"ေအာင္မဲညိဳ "

Clitoria ternatea L.,
Family : Fabaceae
Common Names:  Butterfly pea, Pe-nauk-ni

အခုတေလာ Facebook ေပၚမွာ နံမည္ႀကီးေနေသာ ေအာင္မဲညဳိအေၾကာင္း ျပန္တင္ျပလုိပါတယ္။ တကယ္လက္ေတြ႔သက္သာလုိ႔ လည္း နံမည္ႀကီးတာပါ။ အညာမွာေတာ့ ေအာင္မဲညဳိ အပင္ေလးေတြက အေလ့က်ေပါက္ပါတယ္၊ ဘယ္ေနရာသြားသြားေတြ႔ရတယ္၊ ဒီအတုိင္းေပါေပါမ်ားမ်ားေတြ႕ရလုိ႔ အထင္မေသးလုိက္ပါနဲ႔၊  Ocean လုိ shopping mall လုိ ကုန္တုိက္ႀကီးေပၚမွာ အညဳိေရာင္ စာအိတ္နဲ႔ သြတ္သြင္း ေရာင္းရင္ေတာ့ တအိတ္ ၅၀၀၀ က်ပ္ျဖစ္သြားၿပီ၊ ႏုိ႔ဆီဗူးတဝက္စာေတာင္မ႐ွိ ၊ ဘာလုိ႔ ေစ်းႀကီးတာလည္း ၊ သူ႔ရဲ႕ ေဆးဖက္ဝင္မႈကုိ လူေတြ တျဖည္းျဖည္း သိလာၾကလုိ႔ေပါ့၊ အခုဆုိ အရင္လုိ ျခဳံေတြ႔တုိင္းမ႐ွင္းၾကေတာ့ဖူး၊ ေအာင္မဲညဳိပင္ေလး ေတြ႕ရင္  မသတ္နဲ႔ဦးျဖစ္လာဘီ၊ အပြင့္ ခူးၿပီးစုတဲ့လူေတြ႐ွိလာၿပီ။

ပန္းက ၂ မ်ဳိး႐ွိတယ္၊ အလွစုိက္နဲ႔ သဘာဝေပါက္ပင္ ျဖစ္တယ္၊ သဘာဝအတုိင္းေပါက္ေနတဲ့ ပန္းက ပုိလုိ႔ေတာင္ေဆးဖက္ဝင္ပါေသးတယ္၊ သဘာဝေပါက္ေသာပဲပန္းက ပြင့္ခ်ပ္ တထပ္သာပါေသာ္လည္း အလွစုိက္ရန္ ပ်ဳိးထားေသာ ေအာင္မဲညဳိပဲပန္းကေတာ့ ပြင့္ခ်ပ္ အထပ္ အေရအတြက္ ပုိမ်ားၿပီးပုိလွပါတယ္။ ၂ မ်ဳိးစလုံး၏ ေဆးဝင္ပုံက အတူတူပါ။

အျပာေရာင္ ပဲပန္းေလးေပမဲ့ ျမန္မာအမည္ကုိ ဘာ့ေၾကာင့္ "ေအာင္မဲညိဳ"လုိ႔ ေခၚမွန္း မသိပါ၊ ဒါေပမည့္  (ကုိသန္းထုိက္ဦး comment ေလးက အေျဖျဖစ္မွာပါ...

ျမန္မာေဝါဟာရ မွာ "ညိဳ " ဆိုေသာစကားလံုးဟာ အျပာေရာင္လို႔လည္းအဓိပၸာယ္ ရပါတယ္ဆရာ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ေရာင္ျခည္ေတာ္ ေျခာက္သြယ္မွာ ညိဳေသာေရာင္ျခည္ဆိုတာ အျပာေရာင္ေရာင္ျခည္ေတာ္လို႔ဆိုလိုတာပါ ေနာက္ဥပမာတခုက ၾကာညိဳလို႔ေခၚတဲ့အျပာေရာင္ၾကာပန္းကေလးေတြပါ

လူသိအမ်ားဆံုး အနက္တူစကားအတြဲအစပ္အေနနဲ႔
ဆရာေဇာ္ဂ်ီရဲ႕ေဗဒါလမ္းကဗ်ာမွာပါတဲ့ ညိဳျပာျပာ လတာျပင္ေျခရင္း ..ဆိုတာကိုၫႊန္းလိုပါတယ္ ဆရာ...)
အျဖဴေရာင္ပန္းကုိေတာ့ "ေအာင္မဲျဖဴ"လုိ႔ေခၚပါတယ္။ မူရင္းေပါက္ရာေဒသက အပူပုိင္းေဒသ နဲ႔ သမပုိင္းေဒသမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ၊  Southeast Asia နဲ႔ Madagascar ေဒသမ်ားမွာ  ေပါက္ပါတယ္ ၊ ထုိင္းမွာေတာ့ ေဆးဝါးအတြက္စုိက္ၾကတယ္၊

ပန္းရဲ႕ မ်ဳိးစု "genus" အမည္ေပးပုံကလည္းဆန္းျပားလွပါတယ္ လက္တင္စကား "Clitoria" ဆုိတာ မိန္းမတေယာက္ရဲ႕ အမလိင္အဂၤါ "Clitoris"မလိင္ေစ့ ကုိရည္ၫႊန္းပါတယ္၊ ဒီပဲပန္းပြင့္ေနပုံကုိ ေ႐ွ႕ကၾကည့္ရင္  မိန္းမတေယာက္ရဲ႕လိင္အဂၤါ ပုံစံ နဲ႔ မထင္မွတ္ဘဲ တူေနတာကုိ ျမင္ၾကရမွာပါ၊

Taxonomy

အပင္ကႏြယ္ပင္ေလးပါ အရြက္ကရြက္ေပါင္းျဖစ္ၿပီး ရြက္မႊာ ၅ရြက္ကေန ၇ရြက္ ေလာက္ပါပါတယ္၊ ပန္းခုိင္က ၾကားထြက္ ျဖစ္ၿပီး အျခားပဲပန္းမ်ားနဲ႔မတူ တပြင့္ထဲထြက္တာဆန္းလွပါတယ္၊ ဒါ့အျပင္ အျပာေရာင္မုိ႔ အေဝးကပင္ျမင္ႏုိင္ပါတယ္၊ ပြင့္ခံရြက္ ပြင့္ညႇာရြက္မ်ားပါပါတယ္၊ ပြင့္ဖတ္အုံက ႁပြန္ပုံျဖစ္ကာ အဝုိက္ ၅ခုထိပ္မွာ႐ွိပါတယ္၊ ပန္းပြင့္ရဲ႕အထင္႐ွားဆုံးျဖစ္တဲ့ ပြင့္ခ်ပ္အုံမွာ Standard , wings, keels ပါပါတယ္၊ အႀကီးမားဆုံး standard က တခုထဲပါၿပီးအႀကီးဆုံးပါ အျပာေရာင္ျဖစ္ၿပီး အလယ္အရင္းမွာ အဝါေရာင္ေျဖာ့ေျဖာ့ အကြက္ငယ္ပါပါတယ္၊ wings ၂ခုပါၿပီး အတြင္းဖက္ဆုံးက keels 2ခုထက္ႀကီးပါတယ္၊ သူတုိ႔ ၅ခုတည္ေနပုံက ပုံမွာအတုိင္းျဖစ္ၿပီးျဖဳတ္ၾကည့့္လ်ွင္ လိပ္ျပာပုံစံျမင္ၾကရမွာပါ၊ ဝတ္ဆံဖုိ ၁၀ခုပါၿပီး ၂စုစည္းပါ၊ ၉ခုတစည္းနဲ႔ တခုတစည္းပါ၊  အသီးေတာင့္က အနဲငယ္ ျပားၿပီး အေစ့ ၄ေစ့ ကေန ၁၀ေစ့အထိ ပါေနတတ္ပါတယ္။

အသုံးျပဳပုံ

Southeast Asia မွာေတာ့ ပန္းပြင့္ေလးေတြကထြက္တဲ့အျပာေရာင္ အရည္ကုိ  အစားအစာမ်ားေဆးဆုိးရာမွာသုံးျကတယ္၊ အႏၱရာယ္လည္းကင္းပါတယ္၊  မေလးမွာေတာ့ ပန္းပြင္က စစ္ထုတ္အရည္ကုိ ေကာက္ညႇင္းဆန္ အေရာင္လွေအာင္ဆုိးတဲ့ေနရာသုံးၾကတယ္၊ မုန္႔ေလးေတြ ေဆးဆုိးရာမွာသုံးၾကတယ္။ အျပာေရာင္ ကြတ္ကီးက ဒီအပင္ကရတာပါ။

ထမင္းအုိးထဲကုိ ဒီပန္းပြင့္ကုိ ထည့္ ခ်က္ၾကည့္ရင္ အျပာေရာင္ ထမင္းရမွာပါ၊ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး မ႐ွိေသာ သဘာဝအျပာေရာင္ဆုိးေဆးပါ။ ဒါ့အျပင္ မုန္႔အမ်ဳိးမ်ဳိးအတြက္  အေရာင္တင္ဆီအျဖစ္ အသုံးျပဳလုိ႔ရပါတယ္။ထုိင္းႏုိင္ငံမွာဆုိရင္ေတာ့ ေဖ်ာ္ရည္၊ေရေႏြးၾကမ္းအျဖစ္ေသာက္သုံးၾကတယ္။

ပန္းအပြင့္အစုိကုိ ေရေႏြးပူပူထဲမွာ ငါး မိနစ္ခန္႔ ထည့္စိမ္ၿပီး အေပၚကေန  သံပုရာရည္ ညႇစ္ၿပီး ေရာစပ္ကာ ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္၊ အလြန္ကုိ ႐ုိး႐ွင္းေသာ ေဖ်ာ္ရည္ပါ၊ ပန္းပြင့္ လတ္လတ္ဆပ္ ဆပ္ မရလည္း ပန္းပြင့္ အေျခာက္ကုိသုံးႏုိင္ပါတယ္။ ထုိင္းမွာေတာ့ ဒီပန္းကေနရေသာ အျပာေရာင္အရည္ကုိ   nam dok anchan (น้ำดอกอัญชัน) လုိ႔ေခၚပါတယ္၊ သူ႔ကုိ သံပုရာ lime juice တစက္ခန္႔နဲ႔ေရာတဲ့အခါ acidity ကုိတုိးေစၿပီး မူလ အျပာေရာင္ကေန  pink purple အျဖစ္ေျပာင္းလဲသြားတယ္ ၊ အခ်ဳိ့လည္း အျပာေရာင္ေဖ်ာ္ရည္လုပ္ကာေသာက္သုံးၾကတယ္။

ေဆးဖက္ဝင္ပုံမ်ား

အျပာေရာင္ပန္းေလးထဲမွာ  Antioxidants မ်ားျဖစ္သည့္ proanthocyanidin ေတြပါတယ္၊ ေသြးစီးဆင္းလည္ပတ္မႈေကာင္းေစတယ္၊ အျမင္အာ႐ုံေတြပုိေကာင္းလာေစတယ္၊ ေသာက္သုံးျခင္းက glaucoma, blurred vision, retinal damage or tired eyes ေရာဂါေတြကုိသက္သာေစတယ္။

ပန္းပြင့္ထဲမွာ  bioflavonoids ေတြ ႂကြယ္ဝစြာပါလုိ႔ဆံပင္ေတြကုိ နက္ေမွာင္ သန္စြမ္းေစ႐ုံသာမက ဆံပင္ျဖဴျခင္းကုိ ေလ်ာက်ေစတယ္၊ စကားမစပ္ ေအာင္မဲညဳိ ေခါင္းေလ်ွာ္ရည္ကေတာ့ အေတာ္ေကာင္းတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ Facebook မွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ Google မွာဘဲျဖစ္ျဖစ္ Butterfly shampoo လုိ႔ ႐ုိက္ထည့္ၿပီး႐ွာပါ၊ ေခါင္းေလ််ာ္ရည္ေၾကာင့္ ဆံပင္သားေတြ သန္ေစ႐ုံသာမက၊ ဆံပင္ကြၽတ္ျခင္းကုိလည္း ကာကြယ္ေပးပါသတဲ့၊ ဆံပင္ပါးသူေတြသုံးသင့္ပါတယ္။

ပန္းမွာပါေသာ  antioxidants ေတြက collagen and elastin synthesis ေတြကုိ လႈံ႕ေဆာ္ေပးႏုိင္တာမုိ႔ အသားအေရမ်ားေျပာ့တြဲလာျခင္းကုိ ဟန္႔တားေစၿပီး၊  အသက္ႀကီးလုိ႔ ျဖစ္လာသည့္အေရျပားေရာဂါေတြ ကင္းစင္ကာ အပ်ဳိအရြယ္ေလးပမာ အသားအေရက ေျပာင္တင္းေခ်ာေမြ႕က အရြယ္တင္ ႏုပ်ဳိေစပါတယ္။

ဒီပန္းမွာ Aphrodisiac လုိ႔ေခၚတဲ့ ကာမအားတုိးေဆးနဲ႔ ဆုိင္ေသာ သက္ေရာက္မႈ႐ွိတယ္။ ကာမကုိ အားေပး႐ုံသာမက အမ်ဳိးသမီးေတြမွာျဖစ္တတ္ေသာ ဓမၼလာျခင္းႏွင့္ ဆုိင္ေသာ ျပသနာမ်ား ကိစၥရပ္မ်ား နဲ႔ အျဖဴဆင္းျခင္း   menstruation problems or white vaginal discharge (leucorrhoea) စေသာ ေရာဂါေတြကုိလည္း ကုသႏုိင္စြမ္း႐ွိပါတယ္။

ပန္းဟာ cognitive function ကုိ ျမန္ဆန္ေစၿပီး  ဦးေဏွာက္၏ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ျမန္ဆန္လာေစတယ္။ ဆီးကုိ ပုံမွန္ သြားေစလုိ႔ Diuretic ဆီးရႊင္ေဆးအျဖစ္သုံးႏုိင္တယ္။ ေသြးတုိးသမားေတြအတြက္ သဘာဝေသြးက်ေဆးျဖစ္တယ္။

နာက်င္ကုိက္ခဲျခင္းနဲ႔ ေဖာေယာင္ျခင္းကုိ သက္သာေစတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈ  stress and anxiety ကုိလည္းက်ေစပါတယ္။ ပန္းကုိ Anti-Asthmatic အျဖစ္သုံးရာမွာ
သာမန္အဖ်ားေရာဂါ အေအးမိ common cold, ေခ်ာင္းဆုိး cough & ပန္းနာရင္ျကပ္ asthma ေရာဂါေတြကုိလည္းသက္သာေစပါတယ္။ အစားအေသာက္ထဲက သၾကားဓာတ္ကုိ ဟန္႔တားေစႏုိင္တာမုိ႔ ဆီးခ်ဳိသမားမ်ားအတြက္ေတာ့ ေဆးတခြက္ပါဘဲ ၊

 ပဲပန္းထဲမွာ cyclotides, ျဒပ္ ေပါင္းပါတယ္၊ ဒီ ျဒပ္ေပါင္းက  anti-HIV effects ကုိျပသေၾကာင္း သုေတသနမ်ားအရသိရတယ္။ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကုိပင္ေသေစႏုိင္ေသာ .cyclotides ဟာ ဒီပဲပန္းမွာပါဝင္ေနတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူ႔မွာ  anti-microbial effects ႐ွိၿပီး Staphylococcus aureus ကုိ ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ ပုံမွန္ေသာက္သုံးသူေတြမွာ ကုိယ္ခံစြမ္းအားျမင့္တက္ေစပါတယ္။

ဖိလစ္​ပုိင္​တြင္​ ​ေအာင္​မဲညဳိပန္​းမွရ​ေသာ အရည္​ကုိ BLUE TERNATE TEA PEA FLOWER အ​ေနျဖင္​့​ေရာင္​းခ်သည္​ကုိ သိရသည္​၊ အျပာ​ေရာင္​​ေအာင္​မဲညဳိ​ေဖ်ာ္​ရည္​သည္​ မွတ္​ဥာဏ္​မ်ားကုိ ျပန္​လည္​​ေကာင္​းမြန္​လာ​ေစႏုိင္​သည္​၊ ပင္​ပန္​းႏြမ္း​နယ္​ၿပီး စိတ္​ဖိစီးမႈမ်ား​ေနျခင္​းမ်ားကုိ သက္​သာလာ​ေစသည္​၊

Health Benefits အက်ဳိး​ေက်းဇူးမ်ားကုိ ျခဳံေဖာ္ျပရရင္

ထုိ​ေဖ်ာ္​ရည္​ ​ေသာက္​သုံးျခင္​းျဖင္​့

Lower blood pressure ​ေသြးတုိးက်​ေစျခင္​း
Anti-asthma ပန္​းနာ​ရင္​က်ပ္​
Cancerolytic ကင္​ဆာ​ေရာဂါ ကာကြယ္​
Immunity Boost ကုိယ္​ခံစြမ္​းအားျမင္​့
Anti-anxiety ​စိတ္​ဖိစီးမႈကင္​း
Pain reliever နာၾကင္​ မႈမ်ားသက္​သာ
မ်ားရ​ေစႏုိသည္​ဟုဆုိထားပါသည္​၊
 ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး မ႐ွိသေလာက္ နည္းေသာပန္းတပြင့္အျဖစ္လည္းမွတ္သားမိပါတယ္။

အျမစ္​ကုိ​ေထာင္​းထားသည္​ အမႈန္​႔ကုိ စားသုံးလ်ွင္​ ​ေခ်ာင္​းဆုိး အ​ေအးမိ ႏွင္​့ ပန္​းနာရင္​ၾကပ္​ ​ေရာဂါမ်ား သက္​သာ​ေပ်ာက္​ကင္​း​ေစပါသည္​၊ အထူးသျဖင္​့ အဆိပ္​႐ွိ​ေသာ သတၱ၀ါ မ်ား အင္​းဆက္​မ်ား ကုိက္​ခံရသည္​့ ဒါဏ္​ရာမ်ားအ​ေပၚတြင္​ အလြန္​အစြမ္​းထက္​စြာ တုန္​႔ျပန္​​ေစပါသည္​၊

တုိင္းရင္းေဆးဝင္ပုံ

ဒါ့အျပင္ "ေအာင္မဲညဳိပင္ေလး" က တုိင္းရင္းေဆးဖက္ဝင္ေသာ အပင္ေလးတပင္ပါ၊ အ႐ွင္နာဂသိမ္ေဆးက်မ္းမွာေတာ့ ေဆးဝင္ပုံကုိ ယခုလုိေရးသားထားပါတယ္......ေအာင္မဲညဳိပင္က ပဥၥငါးပါးအသုံးဝင္လွတယ္ အပင္သည္ခါး၏၊ ေျပျပစ္၏၊ေဒါသသုံးပါး ပ်က္သည္ကုိႏုိင္၏၊ ေအးေသာဂုဏ္႐ွိ၏၊ ေလသလိပ္ဖ်ားျခင္း ပူေလာင္ျခင္း၊ မူးေဝထုိင္းမႈိင္း ေသြးဝမ္းသြားျခင္း ႐ူးသြပ္ျခင္း ေခ်ာင္းအလြန္ဆုိးျခင္း၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္၊ ခူနာ ပုိးနာ အဆုပ္ေရာဂါေတြေပ်ာက္ကင္းေစ၏။ အျမစ္သည္ ကာမအားကုိတုိးေစ၏၊ ပိတ္ဝမ္းသြားျခင္းကုိပယ္ေစ၏၊ ေလေၾကာမ်ား၏ ပူေလာင္ျခင္းကုိၿငိမ္းေအးေစ၏၊ ပန္းနာ ရင္ၾကပ္ ေရဖ်ဥ္း ဝမ္းဗုိင္တင္းေရာင္ျခင္းကုိ ပယ္ေဖ်ာက္တတ္၏။လုိ႔ေဆးက်မ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။

ကုိယ့္ဝန္းက်င္ကအပင္ေလးေတြမွာ မထင္မွတ္ေလာက္ေသာ အစြမ္းသတၱိ ႐ွိေနတာဟာျဖင့္ တကယ္ကုိစိတ္ဝင္စားစရာပါ၊ ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္ေဆးဖက္ဝင္တာမုိ႔ ခ်စ္စဖြယ္ ေအာင္မဲညိဳပန္းေလးေတြ ေကာက္ယူမိရင္း ဒီ post ေရးသားမိပါတယ္ ၊

Kothet NaingOo
Monywa University
16.6.2019

ကုိးကား
Wikipedia
အ႐ွင္နာဂသိမ္ ပုံျပ ေဆးအဘိဓာန္

အပင္ေတြနဲ႔ဆုိင္ေသာ link
Flowers from Myanmar.

https://www.facebook.com/Flowers-From-Myanmar-360042720833435/