“ဆိုရွယ္မီဒီယာရဲ႕ ဆုိးက်ိဳး ၇ ခ်က္”

(ဖတ္ရန္ ၾကာခ်ိန္ - ၃ မိနစ္)

ဒီေန႕ေခတ္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြရဲ႕ လူေနမႈဘ၀မွာ ဆုိရွယ္မီဒီယာဟာ အင္မတန္မွကို အေရးၾကီးတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ေနပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ ဆုိရွယ္မီဒီယာနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ အေကာင္းေတြခ်ည္း ေျပာၾကတာ မ်ားတယ္။ ခုလို အသံုးျပဳမႈေတြ မ်ားလာ၊ အသံုးျပဳတာေတြ ၾကာလာတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ဒီဆုိရွယ္မီဒီယာရဲ႕ ဆုိးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြကုိလည္း ျမင္လာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆာင္းပါးထဲမွာလည္း အဲ့လို သတိထားသင့္တဲ့ အခ်က္ ၇ ခ်က္ကုိ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။

၁။ သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားလြန္းျခင္း

Information overload လို႕ ေခၚပါတယ္။ သတင္းစာတစ္ေစာင္၊ မဂၢဇင္းတစ္အုပ္ဟာ စာမ်က္ႏွာရွိသေလာက္ပဲ သတင္းအခ်က္အလက္ ေပးလုိ႕ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆိုရွယ္မီဒီယာကေတာ့ ကုိယ္ယူခ်င္ရင္ ယူခ်င္သေလာက္၊ ယူႏုိင္ရင္ ယူႏုိင္သေလာက္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အကန္႕အသတ္မဲ့ ရွိေနတယ္။

သတင္းအခ်က္အလက္ ရွားေတာ့ မရမက လုိက္ရွာရတယ္။ ခုေခတ္က် မ်ားလြန္းျပီး စိတ္ခ်ယံုၾကည္ရမႈ နည္းလာတဲ့အခါ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ေရြးခ်ယ္တတ္ဖုိ႕က သိပ္လိုလာတယ္။ Newsfeed မွာ ေပၚလာသမွ် အကုန္လိုက္ဖတ္ေနလို႕ေတာ့ မျဖစ္ဘူး။ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ သတင္းေတြၾကားထဲမွာ နစ္ေမ်ာရင္း အခ်ိန္ေတြ ကုန္မယ္။ အေရးမပါတာေတြနဲ႕ ဦးေႏွာက္ေတြ ျပည္႕ၾကပ္ေနမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္လုိအေကာင့္ေတြ၊ ေပ့ခ်္ေတြကို ၾကည္႕မယ္၊ အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ပဲ သံုးမယ္ ဆုိတာမ်ိဳးေတြ ကန္႕သတ္ထားမွ ရေတာ့မယ္။

၂။ ၀ါဒျဖန္႕လြယ္ျခင္း

ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ႏုိင္ငံဟာ ပညာေရးစနစ္ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တယ္။ ရလဒ္အေနနဲ႕ Critical thinking လို႕ ေခၚတဲ့ ေၾကာင္းက်ိဳးဆင္ျခင္ႏုိင္စြမ္း အားနည္းကုန္ၾကတယ္။ ေနာက္ျပီး အမ်ားစုဟာ Digital illiterate ျဖစ္တယ္။ ဆိုလိုတာက နည္းပညာကလည္း မကၽြမ္းက်င္ဘူး။ ဒီအေပၚမွာ သတင္းတု၊ သတင္းမွားေတြ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ တမင္ျဖန္႕တဲ့ သတင္းေတြ ရွိေနတယ္ ဆုိတာ သေဘာမေပါက္ဘူး။ ျမင္သမွ်ကို အကုန္ယံုတယ္။ တကယ္ လို႕ထင္တယ္။

အဲ့လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အယူအဆတစ္ခု၊ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ၀ါဒျဖန္႕ခ်င္သူေတြ၊ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ အသင္းအဖြဲ႕တစ္ခုခုကုိ ပံုဖ်က္တုိက္ခုိက္ခ်င္သူေတြအတြက္က သိပ္လြယ္သြားတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္မွန္ရင္ ဘယ္သူ႕မွ ဂရုစုိက္စရာ မလိုဘူး တုိ႕၊ ကိုယ္ေကာင္းရင္ ေခါင္းမေရြ႕ဘူး တို႕ဆုိတာေတြက ဆုိရွယ္မီဒီယာေခတ္၊ အထူးသျဖင့္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏုိင္စြမ္း အားနည္းျပီး ျမင္ျမင္သမွ်၊ ကုိယ္သေဘာက်တဲ့လူ ေျပာေျပာသမွ် အဟုတ္ထင္တဲ့ လူေတြ အမ်ားစုရွိေနတဲ့ ေခတ္မွာ သိပ္မမွန္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ကုိယ္ေကာင္းလည္း ေခါင္းေရြ႕သြားႏုိင္တဲ့ေခတ္မ်ိဳး ျဖစ္ေနပါျပီ။

၃။ အေပၚယံဆန္တဲ့ ရင္းႏွီးမႈေတြ

ေဖ့စ္ဘြတ္မွာ သူငယ္ခ်င္း ဘယ္ႏွေယာက္ရွိသလဲဆို အေယာက္ ၅ ေထာင္ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အျပင္မွာ ကုိယ္ေနထုိင္မေကာင္းလုိ႕ သတင္းလာေမးမယ့္သူ၊ ေစာင့္ေရွာက္မယ့္သူက် ၅ ေယာက္ေတာင္ မရွိဘူး။ ကုိယ္၀မ္းသာစရာတစ္ခုကို တင္လိုက္တယ္။ တကယ္လည္း ၀မ္းမသာဘဲနဲ႕ Congratulations လို႕ ၀င္ေရးသြားၾကတယ္။ ကုိယ္ စိတ္ထိခိုက္စရာတစ္ခုခု၊ က်ရံႈးမႈတစ္ခုခုကို ရင္ဖြင့္တဲ့အေနနဲ႕ တင္လုိက္တယ္။ တအားကို ၀မ္းသာသြားတဲ့ မ်က္ႏွာေတြကုိ အုပ္ျပီး Fighting လို႕ ၀င္ေျပာသြားၾကတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး အေပၚယံဆန္တဲ့ ရင္းႏွီးမႈေတြ၊ Relationship ေတြနဲ႕ပဲ ေနေနရတဲ့အခါ၊ ဒါေတြကုိ တကယ္ထင္လာတဲ့အခါ၊ သာယာလာတဲ့အခါ လက္ေတြ႕ျပင္ပဘ၀မွာ အႏွစ္သာရ ျပည္႕၀တဲ့ ရင္းႏွီးမႈမ်ိဳးေတြ တည္ေဆာက္ဖုိ႕ ပ်က္ကြက္လာၾကတယ္။ ရလဒ္အေနနဲ႕ လူေတြက အထီးက်န္လာတယ္။ အေဖာ္မဲ့လာတယ္။ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့သူ၊ ကုိယ္နဲ႕ စိတ္ခ်င္းဆက္ႏြယ္မႈ (Emotional attachment) ရွိတဲ့သူ ရွားလာတယ္။ မွီစရာ ပခံုးတစ္ဖက္၊ ရင္ဖြင့္စရာ နားတစ္စံုေတာင္ မရွိေတာ့ဘူး ျဖစ္လာတယ္။

၄။ စိတ္ဓါတ္က်လာျခင္း

ဆုိရွယ္မီဒီယာ သံုးတဲ့သူ၊ ကၽြန္ေတာ္ထင္တယ္၊ ၁၀၀ မွာ ၉၉ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ ေကာင္းတာေတြပဲ ျပၾကတယ္။ ခ်စ္သူႏွစ္ေယာက္ ရန္ျဖစ္ေနခ်ိန္ အဆင္မေျပတာေတြကို ေဖ့စ္ဘြတ္ေပၚ တင္တာထက္ ေကာင္ေလးက ရုိမန္တစ္ဆန္ဆန္ေတြ လုပ္ျပတဲ့အခ်ိန္ကုိ တင္တာက ပုိမ်ားတယ္။ အလုပ္၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္လည္း ေအာင္ျမင္တဲ့အခ်ိန္သာ လူသိခံၾကတာ။ ရံႈးနိမ့္ေနတဲ့အခ်ိန္ ဘယ္သူမွ ပုိ႕စ္တင္ၾကတာ မဟုတ္ဘူး။

အဲဒီလိုပုိ႕စ္မ်ိဳးေတြကုိ ျမင္ျပီး ကုိယ့္ဘ၀နဲ႕ သူတို႕ဘ၀ကုိ ယွဥ္ျပီး စိတ္အားငယ္လာတာ၊ စိတ္ဓါတ္က်တာမ်ိဳးေတြ ရွိလာႏုိင္ပါတယ္။ သူတစ္ပါး ေအာင္ျမင္ေပ်ာ္ရႊင္ေနတာကို ၀မ္းမသာေပးရဘူး မဟုတ္ပါဘူး။ ႏွစ္ခုပဲ သတိရေစခ်င္တယ္။ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ အေကာင္းေတြခ်ည္း တင္ထားတုိင္း သူတို႕ဘ၀မွာလည္း အရာရာ ျပည္႕စံုေနတာ မဟုတ္ဘူး၊ သူလိုကိုယ္လို စိတ္ညစ္စရာေတြ၊ ဒုကၡေတြေတာ့ ရွိတာပဲ ဆုိတာေလး သိထားေပးဖုိ႕ရယ္၊ သူ႕ဘ၀၊ ကုိယ့္ဘ၀ ဘယ္လုိမွ ထပ္တူမညီႏုိင္ဘဲ ကုိယ့္ဘ၀က ေပးလာတဲ့ အေျခအေနကိုပဲ အေကာင္းဆံုး ေလွ်ာက္လွမ္းၾကရမွာ ဆုိတာကုိ လက္ခံထားေပးဖုိ႕ရယ္ပါ။

၅။ စြဲလမ္းလာျခင္း

ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ပို႕စ္တစ္ခု တင္လုိက္ပါ။ ဓါတ္ပံုျဖစ္ျဖစ္၊ စာျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။ အဲဒါကုိ ျမင္ျပီး သေဘာက် ႏွစ္သက္သူေတြက Like လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါက စိတ္ေက်နပ္မႈကို ေပးပါတယ္။ အဲ့လိုနဲ႕ ေက်နပ္မႈကုိ ရရင္း၊ ရရင္းကေန ဒါကို ေဆးလိပ္စြဲသလို၊ မူးယစ္ေဆး စြဲသလို စြဲလာပါတယ္။ ဒါကုိမွ မရရင္ မေနတတ္ေတာ့ဘူး ျဖစ္လာတယ္။ အဲ့လုိနဲ႕ ေနရာတကာ ၀င္ပါတယ္၊ ပုိ႕စ္ေတြ ခဏခဏ တင္တယ္၊ အေၾကာင္းအရာေပါင္းစံုကုိ ထင္ျမင္ခ်က္ ၀င္ေပးတယ္။ Notification တက္မလာရင္ လူက မေနတတ္ေတာ့ဘူး ျဖစ္လာတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ဆိုရွယ္မီဒီယာမွာပဲ အခ်ိန္ေတြကုန္ျပီး တကယ့္အလုပ္မွာ အာရံုစူးစုိက္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ေျပာရရင္ ဆုိရွယ္မီဒီယာကို ကုိယ္က သံုးတာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ သူက ကုိယ့္ကုိ ျပန္သံုးေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။

၆။ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ျခိမ္းေျခာက္အႏုိင္က်င့္ ေစာ္ကားမႈမ်ား

ဒီကေနတစ္ဆင့္ ခင္ၾက၊ မင္ၾက၊ တခ်ိဳ႕ဆုိ ခ်စ္သူျဖစ္ၾက။ အဲ့လုိနဲ႕ အျပင္မွာေတြ႕၊ ေတြ႕တဲ့ရက္မွာပဲ လိင္မႈကိစၥ ျဖစ္သြား။ အဲ့ဒီေန႕ကစျပီး ဒီေကာင္ေလးကို ရွာလို႕မရေတာ့။ ကုိယ္၀န္နဲ႕မ်ား က်န္ခဲ့ရင္၊ ေရာဂါေတြ ရခဲ့ရင္၊ ဗီဒီယုိရုိက္ခံလိုက္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြက ၾကီးဦးမယ္။ မိန္းကေလးေတြရဲ႕ ဓါတ္ပံုေအာက္မွာ ညစ္ညစ္ညမ္းညမ္း ေျပာသြားတာမ်ိဳးေတြ၊ အဲဒီပံုေတြကို သံုးျပီး အေကာင့္တုဖြင့္၊ Sex chat တာေတြ၊ ျခိမ္းေျခာက္ေစာ္ကားတာေတြ၊ မက္ဆန္ဂ်ာကေနတစ္ဆင့္ ညစ္ညမ္းဓါတ္ပံု ပို႕တာမ်ိဳးေတြ၊ လိင္စိတ္တိမ္းညႊတ္မႈအရ အမ်ိဳးသားခ်င္း စံုမက္သူေတြကို ႏွိမ့္ခ်ေစာ္ကားတာေတြ စသျဖင့္ စသျဖင့္ မျမင္ခ်င္မွအဆံုးကုိ ေတြ႕ေနရပါတယ္။

၇။ အုပ္စုဖြဲ႕ အႏုိင္က်င့္ျခင္း

Cyberbullying ဆုိတဲ့ စကားနဲ႕ေတာ့ သိပ္မစိမ္းၾကေလာက္ေတာ့ဘူး ထင္ပါတယ္။ ဆိုရွယ္မီဒီယာဟာ အမွားမခံပါဘူး။ လူေတြဟာ စိတ္ခံစားခ်က္ကိုလည္း သိပ္ေရွ႕တန္းတင္ၾကတယ္။ အဲဒီအျပင္ တခုခုဆုိ ၀င္ျပီး အဆံုးအျဖတ္ေပးလုိက္ဖို႕ (Judgement လုပ္ဖုိ႕) လည္း ၀န္မေလးၾကဘူး။

ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္တယ္ဆိုပါစို႕။ တကယ္တမ္း ဘယ္သူမွန္တယ္ ဘယ္သူမွားတယ္ ဆုိတာ ကာယကံရွင္ေတြပဲ သိၾကမယ္။ ဆုိရွယ္မီဒီယာေပၚမွာ ေရးရင္၊ ေျပာရင္ေတာ့ ဘယ္သူမဆုိ ကုိယ္မွန္တဲ့ဘက္ကပဲ ေရးၾကတာပဲ။ ကုိယ္လြန္ခဲ့တာေတြ ေရးရင္ေတာင္ နည္းနည္းေတာ့ ေဖာ့ေရးတာပဲ။ ဒါကိုဖတ္ျပီး သူ အမွန္လို႕ ဆံုးျဖတ္လို႕ မရဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြကေတာ့ ၀င္ဆံုးျဖတ္တယ္။ ေခတ္စကားနဲ႕ ေျပာရရင္ ဆြမ္းၾကီး၀ိုင္းေလာင္းတယ္။ သေဘာမက်လို႕ ေ၀ဖန္ရာကေန အုပ္စုဖြဲ႕ အႏုိင္က်င့္သလို လြန္လြန္က်ဴးက်ဴးေတြ ျဖစ္လာတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒီအျဖစ္အပ်က္ အစအဆံုး၊ ဒီလူ႕အေၾကာင္း ခေရေစ့တြင္းက် တကယ္သိမွပဲ ၀င္ပါၾက၊ ၀င္ေျပာၾကတာ ေကာင္းပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဆုိလည္း ခုေနာက္ပုိင္း ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ လူေျပာမ်ားတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ၀င္မပါေတာ့သလို၊ ထင္ျမင္ခ်က္ ေပးခုိင္းတဲ့အခါမွာလည္း ျငင္းေလ့ရွိပါတယ္။ ကိုယ္မွ တကယ္မသိဘဲကိုး။ တစ္ခ်ိန္ အဲ့လိုအထင္လြဲခံ၊ Judge လုပ္ခံရတဲ့သူဟာ ကုိယ္ မျဖစ္လာဘူးလို႕လည္း ဘယ္သူမွ မေျပာႏုိင္ဘူးေလ။

ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ရစရာမရွိေအာင္ ဆဲခံရတယ္ ဆုိတာ ရုတ္တရက္ဆုိ ဘာမွမဟုတ္ဘူး ထင္ရေပမဲ့ တကယ္ၾကံဳဖူးမွ သိလိမ့္မယ္။ တစ္ေယာက္ကုိမွ ကြန္မန္႕တစ္ခုပဲ ၀င္ေရးသြားၾကတာပဲ၊ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီကြန္မန္႕ေတြ ေပါင္းျပီး ခံရတဲ့သူက် အေတာ္ေလးကို စိတ္ဓါတ္မာေၾကာမွ ရႏုိင္တာမ်ိဳး။ သူတုိ႕ တကယ္မမွားဘဲ ဆဲခံရသူေတြ၊ မွားတာနဲ႕ မထုိက္တန္ေလာက္ေအာင္ ဆဲခံရသူေတြ အမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ဖူးတယ္၊ ရွိလည္း ရွိေနဆဲ၊ ေနာင္လည္း ရွိေနဦးမွာပဲ။

ဆုိရွယ္မီဒီယာဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေန႕စဥ္လူေနမႈဘ၀မွာ ထဲထဲ၀င္၀င္ ပတ္သက္ေနပါတယ္။ လံုး၀ ေရွာင္လိုက္ဖုိ႕ေတာ့ လတ္တေလာမွာ မျဖစ္ႏုိင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူ႕ရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြ၊ ကုိယ့္ကုိ ျပႆနာ ေပးႏုိင္တာေတြကုိ သိထားျပီးမွ သံုးရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းပါလိမ့္မယ္။ အနည္းဆံုး ကုိယ္ေတာ့ စိတ္ခ်မ္းသာရတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ခုေဆာင္းပါးမွာ ဆုိရွယ္မီဒီယာရဲ႕ အႏႈတ္လကၡဏာ ေဆာင္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေ၀မွ်ေပးလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဖတ္ျပီး စဥ္းစားစရာ တခုခု ရသြားမယ္လုိ႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

(၃.၈.၂၀၁၉ ထုတ္ Voice Weekly ပါ ေဆာင္းပါးအား အနည္းငယ္ တည္းျဖတ္ထားပါသည္။)

မူလေရးသားမ်ွေ၀ - ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟ