*** Estrogen ဟိုမုန္းအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ ***

...........................................................
👩 MWD: Estrogen ဆိုတဲ့ဟိုမုန္းဟာ ဘယ္လိုဟိုမုန္းမ်ဳိးလဲဆိုတာ အရင္ဆံုး႐ွင္းျပေပးပါ ဆရာ..

Dr.KML: ကြ်န္ေတာ္တို႔လူေတြမွာ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးရယ္လို႔ ခြဲျခားၿပီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ဖို႔ အဓိကၫႊန္ၾကားေပးတဲ့ဟိုမုန္းေတြကို sex hormone လို႔ ေခၚပါတယ္.. အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ အဖိုဟိုမုန္း Testosterone လိုအပ္သလို အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ကို္ မဟိုမုန္း Estrogen နဲ႔ Progesterone လိုအပ္ပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ Estrogen ဟာ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းအတြက္ မ႐ွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ sex hormone တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္..

👩 MWD: Estrogen ဟာ sex hormone ဆိုေတာ့ ဘယ္လိုမ်ိဳးတာဝန္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ပါသလဲ..

Dr.KML: အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြားျခင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ကိစၥအားလံုးမွာ estrogen ဟာ မ႐ွိမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္.. ဥပမာ ဓမၼတာမွန္မွန္ေပၚဖို႔ကအစ လိင္မႈဆိုင္ရာခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဖို႔ျပင္ဆင္တာအားလံုးအတြက္ လိုအပ္ပါတယ္..

👩 MWD: Estrogen ဟာ ကြ်န္မတို႔စားတဲ့အစားအစာကေနရတာလား.. ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းကထုတ္တာလားဆိုတာ သိပါရေစ.

Dr.KML: ကုန္ၾကမ္းအေနနဲ႔ေတာ့ စားတဲ့အစားအစာကေန ရတာေပါ့.. အစာထဲမွာပါတဲ့ အဆီဓာတ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Cholesterol ေတြ ခႏၶာကိုယ္ထဲေရာက္ရင္ estrogen အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေအာင္ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္..
၉၀% ေသာ estrogen ကိုေတာ့ ovaries လို႔ေခၚတဲ့ မမ်ိဳးဥအိမ္ကေန ထုတ္ေပးပါတယ္..
က်န္ ၁၀% ကိုေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕အေပၚမွာကပ္ေနတဲ့ adrenal glands ကေန Androgen လို႔ေခၚတဲ့ ဟိုမုန္းကေနတဆင့္ အျခား tissue ေတြျဖစ္တဲ့ အေရျပားေအာက္မွာ႐ွိတဲ့အဆီေတြမွာ ေျပာင္းလဲေပးႏိုင္ပါတယ္.. ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ကာလဆိုရင္ အခ်င္း (Placenta) ကလည္း ထုတ္ေပးေလ့႐ွိပါတယ္..

👩 MWD: Estrogen နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေဆးေတြမွာ နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ႕ေနရတာ ဘာေၾကာင့္ပါလဲဆရာ..

Dr.KML: တကယ္ေတာ့လြယ္ေအာင္သာ Estrogen လို႔ေခၚေနတာပါ.. တကဲ့တကယ္ေတာ့ Estrogen ဆိုတာ single hormone မဟုတ္ပါဘူး.. Hormone ေတြအမ်ားႀကီးကို စုစည္းေခၚေဝၚထားတာ ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ Estrogen ကိုေရးရင္ ေနာက္က ‘s’ တပ္ေပးရပါတယ္.. Estrogens လို႔ေခၚမွ ပိုမွန္ပါတယ္..
အဓိကအေရးႀကီးတဲ့ Estrogen (၃)မ်ိဳး ႐ွိပါတယ္..
 (၁) Estradiol
 (၂) Estrone
 (၃) Estriol

👩 MWD: ေသြးထဲမွာ႐ွိတဲ့ estrogens ပမာဏဟာ အၿမဲတမ္းတသမတ္တည္း႐ွိပါသလား.. ဘယ္လိုအခ်ိန္ေတြမွာနည္းသြားတတ္ပါသလဲ ဆရာ..

Dr.KML: တသတ္မွတ္တည္းေတာ့မ႐ွိပါဘူး.. ရာသီေသြးေပၚတဲ့အေျခအေန (Menstrual cycle) ေပၚမူတည္ၿပီး ေျပာင္းလဲေလ့႐ွိပါတယ္.. အေပၚကေျပာခဲ့တဲ့အခ်ိဳးအစားကေတာ့ ေျပာင္းလဲျခင္းမ႐ွိပါ.. ဒါေပမယ့္ ေသြးဆံုးၿပီဆိုရင္ေတာ့ Estrogen ေတြမ်ားစြာ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္.. ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ovaries ကေန လံုးဝမထုတ္ႏိုင္ေတာ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္..

Ovaries ကေနထုတ္တာက ၉၀% ဆိုေတာ လံုးဝမထုတ္တာနဲ႔ ၉၀% Production  (Major Production) က်သြားပါတယ္.. အဲဒ့ီအခ်ိန္မွာ က်န္ ၁၀% ကို ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ေနရာေတြကေန ဆက္ထုတ္ေပးဆဲ ျဖစ္ပါတယ္.. ဥပမာ ခႏၶာကိုယ္အဆီထဲမွာ Androgen ကေန ေျပာင္းလဲထုတ္ေပးပါတယ္.. အဆီဓာတ္မ႐ွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ ့ထုတ္လုပ္မႈေလ်ာ့နည္းၿပီး ဝတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုမိုထုတ္ႏိုင္တာ ေတြ႕ရပါတယ္.. ဒါ့ေၾကာင့္ ဝတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ပိန္တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြထက္စာရင္ ေသြးဆံုးတဲ့လကၡဏာေတြခံစားရတာ ေလ်ာ့နည္းတာေတြ႕ရပါတယ္.. ဥပမာ hot flashes လို႔ေခၚတဲ့ခႏၶာကိုယ္ပူၿပီးနီရဲေနတာတို႔ Osteoporosis လို႔ေခၚတဲ့အ႐ိုးပြတာတို႔ ေလ်ာ့နည္းတာကို ေတြ႕ရပါတယ္.. ဒါေပမဲ့ estrogen လွံဳ႕ေဆာ္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ သားျမတ္ကင္ဆာ (Breast cancer) လိုဟာမ်ိဳးေတာ့ ဝတဲ့သူေတြမွာပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ေနာက္တစ္ခုကလည္း ဝတဲ့သူေတြမွာ SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) ဟာ ပိန္တဲ့လူထက္စာရင္ပိုနည္းတာေၾကာင ့္Estrogen ေတြဟာ free form အေနနဲ႔ ေနတာပိုမ်ားလို႔ ပိုၿပီးactive ျဖစ္တယ္ဆိုတာေၾကာင့္လဲပါပါတယ္..

👩 MWD: ဆရာ ခုနကေျပာခဲ့တဲ့ Estrogen သံုးမ်ိဳးဟာ ဘယ္လိုမ်ားျခားနားပါသလဲ.. ဘယ္အမ်ိဳးအစားေတြက ပိုအေရးပါပါသလဲ..

Dr.KML:
 (၁) Estradiol
သူ႔ကို ovaries လို႔ေခၚတဲ့ မမ်ိဳးဥအိမ္ကေနထုတ္ေပးပါတယ္.. ေသြးမဆံုးမီအထိ ဆက္တိုက္ထုတ္ေပးပါတယ္.. ေသြးဆံုးရင္ေတာ့ လံုးဝမထုတ္ႏိုင္ေတာ့ပါ.. လစဥ္ဓမၼတာေပၚေအာင္ မွန္ေနေအာင္ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္.. လစဥ္ မမ်ိဳးဥ တစ္ဥစီေၾကြဖို႔ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ပါတယ္..

(၂) Estrone
ခႏၶာကိုယ္အဆီေတြကေန ထုတ္ေပးပါတယ္.. Adrenal gland ကေနထုတ္တဲ့ Androgen ကေန ေျပာင္းလဲထုတ္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. ေသြးမဆံုးမီအခ်ိန္အထိ အေရးမပါလွေပမယ့္ ေသြးဆံုးၿပီးရင္ Estrogen ေတြ မထုတ္ႏိုင္တဲ့အခါမွာ အဓိကအခန္းက႑ကေန ပါဝင္ပါတယ္.. ေသြးဆံုးၿပီး ေသြးဆံုးကိုင္ေဝဒနာေတြမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးတဲ့ဟိုမုန္းျဖစ္ပါတယ္..

(၃) Estriol
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ကာလမွာ အမ်ားဆံုးထြက္႐ွိပါတယ္.. သူ႔ကိုေတာ့ မိခင္ထံမွသာမကပဲ ကလးနဲ႔ အခ်င္း(Placenta) ကေနပါ ထုတ္ေပးပါတယ္.. ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလမွာ သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုၿပီးႏုပ်ိဳသြားတာဟာ ဒီဟိုမုန္းေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္.. ခုနကေျပာခဲ့တဲ့ ဟိုမုန္းႏွစ္ခုရဲ႕Metabolite အေနနဲ႔လဲ ေတြ႕ရပါတယ္.. အစကေတာ ့ သူ႔ရဲ႕အေရးပါမႈကို သိပ္မသိခဲ့ၾကပါဘူး.. ေနာက္ပိုင္းေရာက္မွ ပိုၿပီးသိလာၾကပါတယ္..

ခုနကေျပာခဲ့တဲ့ Hormone ၂ ခုဟာ မ်ားရင္ Hormone Dependent Cancer ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ဒါကို opposed လုပ္ဖို႔အတြက္ Estriol လိုအပ္ပါတယ္.. သူဟာ estrogen အုပ္စုေတြထဲမွာေတာ့ စိတ္အခ်ရဆံုးျဖစ္ပါတယ္.. ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ေပးတဲ့ Estrogen လို႔လဲ ေျပာႏိုင္ပါတယ္.. ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာ စမ္းသပ္ခ်က္အရ တစ္ေန႔ကို 2 mg ေပးရင ္bone loss သက္သာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္..
ဒါေၾကာင့္ ေသြးဆံုးတဲ့ (Menopause ေရာက္တဲ့) HRT (Hormone Replacement Therapy) ေပးမယ္ဆိုရင္ Estriol ပါတဲ့ Preparation အျဖစ္ ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ေျပာင္းလဲထုတ္လုပ္လာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္..

👩 MWD: ဆရာေျပာတဲ့အထဲမွာပါတဲ့ HRT ဆိုတာ ဘာကိုေခၚတာပါလဲဆရာ..

Dr.KML: ေသြးဆံုးတဲ့အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ေသြးထဲမွာ Estrogen level က်သြားပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ ေသြးဆံုးကိုင္ျခင္းဆိုတဲ့ ေရာဂါေဝဒနာအစုအေဝးကို ခံစားရေလ့႐ွိပါတယ္.. အထူးသျဖင့္ Osteoporosis လို႔ေခၚတဲ့ အ႐ိုးပြေဝဒနာခံစားရေလ့႐ွိပါတယ္.. ဒီလိုမခံစားရေအာင္ ေသြးဆံုးတာနဲ႔ Estrogen ပါတဲ့ေဆးဝါးေတြကို မွီဝဲဖို႔လိုအပ္ပါတယ္.. ဒီလိုမွီဝဲရာမွာ အအေနာက္တိုင္းေဆးဝါးပဲျဖစ္ျဖစ္ သဘာဝေဆးဝါးပဲျဖစ္ျဖစ္ မွီဝဲလို႔ရပါတယ္.. ဒါကို HRT လို႔ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္..

👩 MWD: အေနာက္တိုင္းေဆးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုပစၥည္းေတြကိုအေျခခံၿပီး ျပဳလုပ္ထားတယ္ဆိုတာလဲ ဗဟုသုတအျဖစ္သိပါရေစ..

Dr.KML: ဒီကေန႔အသံုးျပဳေနတဲ့ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြကိုေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ျပင္ပမွာ ျပဳလုပ္တဲ့အတြက္ exogenous estrogen လို႔လဲ ေခၚပါတယ္.. အေနာက္တိုင္းေဆးအေနနဲ႔ ေသာက္ေဆး၊ ထိုးေဆး၊ Topical patch လို႔ေခၚတဲ့ အေရျပားမွာကပ္ထားတဲ့ေဆးရယ္၊ မိန္းမကိုယ္ထဲထည့္တဲ့ေဆးဆိုၿပီး မ်ိဳးစံု႐ွိပါတယ္.. ဒါေတြကိုသံုးစြဲရာမွာ မိမိသေဘာနဲ႔မိမိ မသံုးစြဲသင့္ဘဲ သက္ဆိုင္ရာမီးယပ္သားဖြားကြ်မ္းက်င္တဲ့ဆရာဝန္မ်ားရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔သာ သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္.. အဓိကအေနနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တဲ့ျမင္းမေတြ (Pregnant mares/horses) ကေန ထုတ္ပါတယ္ ..

ျမင္းေတြကိုယ္ဝန္ေဆာင္လို႔ ၁၁ လျပည့္ရင္ သီးျခားေလွာင္ထားလိုက္ပါတယ္.. အျပင္ကိုေပးမထြက္ေတာ့ပါဘူး.. သူ႕ရဲ႕ဆီးကိုယူလိုက္ရင္ အဲဒီထဲမွာ estrogen စုစုေပါင္း ၁၇ မ်ိဳးပါဝင္ပါတယ္.. ပါဝင္တဲ့ concentration မ်ားေအာင္ ျမင္းကို ေရနည္းနည္းပဲတိုက္ပါတယ္.. ဒါမွလဲ ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္သက္သာမွာ ျဖစ္ပါတယ္.. ျမင္းကိုလႈပ္႐ွားမႈမ႐ွိေအာင္ ထားရပါတယ္.. ၿပီးရင္ လွဲၿပီးမအိပ္ေအာင္ အခန္းက်ဥ္းက်ဥ္းေလးထဲမွာ မတ္တပ္ရပ္ခိုင္းထားပါတယ္.. အိပ္ရင္ Estrogen ထြက္တာနည္းသြားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္.. အျပင္ထြက္လမ္းေလွ်ာက္ရင္လဲ Estrogen ကို urine ကေနစြန္႔ထုတ္တာနည္းသြားလို႔ ေပးမေလွ်ာက္ခိုင္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. ကေလးေမြးၿပီးၿပီဆိုတာနဲ႔ တစ္ပတ္ၾကာရင္ ခုနကလို ျပန္ထားပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ Estrogen ထုတ္တဲ့ ေဆးဝါးစက္႐ံုေတြမွာ႐ွိတဲ့ျမင္းေတြဟာ ကိုယ္ဝန္ ၂ ႀကိမ္ ၃ ႀကိမ္ေဆာင္ၿပီးတာနဲ႔ stress of confinement ေၾကာင့္ ေသဆံုးၾကရပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ တိရစၦာန္အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ားနဲ႔ မၾကာခဏဆိုသလို ျပႆနာတက္ပါတယ္..

 ေနာက္ဆံုးမွာ တိရိစၦာန္ေတြကို သနားၫႇာတာမႈအေနနဲ႔ အပင္ကရတဲ့ သဘာဝ plant estrogen ကိုသာ အသံုးျပဳၾကဖို႔ ဆရာဝန္ေတြကို ပိုမိုတိုက္တြန္းလာၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါကိုေတာ့ Xenoestrogen လို႔ေခၚပါတယ္.. သူတို႔ဟာ Estrogen နဲ႔ ပံုသ႑ာန္တူၿပီး အပင္ကရတဲ့အတြက္ တိရစၦာန္ကရတာထက္ ပိုၿပီးအႏၱရာယ္ကင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္..

👩 MWD: သဘာဝေဆးဝါးေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ိဳးေဆးဝါးေတြကို သံုးပါသလဲ ဆရာ..

Dr.KML: အဓိကအေနနဲ႔ ေဒါင္းေကြး (Dong Quai)၊ ပဲပိစပ္ (Soy bean) နဲ႔ ေပါက္ဥ (Pueraria mirifica) တို႔ကို သံုးေလ့႐ွိပါတယ္.. အဲဒီမွာပါတဲ့ estrogen ေတြကို Phytoestrogen လို႔ ေခၚပါတယ္.. သဘာဝအစားအစာေတြထဲမွာ Phytoestrogen ပါဝင္မႈအမ်ားဆံုးကေတာ့ ွSoy လို႔ေခၚတဲ့ ပဲပိစပ္ျဖစ္ၿပီး သဘာဝေဆးျမစ္ေတြထဲမွာေတာ့ ေဒါင္းေကြး နဲ႔ေပါက္ဥတို႔ျဖစ္ပါတယ္..
အပင္ကရတဲ့ Phytoestrogen ေတြဟာ တိရိစၦာန္ကရတဲ့ estrogen ေတြထက္ ပိုမိုစိတ္ခ်ရတဲ့အတြက္ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ အပင္ကရတဲ့ estrogen ကိုပဲ ပိုၿပီးသံုးလာၾကပါတယ္.. ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ Rejuvir (ေဒါင္းေကြးေဆး)၊ Soyamin (ပဲပိစပ္ေဆး) ဆိုတဲ့ နာမည္နဲ႔ထုတ္လုပ္ထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္.. ေသြးဆံုးကိုင္ျခင္းမျဖစ္ရေလေအာင္ အၿမဲေသာက္သင့္ပါတယ္..

👩 MWD: အပင္ကရတဲ့ estrogen နဲ႔ တိရိစၦာန္ကရတဲ့ estrogen ဘာမ်ားကြာပါသလဲ ဆရာ..

Dr.KML: Estrogenရဲ႕ တည္ေဆာက္ပံုအေနအထား အနည္းငယ္ကြာပါတယ္.. တိရိစၦာန္ကရတဲ့ estrogen ဟာ cholesterol ကေန ေျပာင္းလဲထုတ္လုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္.. Carbon atom ၂၇လံုးပါဝင္တဲ့ Cholesterol ေမာ္လီက်ဴးကို အဆင့္ဆင့္ၿဖိဳခြဲရာမွာ ပထမအဆင့္မွာ Carbon atom ၂၁ လံုးပါဝင္တဲ့ Progesterone ကိုရပါတယ္.. ဒုတိယအဆင့္မွာ Carbon atom ၁၉ လံုးပါဝင္တဲ့ Androgen ကိုရၿပီး ေနာက္ဆံုးအဆင့္မွာမွ Carbon atom ၁၈ လံုးပါတဲ့ Estrogen ကိုရပါတယ္.. အဲ့လိုရတဲ့အခါမွာ Carbon atom ၁၈ လံုး႐ွိတဲ့အနက ္No.16 position မွာ hydroxy လို႔ေခၚတဲ့ OH group ႐ွိပါတယ္.. ဒါဟာမ်ားလာရင္ cancer ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ႐ွိပါတယ္..
အပင္ကရတဲ့ Phytoestrogen ကေတာ့ Cholesterol ကေနၿဖိဳခြဲယူတာမဟုတ္ပါဘူး.. အပင္ေတြမွာလဲ Cholesterol ဆိုတာမ႐ွိပါဘူး.. သာမန္အဆီကေန တည္ေဆာက္ရတာျဖစ္လို႔ Carbon atom ၁၈ ခုျခင္းတူေပမဲ့ ‘OH’ group ဝင္တဲ့ ေနရာက No.2 position မွာ ျဖစ္ပါတယ္.. ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ No.2 position မွာ၀င္တဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ receptor မွာ ကပ္ၫႇိႏိုင္ျခင္းမ႐ွိလို႔ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားစားစား ကင္ဆာမျဖစ္ႏိုင္ပါ..
ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔အခါမွာ estrogen (၂) မ်ိဳးခြဲထားပါတယ္.. အပင္ကရတဲ့ estrogen ကို good estrogen (2 hydroxy estrone) လို႔ေခၚၿပီး တိရိစၦာန္ကရတဲ့ estrogen ကို Bad estrogen (16-hydroxy estrone) လို႔ ေခၚပါတယ္..

👩 MWD: Estrogen မ်ားရင္ေရာ ဘာမ်ားျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ..

Dr.KML: Estrogen အပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ႐ွိတဲ့ ဟိုမုန္းဓါတ္ေတြဟာ သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္းသာ႐ွိရပါမယ္.. နည္းရင္ေရာဂါေတြရႏိုင္သလို မ်ားရင္လဲ side effect ေတြရမွာျဖစ္ပါတယ္.. Estrogen ဟာလဲ ပံုမွန္အတိုင္း႐ွိရင္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ပီပီသသျဖစ္ဖို႔ တာဝန္ထမ္းေဆာင္သလို အ႐ိုးပြတာတို႔ဘာတို႔မျဖစ္ေအာင္လဲ ကာကြယ္ေပးပါတယ္.. လိုတာထက္ပိုမ်ားခဲ့ရင္ အဓိက side effect အေနနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. သားျမတ္ကင္ဆာ (Breast cancer) နဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ (Cervical cancer) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..

အခုေနာက္ပိုင္း ေလ့လာေတြ႕႐ွိခ်က္အရ Estrogen ၂မ်ိဳး ၂စား ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္..
(၁) Bad estrogen (16-alpha-hydroxy-estrone) ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္..
(၂) Good estrogen (2-hydroxy-estrogen) အႏၱရာယ္ကင္းၿပီး အက်ိဳး႐ွိတဲ့အမ်ိဳးအစားျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပႆနာမ႐ွိပါ..
ဒါေတြကိုလဲ ovaries ကေန ထုတ္ေပးတာျဖစ္ပါတယ္.. ovaries ကေန ဘယ္ဟာကိုထုတ္ေပးသလဲဆိုတာကေတာ့ ကာယကံ႐ွင္ရဲ႕ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္၊ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေပၚမူတည္ပါတယ္.. ဒါေတြေပၚမူတည္ၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ျခင္း/မျဖစ္ျခင္းကို ဆံုးျဖတ္ပါတယ္..

မူလေရးသားတင္ဆက္သည့္စာမ်က္ႏွာ - ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္ (FAME Pharmaceuticals) 

#Estrogen
#HealthTalk
#MWD