ထည့္မတြက္မိၾကတဲ့ emotional costs (စိတ္ခံစားမႈ အဖိုးအခ)

•••••••••••••••••••••••••••••••••••
စာေရးသူ : Thit Taw @ ဂၽြန္မိုးစက္

တစ္ခ်ဳိ႕ေတြ ၾကဳံဖူးၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ အိမ္မွာ မီတာခမကုန္သင့္တာမကုန္ရေအာင္ မီးခလုတ္ေတြကို ဂရုစိုက္ပိတ္ဖို႔၊ အေလအလြင့္မရွိေအာင္ မီးဖိုေခ်ာင္ကို ထိန္းသိမ္းဖို႔၊ ကိုယ့္အိမ္ေရတိုင္ကီထဲမွာ ေရမျပတ္ သြားေအာင္ ေရကို သတိတရအၿမဲတင္ဖို႔ စသျဖင့္ လုပ္ၾကရတဲ့ဟာေတြ။ ဒါေတြအားလုံးက ေကာင္းတဲ့ လုပ္သင့္တဲ့အရာေတြ (က်င့္ဝတ္ေတြ) ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအရာေတြကို လိုတာထက္ပိုၿပီး အလြန္အကၽြံဂရုစိုက္ လုပ္ေဆာင္ၿပီး ကိုယ္တိုင္လည္း လုပ္၊ တျခားသူေတြကိုလည္း အတင္းလုပ္ခိုင္းတာေတြ အိမ္ေတြ၊ မိသားစုေတြမွာ ၾကဳံရတတ္ပါတယ္။
.
ပိုၿပီးျမင္သာေအာင္ ေအာက္က စာေလးကို ဥပမာအေနနဲ႔ဖတ္ၾကည့္ပါ (စာထဲမွာပါတဲ့ဟာေတြက ဗဟုသုတ ရေစတဲ့အခ်က္အလက္ေတြဆိုတာ မျငင္းပါ)။
.
“ေဟ့!.ထမင္းရည္ၾကည္ကိုမသြန္ပစ္ရဘူး........နင္တို႔ ေသာက္သင့္တယ္....မနက္စာစားရင္းတစ္ခြက္ေလာက္ ေသာက္လိုက္ရင္လိုအပ္တဲ့ Vitaminေတြအလကားရ တယ္ေလ.....ငါ့အတြက္ဖယ္ၿပီးနင္တို႔လဲေသာက္ခ်င္ရင္ ေသာက္ၾက...ဒီတိုင္းမႀကိဳက္ရင္ႏြားႏို႔နဲ႔ေရာေသာက္...
သံပုရာအခြံေတြလႊင့္မပစ္နဲ႔ေလ..ပန္းကန္ေဆးဆပ္ျပာ ရည္ထဲထည့္....အနံေလးပိုေကာင္းတာေပါ့..ညႇီနံ႔ေတြ မနံေတာ့ဘူးေလ.... အမ်ားႀကီးပိုေနလို႔အမ.. ပိုရင္ ဇကာေလးထဲထည့္ၿပီးေရခဲေသတၱာထဲထည့္ထား အနံ႔ဆိုးမထြက္ဘူး...
ေျပာင္းဖူးျပဳတ္ရင္ ေရသန္႔နဲ႔ျပဳတ္ေနာ္....ၿပီးရင္ျပဳတ္ရည္ ကိုခြက္ထဲထည့္ထား...ေသာက္လို႔ရတယ္...မေသာက္ ခ်င္ရင္အေအးခံၿပီးအပင္ေတြကိုေလာင္း...
ထမင္းၾကမ္းေတြသြန္မပစ္နဲ႔ေလ....ေရေႏြးက်ိဴ ၿပီးဆူရင္ ျပန္ထည့္...ျပန္ဌဲ့ရင္အသစ္လိုျပန္ျဖစ္တယ္...ထမင္း ေၾကာ္စားၾက.....မစားခ်င္ရင္ ဗန္းေလးနဲ႔အေျခာက္ခံ ထား.....ထမင္းေျခာက္ေၾကာ္စားလို႔ရတယ္”
.
သူလုပ္ခိုင္းတဲ့၊ လုပ္ခ်င္တဲ့အရာဟာ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္လုပ္ႏိုင္ရင္ေကာင္းပါတယ္။ အေလအလြင့္မရွိေအာင္လည္း လုပ္သင့္သေလာက္အတိုင္းအတာကို လုပ္တာေကာင္းပါတယ္ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုအေျခအေနေတြမွာ ထည့္မတြက္မိ (မျမင္မိ) တတ္ၾကတဲ့ အရာကေတာ့ emotional cost စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ေပးဆပ္ရမႈ (ေပးရတဲ့ အဖိုးအခ) ပါပဲ (လႊင့္ပစ္လိုက္လို႔ ကုန္သြားတဲ့ေငြထက္ ဒီေငြကို ႏွေျမာၿပီး မလုပ္ခ်င္တာေတြကို လုပ္ေနရတဲ့ စိတ္ပင္ပန္းမႈရဲ႕ ဆုံးရႈံးမႈတန္ဖိုးေပါ့)။
.
ဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈမ်ဳိးေတြကို ကိုယ္တိုင္လည္း လုပ္၊ သူမ်ားေတြကို လည္း လုပ္ေစခ်င္ (မလုပ္ရင္ စိတ္တိုင္းမက်တဲ့) သူေတြဟာ OCD  လို႔ေခၚတဲ့ Obsessive Compulsive Disorder ဆိုတဲ့ စိတ္ေရာဂါကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံစားေနရတဲ့သူေတြ ဒါမွမဟုတ္ ပိုက္ဆံအေလအလြင့္ ျဖစ္မွာကို အလြန္အကၽြံ စိတ္ပူသူေတြ (ရွိတဲ့ resources ေတြကို အက်ဳိးရွိဆုံးျဖစ္ေအာင္ maximize လုပ္ရမွ စိတ္ေက်နပ္သူေတြ) ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
.
OCD ဆိုတာကေတာ့ အသန္႔အလြန္ႀကိဳက္တာ (ေဆးၿပီးသား ပန္းကန္ေတြကို ျပန္ထပ္ေဆးတာ)၊ စိတ္မခ်တာ၊ မလိုအပ္တဲ့အရာေတြအတြက္ အၿမဲတမ္း စိတ္ပူၿပီး တႏုံ႔ႏုံ႔ျဖစ္ေနတာ (ေရမတင္ထားမိလို႔ ေရမရွိေတာ့မွာကို သာမန္ထက္ပို အလြန္အကၽြံ စိတ္မခ်ျဖစ္ၿပီး တစ္ခ်ိန္လုံး ေရတင္ေနတာ၊ ေသာ့ေတြခတ္ထားလား အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္သြားၾကည့္ေနတာ၊ လူမရွိတဲ့အခန္းေတြအကုန္ မီးလိုက္ပိတ္ေနတာ)၊ အားလုံးစီရီသပ္ရပ္ တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္းျဖစ္ေနခ်င္တာ (စီစရာမလိုဘဲ အမ်ဳိးအစားတူတဲ့အရာေတြကို စီၿပီး ထားေနတာမ်ဳိးေတြ) စတာေတြပါ။ အေသးစိတ္ကို သိခ်င္ရင္ ေအာက္က လင့္ခ္မွာ ဖတ္ပါ။ https://www.facebook.com/lunge.media/posts/601119640260835
.
ပိုက္ဆံအေလအလြင့္ကို တစ္ျပားတစ္ခ်ပ္မွ မရွိေစခ်င္တာက ပိုက္ဆံစုမိဖို႔အတြက္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္ (ေငြေတာ့ စုမိၿပီးခ်မ္းသာရင္ခ်မ္းသာလာပါလိမ့္မယ္)။ ဒါေပမယ့္ ဒါႀကီးက ဝန္ထပ္ဝန္ပိုးတစ္ခုလို ကိုယ့္ကို အလြန္အကၽြံဖိစီးေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ကုန္က်ဆုံးရႈံးမႈေတြရွိေနပါၿပီ။ ေငြဟာ အေရးပါတဲ့အတြက္ ေငြရွာျခင္း၊ ေငြစုျခင္းဟာ ေကာင္းတဲ့အရာျဖစ္ေပမယ့္ စုမိတဲ့ေငြရဲ႕ တန္ဖိုးထက္ပိုတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုန္က်မႈေတြရွိေနရင္ေတာ့ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ အခ်ိန္ေတြ (စေတးလိုက္ရတဲ့ relationship ေတြ) အတြက္ အဆုံးမွာ ညီမွ်ျခင္းခ်တဲ့အခါ မတန္ပါဘူး (1) (ဒီစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆုံးရႈံးကုန္က်မႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါေတြအတြက္ ရွာထားတဲ့ေငြေတြ ျပန္သုံးလိုက္ရတာေတြလည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္)။
.

ကိုယ့္ဗီဇနဲ႔ အက်င့္ေၾကာင့္ကိုယ္ ဒီလို လုပ္ေနတဲ့သူေတြအတြက္ကေတာ့ သူတို႔ကို ဒီ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ (anxiety) ဒါမွမဟုတ္ စိတ္မလုံျခဳံမႈ (insecurity) ေတြက ေမာင္းႏွင္ေနတဲ့အတြက္ သူတို႔ ေျခကုန္လက္ပန္းက်လည္း (မလုပ္ခ်င္ရင္လည္း) ဒါေတြကို ဆက္လုပ္ေနၾကမွာပါ။ ျပႆနာက သူတို႔ကိုယ္တိုင္ မလုပ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ စိတ္မွာ ေနလို႔မရတဲ့ခံစားမႈေၾကာင့္ တျခားသူေတြကို အတင္းလုပ္ခုိင္းတာပါပဲ။
.
တျခားသူေတြအတြက္က သူတို႔လို ဒါမလုပ္လို႔ ေနမထိထိုင္မသာ ခံစားေနရတာမဟုတ္တဲ့အတြက္ ဒီအလုပ္ေတြကို သူတို႔စိတ္တိုင္းက် လိုက္လုပ္ေပးရတာမွာ emotional cost ပိုမ်ားပါတယ္။ သာမန္လူတစ္ေယာက္အတြက္က ေရတင္ဖို႔ တစ္ခါေလာက္ေမ့သြားလို႔ ေရျပတ္သြားတာၾကဳံရရင္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္မယ္၊ ဒီအတြက္လည္း ေရကို ပုံမွန္ တစ္ေန႔တစ္ခါေလာက္ သတိထားၿပီးတင္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ၃ နာရီျခားတစ္ခါေလာက္ (ဒါမွမဟုတ္ ေရတစ္ခါသုံးၿပီးတိုင္း) ေရျပန္တင္ေနတာမ်ဳိး လုပ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အဲလို လုပ္ရရင္ပိုပင္ပန္းပါတယ္ (အဲလို ခဏခဏ တင္ေနလို႔ ေရမရွိခ်ိန္တင္မိၿပီး ေရျပန္ခ်ဴရတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္လာရင္ တစ္ခါေလာက္ေရျပတ္သြားတာထက္ ပိုၿပီး ဒုကၡမ်ားပါတယ္)။
.
ဒီေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုန္က်မႈ၊ အသုံးျပဳရမႈက တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ မတူပါဘူး။ ေရမရွိမွာ ကို စိတ္ဒုကၡပိုမ်ားေနတဲ့သူရွိသလို၊ မလိုအပ္ဘဲ ေရတင္ေနလို႔ မလိုအပ္တဲ့ အလုပ္ေတြပိုလာမွာကို စိတ္ဒုကၡပိုမ်ားတဲ့သူလည္းရွိပါတယ္။ မီးခလုတ္ေတြ သတိတရ မပိတ္မိလို႔ မီတာခကုန္မွာကို စိတ္မသက္ မသာျဖစ္သူေတြရွိသလို၊ မီးခလုတ္ကိုပိတ္ခဲ့ဖို႔ တစ္ခါေလာက္ေမ့တာကို အျပစ္ႀကီးတစ္ခုလို ျဖစ္မွာစိုးလို႔ အတင္း သတိထားၿပီး မီးလိုက္ပိတ္ေနရတာေတြေၾကာင့္ စိတ္ဆင္းရဲ စိတ္ပင္ပန္းရသူေတြလည္းရွိပါတယ္။
.
Emotional cost စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုန္က်မႈဆိုတာက လူေပၚမူတည္ၿပီး မတူၾကသလို အႀကိဳက္အေပၚ၊ အက်င့္္ေတြအေပၚ၊ ဗီဇေတြအေပၚမူတည္ၿပီးလည္း မတူၾကပါဘူး။ တစ္ခ်ဳိ႕ကုန္က်မႈေတြဟာ ေလာဂ်စ္က်ခ်င္မွလည္းက်ပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာ ကိုယ္သုံးေနၾက ပစၥည္းအမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုကေန တံဆိပ္သစ္တစ္ခုကို ေျပာင္းသုံးရမွာကို မသုံးခ်င္တာ (တံဆိပ္သစ္က ပိုေကာင္းတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ)၊ အက်ႌ အသစ္ေတြ ဝယ္ထားေပမယ့္ ကိုယ္ဝတ္ေနၾက အက်ႌကိုပဲ ဝတ္ခ်င္တာေတြဟာ အစြဲအလမ္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ emotional cost ေတြပါ။ စိတ္ရဲ႕ စြဲလမ္းႏွစ္သက္မႈ၊ ေနသားက် ေက်နပ္မႈေတြေပါ့ (ဒါေၾကာင့္ consumer brand ေတြဆို ၿပိဳင္ဘက္ဆီကေန ကိုယ့္ တံဆိပ္ကို ေျပာင္းသုံးရျခင္းအတြက္ စားသုံးသူရဲ႕ emotional cost ကိုေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔ႀကိဳးစားၾကပါတယ္) ။
.
ဆိုေတာ့ emotional cost ဆိုတာ စိတ္ကို မသက္မသာျဖစ္ေစတဲ့၊ ဝန္ပိပင္ပန္းေစတဲ့အရာေတြပါ။ OCD ျဖစ္ၿပီး မလိုအပ္တဲ့အရာေတြအတြက္ စိတ္မသက္မသာျဖစ္ေနတာဟာလည္း emotional cost တစ္ခုပါပဲ။ မလိုအပ္တဲ့အရာေတြအတြက္ စိတ္ခံစားမႈေတြကို ပင္ပန္းေအာင္ သုံးစြဲေနတာဟာ ေငြေၾကးသုံးစြဲမႈနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္ မလိုတာေတြဝယ္ၿပီး ျဖဳန္းမိတာနဲ႔ သ႑ာန္တူပါတယ္။
.
ဒါေပမယ့္ ဒီလို စိတ္ပူပန္ေၾကာင့္ၾကမႈ၊ စိတ္မလုံျခဳံမႈေၾကာင့္ စိတ္ပင္ပန္းခံေနရသူေတြကိုလည္း အဲလို ျဖစ္မေနၾကပါနဲ႔လို႔ ခလုတ္တစ္ခုကို ပိတ္လိုက္သလို ေျပာင္းလဲခိုင္းလို႔မရပါဘူး (သူတို႔ကိုယ္တိုင္ဟာ ဒီ စုိးရိမ္ ေၾကာင့္ၾကမႈရဲ႕ ေမာင္းႏွင္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာေရာက္ေနၾကတာပါ)။
ကိုယ္ႀကိဳက္တဲ့ စြဲလမ္းတဲ့အရာေတြအတြက္ emotional cost ရွိတာကက်ေတာ့ မလိုေပမယ့္ ကိုယ္ႀကိဳက္လို႔ ဝယ္သုံးေနတဲ့အရာေတြလိုေပါ့ (ဒါလည္း သတိထားဆင္ျခင္လို႔ရေပမယ့္ အလြယ္တကူ ေျပာင္းလဲဖို႔ေတာ့ မလြယ္ပါဘူး)။
.
ေငြဆိုတာကေတာ့ သုံးစြဲလိုက္တဲ့အခါမွာ ဘယ္ေလာက္ကုန္က်သြားလဲ အလြယ္တကူ ေျခရာခံတြက္ခ်က္လို႔ရ (ျမင္သာ) ပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈေတြ ကုန္က်သုံးစြဲ ဆုံးရႈံးသြားတာကေတာ့ အဲလို အတိအက် ေရတြက္ဖို႔ မလြယ္ဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေတာင္ ဘယ္ေလာက္ သုံးလို႔သုံးလိုက္မိမွန္း (ေပးလိုက္ရမွန္း) မသိဘဲ ကုန္ခမ္းသြားတတ္ပါတယ္။
.

လူႏွစ္ေယာက္အတူေနတဲ့အခါမွာ အဲဒီစိတ္ခံစားမႈ သုံးစြဲျခင္း၊ ျပန္ျဖည့္ျခင္းက အေရးႀကီးပါတယ္။
.

တစ္ေယာက္က ဒီပစၥည္းကို ဒီေနရာမွာထားမွ၊ ဒါကိုဆို ဒီလိုလုပ္မွဆိုတာေတြရွိၿပီး ေနာက္တစ္ေယာက္အတြက္က ပုံစံတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေနတဲ့အခါမွာ အဆင္ေျပေအာင္ ညႇိႏႈိင္းေနထိုင္ဖို႔လိုလာပါတယ္။
.
သူက မီးခလုတ္ေတြျပန္ပိတ္မွႀကိဳက္တယ္ဆို ကိုယ္က သတိထားၿပီးလိုက္ပိတ္ေပးရင္ သူေက်နပ္ပါတယ္၊ သူေပ်ာ္ပါတယ္၊ ဒါဆို သူ႔စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသုံးစရိတ္ကိုျပန္ျဖည့္ေပးရာေရာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ကပဲ အၿမဲတစ္ဖက္သတ္လုပ္ေပးရင္းနဲ႔ ကိုယ့္မွာ ထပ္သုံးစရာ (ေပးစရာ) စိတ္ခံစားမႈ တစ္ျပားမွမက်န္ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္ (ျမန္မာစကားမွာေတာ့ စိတ္ကုန္တယ္ဆိုတာရွိၿပီးသားပါ)။ အဲဒီအခါက်ရင္ သူနဲ႔ေနရတာ ကိုယ္ေပ်ာ္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး2 ။
.
Relationship တစ္ခုမွာ သို႔မဟုတ္ တစ္အိမ္တည္းအတူေနၾကရတဲ့အခါမွာ လူႏွစ္ေယာက္ စိတ္ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ အတူေနႏိုင္ဖို႔ကေတာ့ တစ္ဖက္လူကို ဘာေတြက စိတ္မသက္မသာျဖစ္ေစလဲ၊ ပင္ပန္းေစလဲဆိုတာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သိေအာင္ႀကိဳးစားၿပီး ႏွစ္ေယာက္လုံး စိတ္အခ်မ္းသာဆုံး အတူေနႏိုင္မယ့္ မွ်ေျခတစ္ခုကို ရွာဖို႔လိုမွာပါ (ဘယ္ဟာေတြကေတာ့ ကိုယ့္ဘက္က ေလွ်ာ့ေပးလို႕ရတယ္၊ ဘယ္ဟာေတြကေတာ့ မရဘူး စသျဖင့္ေပါ့)။
.
ဥပမာ သူက ပစၥည္းေတြကို ေနရာတက်ထားမွႀကိဳက္တယ္။ ကိုယ္က ျပန္ထားဖို႔ သတိမထားမိတဲ့သူမ်ုိးဆိုရင္ ပစၥည္းေတြေနရာတက်မရွိတာက သူ႔ကို ဘယ္ေလာက္စိတ္ပင္ပန္းေစလဲ၊ သတိထားၿပီး အၿမဲ ျပန္ထားေနရတာက ကိုယ့္ကိုဘယ္ေလာက္ စိတ္ပင္ပန္းေစလဲဆိုတာကို တိုင္းတာၾကဖို႔၊ ႏွစ္ဘက္လုံး စိတ္ခ်မ္းအသာႏိုင္ဆုံး အေနအထားကို ထိန္းသိမ္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔ (တစ္ခါတေလ ျပန္မထားမိတာမ်ဳိးဆို သူ႔ဘက္ကလည္း နားလည္ေပးဖို႔၊ ကိုယ္ကလည္း ျပန္ထားဖို႔ ဂရုစုိက္သတိထားဖို႔) ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။
.
စိတ္ရဲ႕ အသုံးစရိတ္ေတြကို မလိုအပ္တဲ့အရာေတြ၊ ေနရာေတြ၊ မလိုအပ္တဲ့သူေတြ၊ အေျခအေနေတြအတြက္ အလြန္အကၽြံသုံးစြဲလိုက္မိရင္ အေရးပါတဲ့ က႑ေတြနဲ႔ အေရးႀကီးတဲ့သူေတြအတြက္ ကိုယ့္မွာ ေပးစရာ (သုံးစရာ) က်န္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး။
.
ေငြကို အပိုမကုန္ေအာင္ ေခၽြတာေနခ်ိန္မွာ စိတ္ကို အမ်ားႀကီး အကုန္က်ခံေပးဆပ္လိုက္ရတာမ်ဳိးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။
.

ေငြကုန္တာက ျပန္ရွာလို႔ရပါေသးတယ္။ စိ္တ္ကုန္တာကေတာ့ ျပန္ရွာဖို႔ မလြယ္။

8.6.2018

Emotional Costs (အပိုင္း - ၂)
•••••••••••••••••
စာေရးသူ : Thit Taw @ ဂၽြန္မိုးစက္

Emotional cost အေၾကာင္း စာေရးကတည္းက ေနာက္ဆက္တြဲစာတစ္ပုဒ္ ဆက္ေရးဖို႔ တစ္ခါတည္း စဥ္းစားခဲ့ပါတယ္။ စာကအရမ္းရွည္ေနၿပီမို႔ တစ္ခါတည္းထည့္ေရးရင္ အဆင္မေျပမွန္းသိလို႔ပါ။

ဒါေပမယ့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္း ကိုယ့္ကိစၥေတြနဲ႔ကိုယ္မို႔ စဥ္းစားထားတဲ့အတိုင္း မေရးျဖစ္ခဲ့ဘူး။

အဲဒီမွာ ကြန္းမင့္ေတြနဲ႔ share ေတြမွာ ကိုယ္ထင္ထားတဲ့အတိုင္း ေျဖရွင္းဖို႔လိုတဲ့အခ်က္ေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။

*
ပထမအခ်က္က အဲဒီ emotional cost ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ ခံစားရတဲ့ concept အယူအဆတစ္ခုကို အနီးစပ္ဆုံး နာမည္ေပးထားတာပါ။ ျမန္မာလို “ခံစားမႈ အဖိုးအခ”ဆိုရင္ တန္းၿပီး အဓိပၸါယ္မေပါက္ဘူးလို႔ ခံစားရလို႔ အဂၤလိပ္လိုယူသုံးတာပါ။ စာကို ပို႔စ္မတင္ခင္မွာ ဒီအသုံး ဒီ concept မ်ဳိးရွိၿပီးသားလားဆိုတာ ဂူဂဲလ္မွာ ရွာၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ emotional cost ဆိုတာ စိတ္ပညာရပ္မွာ ရွိၿပီးသားပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ အယူအဆနဲ႔ အသုံးျပဳပုံကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ေရးတဲ့ concept နဲ႔ သတ္သတ္စီပါ။ သူက သူနာျပဳေတြ လူနာေတြကို ျပဳစုရတဲ့အခါမွာ သူတို႔ရဲ႕ ေဝဒနာခံစားရမႈေတြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ကူးစက္တာလို႔ ကၽြန္ေတာ္ အလြယ္ ေျပာပါရေစ။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ့ပို႔စ္ကို share တဲ့ေအာက္မွာလည္း စိတ္ဆရာဝန္တစ္ေယာက္က လာရွင္းျပထားတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ emotional cost ကို ယူသုံးထားတဲ့ ဆိုလုိရင္းကေတာ့ ဘယ္အရာမွာမဆို ကိုယ့္အေနနဲ႔ အသုံးျပဳလုိက္ရတဲ့ ေငြနဲ႔ အတူ၊ တစ္ဖက္မွာ ေငြနဲ႔တျခား႐ုပ္ဝထၳဳတန္ဖိုးေတြ သက္သာဖို႔ႀကိဳးစားၾကရင္း အသုံးျပဳေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ စိတ္ခံစားမႈ(တန္ဖိုး)ေတြလည္းရွိေနတာကို ေျပာလိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

*
ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ OCD ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ထည့္ေရးလိုက္ေတာ့ ဒီအေပၚအမ်ဳိးမ်ဳိးနားလည္မႈ လြဲၾကတာေတြကို ေတြ႕မိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က စိိတ္ပညာရပ္ကိုနားလည္တဲ့ ပညာရွင္တစ္ေယာက္မဟုတ္ပါဘူး။ သာမန္အရပ္သားတစ္ေယာက္သိသေလာက္ပဲ OCD ဆိုတာကို သိထားသူ ျဖစ္ပါတယ္။ OCD ရဲ႕ လကၡဏာေတြကိုထည့္ေရးထားေပမယ့္ ဘယ္အတိုင္းအတာေလာက္ဆိုရင္ ကုသမႈ ခံယူဖို႔ လိုၿပီလဲ၊ ဘယ္လိုကုသမႈခံယူရမလဲဆိုတာကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးမွရမွာပါ။ ကၽြန္ေတာ့စာထဲမွာ OCD ကိုထည့္ေရးတာက ကိုယ္ျဖစ္မွန္းမသိျဖစ္ေနၿပီး ေဘးလူကို ဒုကၡေပးမိေနမွန္းမသိျဖစ္မေနေအာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတိျပဳဆန္းစစ္မိေအာင္ ရည္ရြယ္တာပါ။

*
တတိယအခ်က္ကေတာ့ စာကိုဖတ္ၿပီးနားလည္မႈလြဲေနၾကတာပဲ။ စည္းကမ္းရွိဖို႔လိုတယ္။ ေငြကို ေခၽြတာဖို႔လိုတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ငပ်င္းေတြကို ေထာက္ခံေနတယ္ စသျဖင့္ ေျပာၾကတာေတြေတြ႕ပါတယ္။ စည္းကမ္းရွိဖို႔လည္းလိုတယ္။ ေငြကို မျဖဳန္းတာလည္းေကာင္းတယ္။ ဒါေတြက အားလုံး လက္ခံထားၾကၿပီးသားပါ။ ကၽြန္ေတာ့စာက ထပ္ျဖည့္ေပးတာကေတာ့ စည္းကမ္းလည္းရွိပါ။ ေငြကိုလည္း မျဖဳန္းပါနဲ႔။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ကိုလည္း သက္သာေစပါ ဆိုတာပါ။

*
ေရွ႕ကႏွစ္ခ်က္က ဒီမွာလက္ခံထားၿပီးသားေပမယ့္ စိတ္ရဲ႕ ကုန္က်ဆုံးရႈံးမႈေတြကို ေခၽြတာပါဆိုတာကို လ်စ္လ်ဴရႈေနၾကလို႔ ဒီစာကိုေရးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ စည္းကမ္းဆိုတာ အသက္ရွင္သန္ရျခင္းကို ပိုေခ်ာေမြ႕ေစဖို႔ပါ။ ေငြခ်မ္းသာတာဟာ စိတ္ခ်မ္းသာဖို႔ပါ။ ေငြခ်မ္းသာလာၿပီး စိတ္ဆင္းရဲသြားတာမ်ဳိး မျဖစ္ေစခ်င္တာပါ။

*
ေနာက္ထပ္သတိထားမိတာတစ္ခုကေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာက်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီမွာ နားလည္မႈလြဲေနတဲ့အရာကိုပါ။ ဒီမွာက စိတ္မက်န္းမာဘူးဆိုရင္ ရူးေနတယ္၊ စိတ္ခ်ဳိ႕ယြင္းေနတယ္လို႔ ထင္ေနၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္က ကိုယ္ခႏၶာ မက်န္းမာျခင္း၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းျခင္း၊ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ကြဲျပားျခင္းေတြရွိသလို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာလည္း ထုိနည္းလည္းေကာင္းပါပဲ။

*
ကၽြန္ေတာ္အခု အေျခအေနလိုအပ္ခ်က္ေတြအရ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သေဘာသဘာဝေတြနဲ႔ အမူအက်င့္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္းနဲ႔ပိုသိလာတာက တစ္ခ်ဳိ႕အရာေတြဆို ေရာဂါဆိုတာထက္ မတူညီတဲ့ အမူအက်င့္နဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားပုံေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ OCD ဆိုရင္လည္း အႏု၊ အရင့္ရွိပါတယ္ (အရပ္သားအသိနဲ႔ အရပ္သားနားလည္ေအာင္ ေျပာတာမို႔ အမွားပါရင္လည္း ပညာရွင္မ်ား ေထာက္ျပေပးပါ)။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သာမန္ အတိုင္းအတာနဲ႔ OCD ပုံစံေတြကရွိႏိုင္ပါတယ္ (အရမ္းအႏုစိတ္ခ်င္တာေတြ၊ အေစ့စပ္လြန္တာေတြစသျဖင့္)။ ဒါက သူ႔စိတ္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပုံပါ။ ဝတဲ့သူ၊ ပိန္တဲ့သူစသျဖင့္မတူသလိုေပါ့။ အဓိကက ကိုယ့္ပုံစံက သူမ်ားကို သြား မထိခိုက္ေစဖို႔ပါ။ ကိုယ္က OCD မို႔သူမ်ားကိုပါ ဒီအတိုင္း အကုန္လိုက္လုပ္ခိုင္းေနတာမ်ဳိး (ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သေဘာနဲ႔စဥ္းစားရင္ ဝတဲ့သူတစ္ေယာက္က ၂ ေယာက္ခုံမွာ ၁ ေယာက္ခြဲစာေလာက္ထိုင္ထားၿပီး ေဘးလူအတြက္ ေနရာမက်န္ေတာ့တာမ်ဳိး)။ တစ္ခါတေလ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရလည္း ေဘးလူအတြက္ ေနရာမခ်န္မိေတာ့တာ မ်ဳိးက ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

*
ဒီအေပၚ ႏိုင္ငံျခားသားေတြရဲ႕ အျမင္က ကိုယ္ေတြနဲ႔မတူဘူး။ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ အတူတြဲလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ေယာက္ဆို အတူတူအလုပ္လုပ္ရင္း ကၽြန္ေတာ္လုပ္ထားတဲ့ အလုပ္ကို အေသးစိတ္ေတြကို သူျပန္ညႇိေနတိုင္း Sorry, I am a bit OCD ဆိုၿပီး သူ႔ကိုယ္သူအၿမဲေျပာတယ္။ ဒါႀကီးကို ေရာဂါႀကီးလို႔ ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး။ သူ႔မွာ ဒီအက်င့္ရွိလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အတူအလုပ္လုပ္ရတဲ့ေနရာမွာ သူ႔ရဲ႕ အေသးစိတ္စိစစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ရင္ ေဆာရီးပါလို႔ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းေျပာတဲ့သေဘာ။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဝေနမွန္း၊ ပိန္ေနမွန္း သိရင္ သိသလို ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ အစားအေသာက္ကို ျပင္ဆင္ရသလို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာလည္း ကိုယ့္မွာ ဘယ္လို စိတ္ေနစိတ္ထားေတြရွိလဲဆိုတာကို သိရင္ တတ္ႏိုင္သမွ်အေကာင္းဆုံးပုံစံကို ရလာေအာင္ ျပဳျပင္ယူႏိုင္မယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ဳိးလို႔ ျမင္မိလာပါတယ္။

*
ADHD, Autism စတဲ့ disorder ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ေတာ့လည္း ဒီထဲက လကၡဏာတစ္ခ်ဳိ႕ေတြကို ကိုယ့္မွာေရာ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္မွာပါ (ကုသဖို႔လိုတဲ့ အေနအထားဟုတ္မဟုတ္မေသခ်ာေပမယ့္) အနည္းနဲ႔ အမ်ား ေတြ႕ေနရတာသတိထားမိတယ္။ အရင္ေခတ္ကဆို ဒီလို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္သတ္မွတ္ေပးတာမ်ဳိးမရွိေသးေတာ့ ဒီေရာဂါေတြ ခံစားေနရသူေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဆိုရင္ က်ပ္မျပည့္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ၿပီး မသိမသာ (အေပ်ာ့စား) ဆိုရင္ ဘုဂလန္႔၊ လူ႔ဂြစာ၊ ဆိုးတယ္၊ စကား နားမေထာင္ဘူး စသျဖင့္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ၾကရမယ္လို႔ ေတြးမိပါတယ္ (တစ္ခ်ဳိ႕ကေလးေတြ ေက်ာင္းမွာ အရမ္းဆိုးတယ္လို႔ သတ္မွတ္ခံခဲ့ၾကရတာဟာ ဒီဟာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနမယ္လို႔ ျပန္ေတြးမိတာပါ)

*
လက္ငါးေခ်ာင္းဟာ အရွည္အတို၊ ပုံသ႑ာန္မတူပါဘူး။ လက္မခ်ည္းပဲ ငါးေခ်ာင္းျဖစ္ေနရင္ အလုပ္မျဖစ္သလို၊ က်န္တဲ့လက္ေခ်ာင္းေတြလည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပါပဲ။ အဲလိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလုံးဟာ အလုပ္ထဲမွာ၊ မိသားစုထဲမွာ။ team ေတြထဲမွာ အၿမဲ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ အမူအက်င့္ personality ပုံစံေတြမတူၾကပါဘူး။ ဒါကို ကိုယ့္ပုံစံအတိုင္း သူမ်ားေတြကို လိုက္လုပ္မွစိတ္တိုင္းက်တာမ်ုိး မဟုတ္ဘဲ၊ သူတို႔ပုံစံနဲ႔သူတို႔ ကိုယ့္ပုံစံနဲ႔ကိုယ္ ပူးေပါင္းၿပီး တူညီတဲ့ဦးတည္ခ်က္ပန္းတိုင္ေတြကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၾကဖို႔၊ မတူတာဟာ ေကာင္းတယ္၊ လိုအပ္တယ္ (ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံ မတူတာက အလုပ္ေတြကို ပိုထိေရာက္ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ႏိုင္ေစတယ္)  ဒီမတူညီမႈေတြကို ပိုနားလည္ေအာင္ အခ်င္းခ်င္းႀကိဳးစားၿပီး အားလုံး စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ေနႏိုင္ဖို႔နဲ႔ လုပ္စရာရွိတာေတြကို ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ေအာင္လုပ္ႏုိင္ဖို႔ အဓိကပဲ။ တစ္ေယာက္က OCD အေသးစိတ္တဲ့သူျဖစ္မယ္၊ တစ္ေယာက္က bigger picture ကိုပိုျမင္တဲ့သူျဖစ္မယ္၊ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ တစ္ဘက္ကို စိတ္ဒုကၡမေပးဘဲ သူ႔ဘက္ကိုယ့္ဘက္ နားလည္ေပးၿပီး အတူတူအလုပ္လုပ္ၾကဖို႔ပါပဲ။

*
I am just sharing ပါ။

25.6.2018