HIV Tests

HIV ကို ေဆးစစ္မွသာသိမယ္။ သံသယျဖစ္စရာနဲ႔ေတြ႔ျပီးေနာက္ ၃ လေနမွသာစစ္သင့္တယ္။ ၆ လအထိေစာင့္ဘို႔မလိုပါ။ ပိုးကူးစက္ခံရရင္ တုပ္ေကြးျဖစ္သလိုခံစားရႏိုင္တယ္။

ေသြး၊ ေသြးရည္ၾကည္၊ တံေတြးနဲ႔ ဆီးထဲမွာ HIV ေခၚတဲ့ AIDS ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးနဲ႔ဆိုင္တာကို စမ္းတာ ျဖစ္တယ္။ ပိုးကို မွန္ဘီလူးနဲ႔ ရွာၾကည့္တာမဟုတ္ပါ။
၁။ ပိုးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ Antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ)၊
၂။ Antigens (အင္တီဂ်င္) နဲ႔
၃။ RNA (အာရ္အင္ေအ) ေတြကို စမ္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။

HIV ပိုးရလာတဲ့ေနာက္ ခ်က္ခ်င္းစစ္လို႔ မေတြ႔ႏိုင္ေသးတဲ့ ကာလကို Window period စပ္ကူးမတ္ကူး-ကာလလို႔ ေခၚတယ္။ HIV-1 antibody test အေပါင္းျပဘို႔ရာ ပ်မ္းမွ် ၂၅ ရက္ၾကာမယ္။ Antigen testing လုပ္ရင္ ၁၆ ရက္နဲ႔ သိႏိုင္ျပီး၊ NAT (Nucleic Acid Testing) ဆိုရင္ ၁၂ ရက္သာၾကာမယ္။

အားလံုးဟာ စင္းလံုးေခ်ာ ရာႏွဳန္းျပည့္မွန္တယ္လို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ပါ။ ပိုးမရွိဘဲနဲ႔ မွားျပီးအေပါင္းျပတတ္သလို ပိုးရွိေပမယ့္ မွားျပီးအႏုတ္ျပတတ္ေသးတယ္။ (ေအာ္တိုအင္ျမဴး) ေရာဂါတခုျဖစ္တဲ့ (လူးပတ္စ္) ခံစားေနရသူမွာ မွားျပီး အေပါင္း ျပႏိုင္တယ္။ အခ်ိန္မတန္ေသးပဲ (၃ လထက္ေစာျပီး) စမ္းရင္ ပိုးရွိရက္သားနဲ႔ မွားျပီးအႏုတ္ျပမယ္။

ေသြးလွဴတိုင္း စမ္းရတာထက္ ေရာဂါရွိ-မရွိသခ်င္လို႔ စမ္းဘို႔ ပိုလိုတယ္။ ေယဘုယ်ေရာ အတိအက်ပါသိေအာင္လုပ္ရတာ ျဖစ္တယ္။ ELISA method ကို အရင္လုပ္ျပီးေနာက္ Western blot procedure နည္းကို ထပ္လုပ္ရတယ္။ အဲလို ၂ နည္း တြဲမွ ပိုေသျခာမယ္။

Antibody tests (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္း
ေစ်းလည္းခ်ိဳတယ္။ သမားရိုးက်စစ္ေဆးနည္းအေနနဲ႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ပိုးဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၉ဝ% ဟာ ရက္ေပါင္း ၃ဝ အၾကာမွာ စမ္းလို႔ေတြ႔ႏိုင္ျပီ။ တခ်ိဳ႕က ပိုေစာင့္ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၆ လအထိေစာင့္ရတယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ပါ။ သတိထားဘို႔က ေစာင့္ေနရတံုးလဲ ပိုးရွိေနသူကေန သူမ်ားကို ကူးေစႏိုင္တယ္။ စိုးရိမ္လို႔ ေစာင့္ေနတံုးမွာ Antiretroviral therapy ေဆးသံုးရင္ ေသြးစစ္တဲ့အခါ ပိုးေတြ႔ဘို႔ရာ ၁ ႏွစ္အထိ ၾကာသြားႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ေတာ့ ကူးႏိုင္ေနတာ သံသယရွိသူကို ေဆးမေသာက္ပါနဲ႔အံုးလို႔ေတာ့ မေျပာသင့္ဘူး။ အဲလိုလူေတြကို ေဆး ၂၈ ရက္ (ကို႔စ္) ေပးျပီးေနာက္ ELISA tests ကို ျခားျပီး အၾကာဆံုး ေစာင့္ရမဲ့ကာလ ၆ လ မက လုပ္သင့္တယ္။

• Enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) နည္းကို Enzyme immunoassay (EIA) လို႔လဲ ေခၚေသးတယ္။ ေသြးရည္ၾကည္ကို အဆ ၄ဝဝ ေပ်ာ့သြားေစျပီး၊ HIV antigens နဲ႔ ထိေတြ႔ေစတယ္။ ေသြးထဲမွာ HIV (အင္တီေဘာ္ဒီ) ရွိေနရင္ ေတြ႔ေတာ့မယ္။
• Western blot test နည္းကလဲ ELISA လိုဘဲ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကို စမ္းတာျဖစ္တယ္။ ပိုေသျခာတယ္။
• Rapid or point-of-care tests စမ္းသပ္နည္းက အရည္အေသြးကို စမ္းတာျဖစ္တယ္။
• HIV antibodies စမ္းလို႔ မေတြ႔တာနဲ႔ ပိုးဝင္မခံရတာ ေသျခာတယ္လို႔ ေျပာမရေသးပါ။
• Home Access Express HIV-1 Test ဆိုတာ အိမ္မွာတင္ ကိုယ့္ဖါသာ ေသြးေဖါက္ျပီး စာတိုက္ကေန ပို႔ေပးႏိုင္တယ္။ FDA ကေန အသိအမွတ္ ျပဳေပးထားတယ္။ သူမ်ားမသိေအာင္ စစ္နည္း ျဖစ္တယ္။
• OraQuick antibody test နည္းက မိနစ္ ၂ဝ နဲ႔ အေျဖရတယ္။ ေသြး၊ ေသြးရည္၊ တံေတြးကို စမ္းလို႔ရတယ္။ HIV 1 နဲ႔ HIV 2 ကို စမ္းလို႔ရတယ္။

• Orasure HIV antibody test နည္းကေတာ့ ပါးေစာင္၊ သြားဖံုးကအရည္ကို စမ္းတယ္။ ELISA နည္းေရာ Western blot နည္းကိုပါ သံုးတယ္။
• Uni-Gold rapid HIV antibody test နည္းက ၁ဝ-၁၂ မိနစ္သာ ၾကာတယ္။ ေသြးကိုစမ္းရတယ္။ HIV 1 တမ်ိဳးတည္း ကိုသာ သိႏိုင္တယ္။
• Clearview Complete HIV 1/2 and Clearview HIV 1/2 Stat-Pak နည္းေတြက ၁၅ မိနစ္သာၾကာျပီး HIV 1 ေရာ HIV 2 ကိုပါသိတယ္။ Blood ေသြး၊ Serum ေသြးရည္ၾကည္နဲ႔ Plasma ေသြးရည္ေတြကို စမ္းရတယ္။
• ဆီးစမ္းနည္းလည္း ရွိတယ္။ ELISA ေရာ Western blot techniques မွာပါ သံုးတယ္။

ELISA တခုထဲနဲ႔ HIV-1 Antibody ရွိတာသိရေပမဲ့ မေသျခာေသးပါ။ Western Blot နည္းကိုပါ ဆက္လုပ္ရတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ရက္တိုပိုးတခုခုဝင္တာ၊ (အလာဂ်ီ) ရတာဆိုရင္ ELISA test နည္းက Western Blot ထက္ပိုျပီး မရွိဘဲနဲ႔ ရွိတယ္ဆိုတဲ့အေျဖ ခပ္ရွားရွားရႏိုင္တယ္။ တုပ္ေကြးရာသီမွာ တုပ္ေကြး-ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ အဲလို အေျဖမွားေတြ မ်ားခဲ့ဘူးတယ္။

• Antigen test (အင္တီဂ်င္) စမ္းသပ္နည္းဆိုတာ HIV p24 protein ရွိေန-မေနကို စမ္းတာ။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ Capsid protein ကို စမ္းတာမို႔ (CA) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေသြးကိုစမ္းတာပါ။ အခုေတာ့ ပံုမွန္စမ္းနည္းအေနနဲ႔ မသံုးပါ။
• Nucleic acid-based tests (NAT) ဆိုတာ HIV-I GAG, HIV-II GAG, HIV-env, the HIV-pol လို႔ေခၚတဲ့ HIV genes မ်ိဳးဗီဇကို စမ္းသပ္တာပါ။
• RT-PCR test ဆိုတာ ေသြးအရည္ထဲက ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ RNA ကို စမ္းတာပါ။
• Quantiplex bDNA ဒါမွမဟုတ္ Branched DNA test နည္းဟာလည္း ေသြးရည္ထဲက RNA ကို စမ္းတာပါ။

တျခားစမ္းသပ္နည္းေတြကေတာ့ -
CD4 T-cell count ဆိုတာက ပိုးနဲ႔ဆိုင္တာေတြကို စမ္းတာမဟုတ္ဘဲ ခုခံအားနဲ႔ဆိုင္တဲ့ (ဆဲလ္) ေတြကို ေရတြက္တာ ျဖစ္တယ္။ ခုခံအားစနစ္ အေျခအေနကို သိခ်င္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ နည္းေနရင္ မေကာင္းတာကို ျပေနတယ္။ HIV-positive ျဖစ္ေနသူဟာ 200 cells/μL ထက္နည္းတာကိုျဖစ္ျဖစ္ အခြင့္ေကာင္းယူဝင္လာတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ ရွိလာတာျဖစ္ျဖစ္ သိရရင္ AIDS ေရာဂါသည္လို႔ တရားဝင္ေခၚေတာ့တယ္။ သတိထားဘို႔က HIV မဟုတ္တဲ့ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔လဲ တြဲျပီး နည္းေနတာ ရွိတယ္။ တျခားဗိုင္းရပ္စ္ဝင္ေနတာ၊ ဗက္တီးရီးယားဝင္ေနတာ၊ (ပါရာဆိုက္) ပိုးဝင္ေနတာ၊ (တီဘီ) ျဖစ္ေနတာ၊ မီးေလာင္တာ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေနတာ၊ အျပင္ကေန (ပရိုတင္း) ေဆးထိုးတာ၊ အစာအာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ေနတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္း အျပင္းအထံလုပ္တာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတာ၊ စိတ္ဖိအားမ်ားေနတာ၊ အထီးက်န္ ျဖစ္ေနတာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။

စမ္းသပ္နည္းေတြ ဘယ္ေလာက္ တိက်မွန္ကန္သလဲ။ ေခတ္ေပၚ HIV စမ္းသပ္နည္းေတြဟာ အလြန္တိက်တယ္။ ၂ဝဝ၅ ဇူလိုင္လထဲက အေမရိကမွာ 1,000 positive HIV ေတြ႔ထားသူေတြထဲက ၁၅ ေယာက္သာ မွားျပီးအေပါင္းျပတာ ျဖစ္တယ္။ ထပ္စစ္ေဆးရင္ အမွားနည္းလာတယ္။ ၂ သိန္းခြဲထဲက ၁ ေယာက္သာ အမွားရွိခဲ့တာေတြ႔ရတယ္။ 1,000 negative HIV အႏုတ္ ၁ဝဝဝ ထဲကလဲ ၃ ေယာက္မွာ ပိုးရွိေနေပမဲ့ မရွိဘူးျပတယ္။ ၉၉႕၉၇% တိက်တယ္။ ဒါလဲ အေမရိကမွာပါဘဲ။

Negative HIV test အႏုတ္ျပထားသူဟာ ဘာလို႔ ၃ လေနရင္ ထပ္စစ္သင့္သလဲ။ Antibody tests ေခၚတဲ့ ေရာဂါပိုးကိုခံႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကို စမ္းသပ္တာျဖစ္ရင္ လူတခ်ိဳ႕မွာ အဲလိုဓါတ္ေတြ ထြက္လာဘို႔ သူမ်ားထက္ အခ်ိန္ပိုယူတတ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ HIV ပိုးရွိသူနဲ႔ အတူေနရာမိတဲ့ရက္ရဲ႕ေနာက္ ၂၈ ရက္ အၾကာမွာ HIV စစ္ေဆးတဲ့အခါ၊ အႏုတ္သာျပေနႏိုင္လို႔ ေနာက္ထပ္ ၃ လေနရင္တခါ ထပ္စစ္သင့္တယ္။

(ယူေက) မွာ Dual antibody/antigen test ဆိုတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေရာ (အင္တီဂ်င္) ေရာစမ္းနည္းကို ပိုးရွိသူနဲ႔ အတူေနရာမိတဲ့ရက္ရဲ႕ေနာက္ ၃ လလို႔ သတ္မွတ္ထားေပးတယ္။ ၁၅-၃-၂ဝ၁ဝ မွာ British Association for Sexual Health and HIV (BASHH) ကေန လမ္းညႊန္ခ်က္ထုတ္ထားတယ္။ HIV ပိုးရွိသူနဲ႔ အတူေနရာမိတဲ့ရက္ရဲ႕ေနာက္ ၂၈ ရက္ အၾကာမွာ ၉၅% ေသာလူနာေတြမယ္ စမ္းရင္ေတြ႔တယ္။ မေတြ႔သူေတြကိုလဲ ၃ လေနရင္ ထပ္စစ္ေစတယ္။ အဲလို (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေရာ (အင္တီဂ်င္) ေရာ စမ္းနည္းကို စတုတၳမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းလို႔ ေခၚတယ္။

Index interpretation အေျဖဖတ္ျခင္း
i<0 .25="" and="" antibody="" antigen="" br="" for="" non-reactive=""> i>0.25 Reactive for Antigen (P24) OR Antibody ဒီဂဏန္းအထက္မွန္သမွ် အေပါင္းျဖစ္တယ္။

ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) Test စမ္းနည္းကို တံေတြး၊ ေသြး၊ ဆီး တမ်ိဳးမ်ိဳးကိုစမ္းတယ္။ အဲဒီ တမ်ိဳးမ်ိဳးထဲမွာ HIV antibodies (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ-အင္တီေဘာ္ဒီ) ပါ-မပါကိုစမ္းတာျဖစ္တယ္။ ပဌမတခါစမ္းလို႔ အေပါင္း ျပသူျဖစ္ျဖစ္ အႏုတ္ျပသူျဖစ္ျဖစ္ ဒုတိယတခါထပ္စစ္တယ္။ ႏွစ္ခါလံုး အႏုတ္ျဖစ္သူဟယ ေသျခာေပါက္ ေဆးမစစ္ခင္အထိ HIV ကင္းရွင္းသူလို႔ သတ္မွတ္တယ္။

Western Blot Test စမ္းသပ္နည္းဟာ ပံုမွန္လုပ္တာနဲ႔ ေသျခာေစဘို႔အတြက္လုပ္တာ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ELISA positive အေပါ္းျဖစ္သူေတြကို ဒီနည္းမဟုတ္ဘဲ တျခားနည္းကိုသံုးတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ Radio-immuno-precipitative assay (RIPA) နဲ႔ Immunofluorescence assay (IFA) ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ အားလံုးကေန Western Blot test လိုဘဲ အမွန္အကန္အေျဖထြက္ေစပါတယ္။

Rapid Tests or Point of Care Tests အျမန္စမ္းနည္းဆိုတာ HIV infection ပိုးရွိေနတာကို ေရာဂါအေျဖထုတ္ရာမွာ အကူအညီရေစဘို႔ ျဖစ္တယ္။ လူနာရဲ႕ က်န္းမာေရးရာဇဝသ္၊ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးခ်က္နဲ႔ ေရာဂါ ကူးလာေခ်ရွိႏိုင္သူ ဆိုတာေတြပါ လိုအပ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ False positive မွားျပီးအေပါင္းျပရွိႏိုင္လို႔ Western blot test ကိုပါ လုပ္ရတယ္။

OraQuick စမ္းနည္းက မိနစ္ ၂ဝ နဲ႔အေျဖသိရမယ္။ HIV 1 နဲ႔ HIV 2 ကိုစမ္းတာျဖစ္တယ္။

Orasure ဆိုတာ သြားရည္ကိုစမ္းတယ္။ ELISA နည္းျပီးတဲ့ေနာက္ Western blot ကိုပါလုပ္မယ္။

Uni-Gold နည္းဟာလဲ ၁ဝ-၁၂ မိနစ္နဲ႔ အေျဖထြက္တဲ့ အျမန္စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ HIV 1 အတြက္စစ္တာျဖစ္တယ္။

Clearview Complete HIV 1/2 and Clearview HIV 1/2 Stat-Pak နည္း ၂ မ်ိဳးက ေသြးထဲမွာ HIV1 နဲ႔ HIV 2 ေတြရဲ႕ Antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ) ရွိ-မရွိစစ္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ၁၅ မိနစ္သာ ၾကာတယ္။

Home Access Express HIV-1 Test ဆိုတာ အိမ္မွာတင္ စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ ကိုယ့္ေသြးကို ေဖါက္ယူစစ္ရတယ္။ ျပီးေတာ့ ဓါတ္ခြဲခန္းကို တနည္းနည္းနဲ႔ပို႔တယ္။ အေျဖကို ဖုန္းနဲ႔လွမ္းေမးႏိုင္တယ္။

လူထဲကို ပိုးတမ်ိဳးမ်ိဳးဝင္လာတာနဲ႔ အဲဒါကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမဲ့ သက္ဆိုင္ရာ Antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ခုခံအားေတြ ထြက္လာတယ္။ HIV antibody စမ္းတယ္ဆိုတာ အဲဒါေတြ Blood ေသြးထဲ၊ Saliva တံေတြးထဲ နဲ႔ Urine ဆီးထဲမွာ ရွိေန-မေန စစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ HIV antibody test စမ္းသပ္နည္းဟာ လူၾကီးေတြမွာ HIV ရွိ-မရွိကို အသင့္ေတာ္ဆံုးနဲ႔ အသံုးအမ်ားဆံုး စစ္ေဆးနည္းျဖစ္တယ္။ ေစ်းလည္းမၾကီးတဲ့ျပင္ တိက်တယ္။ ဒီနည္းကို ELISA (Enzyme-Linked Immunoabsorbent) နဲ႔ EIA (Enzyme Immunoassay) ေခၚတယ္။ ရွိေနတာ ရွာေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာက အဲဒီလူမွာ HIV ပိုး ဝင္ေနျပီ။

ဒါေပမဲ့ ခြ်င္းခ်က္ ၂ ခုရွိတယ္။
၁။ ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ မေအဆီက (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြလဲ ပါလာတာမို႔ ၁၈ လ အထိ ေဆးစစ္ရင္ အေပါင္းလကၡဏာျပမယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီကေလးမွာ ပိုးရွိေနတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ဒီလို ကေလးမ်ိဳးေတြကို PCR test ဆိုတာ လုပ္ပါတယ္။
၂။ HIV vaccine trials ကာကြယ္ေဆး စမ္းသပ္တာကို ခံယူေနသူေတြမွာလဲ အဲလိုျပမယ္။

HIV ပိုး ဝင္ထားသူ အမ်ားစုဟာ ကူးစက္တာခံရျပီး ၆-၁၂ ပါတ္အတြင္း စမ္းသပ္လို႔ရတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြရွိလာမယ္။ ၆ လ ေနမွေတြ႔တာရွားတယ္။ ဒိထက္ ပိုၾကာမယ္ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ပါ။ ဒီလို ပိုးဝင္ေနေပမဲ့ စမ္းလို႔ မေတြ႔ေသးတဲ့ ကာလကို Window period ျပဴတင္းေပါက္ကာလ၊ ၾကားကာလေခၚတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပိုးဝင္မယ္လို႔ သံသယဝင္တဲ့ေနာက္ ၃ လ အၾကာမွာစမ္းတာ သင့္ေတာ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မေတြ႔သူဟာ ဥပမာ စိတ္မခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံနည္းကေန ပိုးမဝင္ခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ၆ လ ေနလို႔မွ မေတြ႔ရင္ေတာ့ ေသျခာပါတယ္။ ပိုးမကူးခဲ့ပါ။ ေနာက္တခါေတာ့ စိတ္ခ်ရတဲ့ ဆက္ဆံနည္းကိုသာ သံုးပါ။

သတိၾကီးဘို႔လိုတာက Window period မွာ တကယ္လို႔ ပိုးရွိေနရင္ သူမ်ားကို ကူးႏိုင္တယ္။ Subtype B ပိုးမ်ိဳးအတြက္ HIV-1 antibody tests နည္းရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ၾကားကာလဟာ ၂၅ ရက္ရွိတယ္။ Antigen testing နည္းဆိုရင္ ၁၆ ရက္နဲ႔ NAT (Nucleic Acid Testing) နည္းက ၁၂ ရက္ျဖစ္တယ္။ Window period မွာ Antiretroviral therapy (ဗိုင္းရပ္စ္) ေဆးေသာက္လိုက္ရင္ Antibodies ျဖစ္လာမွာကိုပါ ေႏွးေစလို႔ ၾကားကာလက ၁၂ လေလာက္အထိ ၾကာႏိုင္တယ္။

ELISA test က တိက်လို႔ မွားျပီးအေပါင္းျပတာ မရွိသေလာက္ျဖစ္တယ္။ တၾကိမ္စစ္လို႔ အေပါင္းျပသူ အားလံုးကို Western blot (Protein immunoblot) နဲ႔ Indirect immunofluorescence assay စမ္းသပ္နည္းေတြကို ဆက္လုပ္မယ္။ ဥေရာပမွာ Line immunoassay ကိုပါလုပ္မယ္။ ဆက္စစ္လို႔လဲ အေပါင္းျပေနရင္ ဝ႕၁% ထက္ မလြဲႏိုင္ေတာ့ပါ။ သူ႔မွာ ပိုးရွိေနျပီ။

Antigen test (P24 test) (အင္တီဂ်င္) စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ ေသျခာေစႏိုင္တယ္။ (အင္တီဂ်င္) ဆိုတာ ကိုယ့္ပစၥည္း မဟုတ္တဲ့ ပိုးမႊားလိုဟာ ျဖစ္တယ္။ ဒါမ်ိဳး ဝင္လာရင္ ကိုယ္ခႏၶာကေန (အင္တီေဘာ္ဒီ) ထုတ္ေစမယ္။ HIV ပိုးရဲ႕ အဲလိုဟာကို Protein P24 လို႔ေခၚတယ္။ HIV ဝင္တာနဲ႔ ၂-၈ ပါတ္အတြင္း P24 ေတြမ်ားမ်ားလာမယ္။ ေသြးကုိစစ္ရင္ေတြ႔မယ္။ ေရာဂါရလာခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ P24 antigen test ကို အျမဲမလုပ္ဘဲ၊ စတုတၳ-မ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းအေနနဲ႔သာသံုးတယ္။ Fourth generation tests ဆိုတာ P24 antigen test နဲ႔ Antibody test တြဲလုပ္တာကို ေခၚတယ္။ ပိုတိက်တယ္။

PCR (Polymerase Chain Reaction) test ဆိုတာ HIV ပိုးရဲ႕ မ်ိဳးဇီဇကို စစ္တာျဖစ္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီးေနာက္ ၂-၃ ပါတ္ အၾကာ စမ္းလို႔ရလာတယ္။ Viral load test နဲ႔ HIV NAAT (Nucleic acid amplification testing) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ပိုးရွိ မိခင္ကေန ေမြးတဲ့ ကေလးကို PCR test လုပ္ရတယ္။ အေမဆီက Antibodies ေတြရေနတယ္။ Antibody test က မတိက်လို႔၊ ေစ်းလဲၾကီးတာမို႔ လူတိုင္းကိုေတာ့မစစ္ပါ။ ခ်မ္းသာတိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ေသြးလွဴရာမွာလဲ PCR test ပါ လုပ္တယ္။

• Rapid HIV tests ဆိုတာ နည္းပညာအရ ELISA tests နဲ႔တူေပမဲ့ စစ္ရတာ မိနစ္ ၂ဝ သာၾကာတယ္။ ေသြး ျဖစ္ျဖစ္ သြားရည္ ျဖစ္ျဖစ္ စစ္ႏိုင္တယ္။ Rapid Antibody Test ကို Rapid or point-of-care test ေခၚတယ္။ Qualitative immunoassays အေရအတြက္ကို စစ္တာျဖစ္တယ္။
• Home testing နည္းက ကိုယ့္ဖါသာကိုယ္ အိမ္မွာတင္ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ တံေတြးျဖစ္ျဖစ္နဲ႔ စမ္းလို႔ အေျဖကို မိနစ္ပိုင္းအတြင္း သိႏိုင္တယ္။ ပိုေသျခာေအာင္ေတာ့ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ ထပ္စစ္သင့္တယ္။
• Home sampling kit ဝယ္၊ ကိုယ့္ေသြးနဲ႔ စမ္းျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခမ္းပို႔ႏိုင္တယ္။ ရက္သိပ္မၾကာခင္ အေျဖကို ဖုန္းဆက္ ေမးႏိုင္တယ္။ သူမ်ား မသိေအာင္ လုပ္နည္းတခုေပါ့။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ HIV ေဆးစစ္တာကို လိႈ႔ဝွက္ဘို႔နဲ႔ ကာယကံရွင္က စမ္းျခင္မွ စမ္းဘို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။
• Home Access Express HIV-1 Test ကို FDA က အသိအမွတ္ျပဳထားျပီး ျဖစ္တယ္။ OraQuick ဆိုတာ မိနစ္ ၂ဝ သာ ၾကာတဲ့ Antibody test ျဖစ္တယ္။ Blood ေသြး၊ Plasma (ပလာစမာ) ေသြးရည္ၾကည္ နဲ႔ Oral fluid ပါးစပ္က အရည္ တခုခုကို စမ္းႏိုင္တယ္။ HIV 1 နဲ႔ HIV 2 ပိုးေတြကို စမ္းတာျဖစ္တယ္။
• Uni-Gold နည္းက ၁ဝ-၁၂ မိနစ္သာၾကာတဲ့ Rapid HIV antibody test ျဖစ္တယ္။ ေသြးစက္ကို စမ္းတာ။ FDA က အသိအမွတ္ ျပဳထားတဲ့ HIV 1 ကို စစ္ေဆးနည္း ျဖစ္တယ္။
• Clearview Complete HIV 1/2 နဲ႔ Clearview HIV 1/2 Stat-Pak နည္းေတြက ေသြး၊ ေသြးထဲက (ပလာစမာ)၊ (စီရမ္) ကို စမ္းရတဲ့ အျမန္နည္း၊ ၁၅ မိနစ္သာ ၾကာတယ္။
• iDiagnostics Rapid HIV Test နည္းကို အသိအမွတ္ မျပဳရေသးဘူး။

HIV Antibodies တခါ မေတြ႔ယံုနဲ႔ ကူးစက္မႈကင္းတယ္လို႔ ခ်င္ခ်င္းေျပာမရေသးပါ။ ၂-၆ ပါတ္ၾကာမွာ ေတြ႔လာႏိုင္တယ္။ ေဆးစစ္လို႔ အေပါင္းျဖစ္ေနသူဟာ တခ်ိန္မွာေတာ့ Antiretroviral treatment ေဆးကုဘို႔လိုလာမယ္။ ေဆးဆိုတာက ဗိုင္းရပ္စ္ကုိ ေႏွးသြားေအာင္နဲ႔ ခုခံအားကိုထိန္းဘို႔ျဖစ္တယ္။ ပိုးရွိေနေပမဲ့ စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံေရး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္အရင္က လိင္ဆက္ဆံခဲ့ဘူးသူေတြကိုလည္း အသိေပးသင့္တယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳမယ္ဆိုရင္လဲ ေရာဂါအေၾကာင္း သိေအာင္လုပ္ပါ။ ကာကြယ္နည္း၊ ကုသနည္းေတြ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ပါ။

CD4 T-cell count စစ္ေဆးနည္းဟာ HIV ေရာဂါရွာတာ မဟုတ္ဘူး။ HIV-positive ပိုးရွိေနသူေတြရဲ႕ Immune system ခုခံအား-စနစ္ကို ေစာင္ၾကည့္တာသာ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါအေျခအေန တိုးတက္မႈ-ဆုတ္ယုတ္မႈကို တိုင္းထြာတာ ျဖစ္တယ္။ CD4 T-cell counts နည္းတယ္ဆိုတာ ဒီေရာဂါတခုထဲမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ပါရာဆိုက္ ဝင္တာ၊ အနာရင္းတာ၊ တီဘီ ရွိတာ၊ မီးေလာင္တာ၊ ခိုက္မိတာ၊ (ပရိုတင္း) ကို အေၾကာေဆးထိုးတာ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာ၊ အားကစားလုပ္တာ လြန္ကဲတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ၊ စိတ္ပိုင္းဖိစီးမႈမ်ားတာနဲ႔ အထီးက်န္ ေနရတာေတြေၾကာင့္လဲ မ်ားႏိုင္တယ္။

CD4 counts ပံုမွန္ဆိုရင္ 500 ကေန 1500 CD4+ T cells/microliter ရွိတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုနည္းတယ္။ HIV ပိုးရွိေနသူမွာ CD4 T-cell count က 200 cells/μL ထက္နည္းတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Opportunistic infections အခြင့္ေကာင္းယူကူးစက္တာ တခုခုရွိမွသာ ၁၉၉၂ ကတည္းက AIDS လို႔ တရားဝင္သတ္မွတ္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

Credit: Dr. Tint Swe’s Blog