ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ ( Probiotics )

လူခႏၶာကိုယ္ဆိုတာ မျမင္ရတဲ့ပိုးေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ ေနထိုင္ရာေနရာႀကီးတစ္ခုပါ။ လူတစ္ေယာက္ကို အပင္တစ္ပင္နဲ႔တင္စားရင္ အစာလမ္းေၾကာင္းမွာရွိတဲ့ အက်ိဳးျပဳပိုးမ်ား ( probiotics ) သည္ အပင္ရဲ႕ေရေသာက္ျမစ္ေတြလိုပါပဲ။ ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ ( probiotics )မရိွပဲလူသားတစ္ေယာက္အသက္ရွင္မေနႏိုင္ပါ။ ပိုးမႊားကုေဋမ်ားစြာနဲ႔လူဟာ တစ္ဦးကိုတစ္ဦးအက်ိဳးျပဳၿပီးကြၽန္းကိုင္းမီွကိုင္းကြၽန္းမီွေနထိုင္ေနၾကတာပါ။ ဒိန္ခ်ဥ္(yogurt)၊ကီဖာ(kefir)ေတြမွာပါတဲ့အက်ိဳးျပဳပိုးပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေတြက လူသားေတြအတြက္မရိွမျဖစ္မိတ္ေဆြေတြပါ။ ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္မရိွလ်ွင္ေျမာက္မ်ားစြာေသာက်န္းမာေရးျပသနာေတြရႏိုင္ပါတယ္။

ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေတြက အူလမ္းေၾကာင္းမွာ တာဝန္ႏွစ္ခုထမ္းေဆာင္ပါတယ္။ပထမတာဝန္ျဖစ္တဲ့  အူလမ္းေၾကာင္းက်န္းမာေရးႏွင့္ခိုင္မာမႈအတြက္ ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေတြဟာအူလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလ်ွာက္ ျမက္ခင္းလိဳအလႊာတစ္ထပ္ဖုံးၿပီး အူအတြင္းကဆဲလ္ေလးေတြကို ကာကြယ္ေပးထားပါတယ္။ အူဆဲလ္ေတြရဲ႕ အဟာရ 60%-70% အထိ အက်ိဳးျပဳပိုးေတြကပံပိုးေပးၿပီး အူနံရံအတြင္းကအူဆဲလ္(enterocyte)ေလးေတြကိုျပဳစုေစာင့္ေ႐ွာက္ေပးပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္မွ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ ဘက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္၊မိွုတို႔ကို သုတ္သင္ေပးနိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးျပဳပိုးေတြဟာ အူနံရံတစ္ေလ်ွာက္ သဘာဝ အက္ဆစ္ေတြထုတ္ေပးလို႔ pH တန္ဖို႔ 4 သို႔မဟုတ္ 5 ေလာက္ဖန္းတီးေပးလိုက္တဲ့အခါ အယ္ကာလီ သိပ္ႀကိဳက္တဲ့ေရာဂါပိုးေတြ မရွင္သန္ႏိုင္ေအာင္ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။

အစာႏွင့္အတူပါလာတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြ၊အဆိပ္ေတြ၊ယမ္းမႈန္႔ေတြ၊ၾကာ႐ွည္ခံေအာင္လုပ္ထားတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔ ဆိုးေဆးတို႔ကို အူလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလ်ွာက္ရိွသည့္ အက်ိဳးျပဳပိုးေတြက ဖယ္႐ွားေပးပါတယ္။ အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္း ပုံမွန္မဟုတ္ေသဆဲလ္မ်ားကို ဖယ္ထုတ္ၿပီး အူလမ္းေၾကာင္းက်န္းမာေရးကို ျမႇင့္တင္ေပးပါတယ္။ အူလမ္းေၾကာင္းအကာအကြယ္ အက်ိဳးျပဳပိုးအားနည္းခဲ့လ်ွင္ အစားအေသာက္ထဲပါသည့္ အဆိပ္မ်ား၊ေရာဂါပိုးမ်ား အလြယ္တကူဝင္ေရာက္ႏိုင္ၿပီး နာတာရွည္ အူလမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သာမာန္က်န္းမာသည္႕လူေတြရဲ႕ အူကို အသားစယူၾကည့္ရင္ အူနံရံတစ္ေလ်ွာက္ အက်ိဳးျပဳပိုးေလးေတြ အလႊာလိုက္ေတြ႔ရေပမည့္ အူလမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းျခင္းေရာဂါ(inflammatory bowel disease)ခံစားေနရတဲ့သူေတြရဲ႕အူကို အသားစနမူနာယူၾကည့္လ်ွင္ အက်ိဳးျပဳပိုးလြန္စြာနည္းပါးစြာေတြ႕ရၿပီး ၊အူဆဲလ္အတြင္းပိုင္းထိ ေရာဂါပိုးေဖာက္ဝင္ေနတာရယ္ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။

ဒုတိယအေနႏွင့္ က်န္းမာေသာအူလမ္းေၾကာင္းဟာ အစာေျချခင္း ႏွင့္ အစာစုပ္ယူုျခင္းလုပ္ငန္းကို လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အက်ိဳးျပဳပိုး(probiotics)ေတြမရိွဘဲ ပုံမွန္အစာေျချခင္း ႏွင့္ အစာစုပ္ယူျခင္းေတြ ေကာင္းစြာလုပ္ေဆာင္ဖို႔ခက္ပါတယ္။ အက်ိဳးျပဳပိုးေတြထုတ္ေပးသည့္ ဇီဝပစၥည္းအမ်ားစုက သတၳဳဓာတ္မ်ား၊ဗိုက္တာမင္မ်ားႏွင့္အျခားအဟာရမ်ားကို စုပ္ယူျခင္းအတြက္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္။ အက်ိဳးျပဳပိုးမ်ားမရိွလ်ွင္ နတ္သုဒၶါေကြၽးႏိုင္လ်ွင္ပင္ အဟာရမျဖစ္ႏိုင္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အူလမ္းေၾကာင္းမွာရိွသည့္ အက်ိဳးျပဳပိုးက အမ်ွင္ဓာတ္ကို အူလမ္းေၾကာင္း ႏွင့္ ကိုယ္ခႏၶာအတြက္ အသုံးဝင္မည့္ အဟာရအျဖစ္ ေျပာင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဴးျပဳပိုးမ်ားမရိွလ်ွင္ အူလမ္းေၾကာင္းက အမ်ွင္ဓာတ္မ်ားကို ေၾကညက္ေအာင္မေခ်ႏိုင္ပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္း အက်ိဳးျပဳပိုးအားမေကာင္းသူဟာ အမွ်င္စားလ်ွင္အစာမေၾကႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕အူလမ္းေၾကာင္းအထူးကုမ်ားက အူလမ္းေၾကာင္းမေကာင္းသူမ်ားကို အမ်ွင္ေလွ်ာ့စားဖို႔ ေျပာၾကပါတယ္။

အက်ိဳးျပဳပိုးမရိွလ်ွင္ အူလမ္းေၾကာင္းကႏို႔မွာပါသည့္ lactose သၾကားကို မေျခဖ်က္ႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ အူလမ္းေၾကာင္းမေကာင္းသူ လူနာအမ်ားစုက ႏို႔ႏွင့္မတည့္ၾကပါ။ Lactoseကို ေျခဖ်က္ေပးသည့္ အက်ိဳးျပဳပိုးက ႏို႔၏lactoseသျကားကို ေျခဖ်က္ေပး႐ုံသာမက ဗိုက္တာမင္ K,B1,B2,B6,B12 ထုတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ျခားအက်ိဳးျပဳပိုးမ်ားသည္ ဗိုက္တာမင္မ်ား၊ပ႐ိုတိန္းမ်ား၊အက်ိဳးျပဳအဟာရမ်ားထုတ္ေပးပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႔ထုတ္ေပးျခင္းသည္သဘာဝက လူတစ္ေယာက္ အစာကိုအခ်ိန္မီွမစားရလွ်င္ပင္ အသက္႐ွင္ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားေသာစနစ္ပါ။အက်ိဳးျပဳပိုးမရိွလွ်င္ ဒါဇင္ႏွင့္ခ်ီေသာ အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အူလမ္းေၾကာင္းဟာ လူသားအက်ိဳးျပဳပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ပိုး(probiotics)ေနထိုင္ရာျဖစ္သလို တစ္ခါတစ္ရံလူသားေတြကို ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ တစ္ျခားပိုးေတြရဲ႕ အသိုက္အျမဳံလည္းျဖစ္ပါတယ္။ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ အေကာင္အေရမ်ားမ်ားရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ ထိုပိုးေတြသည္ အစာေျခလုပ္ငန္းတာဝန္ျဖစ္တဲ့ အဆီေခ်ျခင္းအလုပ္ ႏွင့္ သည္းေခ်ရဲ႕လုပ္ငန္းကိုေကာင္းမြန္ေစတယ္။ ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေတြ အလုံအေလာက္ရွိသေရြ႕ ထိုပိုးေတြသည္ သူတို႔ရဲ႕မူလဇာတိ႐ုပ္ကိုမျပပဲ အက်ိဳးျပဳပိုးေတြနဲ႔ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္ပါတယ္။ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေတြ နည္းသြားခဲ့လွ်င္ သူတို႔၏မူလပုံစံ ေရာဂါျဖစ္ေစေသာ ပုံစံေျပာင္းသြားၿပီး လူကိုဒုကၡေပးပါေတာ့တယ္။သူတို႔က အခြင့္အေရးသမားမ်ား(opportunistic bacteria)ေတြပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕အခြင့္အေရးသမားမ်ားေတြက ဟစ္တမင္း(histamine)လို႔ေခၚတဲ့ ဓာတုပစၥည္းတစ္မ်ိဳးကိုထုတ္ေပးၿပီး ေသြးေပါင္က်ျခင္း၊တြံေတြးႏွင့္ စစ္ထုတ္ေရအလြန္အကၽြံထြက္ျခင္း၊အိပ္ခ်ိန္ပုံမမွန္ျခင္းနင့္ ဟိုမုန္းစနစ္ပ်က္ယြင္းမႈေၾကာင့္  အမ်ိဳးသမီးရာသီဆိုင္ရာေရာဂါမ်ားျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္အခြင့္အေရးသမားမ်ားက ဆာလ္ဖိတ္ေတြကို ဆာလ္ဖိုက္ေျပာင္းေပတဲ့ပိုး(sulphate reducing bacteria)မ်ိဳးစိတ္ပါ။ဆာလ္ဖိတ္က ဆာလ္ဖိုက္(sulphide)ျဖစ္သြားတဲ့အခါ လူကိုအေတာ္ေလး အဆိပ္ျဖစ္ေစပါတယ္ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ဆာလ္ဖိုက္က ၾကက္ဥပုတ္နံရွိတာေၾကာင့္ အူလမ္းေၾကာင္းမေၾကာင္းတဲ့သူေလလည္ရင္ အနံအေတာ္ဆိုးပါတယ္။သူအတြက္ ကုသနည္းကလည္း ပ႐ိုဘိုင္အိုတစ္ေပးတာပါပဲ။

အက်ိဳးျပဳပိုးနည္းပါးသည့္ ကေလးေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရိွလာသည့္အခါ ဆရာဝန္မ်ားက သံဓာတ္အားေဆးေတြ တိုက္ေကြၽးၾကတယ္။ တိုက္ေကြၽးလိုက္ေသာ သံဓာတ္သည္ အူလမ္းေၾကာင္းရိွ သံဓာတ္ႀကိဳက္ေသာ အခြင့္အေရးသမား ေရာဂါပိုးေတြကို ပိုမိုသန္မာေစၿပီး ေရာဂါပိုဆိုးလာေစတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္အေနႏွင့္ ေသြးအားနည္းေရာဂါလည္းမသက္သာ အျခားေရာဂါအေျခအေနေတြပါ ပိုးဆိုးလာတာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။အခ်ဳပ္ေရးရလွ်င္ အက်ိဳးျပဳပိုးမ်ားသည္ ေကာင္းမြန္ေသာ က်န္းမာေရး၏ ေရေသာက္ျမစ္မ်ားႏွင့္တူၿပီး မျမင္ရေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ က်န္းမာေရးအတြက္ ပါဝင္ပတ္သတ္မႈ လြန္စြာနက္႐ိုင္းလြန္းလွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရေသာက္ျမစ္ကို ေကာင္းစြာျပဳျပင္၍ က်န္းမာေရးအပင္ႀကီး႐ွင္သန္ၾကပါေစ၊

Dr. PHYO MAUNG