ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ အျမင္မ်ား

ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာ ၁ ရက္သည့္ ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔တြင္ တကမာၻလံုး၌ AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္ တားဆီးေရး လႈံ႔ေဆာ္ပြဲမ်ား၊ အခမ္းအနား မ်ားကို ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း AIDS/HIV ကူးစက္ ခံရႏႈန္း ေလ်ာ့က်ေစေရး အကူညီေပးေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးက ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ကို က်င္းပၾကသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ AIDS ကူးစက္ခံထားရသည့္ ဦးေရမွာ ၂ သိန္းနီးပါးရွိၿပီး ေဆး၀ါး လိုအပ္ခ်က္ရွိေနသူ ဦးေရမွာ ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္ရွိသည္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV/AIDS ကူးစက္မႈေလ်ာ့က်ေစရန္ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနႏွင့္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ လူမႈေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ လုပ္ေဆာင္ေနမႈ အေျခအေနမ်ား၊ အားသာခ်က္ႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို သိရွိႏုိင္ရန္ လူမႈေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ တာ၀န္ရွိသူမ်ားကို ဧရာ၀တီ သတင္းေထာက္ ျမတ္စုမြန္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ထားပါသည္။
ဦးမ်ိဳးသန္႔ေအာင္
ဥကၠ႒၊ Myanmar Positive Group

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လက္ရွိ ARV ေဆးရရွိမႈေတြ တိုးလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံရဲ႕  လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ ရတာနဲ႔ မမွ်ေသးဘူး။ အဲဒီ အခ်က္ ေအာင္ျမင္ဖို႔က Political Commitment ေတြလိုတယ္။ အစိုးရရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္ထဲက HIV/AIDS အတြက္ ရန္ပံုေငြ သံုးစြဲမႈ တိုးျမွင့္ဖို႔ လိုတယ္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရန္ပံုေငြေတြနဲ႔ ႏွစ္ႏုိင္ငံခ်င္း သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ အကူအညီေပးေနတဲ့ ရန္ပံုေငြေတြ တိုးလာဖို႔လိုတယ္။ ဒါမွ ေအာင္ျမင္ႏုိင္မယ္။ အခု New Guide Line ဆြဲေနတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ဆြဲေန ဆြဲေန ဘတ္ဂ်က္တိုးဖို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔၊ Political Commitment ရွိဖို႔လုိတယ္။ ၀န္ႀကီးဌာန အခ်င္းခ်င္း၊ အစိုးရနဲ႔ အစိုးရ မဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အားလံုးၾကားမွာ ညွိႏႈိင္းပူးေပါင္းဖို႔ လိုတယ္။ အေပၚပိုင္းမွာ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ပူးေပါင္းေနေပမယ့္ ေအာက္ေျခအဆင့္မွာ ပူးေပါင္းမႈ လိုေနေသးတယ္။

ေဒၚႏြယ္ဇင္၀င္း
အမႈေဆာင္ ဒါရုိက္တာ၊ ျပည္ႀကီးခင္ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႔

အခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာ ART ေဆးေတြ အရင္ကထက္ ထပ္ရလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးလိုအပ္ခ်က္ ရွိေနတဲ့ လူနာေတြ ရွိေနတုန္းပဲ။ ဒါက လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ စိန္ေခၚမႈေပါ့။ ေနာက္ အားသာခ်က္ေတြ ကေတာ့ HIV/AIDS ကာကြယ္ တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အရပ္ဖက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္လာတယ္။ ၂၀၁၄ မွာ အစိုးရ ေဆးရံုေတြက ART ေတြေပးဖို႔ရွိတယ္။ ေဆးကို စနစ္တက် ေသာက္သံုးဖို႔အတြက္ အရပ္ဖက္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းေတြက အသိပညာေပး လုပ္ငန္းေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ လုပ္ထားဖို႔ လိုတယ္။

ၿပီးေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႔လည္း မူ၀ါဒေတြေျပာင္းဖို႔ လုိအပ္တယ္။ အခု HIV ပိုးရွိတဲ့လူကို အလုပ္ထုတ္တာေတြ၊ အလုပ္က ထြက္ရတာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႀကံဳေနရတယ္။ အလုပ္က မထြက္ရရင္ေတာင္ ရာထူးခ်ခံရတာေတြ ရွိေနတယ္။ ဒါေတြကို ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ လိုေနပါတယ္။

အခု လႊတ္ေတာ္ကေန HIV/AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ က်န္းမာေရး ရန္ပံုေငြ တိုးခ်ေပးထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီရန္ပံုေငြကို ဘယ္ေလာက္သံုးတယ္၊ ဘယ္လိုသံုးတယ္၊ HIV/AIDS အတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိ တိုးသံုးလိုက္တယ္ဆိုတာ တိတိက်က် မသိရဘူး။ အိမ္နီးခ်င္း ႏုိင္ငံေတြမွာ ေဆးလိုအပ္သူေတြ ေဆးေသာက္ခြင့္ ရေနၾကၿပီ။ ႏိုင္ငံေတာ္က HIV အတြက္ တိက်တဲ့ ရန္ပံုေငြ ထည့္၀င္မႈေတြ တိုးေပးဖို႔ လိုအပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ေရးကို ဒီထက္ပို ထိေရာက္ေအာင္ လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ အခုလုပ္ေနတာေတြက လိင္လုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးတဲ့သူေတြ၊ မူးယစ္ေဆး အေၾကာထဲ ထိုးသြင္းသူေတြနဲ႔ လိင္တူဆက္ဆံသူေတြ ၾကားထဲမွာပဲ အသိပညာေပး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္တယ္။ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္းေတြက လူထုေတြၾကားထဲထိ ေရာက္ေအာင္  တိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ဖို႔ လိုတယ္။

အခုေတာ့ အစိုးရကလည္း World AIDS Day နားနီးမွ အစိုးရ တီဗီလုိင္းေတြမွာ ထည့္တယ္။ ဒါေတာင္ ေၾကာ္ျငာခေပးရတယ္။ HIV/AIDS ဟာ ကိုယ့္ႏုိင္ငံကို ကူးစက္မႈ ျပန္႔ပြားလာရင္၊ လူငယ္ေတြကို ကူးစက္လာရင္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို အမ်ားႀကီး ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္ဆိုတာ သိဖို႔လိုတယ္။ အစိုးရ တီဗီလိုင္းေတြမွာ HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အသိပညာေပး ေၾကာ္ျငာေတြကို အခမဲ့ ထည့္ေပးသင့္တယ္။

က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္က National AIDS Program (NAP) နဲ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ ပူးေပါင္းၿပီး လက္တြဲလုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြရွိတယ္။ ေအာင္ျမင္တာေတြလည္း ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ NAP တခုတည္း လုပ္ရံုတင္ မဟုတ္ဘူး ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ပူးေပါင္းပါ၀င္ဖို႔ လိုတယ္။  ေစာေစာက ေျပာသလို မူ၀ါဒပိုင္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲစရာေတြက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြ ပါ၀င္လာမွ ရမယ္။
ေဒါက္တာ ထြန္းညြန္႔ဦး
လက္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမႉး
Care and Support ART, National AIDS Program, က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန

အားသာခ်က္ေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ လက္ရွိ HIV ျဖစ္တဲ့ဦးေရ ခန္႔မွန္းခ်က္က ၂ သိန္းနီးပါးရွိတယ္။ ေဆး၀ါး လိုအပ္ေနတာက ၁ သိန္း ၂ ေသာင္း ၅ ေထာင္ရွိတယ္။ ၂၀၁၃ အကုန္မွာ ေဆး၀ါးလိုအပ္ေနသူေတြရဲ႕  ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ကို ေဆးေပးႏိုင္ၿပီး ၂၀၁၆ အကုန္မွာ ၈၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေဆးေပးႏုိင္ဖို႔ လ်ာထားခ်က္ရွိတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရ ၅ ေသာင္း ၃ ေထာင္ေက်ာ္ ေပးၿပီးၿပီ။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အကုန္မွာ လူနာေပါင္း ၁ သိန္းေက်ာ္ကို ေပးႏိုင္မယ္။
ေနာက္တခုက ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ေနရာေပါင္း ၆ ခုနဲ႔ စခဲ့တဲ့  ART စင္တာေတြဟာ အခု ၆၂ စင္တာအထိ တိုးလာတယ္။  ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ၇၂ ခုအထိ တိုးလာမယ္။ အဲဒီလိုတိုးလာရင္ေတာ့ ေဆးစစ္တာေတြ၊ ေဆးေပးတာတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အေထာက္အကူျပဳ ပစၥည္းေတြ လိုလာမယ္။  ၿပီးေတာ့ HIV ပိုး ရွိ၊ မရွိ စစ္တာကို အရင္က ၿမိဳ႕နယ္ အဆင့္ေလာက္မွသာ လုပ္လို႔ရေပမယ့္ ဒီႏွစ္က စၿပီး ေက်းလက္ သားဖြားဆရာမေတြနဲ႔ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြပါ စစ္ခြင့္ျပဳလိုက္ၿပီ။ ART ေဆးေပးဖို႔အတြက္ ရန္ပံုေငြက ၂၀၁၆ အထိ ေသခ်ာေနေပမယ့္ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ေရရွည္ တည္တံ့မယ့္ ရန္ပံုေငြ ထပ္ရဖို႔ ႀကိဳးစားေနတယ္။

အားနည္းခ်က္ေတြကေတာ့ လူနာေတြဘက္က ART စင္တာေတြမွာ သြားကုသခံဖို႔ လိုအပ္တယ္။ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန ကေပးေနသလို ႏိုင္ငံတကာ NGO ၁၃ ခုကလည္း ေပးေနတာဆိုေတာ့ အစိုးရ စင္တာေတြနဲ႔ ဘာကြာသလဲဆိုရင္ တျခား အေထာက္အပံ့ေတြ ေပးႏိုင္တာခ်င္း ကြာတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေဆးေပးတာရယ္၊ အိမ္တိုင္ရာေရာက္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးတာရယ္ပဲ ရွိတယ္။ တျခား မက္လံုးေတြ မေပးႏိုင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ လာကုသခံတဲ့သူ အားနည္းတယ္။

ဒါေပမယ့္ NGO ဆိုတာက ေရရွည္မွာ စီမံခ်က္ ရပ္သြားႏိုင္တယ္။ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာန အေနနဲ႔က်ေတာ့ ေဆးရံုေတြ ရွိေနသေရြ႕ ART စင္တာေတြ ရွိေနမယ္။ လူနာေတြဘက္က အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနတာ။ အရင္တုန္းက ဆိုရင္ HIV/AIDS ဆိုတာ လူနည္းစုနဲ႔ပဲ သက္ဆိုင္တယ္၊ အျပဳအမူေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာလို႔ ယူဆခဲ့တယ္။ အခု ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒါကို လက္မခံၾကေတာ့ဘူး။ အိမ္မွာေနတဲ့ အိမ္ရွင္မေတြလည္း HIV ျဖစ္လာတာေတြ ရွိေနတယ္ေလ။

လိုအပ္ခ်က္ေတြကေတာ့ HIV/AIDS နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဗဟုသုတ မရွိေသးတဲ့လူထုကို အသိပညာေပး လုပ္ငန္းေတြ၊ သင္တန္းေတြေပးဖို႔ လိုအပ္ေနေသးတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံတကာ ရန္ပံုေငြေတြ ထပ္ရႏုိင္ဖို႔ လိုတယ္။ အရည္အေသြးပိုင္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ႏုိင္တယ္။ NGO ေတြအေနနဲ႔လည္း NAP နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး HIV/AIDS ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို စနစ္တခုတည္းနဲ႔ လုပ္သြားႏုိင္ရင္ ပိုအဆင္ေျပမယ္။

ေဒသတခုမွာ HIV ပိုးေတြ႔တဲ့ လူတေယာက္ကို အဲဒီေဒသမွာ ေဆးမေပးႏုိင္လို႔ တျခားေဒသက ေဆးေပးႏုိင္တဲ့ ေနရာကို လႊဲလိုက္ရင္ အဲဒီလူ ေရာက္၊ မေရာက္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေစာင့္ၾကည့္မႈ လုပ္တဲ့အပိုင္းမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္။
အစိုးရရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈကေတာ့ အရင္ အစုိးရလက္ထက္တုန္းကနဲ႔ အမ်ားႀကီး ကြာလာတယ္။ အရင္တုန္းကဆိုရင္ NAP ကို ၀န္ထမ္းခန္႔ေပးတာ၊ အေဆာက္အဦ စီစဥ္ေပးတာေလာက္ပဲ လုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီဘက္ေရာက္ေတာ့ HIV Test  ေတြ ထပ္၀ယ္ေပးတာ၊ CD4 စစ္တ့ဲ စက္ေတြ ထပ္၀ယ္ေပးတာေတြက တိုးတက္မႈေပါ့။

UNAIDS ကေျပာတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ HIV/AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြကို အစိုးရက ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန၊ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ပါ၀င္ကူညီရင္ရၿပီလို႔။ အခု ျမန္မာျပည္မွာဆို အစိုးရက ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ကူညီေပးဖို႔ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရဘက္က ေရရွည္တည္တ့ံတဲ့ ဘတ္ဂ်က္ေပးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းမယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ဘာလိုအပ္တယ္လို႔ တိတိက်က် ေတာင္းဆိုရင္ အစိုးရက ထုိက္သင့္သေလာက္ ခ်ထား ေပးေနပါတယ္။ အစိုးရကို အႀကံေပးဖို႔က်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အဆင့္ဆင့္ တင္ျပတဲ့ နည္းနဲ႔ပဲ သြားေနရတာ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္အေနနဲ႔ အႀကံမျပဳရဲဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခု UN ေတြနဲ႔ေပါင္းလုပ္တဲ့ အစည္းအေ၀းေတြမွာ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြလည္း လာတက္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ဆီကတဆင့္ လိုအပ္ခ်က္ေတြ တင္ျပထားတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲက က်န္းမာေရး ေကာ္မတီက တဆင့္လည္း တင္ျပတာ၊ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္တာေတြ ရွိေနပါတယ္။
မသက္မြန္ၿဖိဳး
ဒါရိုက္တာ၊ The Help အဖြဲ႔ ( Red Ribbon Award)

က်မတို႔အဖြဲ႔ ကူညီေနတဲ့ ဦးတည္အုပ္စုေတြက လူနည္းစုျဖစ္တဲ့ လိင္တူခ်စ္သူေတြနဲ႔ HIV ကူးစက္ခံထားရသူေတြပါ။ အခု လုပ္ေနရတာေတြက အကန္႔အသတ္ေတြ မ်ားေနတုန္းပဲ။ HIV ပိုးရွိသူေတြနဲ႔ လူနည္းစု လူတန္းစားေတြအေပၚမွာ ရသင့္ရထုိက္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ မရေသးတာ၊ အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရတာေတြ ရွိေနေသးတယ္။

လူေတြက HIV ပိုးရွိတ့ဲလူေတြကို ေရာဂါတခုအေနနဲ႔ မျမင္ဘဲ၊ အက်င့္စာရိတၱနဲ႔ ႏႊယ္ၿပီး ထင္ျမင္ၾကတယ္။ မိန္းကေလး HIV ျဖစ္ရင္ လူေတြက ျပည့္တန္ဆာမို႔ ျဖစ္တယ္ထင္တယ္။ ေယာက္်ားေလးဆိုရင္လည္း လိင္တူဆက္ဆံလို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္တယ္။ ေနာက္တခုက ေဆး၀ါးေပးေနတဲ့ အေနအထားနဲ႔ ရရွိတဲ့ အေနအထားက ကြာဟေနေသးတယ္။ ခဲြျခား ဆက္ဆံခံရမႈေတြ၊ ရသင့္ရထုိက္တဲ့ အခြင့္အေရး မရတာေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ဦးတည္အုပ္စုေတြျဖစ္တဲ့ လိင္တူခ်စ္သူေတြ၊ လိင္လုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးသူေတြ၊ မူးယစ္ေဆး အေၾကာထဲ ထိုးသြင္းသူေတြအတြက္ HIV နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အကာအကြယ္ေပးေရးေတြ၊ အသိပညာေပးေရးေတြမွာ အစိုးရရဲ႕ပံ့ပိုးမႈ အမ်ားႀကီးလိုေနတယ္။ အဲဒီဦးတည္အုပ္စုေတြ ထဲမွာလည္း စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိသူေတြ နည္းပါးေနေသးတယ္။ အားမရဘူး။

ၿခံဳေျပာရရင္ေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ စုႏွစ္တခုထက္စာရင္ မ်က္စိပြင့္နားပြင့္ေတာ့ ျဖစ္လာပါၿပီ။
အခု ႏုိင္ငံေတာ္က  HIV ရွိသူေတြကို ဥပေဒေတြ၊ မူေဘာင္ေတြနဲ႔ ကာကြယ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႔မွာ အဲဒီ ဥပေဒေတြကို တကယ္ အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႔လိုတယ္။ အဲလို အသံုးခ်ဖို႔အတြက္ လုပ္ငန္းေတြကို ေအာက္ေျခအဆင့္အထိ သိေအာင္၊ လုိက္နာေအာင္ အျမန္ဆံုး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေစခ်င္တယ္။ ျပည့္တန္ဆာ ဥပေဒကို လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးေပမယ့္ ပယ္ခ်ခံရတယ္။ ျပည့္တန္ဆာ တရား၀င္ လုပ္ခြင့္ျပဳတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာက အဲဒီလုပ္ငန္းကို အစိုးရက အားေပးပံ့ပိုးရမယ္လို႔ ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ အခု ျပည့္တန္ဆာေတြကို ရဲေတြက ေခၚၿပီး ေစာ္ကားေနတာေတြ လုပ္ေနတုန္းပဲ။
ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနသူေတြကို HIV ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်မတို႔က သင္တန္းေတြ ေပးတာရွိတယ္။ ပညာေပး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေနတာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ကို ရဲကဖမ္းတယ္။ အဲလိုသာ လုပ္ေနမယ္ဆိုရင္ က်မတို႔ သင္တန္းသားေတြဟာ ေထာင္ထဲက ထြက္ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ က်မ ျမင္တာ ကေတာ့ HIV ကူးစက္မႈႏႈန္းဟာ ခ်ျပရေလာက္ေအာင္ ေလ်ာ့မသြားေသးဘူး။ အားရစရာမေကာင္းေသးဘူး။

ဧရာဝတီ - ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ အျမင္မ်ား