အင္ဒီး ဂီတႏွင့္ ၁၉၆၀ သမိုင္း

အင္ဒီး ဂီတဆိုတာ ဘာလဲ။

Independent Music လို႔ ေခၚဆိုၾကတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ ေတးဂီပံုစံ ေတြကို ေဘာင္မခတ္ဘဲ ဖန္တီးၾကတဲ့ Music အမ်ဳိး အစားကို အင္ဒီးဂီတ (Indie music) လို႔လည္း ေခၚၾက ပါေသးတယ္။

အင္ဒီး အုပ္စု၀င္ ေတြဟာ ကိုယ္ဘာသာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ကိုယ္ပိုင္ စတိုင္နဲ႔ပဲ ဂီတကို ဖန္တီးၾကတယ္။ သူတို႔မွာ ကိုယ္ပိုင္ အသံဖမ္း စနစ္၊ ထုတ္ေ၀မႈ စနစ္နဲ႔ အသြင္အျပင္ အသစ္ေတြ ရိွၾကတယ္။ ဂီတအမ်ဳိး အစား တစ္ခုရယ္လို႔ ေခါင္းစဥ္ မတက္ဘဲ၊ သီခ်င္း တစ္ပုဒ္မွာ ဒါေတြ ပါရမယ္ ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ မရိွဘဲ။ ဖန္တီးတဲ့ ဂီတကို အင္ဒီး ေခၚၾကတယ္။

အင္ဒီး ဂီတဟာ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ Pop, Rock & Roll နဲ႔ R&B စတင္ ေခတ္စား ေနခ်ိန္မွာပဲ ေပၚေပါက္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီလို ဂီတအမ်ဳိး အစားေတြ အားလံုးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈ မရိွဘူး ဆိုေပမယ့္ အင္ဒီး ဂီတဟာ Rock ဘက္ကို နည္းနည္း ႏြယ္ခ်င္တာ သိသာပါတယ္။ အင္ဒီး ဂီတရဲ႕ စာသားေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ အခ်စ္နဲ႔ စစ္ဆန္႔က်င္ မုန္းတီးမႈေတြ မ်ားတတ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး အင္ဒီးဂီတ ေဖာ္ေဆာင္သူ ေတြရယ္လို႔ ေျပာစမွတ္ ရိွခဲ့တာက Velvet Underground အဖြဲ႕ ဖြဲ႕ၿပီး သူတို႔ေတြဟာ အင္ဒီး ေတးဂီတ ေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဖန္တီးခဲ့သူ ေတြလည္း ျဖစ္တယ္။ ၁၉၆၀ ေက်ာ္ေက်ာ္မွ Velvet အဖြဲ႕ရဲ႕ ေတးအယ္လ္ဘမ္ေတြ ထြက္ေပၚလာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ သီခ်င္းေတြဟာ သမ ႐ိုးက်ထက္ ထူးျခားေနၿပီး ႐ိုးရာသီခ်င္း ေတြနဲ႔လည္း ကြဲထြက္ ေနတာကို ေတြ႕ျမင္ခဲ့ ၾကရတယ္။ ဒါဟာ ဘာဂီတ လဲလို႔ သတ္မွတ္ရ ခက္ေလာက္ေအာင္ ဆန္းျပားလို႔ ႈ Independent ဂီတလို႔ပဲ ေခၚဆိုၾကတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မွာ အင္ဒီး ဂီတဟာ ပိုၿပီး က်ယ္ျပန္႔လာတယ္။ အင္ဒီး ေတးဂီတ အဖြဲ႕ အသစ္ေတြလည္း ထက္ၿပီး ေပၚထြက္လာတယ္။ အင္ဒီး ဂီတကို ဘာအမ်ဳိး အစားလဲ ဆိုတာ ရွာေဖြ ၾကရင္းနဲ႔ ဂီတ ပညာရွင္ တခ်ဳိ႕နဲ႔ ပရိသတ္ေတြ အသိမွတ္ ျပဳခဲ့တာလား။ အင္ဒီး ဂီတဟာ Progressive Rock လို႔ ေခၚတဲ့ အရည္အေသြး အျပည့္နဲ႔ တိုးတက္တဲ့ ဂီတ မယ္လိုဒီေတြ ပါ၀င္တဲ့ ေရာခ့္တစ္မ်ဳိး ပဲလို႔ သတ္မွတ္ ခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရ ျပန္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ေလာက္က ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ Beaties အဖြဲ႔ရဲ႕ Hard Rock ေတြနဲ႔ တျခား ႏူးညံ့တဲ့ ဂီတ အမ်ဳိးအစား ေတြနဲ႔လည္း ကြဲထြက္ ေနၾကတာ ေတြ႕ရတယ္။

အင္ဒီး ဂီတဟာ ၁၉၉၀ ေလာက္မွာေတာ့ လွ်ပ္စစ္ဂီတ တူရိယာ ေတြနဲ႔ ထပ္ၿပီး ဆန္းသစ္လာ ျပန္တယ္။ ွSire Rewrds & Stiff Records ဆိုတဲ့ ေတးဂီတ အဖြဲ႕ဟာ လွ်ပ္စစ္ တူရိယာ ေတြနဲ႔ အင္ဒီး ဂီတကို ဖန္တီးခဲ့လို႔ ၁၉၉၀ ၀န္းက်င္မွာေတာ့ သူတို႔ အဖြဲ႕ဟာ အေအာင္ျမင္ဆံုး ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ အဖြဲ႕ဟာ ဂီတရဲ႕ အသံလိႈင္း အသစ္ေတြ ဖန္းတီးႏိုင္တဲ့ သူရဲေကာင္း ေတြလို႕ေတာင္ ခ်ီးမြမ္း ခံခဲ့ရတယ္။

အင္ဒီး ဂီတဟာ Rock နဲ႔ အနည္းငယ္ ဆက္ႏြယ္တယ္လို႔ အားလံုးက လက္ခံလာ ၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာ ဂီတ ပံုစံေတြဟာ ထပ္ၿပီး ေျပာင္းလာျပန္တယ္။ ေအာ္တာေနးတစ္ ဂီတ ၁၉၉၀ ေလာက္ထိ ပံုစံ မ်ဳိးစံုနဲ႔ ေျပာင္းလဲေနဆဲ ျဖစ္တယ္။ Rock နဲ႔ ပိုၿပီး ပတ္သက္စပ္ဆက္ လို႔ရတဲ့ ဂီတ ျဖစ္တာေၾကာင့္ Indie Rock ဆိုတဲ့ ဂီတကလည္း ထပ္ၿပီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ ျပန္တယ္။ အင္ဒီးေရာခ့္ ဂီတေပၚေပါက္ လာျခင္း အင္ဒီးေရာ့္ ဂီတဟာ ေအာ္တာ၊ ပန္႔ခ္စတဲ့ ဂီတေတြနဲ႔ စတိုင္ ဆင္တူၿပီး ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာ UK အေမရိကန္နဲ႔ ကေနဒါ ႏိုင္ငံေတြက စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ ဖန္တီးတဲ့ တူရိယာ ေတြကဂစ္တာ၊ ေဘ့စ္၊ ဒရမ္၊ ဇီးဘုတ္အျပင္ သီခ်င္း စာသားေတြ ကလည္း ျပင္းထန္ စူးရွတယ္။ အင္ဒီးေရာခ့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ တာနဲ႔အမွ် ၂၀၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အထိ ပ်ံႏွံခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္။ အင္ဒီးေရာ္ခ့္ဟာ အရမ္း ျပင္းထန္းၿပီး အင္ဒီးေရာ္ခ့္ ပညာရွင္ေတြ ကလည္း Do-It-Yourself စည္းမ်ဥ္းအတိုင္း က်င့္သံုးၾကတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းကို ဘာေၾကာင့္မွ အေသြဖည္ မခံဘူး။ အင္ဒီးေရာခ့္ ပညာရွင္ ေတြဟာ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းေတြရဲ႕ မူပိုင္ ေရဒီယို လိုင္းေတြကေန သူတို႕ ဂီတကို ထုတ္ျပေလ့ ရိွၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္ဒီးေရာခ့္ကို ေကာလိပ္ေရာခ့္ ဆိုၿပီးလည္း ေက်ာင္းသားေတြက ေခၚဆိုခဲ့ၾက ေသးတယ္။ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္း၀င္း အတြင္းမွာ ေက်ာင္သားေတြ ပါးစပ္ဖ်ား ေရပန္း စားခဲ့တဲ့ အင္ဒီးေရာခ့္ အဖြဲ႕ REM ဆိုတာလည္း ရိွခဲ့ဖူးတယ္။ The Smiths the Cure the Store Roses စတဲ့ အင္ဒီးေရာခ့္ အဖြဲ႕ေတြလည္း အၿပိဳင္အဆိုင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ တာေပါ့။ ေက်ာင္း၀င္း အတြင္းက ၤFan အဖြဲ႔၀င္ေတြ ကလည္း သူတို႔ ႏွစ္သက္ရာ အဖြဲ႕နဲ႔ သူတို႔ အင္ဒီးေရာခ့္ကို အားေပးၾကတယ္။

အင္ဒီးေရာခ့္ရဲ႕ စတိုင္
အင္ဒီးေရာခ့္ရဲ႕ စတိုင္က စက္ေတြ၊ ပ႐ိုဂရမ္ ေတြကို အားမကိုးဘဲ လက္နဲ႔ ထိေတြ႔ ဖန္တီးႏိုင္တဲ့ သံစဥ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတယ္။ အင္ဒီးေရာခ့္ သမားေတြရဲ႕ ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ ဟာလည္း လူ ပုဂိ္ၢဳလ္ တစ္ဦး ခ်င္းစီးရဲ႕ Personal နဲ႔ပဲ ဆိုင္တယ္။ Rock ဆိုရင္ ဘာအ၀တ္ အစား၊ Country ဆိုရင္ ဘာအ၀တ္ အစား၊ R&B ဆိုရင္ ဘာအ၀တ္ အစား၊ Punk ဆိုရင္ ဘာအ၀တ္ အစား စသျဖင့္ ရိွၾကေပမယ့္ အင္ဒီးဂီတ မွာေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ ရင္ထဲက စတိုင္နဲ႔ ကိုယ္ရဲ႕ လတ္တေလာ ခံစားခ်က္ အတိုင္း ၀တ္ဆင္ေလ့ ရိွၾကတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ေအာ္တာရွပ္ေတြ ၀တ္တတ္ ၾကသလို တစ္ခါတေလ ကိုယ့္ဘာသာ ခ်ဳပ္လုပ္ထားတဲ့ အ၀တ္ အစားေတြ ၀တ္ဆင္ၾကတယ္။ ခ်က္ျပဳတ္ေဘာင္း ဘီေတြကိုလည္း ပံုမွန္ထက္ ပိုၿပီး တင္ပါးထက္ ကေန တြဲလြဲ က်ေနတဲ့ ဒီဇိုင္းေတြလည္း အဲဒီ အခ်ိန္က စၿပီး ေခတ္စားလာတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ ေတြလည္း စီျခယ္၀တ္ဆင္ ၾကျပန္သလို တစ္ခါတစ္ရံ ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း ဒီဇိုင္းနဲ႔ စင္ျမင့္ေပၚ တက္ၾကျပန္တယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ေတာ့ အင္ဒီးေရာခ့္ သမားေတြဟာ အ၀တ္ အစားကို ရယ္ဒီမိတ္ ၀ယ္ယူျခင္းထက္ ကိုယ္တိုင္ခ်ဳပ္လုပ္ ၀တ္ဆင္ၾကတာ မ်ားပါတယ္။

အင္ဒီးေပါ့ပ္ ဂီတလည္း ေပၚလာျပန္
အင္ဒီး ေတးဂီတဆိုတာ လြတ္လပ္တဲ့ ေတးဂီတပဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အင္ဒီးရဲ႕ေနာက္မွာ Rock, Pop, Electronic ဆိုၿပီးလည္း ေပၚလာ ခဲ့ၾကပါ ေသးတယ္။ အင္ဒီး ေပါ့ပ္ဆိုရင္ Pop ဆက္ႏြယ္တဲ့ ဂီတကို ကိုယ့္စိတ္တိုင္းက် ဖန္တီးႏိုင္တဲ့ အမ်ဳိး အစားေပါ့။ အင္ဒီးေပါ့ပ္ ကလည္း ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ ေပၚေပါ႕ လာခဲ့ၿပီး NME, The Wedding Present Primal Scream, The Pastels နဲ႔ ွSoup Dragons ဆိုတဲ့ Band ေတြက အင္ဒီး ေပါ့ပ္ဂီတနဲ႔ ေရပန္း စားခဲ့တဲ့ ေတးဂီတ အဖြဲ႕ေတြ ပါပဲ။

အင္ဒီး အီလက္ ထရြန္းနစ္ ဆိုတာဘာလဲ
Indie Electronic ဆိုတဲ့ လွ်ပ္စစ္ တူရိယာ ေတြနဲ႔ ဖန္တီးတဲ့ ဂီတဟာလည္း ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ အေစာပိုင္းမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့ၿပီး ွStereolab နဲ႔ Disco Interno ဆိုတဲ့ Band ေတြလည္း ေပၚေပါက္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ နည္းပညာ ေတြနဲ႔ ဖန္တီးၿပီး သူတို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္တဲ့ ဂီတေတြကို ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံကေန စတင္လႊင့္ထုတ္ ခဲ့ၿပီးျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အေမရိကန္ စတဲ့ ႏိုင္ငံ ေတြမွာလည္း အင္ဒီး အီလက္ ထရြန္းနစ္ ဂီတကို ေဖၚေဆာင္သူ အႏု ပညာရွင္ေတြ ရိွလာတယ္။ ျပင္သစ္က Justice, ဂ်ာမနီက Lali Plna, အေမရိကန္က The Postal Service, Ratatal, Bobby စတဲ့ အႏု ပညာရွင္ ေတြက အင္ဒီး အီလက္ထ ေရာနစ္ဂီတကို လွ်ပ္စစ္ တူရိယာ ေတြနဲ႔ ဖန္တီး လာၾကတယ္။ ဒီလို သီခ်င္းေတြ က တက္ကႏိုးနဲ႔ ဖန္တီးတာ မ်ားလို႔ ဒစ္စကို သံစဥ္ေတြလည္း အမ်ားအျပား ပါ၀င္တယ္။

အခု ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ အင္ဒီး ဂီတေတြကို လူငယ္ေတြ ကပါ ႏွစ္သက္ ျမတ္ႏိုးၿပီး ကမၻာက အသိအမွတ္ ျပဳလာ ၾကပါတယ္။ ျမန္မာဂီတ သမားေတြရဲ႕ ဖန္တီးမႈေတြ ထဲမွာလည္း အခုေခတ္ လူငယ္ ေတးဂီတ ၀ိုင္းေတြထဲမွာ အင္ဒီး ေရာ့ခ္ရဲ႕ အေငြ႕ အသက္ေတြ ပါ၀င္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

စိမ့္စိမ့္လြင္ဦး
(Teen မဂၢဇင္း၊ဒီဇင္ဘာလ ၂၀၁၁)