ကမာၻေက်ာ္တဲ့ Graffiti

ကမာၻမွာ Graffiti ကို အႏုပညာ ရယ္လို႔ အသိအမွတ္ ျပဳၾကတာ ရွိသလို လမ္းေဘး လက္ေဆာ့တဲ့ ကိစၥဆိုၿပီး တားျမစ္ကန္႔ကြက္ ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ Graffiti ဆိုတာ အခုေခတ္မွ ေပၚလာတဲ့ အရာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရွးေဟာင္း ဂရိေခတ္၊ ေရာမေခတ္မွာ ကတည္းက ဂူနံရံေတြ အေဆာက္အဦ နံရံေတြမွာ လက္ေရးလွ စာလံုးေတြနဲ႕ ေရးၾက၊ ပံုေတြ ဆြဲၾကနဲ႕ Graffiti ကို စတင္ခဲ့ၾက တယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ အဲဒီေခတ္က ေက်ာက္လက္နက္ ျဖစ္ေစ၊ မီးေသြးခဲလို အရာနဲ႕ ျဖစ္ေစ ပံုေဖာ္ ၾကေပမယ့္ ဒီေန႔ေခတ္ Graffiti ေတြကိုေတာ့ စပေရး မႈတ္ေဆးတို႕၊ မာကာ ေဘာပင္တို႔နဲ႕ ေရးၾကတာပါ။

လက္ေရးလွ စာလံုးေတြ ျဖစ္ႏိုင္သလို ပန္းခ်ီ ပံုေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ား အားျဖင့္ေတာ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရး အသြင္ မေဆာင္ဘဲ ေ၀ဖန္ေရး အသြင္ ေဆာင္တာဟာ Graffiti ေတြပါ။ လူကံုထံ ေတြက ပန္းခ်ီကား ခ်ပ္ကို ေစ်းႀကီး ေပး၀ယ္ၿပီး အိမ္ခန္းထဲမွာ အလွခ်ိတ္ ၾကတဲ့အတြက္ သူတို႔ ၀ယ္ခ်င္တဲ့ ပန္းခ်ီကားကို ေရးဆြဲသူ ပန္းခ်ီဆရာ ေတြကလည္း ေအာင္ျမင္ ေငြ၀င္ၾက ပါတယ္။ Graffiti ေတြမွာေတာ့ ေရးဆြဲသူေတြ အမ်ားစုက သူလို ငါလို လူေတြပဲ ျဖစ္ၿပီး အမ်ား ျပည္သူေတြ ျမင္သာတဲ့ ပိုင္ဆိုင္ သူရယ္လို႔ တိတိက်က် မရွိမယ့္၊ ဒါမွမဟုတ္ အမ်ားျပည္သူ ပိုင္တဲ့ အေဆာက္အဦ နံရံေတြမွာ ေရးဆြဲၾကတာ မ်ားပါတယ္။

ေရးတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေတြကလည္း လူမႈေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အေၾကာင္း အရာေတြပဲ မ်ားပါတယ္။ ဟစ္ေဟာ့ပ္ ယဥ္ေက်းမႈမွာ Graffiti ေတြရဲ႕ အခန္း က႑က အလြန္အေရး ပါပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Graffiti ေတြကို တခ်ဳိ႕ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပိတ္ပင္ တားျမစ္ရတဲ့ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္း တစ္ခုကေတာ့ လူငယ္ မူးယစ္ေဆးစြဲ အၾကမ္းဖက္ ဂိုဏ္းေတြက သူတို႕ဂိုဏ္းရဲ႕ လိုဂိုကို Graffiti ေတြနဲ႕ ပံုေဖာ္လို႔ ပါပဲ။ Graffiti ရဲ႕ မူလ အနက္မွာလည္း ဂရိ ဘာသာအရ Graphein ဆိုတဲ့စကားက ဆင္းသက္ လာတာမို႔ "ေရးရန္"လို႔ အဓိပၸာယ္ ရၿပီး အီတလီ ဘာသာ အရေတာ့ Graffiato ဆိုတဲ့ စကားက ဆင္းသက္လာကာ "ေရးျခစ္ ေရးဖ်က္ျခင္း"လို႔ အနက္ျပန္ ႏိုင္ပါတယ္။ Graffiti သမိုင္းမွာ ဘီစီ ႏွစ္သံုးေသာင္း ေလာက္က စခဲ့ေပမယ့္ ေမာ္ဒန္ Graffiti လို႔ ဆိုႏိုင္မယ့္ အေစာဆံုး Graffiti ကေတာ့ အခု တူရကီထဲ ေရာက္ေနတဲ့ ဂရိၿမိဳ႕ေလး တစ္ၿမိဳ႕က ျပည့္တန္ဆာ အိမ္ေၾကာ္ျငာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပုတို႔နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ Graffiti ေတြအမ်ားႀကီး ေပၚခဲ့ ပါေသးတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္ မွာေတာ့ Graffiti ေတြကို ကမာၻ႕ႏိုင္ငံ အႏွံ႔မွာ ေတြ႔ႏိုင္ ေနပါၿပီ။ ဒီေန႔ ေခတ္မွာေတာ့ အာဖရိကန္ ေတြနဲ႔ ဟစ္ေဟာ့ပ္သမား ေတြရဲ႕ အမွတ္ လကၡဏာလို ျဖစ္ေနတဲ့ Graffiti ေတြဟာ ဟစ္ေဟာ့ပ္ မထြန္းကားတဲ့ ေဒသ တခ်ဳိ႕ထိေတာင္ ပ်ံံ႕ႏွံ႔ ေနပါတယ္။ အဲဒီလို ပ်ံ႕ႏွံ႔တဲ့ အထဲမွာ ကမာၻက သိရေလာက္ေအာင္ နာမည္ ေက်ာ္လာတာက ပထမပိုင္း အမည္မဲ့ Graffitist အျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ Banksy ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ကမာၻ႕ အႏွံ႔မွာ Graffiti ေတြ လိုက္ေရးခဲ့ကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေအာင္ သူ႔နာမည္ကုိ မေဖာ္ခဲ့ဘူး။

သူဟာ အင္မတန္ ႐ိုးစင္းတဲ့ စာသားေလးေတြ ကေန အင္မတန္ နက္နဲတဲ့ စာသားမ်ဳိး ေတြထိ ေရးခဲ့သလို ႐ိုးစင္းတဲ့ အ႐ုပ္ေတြ ကေန သေရာ္တဲ့ အ႐ုပ္ေတြ အထိ Graffiti ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာကို ေရးဆြဲရာက သူဘယ္သူလဲ ဆိုတာ လူေတြ သိခ်င္လာတဲ့ အထိ သူ႔ Graffiti ေတြက ေအာင္ျမင္ ခဲ့သူပါ။ သူက ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ကာ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ေမြးဖြား ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အေဖက မိတၱဴကူးစက္ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး သူ႕ကို သားသတ္႐ံုမွာ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးခဲ့ ေပမယ့္ သူကေတာ့ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြ အတြင္း သူေမြးဖြားရာ ဘရစ္စ္ေတာလ္မွာ စပေရး မႈတ္ေဆးေတြ ထြန္းကား လာခ်ိန္က စကာ Graffiti သမား ျဖစ္လာခဲ့ ပါတယ္။ သူက မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ ဒါ႐ိုက္တာ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ကာ ဖက္ဆစ္၀ါဒ၊ အရင္းရွင္၀ါဒ၊ စစ္၀ါဒ စတဲ့ အက်ည္းတန္ ၀ါဒမ်ား အားလံုးကို ဆန္႔က်င္သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလက ၀က္စမင္ စတာၿမိဳ႕က အေဆာက္အဦ နံရံေပၚမွာ သူေရးခဲ့တဲ့ Graffiti ဟာ ႏိုင္ငံေရး အေတြးတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး လူအမ်ားက သေဘာက် ခဲ့ၾကတာပါ။ ၿဗိတိန္ဟာ အၾကမ္းဖက္ သမားေတြနဲ႕ မသမာသူ မ်ားရဲ႕ အႏၲရာယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ ဆိုကာ ေနရာ တကာမွာ လံုျခံဳေရး ကင္မရာေတြ ျဖစ္တဲ့ စီစီတီဗီ ေတြကို တပ္ဆင္ထားၿပီး အဲဒီလို တပ္ဆင္ထားေၾကာင္း ကိုလည္း စာသားဆိုင္းဘုတ္ ငယ္ေလးေတြနဲ႕ အသိေပး ေၾကာ္ျငာထားတတ္ ပါတယ္။ အဲဒီလို ေနရာ တကာမွာ ေစာင့္ၾကည့္ ခံေနရတဲ့ အျဖစ္ကို ၿဗိတိန္သား Banksy က "One Nation Under CCTV, ေစာင့္ၾကည့္ ကင္မရာ ေအာက္က ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ"လို႔ သေရာ္တဲ့ Graffiti ဖန္တီးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Graffiti ကို ၂၀၀၉ ဧၿပီမွာေတာ့ ၀က္စမင္ စတာၿမိဳ႕ ေကာင္စီက အေပၚကေန ေဆးျဖဴ ျပန္သုတ္ၿပီး ဖ်က္ပစ္လိုက္ ပါတယ္။ Banksy က ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ဆန္းေဒ့စ္႐ုပ္ရွင္ ပြဲေတာ္မွာ ကမာၻမွာ ရွိတဲ့ လမ္းေဘး အႏုပညာ အမ်ဳိးအစား မ်ားစြာအေၾကာင္း ႐ိုက္ကူး တင္ျပထားတဲ့ သူ႔ရဲ႕မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ "Exit Through the Gift Shop, လက္ေဆာင္ ပစၥည္းဆိုင္မွ တစ္ဆင့္ ထြက္ေပါက္သို႔ သြားျခင္း"ကို ျပသ ခဲ့ရာမွာ အထူး ေအာင္ျမင္ၿပီး အေကာင္းဆံုး မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္အျဖစ္ နာမည္စာရင္း တင္သြင္း ခံခဲ့ ရသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အယ္ဒီတာ
(Teen မဂၢဇင္း၊ဒီဇင္ဘာလ ၂၀၁၁)