ဂ်င္​စင္​း (​ေကာလိသိမ္​)

Panax ginseng C.A. Mey.
Common Names: Asiatic ginseng,
Chinese ginseng, Kauli-thein

မိတ္​​ေဆြတ​ေယာက္​ဆီ အလည္သြား​ေတာ့ ဂ်င္​ဆင္​းလဘက္​ရည္​နဲ႔ ဧည္​့ခံတယ္​၊ ginseng tea ဆုိ​ေတာ့ အ​ေတာ္​သ​ေဘာက် သြားတာ​ေပါ့ ၊ ဂ်င္​ဆင္​းကုိ ဘယ္​လုိရသလဲဆုိ​ေတာ့ ပန္​းျခံထဲ ​ေခၚသြားျပတယ္​၊ ဒီမွာ စုိက္​ထားတာ အမ်ားႀကီး ဆရာလုိသ​ေလာက္​ယူလုိ႔ရတယ္​ လုိ႔ဆုိတယ္​၊ အပင္​ကုိျမင္​မွ ဒါက ဂ်င္​ဆင္​းအစစ္​ မဟုတ္​မွန္​းသိရတယ္​၊ သူ႕အပင္​အမည္​က Talinum triangulare ျဖစ္​​ေနတာသိရတယ္​၊ အရြက္​သားထူထူ အရည္​ရႊမ္​းၿပီး ပန္​း​ေရာင္​ပန္​းငယ္​ငယ္​​ေလး​ေတြပြင္​့တဲ့ Family Portulacaceae ထဲက အပင္​ျဖစ္​​ေနတယ္​၊

 သူ႕ကုိလည္​း ျမန္​မာဂ်င္​စင္​း ၊  waterleaf, cariru, Surinam purslane, Philippine spinach, ceylon spinach, Florida spinach, Potherb fame flowers, Lagos bologi ,Sweetheart.လုိ႔အမ်ဳိးမ်ဳိး​ေခၚၾကတယ္​၊ သူလည္​း​ေဆးဖက္​ဝင္​ပါတယ္​၊ ဒါ​ေပမည္​့ ဂ်င္​စင္​းအစစ္​​ေတာ့ မဟုတ္​ဖူး​ေပါ့ ၊ အခုဆုိ အဲဒီအပင္​​ေလး​ေတြကုိ ဂ်င္​ဆင္​းဆုိၿပီး အိမ္​အ​ေတာ္​မ်ားမ်ားမွာစုိက္​လာၾကတယ္​၊ ဆီး​ေရာဂါ သက္​သာတယ္​လုိ႔ ​​ေသာက္ ​ေ​ပမည္​့ တတ္​သိနားလည္​​ေသာ တုိင္​းရင္​း​ေဆးဆရာတဦးဦးနဲ႔ တုိင္​ပင္​​ေသာက္​သုံးဖုိ႔ အၾကံ​ေပးခဲမိတယ္​၊ ဘယ္​အရာမဆုိ ​ေဘးထြက္​ဆုိးက်ဳိးက အနည္​းႏွင္​့ အမ်ား ႐ွိ​ေနတတ္​တာမုိ႔ပါ။

ဂ်င္​ဆင္​းပင္​ဆုိတာ?

ဂ်င္​စင္​းပင္​ကုိ က်​ေနာ္​တုိ႔​ေတြနဲ႔ ရင္​းရင္​းႏွီးႏွီး ထိ​ေတြ႕​ေစတာက Korea ဇတ္​လမ္​းတြဲ​ေတြပါ၊ သမား​ေတာ္​ ခ်န္​ဂင္​က အစ ဇတ္​လမ္​းအ​ေတာ္​မ်ားမ်ားမွာ သူက ဇတ္​လုိက္​ျဖစ္​လုိ႔​ေနတယ္​၊ ​ေတာ​ေတာင္​​ေတြထဲမွာ သဘာဝအတုိင္​း အ႐ုိင္​း​ေပါက္​​ေနတဲ့ ဂ်င္​စင္​း ကုိ လုိက္​႐ွာရ​ေသာ ​ေဆးဆရာ အ​ေၾကာင္​း က ခဏခဏပါတယ္​၊ အရမ္​း​ေဆးဖက္​ဝင္​ၿပီး တန္​ဖုိးႀကီးမွန္​းသိ​ေပမည္​့ အပင္​ပုံစံ တိတိက်က် မသိခဲ့ဖူး၊ သူ႕အ​ေၾကာင္​း ​ေရးထား​ေသာ စာ​ေတြဖတ္​ၾကည္​့​ေတာ့မွ အဖုိးတန္​မယ္​ဆုိလည္​းတန္​ထုိက္​ပါတယ္​လုိ႔ ဆုိရမယ္​၊

ဂ်င္​စင္​း အမ်ဳိးအမည္​​ေတြက အမ်ားႀကီး႐ွိတယ္​ ၊ ဒါ​ေပမည္​့ ​ေပၚျပဴလာ အျဖစ္​ဆုံးက​ေတာ့  American ginseng (Panax quinquefolius) and Asian ginseng (Panax ginseng) တုိ႔ျဖစ္​ၾကတယ္​။

Ginseng ပင္ကေတာ့ ႏွစ္႐ွည္ခံအပင္ျဖစ္သလုိ သူ႕မွာ ထူးျခားေသာ အျမစ္ fleshy roots ပါပါတယ္ မ်ဳိးရင္း Araliaceae ထဲမွာပါ၀င္ၿပီး သူရဲ႕ မ်ဳိးစုကေတာ့ Panax ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်င္စင္းပင္ေတြကုိ Northern Hemisphere မွာ ေပါက္ေရာက္ၾကတာပါ North America နဲ႔ Eastern Asiaမွာေတြ႕ရမွာပါ Korea ginseng ကေတာ့ အထူးဘဲ နာမည္ေၾကာၾကားလွတယ္၊ Ginseng ေတြဟာ ေအးျမလွေသာရာသီကုိ အထူးႏွစ္သက္တဲ့အပင္ပါ၊

ginseng ပင္ေတြမွာ ေဆး၀င္ေသာ ginsenosides ပါ၀င္ေနျခင္းက အဓိက လကၡဏာတခုပါဘဲ၊ အဲဒီႏုိင္ငံမွာ႐ုိးရာအေနနဲ႔ ဂ်င္စင္းေတြကုိ ဒီအတုိင္းစားၾကသလုိ aphrodisia ကာမအားတုိးေဆး , stimulent အားႂကြေဆး , type IIdiabetes အဆင့္၂ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ကုသရန္ နဲ႔ sexual dysfunction အေနနဲ႔စားသုံးၾကပါတယ္၊ Energy drinks or tea အေနနဲ႔လည္းေသာက္ၾကပါေသးတယ္၊ ဒါ့အျပင္ cosmetic preparation အေနနဲ႔လည္းသုံးၾကပါေသးတယ္၊ Panax ginseng ဟာ ကင္ဆာေရာဂါကုသရာမွာ သက္ေရာက္မႈ႐ွိတယ္လုိ႔ သုေတသနမ်ားက ေဖာ္ျပေပမဲ့ အတိအက်ေဖာ္ျပႏုိင္စြမ္းမ႐ွိေသးပါဘူး၊ အရာအားလုံးေကာင္းသည္မဆုိသာပါ သူ႕မွာလည္း ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိးေတြ႐ွိေနတာပါ ဒါေတြက စားသုံးတာမ်ားရင္ nausea မအီမသာပ်ဳိ႕အန္ျခင္း , diarrhea ၀မ္းေလ်ွာျခင္း , headaches ေခါင္းကုိက္ျခင္း , nose bleed ႏွာေခါင္းေသြးယုိျခင္း , high blood pressure ေသြးတုိးျခင္း , low blood pressure ေသြးက်ျခင္း, breast pain ရင္သားနာက်င္ျခင္း ေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္၊

HISTORY AND USE

ပထမဆုံး ဂ်င္​စင္​း ကုိ သုံးခဲ့တာက​ေတာ့ BC 4000 ​ေလာက္​ကျဖစ္​တယ္​၊ တ႐ုတ္​ျပည္​ ႏွင္​့ ​ေျမာက္​ကုိရီးယား ႏုိင္​ငံ ​ေျမ႐ွင္​ ပ​ေဒသရာဇ္​မ်ားႀကီးစုိးခ်ိန္​မွာ ​ေျမ႐ွင္​ႀကီးမ်ား၊ ဧကရာဇ္​မ်ား၊ သူ၏ ကုိယ္​ရံ​ေတာ္​မ်ားက ဒီအပင္​ရဲ႕ ကုစားႏုိင္​​ေသာ အက်ဳိးသက္​​ေရာက္​မႈကုိသိၿပီး ယူ​ေဆာင္​ခဲ့ၾကတယ္​၊ တ႐ုတ္​႐ုိးရာ​ေဆးပညာမွာ ဂ်င္​စင္​းဟာ နာမက်မ္း ​အဖ်ား​ေရာဂါအားလုံးကုိ ကုစားႏုိင္​တယ္​၊ ကုိယ္​ခံစြမ္​းအားကုိျပန္​လာ္​ ျဖည္​့တင္​း​ေပးတယ္​၊ ​ေရာဂါကူးစက္​မႈ ​ေရာဂါက်​ေရာက္​မႈမ်ားက ကာကြယ္​​ေပး​ေသာ ​ေဆးျမစ္​တပါး အျဖစ္​ယူဆ ၾကတယ္​။ အျခားႏုိင္​ငံ​ေတြမွာ​ေတာ့ သူ႕အ​ေၾကာင္​း သိပ္​မသိၾက​ေသးဖူး။ ၁၈ ရာစု​ေလာက္​မွာမွ ဂ်င္​စင္​းကုိ  ကာမအားတုိး​ေဆး  aphrodisiac, အာျပည္​​ေစ​ေသာအရာ  fortifying ၊ အာ႐ုံ​​ေၾကာမ်ားႏွင္​့ဆုိ​ေသာ ​ေဆး  nervous stimulant အျဖစ္​ အသုံးျပဳလာၾကတာျဖစ္​တယ္​။

DESCRIPTION OF THE PLANT

Ginseng အပင္​​ေလး​ေတြဟာ သက္​တန္​းအားျဖင္​့တုိ​ေသာ ႏွစ္​႐ွည္​ခပင္​  short-lived perennial plant ​ေလး​ေတြျဖစ္​ၾကတယ္​ အျမင္​့က ၁ ​ေပ ၁​ေပခြဲသာသာ 30 to 50 cm ျမင္​့ၾကတယ္​။ သူ႔အရြက္​​ေတြက ထူးျခားတယ္​၊ အရြက္​ျမင္​တာနဲ႔ ဂ်င္​စင္​းမွန္​း သိသာ​ေစတယ္​၊  အရြက္မွာရွိ​​ေသာ အဝုိက္​​ေတြက ဘဲတုိ႔ ဖားတုိ႔ ​ေျခ​​ေထာက္​က အ​ေရျပားဆက္​​ေနသလုိ ပုံစံ  webbed arrangement ျဖစ္​​ေနတယ္​။ ပန္​းအ​ေရာင္​က အျဖဴ​ေရာင္​သန္​းၿပီး အစုလုိက္​ ပန္​းခုိင္​  umbel ပုံစံ႐ွိတယ္​။ အသီးသီးရင္​ အနီ​ေရာင္​ ဘယ္​ရီ အသီး​ေလး​ေတြစုစုၿပီးသီတယ္​၊  တကယ္​့​ေဆးဝင္​​ေသာ အဂၤါက အပင္​ရဲ႕ က်ဴဘာပုံစံ အျမစ္​​ေတြ tuberous roots ​ေတြသာျဖစ္​တယ္​၊ အပင္​အရြယ္​ရလာသည္​ ႏွင္​့ အမ်ွ အရြယ္​က ႀကီးလာတယ္​။

CURATIVE ACTION

General tonic action အ​ေနျဖင္​့ ​ေရာဂါ ခံစား​ေနရလုိ႔ အားအင္​ ခ်ိနဲ႕ ​ေနသူမ်ား​ေသာက္​သုံးရင္​ အားအင္​ျပည္​့ျဖဳိးလာ​ေစပါတယ္​၊ ဒါ့အျပင္​ sedative စိတ္​ၿငိမ္​​ေဆး အျဖစ္​လည္​းအသုံးျပဳၾကတယ္​။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ  အားကစားသမားမ်ား အတြက္ tonic plant အားအင္ျဖစ္ေစေသာ အပင္အျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ က်ားအားတုိးေဆး male aphrodisiac အျဖစ္လည္းသုံးခဲ့ၾကတယ္။ ဂ်င္စင္းပင္ဟာ ျပန္လည္လန္းဆန္းေစေသာ အပင္ invigorating plant ျဖစ္ၿပီး အားနည္းေနသူမ်ား ၊နလံထကာစလူမမာမ်ား၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေနသူမ်ား၏ ခႏၶာကုိယ္ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ physical မ်ားအျပင္ ဉာဏ္ပညာပုိင္းဆုိင္ရာ ကိစၥမ်ားပင္ တုိးတက္လာေစတယ္။ ထုိ႔အျပင္ ပန္းေသ ပန္းညႇဳိး ေရာဂါ ခံစားေနရသူမ်ားအတြက္ ေရာဂါေဝးနာ ေပ်ာက္ကင္းမႈတုိးလာေစႏုိင္ေသာ အပင္ျဖစ္သည္။ ဒီအပင္ဟာ anti-inflammatory, an antioxidant, a stimulant of brain function, anabolic and immunostimulant မ်ား အေနျဖင့္ျပဳမူေနပါတယ္၊

USUAL THERAPEUTIC INDICATIONS

Ginseng ကုိ အထူးအေနျဖင့္ ေထာက္ခံမႈေပးေသာ အရာမ်ားက   stimulate virility ေယာက်ၤားပီသေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေပးျခင္း ၊  improve physical endurance ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ကုိယ္ခံစြမ္းအားျမင့္တက္လာေစျခင္း၊ ဥာဏ္ေကာင္းလာေစျခင္း intellectual performance၊ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္းကုိ တုိက္ထုတ္ႏုိင္ေစျခင္း၊ မူမမွန္ေသာ အစာလမ္းေၾကာင္းဆုိင္ရာေရာဂါမ်ားကုိ ကုသႏုိင္ျခင္း၊ ကုိယ္ခံစြမ္းအား immune system ကုိ ပုိမုိအားေကာင္းလာေစျခင္း တုိ႔ျဖစ္ၾကတယ္ ၊ ထုိ႔အျပင္ အျခာျခားေသာ ေရာဂါမ်ားလည္း ကုသႏုိင္တယ္၊ ဥပမာ
 cardiovascular problems, ဆီးခ်ဳိေရာဂာ diabetes, hypercholesterolemia, neurovegetative diseases and disorders affecting cognitive functions ေရာဂါမ်ားလည္း ကုသ ႏုိင္ျပန္တယ္။ .

USES

ေန႔စဥ္ ၂ ဂရမ္ေလာက္သာ အကန္႔အသတ္နဲ႔ ထားၿပီးသုံးစြဲရင္ အက်ဳိး႐ွိေစၿပီး ေဘးထြက္ အႏၱရာယ္လည္းအလြန္နည္းပါတယ္။ အနည္းဆုံး dosage ပမာဏက 800 mg ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာရဲ႕ က်မ္းမာမွု အေျခအေန ေပၚၾကည့္ၿပီး ေဆးပမာဏကုိ ေျပာင္းလဲ အသုံးျပဳႏုိင္တယ္။ ဂ်င္စင္း ႏွပ္ရည္ infusion တခုကုိ အလြယ္တကူ ျပဳလုပ္ႏုိင္တယ္၊ ဂ်င္စင္းအျမစ္ကုိ ၃ ခု ကေန ၅ ခုအထိ ပါးပါးေလးေတြျဖစ္ေအာင္ လွီးလုိက္ပါ၊ ေရ ၃ ခြက္စြာထဲထည့္ပါ ၿပီးလွ်င္ ceramic container ကုိသုံးၿပီး ေရဆူေအာင္ ၾကဳိပါ၊ ျပဳတ္ရည္ decoction ကုိ ထမင္းမစားမီ နာရီဝက္ အလုိမွာ မီဝဲေသာက္သုံးပါ၊ ေဆးေတာင့္မ်ားကုိေတာ့ မနက္ေစာေစာ ဒါမွမဟုတ္ မြန္းလြဲ အခ်ိန္မွာ ေရပမာဏ မ်ားမ်ားနဲ႔ အစာမစားမီ မိနစ္ အနည္းငယ္အလုိမွာ  ေသာက္ရပါမည္။ ဂ်င္စင္း စစ္ထုတ္ရည္ Liquid extracts (essential oil and ampoules) ကုိေတာ့ အစာအိမ္ထဲမွာ အစာမ႐ွိေသာအေျခအေန ျဖစ္သည္ မနက္ေစာေစာ နဲ႔ ေန႔လယ္ အခ်ိန္မ်ားမွာ ေသာက္သုံးရမွာပါ။

ျမန္​မာစာက ဆရာ ကုိ​ေအာင္​ဆန္​းလင္​းတုိ႔ အဖြဲ႕နတ္​မ​ေတာင္​ တက္​တာကုိ post မွာဖတ္​ရ​ေတာ့ လြန္​ခဲ့​ေသာ ၇ ႏွစ္​နီးပါးက ကန္​ပက္​လက္​က လမ္​းျပတ​ေယာက္​ျပလုိ႔ ျမန္​မာျပည္​က ဂ်င္​စင္​းပင္​ကုိ ရွားရွားပါးပါး ျမင္​ခဲ့ရတယ္​၊ နတ္​မ​ေတာင္​ရဲ႕အျမင္​့ဆုံး ​ေတာ​ေတာင္​​ေတြမွာ ​ေပါက္​​တယ္​လုိ႔ ​ေျပာျပတယ္​ ၊ ျမန္​မာႏုိင္​ငံ​ေျမာက္​ပုိင္​း ကခ်င္​ျပည္​နယ္​ဖက္​မွာလည္​း ဂ်င္​စင္​းအႏြယ္​  Panax pseudoginseng မ်ား​ေပါက္​တယ္​လုိ႔ သိရျပန္​တယ္​၊ တခါတ​ေလ​ေတာ့ ​ေဆးဖက္​ဝင္​ၿပီး ႐ွားပါးလွတဲ့ ဒီ အပင္​ကုိ ထိ​ေတြ႕ျခင္​လွတယ္​...

Thetnaing oo
Monywa University

က​လးမ်ားအတြက္​လ​ေရးရတာမုိ႔
လုိအပ္​ခ်က္​​ေတြ႐ွိမွာပါ....

ကုိးကား

https://www.imagenesmy.com/imagenes/mountain-ginseng-d7.html

https://www.magicgardenseeds.es/Plantas-medicinales/Ginseng-(Panax-ginseng)-A.PAN01-