ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေနာက္ဆံုး (၃) လ

အမ်ိဳးသမီးက အသက္ ၃၇၊ ကိုယ္၀န္ ၃၃ ပတ္ထဲမွာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ အပတ္က ဆရာဝန္ ရက္ခ်ိန္းသြားျပတဲ့အခါမွာ ၂ ပတ္အတြင္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၂ ကီလို တက္လာတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ (ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ခင္ ၆၄ ကီလို ရွိရာကေန အခု ၈၄ကီလိုျဖစ္ေနပါၿပီ)။ ၂ ပတ္အတြင္း တိုးလာတဲ့ ၂ ကီလိုမွာ ၁ ကီလိုက ေရေတြလို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒါ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္ပါသလား။ ဘာေတြ လုပ္ဖို႔လိုအပ္ပါသလဲ။ ညဘက္ဆိုအိပ္လို႔ သိပ္မရပါဘူး။ ကေလးလႈပ္တာေရာ ေညာင္းညာ ကိုက္ခဲတာေၾကာင့္ပါ ည ၁ နာရီေက်ာ္မွ အိပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခဏခဏလဲ ႏိုးေနျပန္ပါတယ္။ မနက္ ေစာေစာကေန ၁ဝ နာရီေလာက္က်မွတခါ အိပ္ေပ်ာ္သြားျပန္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ႏွိပ္ေပးေပမယ့္လည္း ေနာက္ေက်ာ၊ လက္ျပင္ေၾကာ နဲ႔ ခါးက အရမ္း ေအာင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒဏ္ေၾကလိမ္းေဆးနဲ႔ လိမ္းၿပီး ႏွိပ္ေပးေပမယ့္လည္း သိပ္မသက္သာ ပါဘူး။ ေရေႏြးစိမ္ၿပီးေတာ့လည္း ေရခ်ိဳးပါတယ္။ အသက္ရႈရတာလည္း မဝသလို ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ လမ္းလည္း သိပ္မေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။

ကိုယ္ဝန္ ၃၂ ပါတ္ေက်ာ္တာနဲ႔ ဆရာဝန္ျပဘို႔ တပါတ္ခါလိုလာျပီ။ အေနရခက္မယ္။ ေမာပန္းတတ္တယ္။ စိတ္လႈတ္ရ်ားမႈ မ်ားတယ္။ အထဲကကေလး ပိုပိုၾကီးလာတာအျပင္ အေနအထားလဲ ေျပာင္းလာတယ္။ အျပဳသေဘာေဆာင္ပါ၊ အေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ပါ။

• Continued breast growth ရင္သားပိုထြားလာမယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၂ ေပါင္တက္လာတာက ရင္သားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏို႔သီးအဖ်ားကေန colostrums ႏို႔ဦးေရၾကည္ ထြက္ႏိုင္မယ္။ ဝါက်င့္က်င့္ အေရာင္ရွိတယ္။
• Weight gain ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးမယ္။ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ကထက္ ၂၅-၃၅ ေပါင္တိုးလာတာ ျဖစ္မယ္။ ကေလး၊ အခ်င္း၊ ေရမႊာရည္၊ ရင္သား၊ သားအိမ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ ေျခေထာက္ေရာင္ေနရင္လဲ တိုးမယ္။ အဆီပိုေတြ၊ ေသြးမ်ားလာတာေတြေၾကာင့္လဲ တိုးတယ္။
• Braxton Hicks contractions ကေလးေျခနဲ႔ကန္တာ ျဖစ္လာမယ္။ သားအိမ္ကလဲ အေမြးသင္သလို တခါတခါ နာမယ္။ ေမြးခ်င္လို႔နာတာက နာလိုက္ရပ္လိုက္၊ ၾကာတာနဲ႔အမွ် နာခ်ိန္ရွည္ျပီး နားခ်ိန္တိုလာမယ္။ အနာလဲ ပိုလာရတယ္။
• Backaches ခါးနာမွာေသျခာတယ္။ ကေလး အေလးခ်ိန္တိုးေတာ့ ေဟာ္မုန္းေတြကေန ခါးရိုးဆစ္ေတြ ေပ်ာ့ေစတယ္။ အေနအထိုင္ ျပင္ပါ။ ထိုင္တာလဲ အမွီပါပါေစ။ နာတဲ့ေနရာကို အပူကပ္လိုက္၊ အေအးကပ္လိုက္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ႏွိပ္နယ္ေပးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ခြါျမင့္ဖိနပ္မစီးပါနဲ႔။ အနာသက္သာေဆးေတြ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Paracetamol, Ibuprofen စတာေတြ။ တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္အထိေသာက္ႏိုင္တယ္။ အစာ၊ ႏို႔၊ တခုခုနဲ႔ေသာက္ပါ။
• Shortness of breath အသက္ရွဴမဝသလို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၾကီးထြားလာတဲ့ သားအိမ္က အသက္ရွဴရာမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ ရင္ေခါင္းနဲ႔ ဗိုက္ကို ပိုင္းျခားေပးထားတဲ့ Diaphragm ၾကြက္သားျပားၾကီးကို ဖိလာလို႔ျဖစ္ တယ္။ သူ႔အထက္မွာလဲ အဆုပ္ကရွိတယ္။ ကေလးေခါင္း ေအာက္ဆင္းလာခ်ိန္ေရာက္ရင္ေတာ့ သက္သာလာမယ္။ အေန-အထိုင္-အအိပ္ကိုသာ ျပင္ဆင္ယူပါ။ အခုအခံေတြ သံုးပါ။
• Heartburn ရင္ပူတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၾကီးထြားလာတဲ့ သားအိမ္က ဗိုက္ ဘယ္ဘက္ အဖက္နာမွာေနတဲ့ အစာအိမ္ကိုလဲ ဖိေနလို႔ ျဖစ္ရတယ္။ အစာကို နည္းနည္းခ်င္း အၾကိမ္မ်ားမ်ား စားေပးပါ။ အစာမာ မစားတဲ့ ၾကားထဲ အရည္ေသာက္ပါ။ ေက်ာ္တဲ့အစာ၊ ကာဗြန္ပါေဖ်ာ္ရည္၊ အပူအစပ္ မသင့္ပါ။ Antacids အက္စစ္-ပ်ယ္ေဆး ေသာက္ႏိုင္တယ္။
• Swelling ကိုယ္ေရာင္မယ္။ ၾကီးထြားလာတဲ့ သားအိမ္ကေန ေသြးျပန္ေၾကာေတြ၊ ေသြးျပန္ရည္ေၾကာေတြကိုပါ ဖိေနမယ္။ ကိုယ္ေအာက္ပိုင္း ေရာင္လာႏိုင္တယ္။ ေရာင္တာေတြက အာရံုေၾကာကိုဖိထား သလိုေနရင္ ထံုတာ၊ က်င္တာလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ဗီတာမင္ ဘီ (၁) နည္းတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ နည္း-မနည္းေတာ့ စစ္ရမယ္။ မ်က္ႏွာပါေရာင္ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ေျခေထာက္ေတြ အနားေပးပါ။ အငန္ေလွ်ာ့ စားပါ။ ေရကူးႏိုင္တယ္။ ေရကန္ထဲ ေျခခ်ျပီး ေရကူးသလို လုပ္ႏိုင္တယ္။
• Spider veins, varicose veins and hemorrhoids ေသြးေၾကာထံုးတာလဲ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ လိပ္ေခါင္းလဲ ထြက္ႏိုင္တယ္။ ေသြးေလွ်ာက္တာ မ်ားလာတာမို႔ မ်က္ႏွာ၊ ကိုယ္ေတြမွာ ေသြးအနီစက္မ်ိဳး ေပၚႏိုင္တယ္။ အသားျဖဴရင္ သိသာတယ္။ ေသြးေၾကာထံုးရင္ နားေနခ်ိန္မွာ ေျခေထာက္ကို ျမွင့္တင္ေပးထားပါ။ Support stockings ေျခအိပ္မ်ဳးဝတ္ႏိုင္တယ္။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ပါေစနဲ႔။ (ဖိုင္ဘာ) မ်ား အစာေရြးစားပါ။ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္ပါ။
• Frequent urination ဆီးခဏခဏသြားခ်င္လာမယ္။ ကေလးေခါင္းက ဆီးအိမ္ကို လာလာတိုးေနမယ္။ ညအခ်ိန္ ဆီးအၾကိမ္မ်ားတာဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳစစ္ရမယ္။ ႏွာေခ်တာ၊ ရယ္ေမာတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာကေန ဆီးမလံု သလိုလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ကိစၥမရွိပါ. သတိနဲ႔သာဆင္ျခင္ပါ။ ဆီးေအာင္တာဆိုရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။
• Vaginal discharge ေမြးလမ္းကတခုခုဆင္းႏိုင္တယ္။ အျဖဴဆင္းသလို မမ်ားရင္ ေဆးမလိုပါ။ ယားတာေရာ၊ အနံ႔ရွိတာေရာ၊ အေရာင္ရွိတာေရာဆိုရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ေရေတြ စိမ့္ဆင္းတာဆိုရင္ ေရျမြာေပါက္ သလား။
• Your emotions စိတ္လႈတ္ရွားမွာေသျခာတယ္။ သားဦးဆို ပိုျဖစ္တယ္။ အေတြ႔အၾကံဳရွိသူေတြနဲ႔ စကားေျပာပါ။ အားေပးေကာင္းသူကိုသာ ေရြးေျပာသင့္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုလဲ ေျပာပါ။ ငါလုပ္ရင္ျဖစ္ရမယ္။ အေကာင္းဆံုးကို ငါစြမ္းေဆာင္ႏိုင္တယ္။ စာေကာင္းေပေကာင္းေတြ ေရြးဖတ္ပါ။

Hydramnios ေရျမြာရည္ မ်ားေနသလား

ေမးတဲ့သူကို ဆရာဝန္ကေန Hydramios လို႔ မေျပာရင္ စိုးရိမ္စရာမလိုပါ။ Amniotic fluid ေရျမြာရည္ဆိုတာ ေရျမြာအိတ္ထဲမွာ အျပည့္ရွိေနတယ္။ ကေလးကို ထိခိုက္မႈ လံုးဝမရွိေအာင္ (ကူရွင္) လို လုပ္ေပးတယ္။ ခ်က္ၾကိဳးကို ပိျပားမေနေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ သားအိမ္ အပူခ်ိန္ကို ထိန္ညွိေပးတယ္။ ေရာဂါပိုးမဝင္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးတယ္။ ကေလးလႈတ္ရွားေစႏိုင္တယ္။ ဒါမွ သူ႔ အရိုးေလးေတြ၊ ၾကြက္သားေလးေတြ ေကာင္းေကာင္းၾကီးထြားေစမယ္။ ကေလး အစာေျခစနစ္၊ အသက္ရွဴစနစ္၊ အညစ္အေၾကး စြန္႔ထုတ္စနစ္ေတြကို ကူညီတယ္။

ကိုယ္ဝန္ ၁၄ ပါတ္မွာ မိခင္ေလာင္းရဲ႕ေသြးလွည့္ပတ္မႈစနစ္ထဲကေန ေရျမြာအိပ္ထဲကို အရည္ေတြရလာေစတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ဒုတိယ ၃ လကစျပီး ကေလးဟာ ေရျမြာရည္ကို မ်ိဳခ်မယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကေန ဆီးစြန္႔မယ္။ ေရျမြာရည္ထဲမွာသာ စြန္႔ထုတ္လို႔ ျပန္မ်ိဳခ်အံုးမယ္။

ပံုမွန္ကိုယ္ဝန္မွာ ကိုယ္ဝန္ရင္တာနဲ႔ ေရျမြာရည္တိုးလာတယ္။ ၃၄ ပါတ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း နည္းလာမယ္။ ေရျမြာရည္ ပံုမွန္ထက္ မ်ားတာကို Hydramnios or Polyhydramnios ေခၚတယ္။ နည္းတာကို Oligohydramnios ေခၚတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၁% မွာ ေရျမြာရည္မ်ားတာ ေတြ႔တတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ဗိုက္က သိပ္ေပၚလြင္လာမယ္။ အေနရ ပိုခက္မယ္။ ခါးပိုနာမယ္။ အသက္ရွဴမဝတာ ျဖစ္ မယ္။ ေျခေထာက္ ေရာင္မယ္။

Ultrasound လုပ္ရမယ္။ သားအိမ္ထဲက ေရျမြာ ေနရာ ၄ ခုထဲက အၾကီးဆံုးကို တိုင္းတာျပီး၊ Amniotic fluid index (AFI) ကိုတြက္ခ်က္ယူမယ္။ 5 and 25 cm အထိပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ 25 cm ထက္ပိုရင္မ်ားတယ္။

Hydramnios ျဖစ္တာ ဘာလို႔လဲ မသိလွပါ။ Maternal diabetes ဆီးခ်ိဳ၊ Twins or multiples အမႊာကိုယ္ဝန္၊ Fetal abnormalities ကေလးပံုမွန္မဟုတ္တာ၊ Fetal anemia ကေလး ေသြးအားနည္း တာေတြ ျဖစ္ေလသမလား စစ္ရတယ္။

High-resolution ultrasound လုပ္ျပီး ပံုမွန္မဟုတ္တာေတြ စစ္မယ္။ လိုအပ္ရင္ Amniocentesis လုပ္မယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေနလို႔ ေမြးတဲ့အခါ Cord prolapse ခ်က္ၾကိဳးထြက္က်တာ နဲ႔ Placental abruption အခ်င္း အထဲမွာကြာတာ သတိထားရမယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးက LSCS (CS) ခြဲေမြးဘို႔လိုတယ္။ ေမြးျပီး ေသြးပိုဆင္းတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။

ေဆးစာဆိုေတာ့ စံုေအာင္ ကုန္ေအာင္ေရးရတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြအဖို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ကံသံုးပါးလံုးဟာ ေကာင္းတာကိုသာ ျပဳသင့္ၾကတယ္။ တေလာက ေရျမြာမ်ားေနသူတေယာက္ မိခင္ေရာ ကေလးပါ က်န္းက်န္းမာမာ ေမြးသြားပါေသးတယ္။ ဒါေတာင္ ဒုကၡသည္-ေဆးခန္းေလးမွာပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၃ဝ-၃-၂ဝ၁၂)

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေနာက္ဆံုး (၃) လ