ခုခံအား က်ဆင္းမႈေရာဂါ အတြက္ ေအအာဗီြေဆး အသုံးျပဳနည္း

ART ေဆး ေသာက္ရရင္ (အေမး အေျဖ)

 ေမး။    ။ က်မက HIV ရွိေနေပမဲ့ ART ေဆး မေသာက္ရေသးပါဘူး။ ART ေဆး အေၾကာင္းေတြ ဖတ္ေပမဲ့ သိပ္လည္းနားမလည္ပါဘူး။ က်မ သိခ်င္တာက ေဆးစေသာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေဆးအတဲြတုိင္းက site effect ရွိေနတာလား။ (ဥပမာ ဖ်ားျခင္း၊ အဖုအပိန္႔မ်ား ထြက္ျခင္းနဲ႔ တျခားသိသာတဲ့ လကၡဏာေတြေပၚျခင္း) ျပီးေတာ့ ေဆးေသာက္ျပီး ၾကာလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ မ်က္နွာေတြက် အသားေတြ မရွိျဖစ္တဲ့ ေဆးက ေဆးနာမည္ ဘယ္လုိေခၚပါ သလဲ။ အဲဒီလုိေဆးကို ေရွာင္ျပီး သာမန္လူကဲ့သို႔ ျမင္ရေလာက္တဲ့ ေဆးမ်ိဳးရွိပါသလား။ ေနာက္တခု ကေတာ့ တျခား ဆိုက္တခုမွာ HIV  သမားေတြ အတြက္ သတင္းေကာင္း တခုကို ၾကားသိခဲ့ရပါတယ္ ။ အဲဒီ သတင္းဟာ ၂၀၁၂ ကထြက္တဲ့ သတင္းလုိ႔ ယူဆရပါတယ္။ အဲဒီသတင္းဟာ မွန္ကန္မႈရွိလား။ ဒါမွမဟုတ္ သုေတသိေတြက တကယ္ပဲ HIV ေပ်ာက္ေဆးကို ထုတ္လုပ္နုိင္ျပီးလားဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္။
သတင္း အတိုေလးကိုပါ ပုိ႔ေပးလိုက္ပါတယ္။

ေျဖ။    ။ ပုိ႔ေပးလာတဲ့ သတင္းပို႔စ္ဟာ HIM ဝက္ဆိုက္မွာလည္း ကူးယူ တင္ျပထားပါတယ္။
HIV ကာကြယ္ ကုသေဆးဆိုတာ ေနာက္ဆံုးေတာ့ တကယ္ေပၚလာခဲ့ပါၿပီ http://www.hivinfo4mm.org/hiv-%e1%80%80%e1%80%ac%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%9a%e1%80%b9-%e1%80%80%e1%80%af%e1%80%9e%e1%80%b1%e1%80%86%e1%80%b8%e1%80%86%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%90%e1%80%ac-%e1%80%b1%e1%80%94%e1%80%ac%e1%80%80/
ေအအာတီေဆးေတြက ပထမဆံုး စေသာက္ရင္ ေဆးနဲ႔ ကိုယ္နဲ႔ မတည့္တာမ်ိဳး လူနာေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ပထမဆံုး စေသာက္တဲ့ ကာလ (၆) လ အတြင္းမွာ အထူး ဂရုစိုက္ျပီး ေဆး မတည့္တာေတြ ရွိ/မရွိ ေလ့လာရပါတယ္။ လူတိုင္းမွာေတာ့ မျဖစ္ပါဘူး။ ျဖစ္ခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြမွာ အသည္းေရာင္ျပီး အသက္ေသဆံုးတဲ့ အထိ ျဖစ္တတ္လုိ႔ ေအအာတီေဆး စေသာက္ခါစမွာ လူနာနဲ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ အျမဲ တိုင္ပင္ထိေတြ႔ဖို႔ လုိပါတယ္။

ေဆးအားလံုးက အဆိပ္ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေအအာတီေဆးကလည္း ကိုယ့္အတြက္ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ေသာက္ေနတဲ့ ေဆးျဖစ္ေလေတာ့ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္လြယ္ ပါတယ္။ ေဆး ရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ အဓိက ထိတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္၊ အာရံုေၾကာေတြကို ထိပါတယ္။

မ်က္ႏွာမွာရွိတဲ့ အဆီေတြ ေလ်ာ့က်ျပီး မ်က္ႏွာပံု ပ်က္ေစတဲ့ ေဆးကေတာ့ Starvudine (d4T)  ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးကို ေရွာင္ျပီး ေသာက္လုိ႔လည္း ရပါတယ္။ ဒီေဆးက မ်က္ႏွာနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ အဆီေတြ ကို ေနရာ ယြင္းျပီး စုေစ၊ ေလ်ာ့ေစ တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘယ္လိုလူေတြမွာ ျဖစ္တတ္လဲဆိုေတာ့ -
- အသက္ ၄၀ ေက်ာ္သူေတြ
- ေသြးထဲမွာ Triglyceride လို႔ေခၚတဲ့ အဆီဓာတ္ပမာဏ 200mg/dl ထက္ မ်ားသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီေဆးအစား အျခားေဆးေတြ ေျပာင္းသံုးလို႔လည္း ရပါတယ္။
သတင္းမွာ ဖတ္လိုက္ရတဲ့ HIV ေပ်ာက္ေအာင္ကုသတဲ့ ေဆးဆိုတာကေတာ့ သုေတသန အဆင့္ပဲ ရွိျပီး လက္ေတြ႔မွာ တရား၀င္ မေၾကညာႏိုင္ေသးပါဘူး။
လမင္းကို

ART ေဆး ေျပာင္းေသာက္သင့္ သလား (အေမးအေျဖ)

ေမး။    ။ ကြ်န္ေတာ္ ARTေဆး ေသာက္တာ ေလးႏွစ္ရွိပါျပီ။ triomune ပါ။ အျခား ဘာျပႆနာမွ မရွိပါ။ မ်က္ႏွာေတာ့ နည္းနည္း က်ပါတယ္။ အဲဒါ ေဆးေျပာင္းသင့္ပါသလား။ ၀၉၄၂၀၁၇၄၉၈၁ messag ျဖင့္ ပို႔ေပးပါ။

ေျဖ။    ။ ေဆးေသာက္တာ ၄ ႏွစ္ရွိျပီဆိုေတာ့ ART ေဆးနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး အကြ်မ္းတ၀င္ ရွိေနျပီလို႔ ယူဆလို႔ ရပါတယ္။
ေဆးေျပာင္း/မေျပာင္း အၾကံမေပးခင္မွာ က်ေနာ္တို႔ ဘက္က သိခ်င္တာေလးေတြ ရွိပါတယ္။

၁) လက္ရွိမွာ မိတ္ေဆြက ART ေဆးကို ကိုယ္ပိုင္ ၀ယ္ေသာက္ေနတာလား (သို႔) အန္ဂ်ီအိုေတြကေန ေဆးရရွိေနတာလား။
၂) ART ေဆးေသာက္ျပီးတည္းက ဘယ္ဆရာ၀န္နဲ႔ ပံုမွန္ျပပါသလဲ။ ဆိုလိုတာက မိသားစု ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္တာလား (သို႔) အန္ဂ်ီအိုက ဆရာ၀န္နဲ႔လား (သို႔) HIV specialist ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပတာလား။
မိတ္ေဆြရဲ႕ ေမးခြန္းကို ေအာက္မွာ ေဆြးေႏြးေပးထားပါတယ္။
Triomune ေသာက္လို႔ မ်က္ႏွာက်တိုင္း ေဆးေျပာင္းစရာ မလိုအပ္ပါဘူး။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေဆးေျပာင္းေသာက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက
၁) ေဆးေသာက္ေနပါလ်က္ CD4 အေရအတြက္ က်ေနျခင္း၊ မတိုးတက္လာျခင္း
၂) ေဆးေသာက္ေနပါလ်က္ Viral load (ပိုးအေရ အတြက္) တက္လာျခင္း
၃) ေဆးႏွင့္ ဓာတ္မတဲ့ျခင္း (ဥပမာ- အသည္းေရာင္ျခင္း၊ အေရျပား ျပႆနာ၊ အာရံုေၾကာေရာင္ျခင္း)...စတာေတြက အဓိက က်ပါတယ္။

မ်က္ႏွာက်လို႔ ေဆးေျပာင္းေသာက္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ ၀ယ္ေသာက္ေနသူအတြက္ စဥ္းစားရမွာက ေျပာင္းေသာက္မယ့္ ေဆးရဲ႕ တန္ဖိုး (ကုန္က်စရိတ္) ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာင္းေသာက္မယ့္ ေဆးဖိုးကို ကိုယ္က တက္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ပံုမွန္ျပေနက် ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ျပီး ေဆးေျပာင္း ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။
အန္ဂ်ီအိုက အေထာက္အပံ့နဲ႔ ေသာက္ေနသူဆိုရင္ေတာ့ အထက္က ရွင္းျပခဲ့တဲ့ အခ်က္ ၃ ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီမွ ေဆးေျပာင္းေပးတာ မ်ားပါတယ္။

Hand Phone ကို message မပို႔ေပးႏိုင္တာ ခြင့္လြတ္ပါခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ့္အတြက္ အင္တာနက္က ဆက္သြယ္တာက ပိုအဆင္ေျပပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိ ေက်နပ္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

လမင္းကို

ခုခံအား က်ဆင္းမႈေရာဂါ အတြက္ ေအအာဗီြေဆး အသုံးျပဳနည္း

 ခုခံအားက်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါဟာ ကမၻာေပၚမွာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္က စတင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ရာ ၃၂ ႏွစ္ ရွိၿပီျဖစ္တယ္။ ယခုေခတ္ ဒီအင္ေအစမ္းသပ္နည္းနဲ႔ ေလ့လာခဲ့ရာမွာ အာဂ်င္တီနား ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ေသဆံုး ခဲ့ေသာလူနာ တစ္ဦးမွာ HIV ဗီဇပါဝင္တာ ေတြ႕ရလို႔သည္ ထက္မကေစာစြာ ကူးစက္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ယံုၾကည္ ထားၾကတယ္။ ''ကုရာနတိၴေဆးမရွိ'' ေရာဂါကေန AIDS ေရာဂါ ကုသေဆး (antiretroviral Drug (Anv)) ေပၚလာၿပီး ေသဆံုးမႈကို ၈ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာတယ္။ အသက္ ဆန္႔ထုတ္ႏိုင္တယ္။ ေအအာဗြီေဆး ပံုမွန္ မွီဝဲရင္ ပံုမွန္ လူတစ္ေယာက္လို ေနႏိုင္၊ သြားလာႏိုင္၊ အလုပ္လုပ္ႏိုင္လုိ႔ သက္တမ္းေစ့ ေနရမွာျဖစ္တယ္။ ေအအာဗီြ ေဆးမေသာက္ခင္ ေဆးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သိသင့္တာေတြ တင္ျပလိုက္ပါတယ္။

ေအအာဗြီေဆးကို လိုအပ္မွ မွီဝဲရမယ္ ''ခႏၶာကိုယ္မွာ ပိုးရွိေနၿပီ'' သိ႐ံုနဲ႔ ေဆးေပးရန္မလိုပါ။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားက်ဆင္းမွသာ အျခား ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ဝင္ေရာက္ၿပီး ေသဆံုးၾက ရတယ္။ ေအအာဗြီ ေဆးမွီဝဲဖို႔လို၊ မလို လူနာအေျခအေနနဲ႔ (Du Count) ေခၚ ေသြးတြင္း ေသြးျဖဴဥ တစ္မ်ဳိးရဲ႕ အေရတြက္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ စီဒီဖို႔ (၂ဝဝ) ထက္နည္းသူမ်ားသာ ေအအာဗြီေသာက္ဖို႔ မလိုဘဲ သံုးလ သို႔မဟုတ္ ေျခာက္လတစ္ခါ မိမိကိုယ္ခံ စြမ္းအားကို သိရွိရန္ ျပန္စစ္ဖို႔လိုတယ္။

ေအအာဗြီေဆးကို မလိုဘဲ ေစာစီးစြာသံုးရင္ ေဆးယဥ္ပါးမႈ ျဖစ္လာေစတယ္။ ေအအာဗြီရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးျဖစ္တဲ့ အသည္းေရာင္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ ထိခိုက္ျခင္းနဲ႔ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီ အားနည္းျခင္းတို႔ ျဖစ္လာႏိုင္ရာ ဆရာဝန္ရဲ႕ ႀကီးၾကပ္မႈေအာက္မွာ ေသာက္သင့္တယ္။ ေအအာဗြီကို ယဥ္ပါးလာရင္ ဘယ္ေဆးမွ မတိုးတဲ့ ခုခံအား က်ဆင္းမႈ ေရာဂါျဖစ္လာမယ္။ မလိုအပ္ဘဲ ေငြကုန္မ်ားမယ္။ ဒါေၾကာင့္ကူးစက္ၿပီး ဆဲလ္ အေရအတြက္ နည္းမွ ၈ ႏွစ္ သို႔မဟုတ္ ၁ဝ ႏွစ္ၾကာမွ ေသာက္ဖို႔ လိုတယ္။ ေဆးဝါး သံုးစြဲမႈက်လို႔ ေဆးေလွ်ာ့ ေသာက္မိရင္ စနစ္တက် ျပန္လည္မွီဝဲဖို႔လိုမယ္။ ေဆးကို ေနာက္က်မွမွီဝဲရင္ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ျပန္တက္ဖို႔ ခက္ခဲမယ္။ အျခားကူးစက္ ေရာဂါ တစ္မ်ဳိးနဲ႔တြဲလို႔ ေအအာဗြီေဆးမ်ား ေသာက္သံုးရင္ ပိုမို ေနာက္က်တတ္တယ္။ ေဆးဝါးရဲ႕ ဆိုးက်ဳိးပိုခံစား ရတယ္။ သက္တမ္းကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆြဲဆန္႔ဖို႔ ခက္ခဲလာတယ္။ ေအအာဗြီေဆးကို တစ္သက္လံုး ေသာက္သံုးရမွာျဖစ္တယ္။ ရပ္လိုက္ရင္ ကိုယ္ခံအား ျပန္က် ၿပီး ေရာဂါစံုလာတတ္တယ္။ ေအအာဗြီေဆးကို မိမိ သေဘာနဲ႔ ဝယ္ယူ မသံုးစြဲသင့္ပါ။  လိုအပ္ပါက ေသြးစစ္၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္လုပ္ပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေအအာဗြီ ေဆးဝါးမ်ားမွာ ေသာက္ေဆးမ်ားသာရွိတယ္။ ထိုးေဆးမရွိေသးပါ။ ထိုးေဆးကို ေန႔တုိင္း ထိုးရၿပီး ေအအာဗြီစားေဆး မတိုးတဲ့ လူနာမ်ား သံုးစြဲၾကတယ္။ ေအအာဗြီေဆးကို ေန႔စဥ္မပ်က္မကြက္ ပံုမွန္ေသာက္ သံုးဖို႔လိုတယ္။ နံနက္တစ္ႀကိမ္၊ ညတစ္ႀကိမ္ေသာက္သံုး ရတယ္။ အစာနဲ႔ ေဝးေဝးေသာက္ရမယ္။ အရက္၊ မူးယစ္ေဆးနဲ႔ ေရာမေသာက္ရ။ အာနိသင္ မရွိျဖစ္တယ္။ ေအအာဗြီေဆးကို သတ္မွတ္အႀကိမ္ အေရအတြက္ အတုိင္း ေသာက္ရမယ္။ ဆိုလိုတာက မနက္၊ ညေသာက္ဆိုရင္ ႏွစ္ႀကိမ္ မီေအာင္ ေသာက္ရမယ္။ ေလွ်ာ့ေသာက္ျခင္းကေန ေဆးယဥ္ပါးလာကာ ေဆးမတိုးတဲ့အထိ ျဖစ္တတ္တယ္။
ေအအာဗြီေဆးကို ေဆးဖက္ဝင္ အပင္မ်ားနဲ႔ တြဲဖက္ မစားသင့္ပါ။ ေအအာ ဗြီတစ္ခုတည္း ေသာက္သင့္တယ္။ အားေဆးလည္း တြဲမေသာက္သင့္ သလို အစာနဲ႔လည္း မနီးရပါ။ ေအအာဗီြ ေသာက္သူမ်ား ေဆးစစ္ျခင္းႏွင့္ ဆရာဝန္ အႀကံဥာဏ္ ရယူျခင္းမ်ား ႏွစ္စဥ္ လုပ္သင့္တယ္။

ျမဝတီ - ခုခံအား က်ဆင္းမႈေရာဂါ အတြက္ ေအအာဗီြေဆး အသုံးျပဳနည္း