖြဲ႔လိုက္ ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းမ်ားလည္း ရွိတတ္သည္။

အုပ္စုလိုက္ ခ်ီးျမႇင့္သည့္ ဘြဲ႔လက္မွတ္မ်ားကို မိမိတို႔ သက္ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းမ်ားေရာက္မွ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးမ်ားက သီးျခားျပန္ေပး အပ္ျခင္းမ်ားလည္း ရွိတတ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာတြင္ မိမိတို႔ေက်ာင္းအလိုက္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားမ်ား က်င္းပၿပီးခ်ိန္တြင္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အထိမ္းအမွတ္ ပါတီပြဲမ်ားလည္း က်င္းပေလ့ရွိသည္။

အယ္ဒီတာတစ္ဦး

============

Credit: ေမာင္(စြယ္စံုက်မ္း)