🛑ေအာ္တဇင္ (Autism) ဆိုတာဘာလဲ

********************************
ကၽြန္မ ဒီ စာေရးရျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ (၂) ခုရွိပါတယ္။ မိဘတစ္ဦး ဒီစာဖတ္ၿပီးတဲ့အခါ ကိုယ့္ကေလးကို ေအာ္တဇင္ရွိရင္ရွိေၾကာင္းေစာေစာသိဖို႔နဲ႔ ရွိတာသိၿပီးရင္ ကေလးကို လိုအပ္တဲ့ အကူအညီ အျမန္ဆံုးေပးဖို႔ပါ။ လက္ရွိသုေသတနျပဳသူမ်ားအရ ကမ႓ာတဝွမ္းလံုးမွာ ကေလး ၁၀၀ မွာ ၁ ေယာက္ ေအာ္တဇင္ရွိတယ္ဆိုေတာ့ အျဖစ္မ်ားတယ္ေျပာလို႔ရပါတယ္။

ေအာ္တဇင္ေရာဂါဟာ ေသြးစစ္လို႔မသိႏ္ိုင္သလို ဓာတ္မွန္႐ိုက္လို႔လဲ မေပၚပါဘူး။ကေလးတစ္ေယာက္မွာရွိေၾကာင္း ပထမဆံုး သံသယရွိရမယ့္သူက "အုပ္ထိန္းသူမိဘ"ပါ။ ဒါေၾကာင့္ မိဘတိုင္း ေအာ္တဇင္ကေလးက ဘယ္လိုေလးလဲလို႔ သိထားသင့္ပါတယ္။

🛑ေအာ္တဇင္ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လဲ
**************************
ဦးေႏွာက္တစ္ေနရာရာက ဖြံ့ၿဖိဳးမႈ အရွိန္လြန္ၿပီး ဦးေႏွာက္ရဲ႕ အျခားေနရာေတြနဲ႔ စည္းကိုက္ဝါးကိုက္ လိုက္ေလ်ာညီေထြမျပဳမူႏိုင္ေတာ့တဲ့ျပသနာပါ။ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇနဲ႔ သက္ဆိုင္မႈရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ႀကီးျပင္းရာ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ မသက္ဆိုင္ပါ။ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းေၾကာင့္ ေအာ္တဇင္မျဖစ္ပါ။ ေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အျခားအေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ရွာေဖြေနဆဲပါ။

🛑ေအာ္တဇင္လို႔ ဘယ္အခါသံသယရွိမလဲ
**********************************
ေအာ္တဇင္ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ပံုမွန္မဟုတ္တာျခင္းမတူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ေလးေတြက အခ်က္ (၃) ခ်က္မွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈ ျဖစ္ေနတာျခင္းေတာ့ တူပါတယ္။

🔺(၁) စိတ္ခံစားမႈ ပံုမမွန္ျခင္း
ဥပမာမ်ား-
ေန႔စဥ္ၾကားေနက်အသံမ်ားကို အလြန္အကၽြံေၾကာက္ရြံ့ျခင္း
လႈပ္ရွားေနေသာ အရာဝတၳဳမ်ားကိုမွ ႏွစ္ၿခိဳက္ျခင္း
အပူဓာတ္ႏွင့္ နာက်င္ျခင္းကို သူမ်ားထက္ ခံႏိုင္ရည္ရွိျခင္း (ဥပမာ-ေခ်ာ္လဲ ေခါင္းေပါက္တာေတာင္ မငိုျခင္း)
စိတ္ဆိုး ေဒါသထြက္လြယ္ျခင္း
ကေလးပီပီ အ႐ုပ္မ်ိဳးစံုကို မႏွစ္သက္ဘဲ တစ္မ်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးကိုပဲ စြဲလမ္းႏွစ္ၿခိဳက္ျခင္း
လုပ္ေနက် အရာတစ္ခုမွ ေသြဖယ္ရမွာကို လံုးဝလက္မခံျခင္း

🔺(၂) အျပဳအမူ ပံုမမွန္ျခင္း
ဥပမာမ်ား-
တစ္စံုတရာကို ထပ္ခါတလဲလဲ လွည့္ေနျခင္း
တစ္စံုတရာကို ထပ္ခါတလဲလဲ စီတန္းေနျခင္း
လက္ဖဝါးကို ေမွာက္လိုက္လွန္လိုက္ တစ္ခ်ိန္လံုးလုပ္ေနျခင္း
လက္ႏွိပ္ဓာတ္မီးကို ပိတ္လိုက္ဖြင့္လိုက္ အခ်ိန္တိုင္းလုပ္ေနျခင္း

🔺(၃) စကားေျပာႏွင့္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး ပံုမမွန္ျခင္း
ဥပမာမ်ား-
၁၂ လထိ လက္ၫွိုးမထိုးတတ္ျခင္း
၁၂ လထိ တာ့တာ မလုပ္တတ္ျခင္း
၁၂ လထိ သူ႔အမည္ေခၚလွ်င္ လံုးဝ မတုံ့ျပန္ျခင္း
၁၈ လထိ စကားတစ္လံုးမွ မေျပာျခင္း
၂ ႏွစ္အထိ စကားလံုးတြဲမ်ား လံုးဝမေျပာျခင္း
ေျပာတတ္ၿပီးသား စကားလံုးမ်ား မေျပာေတာ့ျခင္း
စကားလံုးတစ္လံုးကို အႀကိမ္ႀကိမ္ေျပာျခင္း
ျပံဳးျပရင္ ျပန္မျပံဳးျခင္း
အျခားကေလးေတြကို စိတ္မဝင္စားျခင္း
သူ႔ကိုစကားေျပာရင္ အေဝးတစ္ေနရာကို ေငးၾကည့္ေနတတ္ျခင္း
တစ္ေယာက္ထဲ ကစားရတာကိုမွ ႏွစ္သက္ျခင္း
သူ႔အႀကိဳက္ သူစိတ္ဝင္စားတာကို သူမ်ားကို မေျပာျပျခင္း

🛑ေအာ္တဇင္ရွိတာ ေစာေစာသိဖို ႔ဘာလို႔လိုအပ္လဲ
********************************
ေအာ္တဇင္တိုင္းက ဉာဏ္ရည္မမွီသူမ်ား မဟုတ္ပါဘူး။ ႀကီးျပင္းလာတဲ့အခါ အမ်ားနည္းတူ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျပဳႏိုင္ဖို႔ ရာ အတြက္ စကားသင္ဖို႔နဲ႔ ပညာသင္ၾကားေရးမွာ အထူး အကူအညီလိုပါတယ္။

ကိုယ့္ကေလးမွာ ေအာ္တဇင္ ရွိတယ္လို႔ သံသယရွိရင္ မိသားစုဆရာဝန္မွတဆင့္ျဖစ္ေစ၊ ကေလးဆရာဝန္နဲ႔တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ အျမန္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။ ေရာဂါရွိမရွိဆံုးျဖတ္ဖို႔ ဆရာဝန္အျပင္ စိတ္ပညာရွင္၊ ကေလးဦးေႏွာက္အထူးကုဆရာဝန္၊ ကေလး စိတ္က်န္းမာေရးဆရာဝန္ အစရွိသူတို႔ အဆင့္ဆင့္စစ္ေဆးၿပီး တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးရပါတယ္။ ျမန္မာ ေအာ္တဇင္ အသင္းနဲ႔လည္း ဆက္သြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေအာ္တဇင္ကို ကုသတဲ့ ေဆးဝါးမရွိပါ။ ဒါေပမယ့္ ေရာဂါရွိတာသိရင္ လိုအပ္တဲ့ အေထာက္အကူအမ်ားႀကီးေပးျခင္းျဖင့္ ကေလးရဲ႕ အနာဂတ္ အဆင္ေျပေအာင္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ပါတယ္။

ေအာ္တဇင္က အခုမွ ေပၚတဲ့ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ သိသူပိုမ်ားလာတာပါ။ ေအာ္တဇင္ရွိသူကေလးမ်ားကို လိုအပ္တဲ့ အကူအညီမေပးဘဲ "ငေၾကာင္" "ငေပါ" လို႔ ေခၚဆိုျခင္း ကင္းေဝးႏိုင္ၾကပါေစ။ ေအာ္တဇင္ကေလးမ်ားကို ကူညီေထာက္ပံ့ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာႏွင့္ ဂုဏ္ျပဳပံ့ပိုးႏိုင္ၾကပါေစဟု ဆႏၵျပဳပါသည္။

မွတ္ခ်က္- ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔ ေအာ္တဇင္မျဖစ္ပါ။

#ေနေနမိုးေဆြ  (Child Health Myanmar)
Reference- Autism Spectrum Australia, Raising Children Net.
#naynaymoeswe

ကာကြယ္ေဆးႏွင့္ ေအာ္တဇင္
************************

✅ကေလးကို ကာကြယ္ေဆးထိုး၍ ေအာ္တဇင္မျဖစ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ ဝက္သက္ကာကြယ္ေဆးထိုးေသာကေလးတြင္ ေအာ္တဇင္ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမမ်ားသြားပါ။

✅ကာကြယ္ေဆးထိုးထားေသာ ကေလးမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္ေဆးမထိုးထားေသာ ကေလးမ်ားႏွစ္အုပ္စုတြင္ ေအာ္တဇင္ ျဖစ္ေသာကေလးအေရအတြက္ မကြာျခားေၾကာင္း ကမ႓ာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ အသိအမွတ္ျပဳ သုေတသနျကီး ၉ ခုမွ ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားၿပီးျဖစ္သည္။ ထိုသုေတသနမ်ားတြင္ ေလ့လာခဲ့ေသာ ကေလးဦးေရ စုစုေပါင္း ၁.၅ သန္းနီးပါးရွိပါသည္။

✅ကေလး ၁၂ ေယာက္ကို ေလ့လာၿပီး ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ ေအာ္တဇင္ျဖစ္သည္ဟု ၁၉၉၈ တြင္ UK မွမူလေရးသားခဲ့သူ သုေတသနျပဳလူတစ္စုက သူတို႔၏ ေတြ႕ရွိခ်က္ မွားယြင္းေၾကာင္း ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ဝန္ခံေတာင္းပန္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း ေဆးသုေတသနကို အေျခခံၿပီးေရးသားျခင္းမဟုတ္ေသာ စာေပမ်ားက ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ ေအာ္တဇင္ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ေရးသားေနဆဲျဖစ္ပါသည္။

✅ထိုစာေပမ်ားေၾကာင့္ သင့္ကေလး ဒုကၡမေရာက္ပါေစႏွင့္။ ထိုးၿပီးေသာမိဘမ်ားကလည္း မိမိကေလးမ်ား ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ ေအာ္တဇင္ျဖစ္မလားဟု မစိုးရိမ္ပါႏွင့္။ ကေလးတြင္ အျဖစ္မ်ားသည့္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိေသာ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ဖို႔ အထိေရာက္ဆံုးနည္းလမ္းက က်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွထိုးဖို႔ ၫႊန္ၾကားထားသည့္ ကာကြယ္ေဆးမ်ားျဖစ္ပါသည္။

ေနေနမိုးေဆြ (Child Health Myanmar)
Reference: National Centre for Immunization Research and Surveillance, Department of Health, Australia Government
#naynaymoeswe

Credit: Child Health Myanmar Page