HIV ကူးစက္ခံရသူမ်ား စကားဝုိင္းကုိ နယ္လွည့္ ျပဳလုပ္ေနသည့္ ဦးစရကိုႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း

ယခုႏွစ္အတြင္း HIV ကူးစက္ခံရသူ တစ္ဦးမွ ရန္ကုန္-ထားဝယ္ မိုင္ ၄၀၀ ေက်ာ္ ခရီးစဥ္ကုိ စက္ဘီးစီးသြားခဲ့သည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အဆိုပါ မိုင္ ၄၀၀ စက္ဘီးစီး ခဲ့သူသည္ လာမည့္ ဒီဇင္ဘာ ၁ ရက္မွ စတင္ျပီး ျမိဳ႕ေပါင္း ၂၅၅ ျမိဳ႕ကုိ စက္ဘီးစီးျခင္းျဖင့္ HIV ကူးစစက္ခံရသူမ်ားအား အသိပညာေပး စကားဝိုင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အတြက္ လုပ္ေဆာင္သြားရန္ စီစဥ္ေနျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တစ္ဝန္းရွိ ျမိဳ႕ေပါင္း ၂၅၅ ျမိဳ႕တြင္ HIV အသိပညာေပး စကားဝိုင္းမ်ား ျပဳလုပ္မည့္သူ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ကုိယ္တုိင္လည္း အဆိုပါ HIV ကူးစက္ခံထားရသူ ျဖစ္သည့္ စရကုိ (ခ) ဦးႏိုင္ေအာင္ေက်ာ္ထြန္းကုိ ျမန္မပို႔စ္ ဂ်ာနယ္မွ ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ခဲ့ပါသည္။

ေမး။    ။ အီကုိ အခု ဒီလိုျမိဳ႕ေတြကို လွည့္ျပီး HIV ကူးစက္ခံရသူေတြနဲ႔ စကားဝိုင္းလုပ္ဖို႔ စိတ္ကူးဘယ္လုိ ရခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ။    ။ ကြ်န္ေတာ္ ေရာဂါ ကူးစက္ ခံထားရကတည္းက ပတ္ဝန္းက်င္ကို ေဝငွျဖစ္တယ္။ သူတို႔ဆီကုိ ျပန္လည္ မကူးစက္ဖို႔၊ ကြ်န္ေတာ္မွာ HIV ပိုး ရွိတယ္လို႔ ပတ္ဝန္းက်င္ကိုေရာ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုေရာ အားလံုးကို ေျပာျပတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာက အရိုးစြဲသိေနတဲ့ ဒီပိုးရွိေနတယ္ဆိုရင္ ေျခာက္လ၊ တစ္ႏွစ္ပဲ ခံေတာ့မလားဆိုတဲ့ အသိၾကီးကုိ အဲဒါမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ျပခ်င္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္လည္း HIV ပိုးကူးစက္ခံရျပီး သံုးႏွစ္ေလာက္မွ သိလာတာ။ အဲဒီလို ေဝမွ်ခ်င္တယ္။ PLHIV ေတြကို ဘာမွ လုပ္လို႔ မရေတာ့ဘူး၊ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းၾကီးက ထင္မွတ္ေနတာမ်ားေသးတယ္။ PLHIV ေတြ ကလည္း ငါတို႔က ကူးစက္ခံရတဲ့ လူေတြဆိုျပီး ငါတို႔ ဘာမွ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး ေသေတာ့မယ္ဆိုျပီး စိတ္ဓာတ္က်ေနတာကို ဒီလိုမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး၊ လုပ္ႏုိင္ရင္ လုပ္လို႔ ရတယ္။ စိတ္ဓာတ္ မက်ဖို႔ ေဝမွ်ခ်င္တယ္။
က်ေနာ္ဆို အခု ဒီပိုးရွိေနတာ ကိုးႏွစ္ရွိသြားျပီ။ HIV ပိုးရွိျပီး ေျခာက္ႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက စဥ္းစားတယ္။ ဘယ္လုိ ေဝမွ်ရင္ ေကာင္းမလဲလို႔။ အခုဆို ေဆးေဝငွတာ ရွိတယ္။ အာဟာရ ေဝငွတာ ရွိတယ္။ ႏွစ္သိမ့္ ေဆြးေႏြးတာရွိတယ္။ အဲဒီလုိ သူမ်ားလုပ္ေနတာက ကြ်န္ေတာ္ အာရံုမရဘူး။ အခု ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ထားဝယ္-ရန္ကုန္ မိုင္ ၄၀၀ ေက်ာ္ စက္ဘီးစီးၾကတယ္။ က်ေနာ္ လုိက္စီးျဖစ္တယ္။ အဲဒီလို စီးရင္ စိတ္ကူးရတယ္။ စက္ဘီးစီးျပီး တစ္ျမိဳ႕တရက္ႏႈန္းနဲ႔ ကိုယ္အေတြ႕အၾကံဳေတြ လိုက္ေဝငွမယ္။ သူတို႔ထင္ေနတဲ့ HIV ပိုး ရွိရင္ ခဏနဲ႔ ေသမယ္။ ဘာမွ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးဆိုတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ုလိုက္ေျပာမယ္။
PLHIV ဆိုတာ သိလိုက္ရင္ လူေတြ စိတ္ထဲမွာ ဒီေကာင္ မဟုတ္တာ လုပ္တဲ့သူ၊ အေပ်ာ္အပါး လုိက္စားတယ္၊ မူးယစ္ေဆးသံုးတယ္လို႔ ထင္ၾကတယ္။ ကူးစက္တာ ဒီႏွစ္ခုထဲတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေသြးကကူးတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္က ကူးတာ၊ ခြ်န္ထက္တဲ့ အရာကကူးတာ၊ လိင္ဆက္ဆံတာက ကူးတာ၊ အဲဒီလုိ မစဥ္းစားၾကဘူး။ က်န္တဲ့ နယ္ပယ္ေတြမွာလည္း လူမသိ သူမသိ ကူးတာေတြ ရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို သိေအာင္ တစ္ျမိဳ႕ တစ္ရက္ႏႈန္း စက္ဘီးစီးျပီး ျပည္သူေတြ ရင္ထဲ စြဲစြဲျမဲျမဲ လက္ခံေအာင္ လုပ္မယ္လုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ျဖစ္တာ။

ေမး။    ။ HIV ကူးစက္ခဲ့ ေနရတဲ့ သူေတြေရာ၊ တျခားသာမန္ လူေတြေရာကို ဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အစ္ကို႔အေနနဲ႔ ဘာမ်ား ေျပာခ်င္လဲ။
ေျဖ။    ။ ကြ်န္ေတာ္ အရင္ ပညာေရး ေလာကမွာ ပန္းခ်ီသင္တာ။ အခုမွ ဒီေလာကထဲ ဝင္မွာ။ က်န္တဲ့ NGO ေတြ လုပ္ေနတဲ့ ေဆးေထာက္ပံ့တာတို႔ အာဟာရ ေပးတာတို႔ လုပ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ႏွစ္သိမ့္ ေဆြးေႏြးတာေတာ့ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု NGO ေတြ လုပ္ေနသလို လုပ္မွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ PLHIV ေတြ ေရာဂါ ကူးစက္ျပီးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာမွ ငါတို႔ကုိမွ ဒီေရာဂါ ကူးရေလခ်င္းဆိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္ အရမ္းက်သြားမယ္။ လူေလာကထဲက မထြက္ခြာခ်င္ဘဲ ထြက္ခြာရေတာ့မယ္ ဆိုျပီး စိတ္ဓာတ္က်ေနဖို႔ မလိုဘူး။ လူတိုင္းမွာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မွီတင္း ေနထိုင္တဲ့ ပိုးတစ္မ်ိဳးလို႔ သတ္မွတ္လိုက္ေတာ့ လာကၾကီးကို သက္တမ္းေစ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေနႏိုင္ေအာင္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ အက်ိဳးျပဳျပီး ေနႏိုင္ေအာင္၊ အဲဒီလို စဥ္းစားျပီး က်န္းမာေရး ဂရုစိုက္ ေနထိုင္ဖို႔၊ ပတ္ဝန္းက်င္ကို မကူးစက္ေအာင္ ပတ္ဝန္းက်င္က လူေတြကို ဒီေရာဂါကို စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔မႈ မျဖစ္ေအာင္ ေဝမွ်ခ်င္တယ္။ HIV ပိုးမရွိတဲ့ သူေတြကိုလည္း ဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အဆိုးမျမင့ေအာင္၊ ဒီေရာဂါကို အဆိုးျမင္ႏုိင္၊ PLHIV ေတြက ဖြင့္ေျပာရဲမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဘယ္လိုမွ ဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ပူးေပါင္းပါဝင္မႈ ရွိေနမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
အဲဒီလိုဆို ကူးစက္ဖို႔ အႏၱရာယ္ ပိုမ်ားမယ္။ ဒါေၾကာင့္ PLHIV ေတြ ကူးစက္တဲ့ အေပၚ အဆိုးမျမင္ဘဲ ဒီပိုးက လူ႕ခႏၶာကုိယ္မွာ မွီတင္းေနတဲ့ ပိုးတစ္မ်ိဳးပဲလို႔ လက္ခံျပီးေတာ့ ကူးစက္ႏုိင္တဲ့ အရာတိုင္း အေနအထားတိုင္း သတိထား ဆင္ျခင္ေနထိုင္သြားဖို႔ PLHIV ေတြကို တက္ႏိုင္သေလာက္ လက္တြဲေဖးမဖို႔ ေျပာခ်င္တယ္။

ေမး။    ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ARV ေဆးလိ ကာကြယ္ေဆးကုိ HIV ကူးစက္ခံရသူတိုင္း မရွိတဲ့အေပၚ အကိုအျမင္ေလး။
ေျဖ။    ။ ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕ စီနီယာ NGO ေတြ ေမးၾကည့္တယ္။ ျမန္မာျပည္ အတုိင္းအတာနဲ႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေရွ႕ပိုင္းက တစ္ကမၻာလံုး အတုိင္းအတာမွာကို CD4-350 ေအာက္ ေသာက္ရတယ္။ အဲဒါက တစ္ခ်က္ CD4- 350 မဟုတ္ေပမယ့္ က်န္အခြင့္အေရးယူတဲ့ ေရာဂါဝင္ေနျပီး ေဆးစေသာက္ရတယ္။ ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က CD4-500 ေအာက္ မွတ္ထားေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာ CD4-350 ေအာက္ လူနာ၊ အခြင့္အေရး ယူတဲ့ ေရာဂါရွိတဲ့သူ၊ တစ္ခုထက္ ပိုျပီး ေရာဂါ ရွိတဲ့သူေတြကုိ ေသာက္ခြင့္ေပးတယ္။ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ အစုိးရ က်န္းမာေရးဌာန၊ NGO ဌာနေတြက ေဝဒနာရွင္ေတြ ေသာက္လို႔ရေအာင္ စီစဥ္ေပးထားတယ္။ ေသာက္ဖို႔ မလုိရင္ေတာ့ မေပးဘူး၊ မလုိအပ္ဘဲ ေသာက္ရင္ ေဆးယာဥ္သြားမွာ ဆိုးလုိ႔ပါ။

ေမး။    ။ ျမန္္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြကုိ အစိုးရက ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေပၚ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေလး ေတြ႔ရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ။
ေျဖ။    ။ အားနည္းခ်က္ကေတာ့ မရွိဘူး။ အားသာခ်က္ကေတာ့ အားလံုးက ေၾကာက္ေနတဲ့ ေရာဂါကို က်န္းမာေရး ဝန္ၾကီးဌာနပိုင္းက ဝန္ထမ္းေတြက အစ ဖက္လဲတစ္ကင္း ျပဳစုတယ္၊ ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ေဆးက အစ အခမဲ့ ေပးတယ္။ ARV လိုေဆးေတြက အရင္ကဆို လက္လွမ္း မမီဘူး။ ေစ်းက တစ္သိန္းေလာက္ ရွိတယ္။ အခုဆို အခမဲ့ ေသာက္ခြင့္ရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ တစ္ဦးတည္း ခံစားရတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ေတာ့ ရွိတယ္။ ARV ေပးတဲ့ အခ်ိန္က ႏွစ္သိမ့္ ေဆြးေႏြးတာ သံုးခါ ဝင္ရတယ္။ အခ်ိန္ အၾကာၾကီး ေပးရတယ္။ သြားေစာင့္ေနရတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို မထိုင္ႏုိင္လို႔ လွဲေစာင့္ရတယ္။ သာမန္လူေတြေတာင္ ေဆးရံုေဆးခန္းမွာ အၾကာႀကီး ထိုင္ေစာင့္ရတာ စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ တကယ္ဆိုတႀကိမ္ေလာက္နားလည္ေအာင္ ေျပာျပထားမယ္ဆိုရင္ နားလည္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒီေဆးကိုဘယ္အခ်ိန္ေသာက္ရမယ္၊ ေဆးရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာေတြဆိုတာကုိ နားလည္ေအာင္ေျပာျပထားရင္ရႏိုင္ပါတယ္၊ အဲ့ဒီတခုပါဘဲ။ က်န္တဲ့စနစ္တစ္ခုလံုးေကာင္းပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံမွာအလွဴရွင္ေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြ ႀကိဳးပန္းမွဳေၾကာင့္ရတာ။ တစ္ခါတရံမွာ လူ႔စိတ္သိပ္မၾကည္တဲ့အခါေတြရွိတယ္။ လူအမ်ားနဲ႔ဆက္ဆံရေတာ့ နားလည္မွဳရွိရမယ္။ လူကိုမၾကည့္ဘဲ မူကိုၾကည့္မယ္ဆို အဆင္ေျပပါတယ္။

ေမး။    ။ အစိုးရက ဖြင့္လွစ္ထားေပးထားတဲ့ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြအတြင္ ေဆးရံုေတြက လက္ရွိအေျခအေနလံုေလာက္မွဳရွိလား။
ေျဖ။    ။ လံုေလာက္မႈရွိပါတယ္။ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြကို ေဆးရံုေတြက သံုးလတစ္ခါ သို႔မဟုတ္ ေျခာက္လတစ္ခါ က်န္းမာေရးစစ္တယ္။ ေနာက္ေသာက္ဖို႔ေဆးေပးတယ္။

ေမး။    ။ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္းေတြက ဖြင့္ေပးထားတဲ့ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြ ေစာင့္ေရွာက္ေရးေဂဟာေတြအေပၚ အစ္ကို႔ အျမင္ေျပာျပေပးပါ။
ေျဖ။    ။ လူမွဳအဖြဲ႕ေတြအေနနဲ႔ ကူးစက္ခံရသူေတြကို လိုအပ္တဲ့ေဆးမဟုတ္တဲ့ အျခားလိုအပ္တဲ့ လူမွဳဘဝနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ ထဲဝင္လို႔မရတဲ့ အေနအထားေတြကို သူတို႔က ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ ပံ့ပိုးတာ ေကာင္းပါတယ္။

ေမး။    ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြကို လူ႔ဘဝေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရး ဆံုးရွံဳးေနမွဳအေပၚ အျမင္ေလးေျပာျပပါ။
ေျဖ။    ။ ဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူေတြက ဂဃနဏ မသိေစးတဲ့အေပၚမွာ သူတို႔က ဒီလိုျမင္ေနတယ္ဆိုတာ ေခါင္းထဲမထည့္ဘဲ ကုိယ္ရပိုင္ခြင့္ရဖို႔ဘဲ ကိုယ့္ဟာကိုယ္လုပ္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ပဲျမင္တယ္၊ ေနာက္ၿပီး HIV ဆို လူေတြအားလံုးက AIDS ေရာဂါလို႔ဘဲျမင္တယ္။ ဒီအျမင္ေျပာင္းဖို႔ အမ်ားႀကီးလိုတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ပိုးတခုပဲ ဝင္ေရာက္ေနတာ ေရာဂါသည္ မဟုတ္ဘူး၊ ပိုးေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားနည္းလာၿပီး အခြင့္အေရး ယူတဲ့ေရာဂါေတြ ဝင္ၿပီး အခြင့္အေရးယူေရာဂါေတြျဖစ္မွ AIDS ေရာဂါသည္လို႔ေခၚ လို႔ရတယ္။ ေရာဂါကို ကုလို႕ရတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေရာဂါပိုး တစ္ခု မဟုတ္ တစ္ခုျဖစ္ေနတာပဲ။ ပိုးနဲ႔ ဘဝႀကီးကို ရွင္သန္ေနတဲ့သူပါ။ ဒါေၾကာင့္ HIV ကူးစက္ခံရသူေတြကို ငါတို႔ ဘာမွလုပ္လို႔ မရေတာ့ဘူးဆိုတာ ေခါင္းထဲမထည့္ဘဲ ကိုယ္ဟာကိုယ္ ကုိယ္ဘယ္လိုေနမလဲ ဆိုတာ လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ ဆင္ျခင္ၿပီးေနေစခ်င္တယ္။

ေမး။    ။ HIV ပုိးမကူးစက္ခံရေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမလဲဆိုတာ အမ်ားသိေအာင္ေျပာျပပါလား။
ေျဖ။    ။ ကၽြန္ေတာ္က ဒီပိုးကူးစက္ခံရတာ ငယ္ငယ္က ေဆးမွင္ေၾကာင္ထိုးတယ္။ ေနာက္ ၁၉၉၇ ပခုကၠဴ-ဂန္႔ေဂါ ရထားလမ္းေဖာက္လုပ္ေရး စီမံကိန္းမွာ လက္ဝဲဘက္ လက္သန္းၾကြယ္ ဒဏ္ရာရတယ္။ စီမံကိန္း ေဆးခန္းမွာ ကုသတယ္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ ေက်ာက္ပါးစပ္ေရႊေတာမွာ ဗိုက္နာလို႔ ေဆးခန္းမွာ ကုသတယ္။ ကူးစက္ခံရတာသိေတာ့ ၂၀၀၅ မွာသိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ဆင္ဆင္ျခင္ျခင္လုပ္ဖို႔၊ စိတ္ခ်ရတဲ့ အေနအထားေရာက္မွလုပ္၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ေဆးမွင္ေၾကာင္ထိုးရင္ အပ္လဲတာ၊ စက္လဲတာနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။ ေရွ႕က ထိုးတဲ့လူေသြးက ေဆးရည္ထဲရွိေနတယ္ဆိုရင္ ပိုးကမေသဘူး၊ စိုစြပ္ေနတယ္ဆိုရင္ မေသဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္ျခင္ဖို႔ လိုတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူသန္းေျခာက္ဆယ္မွာ HIV ပိုးရွိတာ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ရွိတယ္။ အရင္ကမသိလို႔ ဒီေရာဂါကို ေၾကာက္ေနတာ၊ အခုလက္တြဲၿပီး ေျဖရွင္းဖို႔လိုပါတယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ၿဖိဳးၿဖိဳး

ျမန္မာပို႔စ္ ဂ်ာနယ္ - အမွတ္ ၄၇၊ အတဲြ ၅ - ႏိုဝင္ဘာ ၂၇ ရက္ေန႔ - ထုတ္ “HIV ကူးစက္ခံရသူမ်ား စကားဝုိင္းကုိ နယ္လွည့္ ျပဳလုပ္ေနသည့္ ဦးစရကိုႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း” အင္တာဗ်ဴးမွ ျပန္လည္ ေရးသား ေဖာ္ျပထားပါသည္။