ပညာရေးနှင့် လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်ခွင့်

ပညာရေးနှင့် လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်ခွင့်  

ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပညာရေးလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို အောက်တိုဘာလ ၆၊ ၇ ရက်နေ့များတွင် အင်းစိန်မြို့နယ်၊ ခရစ်ယာန် ဓမ္မတက္ကသိုလ် တွင် မြန်မာ့ပညာရေးနယ်ပယ်အသီးသီးမှ ပညာရှင်များ၊ စိတ်ပါဝင်စားသူများစွာပါဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု ကျင်းပခဲ့သည်ကို သတင်းများအရသိရပါသည်။

  အဆိုုပါဆွေးနွေးပွဲတွင် ပညာရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များစွာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည့် အနက်မှ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ပုဒ်မ ၃၃ တွင်ပါဝင်သည့် “နိုင်ငံတော်သည် လူငယ်များ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် ရှင်သန်ထက်မြက်ရေး၊ အတွေးအခေါ်မှန်ကန်ရေးနှင့် ဗလငါးတန် တိုးတက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့အတွက် ဆောင်ရွက်ရမည်” ဆိုသည့်ပြဋ္ဌာန်းချက် ပြင်ဆင်ပေးရန် ဆွေးနွေးကြရာတွင် ဆွေးနွေးပွဲကို ဦးဆောင်ကျင်းပသူ Thinking Foundation Class မှ ဒေါက်တာ သိန်းလွင် က အတွေးအခေါ်မှန်ကန်ရေးကို မည်သို့အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်မည်မှာ အခက်အခဲရှိကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် အဆိုပါ အတွေးအခေါ်မှန်ကန်ရေး ဆိုသောအချက်ကို ပယ်ဖျက်ပြီး ၎င်းအစား ပညာသင်ကြားပိုင်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်ခွင့် ရှိရမည်ဟု ပြင်ဆင်ပေးဖို့လိုကြောင်း ထောက်ပြပြောဆိုခဲ့ပါသည်။

  ဖော်ပြပါဆွေးနွေးချက်တွင် ပါဝင်သည့် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်ခွင့် ကို ရင့်သန်အောင် ပညာရေးစနစ်မှ မည်သို့ထောက်ပံ့ပေးသင့်သည်ကို စာရေးသူ လက်လှမ်းမီသလောက် တင်ပြပါမည်။ ပညာရေးဟူသည် မိဘ၊ ဆရာနှင့် နိုင်ငံတော် အစိုးရတို့ ပူးပေါင်းကာ အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်များအား မျက်မှောက်ခေတ် နှင့် အနာဂတ်၏လိုအပ်ချက်၊ တောင်းဆိုချက်တို့ကို လေ့ကျင့် သင်ကြား ပြုစု ပျိုးထောင် ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ပညာရေး၏ အဓိကတာဝန်မှာ လူသားတို့အား လေ့ကျင့်ပေးရန်ဖြစ်သည်။ မည်သည်တို့ကို လေ့ကျင့်ပေးရမည်နည်း ? အနာဂတ် မျိုးဆက်သစ်များကို လေ့ကျင့်ပေးရန်အတွက် လူသားတို့၏ အသိဉာဏ်ကို သရုပ်ခွဲကြည့်ရန် လိုပါသည်။ လူတို့တွင် အသိဉာဏ် မျိုးစုံ ရှိပါသည်။ အခြေခံအားဖြင့် အသိဉာဏ်တို့သည် မွေးဖွားချိန်ကတည်းက များစွာ မကွာခြားသော်လည်း လူတန်းစားအလိုက် ပြန်လှန်သုံးသပ်၍ မွေးရာပါ အသိဉာဏ်များ ရှင်သန်လာစေရန် လေ့ကျင့်ပေးရမည်မှာ ပညာရေး၏ ပဓာန တာဝန်ဖြစ်ပါသည်။ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရမည့် အခြေခံ အသိဉာဏ် (၈) မျိုးရှိပါသည်။

   ၁။ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် ( Spatial Visual Intelligence )

 လူသားတို့သည် တွေးလိုက်တိုင်း စိတ်ကူးနယ်ပယ်သို့ရောက်သည်။ စိတ်ကူးနယ်ပယ်တွင် မိဘဆွေမျိုး မိသားစု၊ အပေါင်းအသင်း၊ နေရာဒေသ၊ အဆောက်အဦ စသည်တို့ အပါအဝင် အားလုံးကို ပုံဖော်ရသည်။ ဤသို့ ပုံဖော်ရမည့် အရင်းခံအကြောင်းအရာမှာ ဦးနှောက်တွင်းရှိ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် သာဖြစ်သည်ကို သိပ္ပံပညာရှင်များက သက်သေပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် ကြောင့်သာ အက်ဒီဆင်က လျှပ်စစ်မီလုံးကို တီထွင်ခဲ့သလို စတိဗ်ဂျော့က i pad ကို ကျွန်တော့်တို့ရှေ့မှောက် အရောက်ပို့ပေးခဲ့သည်။ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် ရင့်သန်ဖွံ့ဖြိုးစေရန် ကြိမ်ဖန်များစွာ စိတ်ကူးဖြင့် ပုံဖော်ခွင့်ပေးရန်သာ ဖြစ်သည်။ ဥပမာ မြန်မာ့သမိုင်း၊ ကမ္ဘာ့သမိုင်း များသည် ကလေးများ၏ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်စေတတ်သည့် အသိဉာဏ်ရင့်သန်အောင် လေ့ကျင့်ရာတွင် အသုံးပြုသည့် အကြောင်းပြုချက်(Subject) ဖြစ်ပါသည်။ သမိုင်းပါအချက်အလက်များကို အကြောင်းပြု၍ စိတ်ဝင်စားစရာဖြစ်အောင် ဖွယ်ဖွယ်ရာရာ ဆရာတို့၏ အတတ်ပညာဖြင့် တန်ဆာဆင်ပြီး ပြောပြဖန်များလာသော အခါ ကျောင်းသားများ၏ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်လာသည်။ (၁ဝ) တန်းသို့ရောက်သောအခါ ၁ဝ နှစ်ခန့်လေ့ကျင့်ခဲ့ပြီဖြစ်၍ စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် သည် အခြေခံအားဖြင့် ကောင်းစွာရင့်သန်ပြီဖြစ်ပြီး ၎င်းရင့်သန်ပြီးဖြစ်သော စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်မည့် အသိဉာဏ်အား တက္ကသိုလ်ကြီးများတွင် ဆက်လက်ရှင်သန် ရင့်ကျက်အောင် ပြုစုပျိုးထောင်လေ့ကျင့်မှသာ ငယ်စဉ်က လက်ဦး ဆရာ/ ဆရာမများ ကြိုးစားထားသမျှ သဲထဲရေသွန် မဖြစ်မည်ဖြစ်သည်။ အခြေခံပညာ(ကျောင်းများ)နှင့် အဆင့်မြင့်ပညာ(တက္ကသိုလ်များ) ဆက်စပ်ထားမှု၊ ဆက်စပ်လေ့ကျင့်ရန် စီစဉ်ထားမှု မရှိပါက လက်ဦးဆရာများ၏ တန်ဖိုးရှိသော အချိန်နှင့် လုပ်အားများ အလဟသ ဖြစ်သွားးပါလိမ့်မည်။

  အကယ်၍ စိတ်ကူးတွင် အသိဉာဏ်ရှိသော်လည်း ကောင်းစွာလေ့ကျင့်ပေးရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ပါလျှင် ထိုကလေးများ ကြီးပြင်းလာသောအခါ ကျင်လည်ရာကဏ္ဍများတွင် ခေါင်းဆောင်ကောင်း၊ နောက်လိုက်ကောင်း တစ်ယောက် ဖြစ်လာရန် အခြေအနေ အလွန်နည်းပါးသွားသောကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမများက ဤအသိဉာဏ် ရင့်သန်စေရန် သမိုင်း၊ ပထဝီ အစရှိသော အကြောင်းပြုချက်(Subject) များအသုံးပြု၍ ငယ်စဉ်ကလေးဘဝ ကတည်းက လေ့ကျင့်ပေးလိုက်ရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ထိုသို့လေ့ကျင့်ပေးရမည့် အစား အလွတ်ကျက်ခိုင်းလိုက်ခြင်းဖြင့် ထိုအသိဉာဏ် မဖွံ့ဖြိုးနိုင်တော့ဘဲ မူလရည်ရွယ်ချက် ပျောက်သွားပါလိမ့်မည်။ ဤနေရာတွင် လေ့ကျင့်သင်ကြားရာ၌ အသုံးပြုသော အကြောင်းပြုချက်များကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် Subject များဟု ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် သမိုင်း၊ ပထဝီ စသည်များကို ယေဘုယျအားဖြင့် Subject များဟုခေါ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် Subject ဟူသော အင်္ဂလိပ်စကားကို မြန်မာမှုပြုရာဝယ် (ဘာသာရပ်)ဟု ဘာသာပြန်ဆိုသောကြောင့် မူရင်းမူလ အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သော လေ့ကျင့်ရန် အကြောင်းပြုချက်ဟူ၍ အနှစ်သာရပါသည့် အဓိပ္ပာယ်နှင့် ၎င်း၏လုပ်ငန်းများကို မေ့လျော့ကုန်ကြပြီး ကလေးများအား အသိဉာဏ်ရင့်သန်စေရန် လေ့ကျင့်မှုပေးရမည့်အစား အနာဂတ်ဘဝအတွက် အထောက်အကူမပြုသည့် အလွတ်ကျက်မှတ်ခိုင်းခြင်း ပုံစံကိုတွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ကလေးများအား သင်ရိုးပါအတိုင်း ကျက်မှတ်ခြင်းထက် သင်ရိုးပါ အချက်အလက်များကို အကြောင်းပြုကာ ဦးနှောက်အတွင်း ပုံဖော်တတ်မှု အားကောင်းလာစေရန် ဆရာ၊ ဆရာမ များက အပင်ပန်းခံ လေ့ကျင့်ပေးရန်သာ အဓိကဖြစ်ပါသည်။

  စိတ်ကူးတွင် ပုံဖော်တတ်သော အသိဉာဏ် ကြောင့်  - စိတ်ကူးတွင် အဆင့်များစွာ ပုံဖော်စဉ်းစားလာနိုင်သည်။ - ပစ္စည်းအသစ်များကို ကြံဆတီထွင် စဉ်းစားလာနိုင်သည်။ - အလုပ်တစ်ခုကြောင့် ရလာမည့် ရလဒ်များကို နီးစပ်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်လာသည်။ - အလုပ်လုပ်တိုင်း အလုပ်ကို သရုပ်ခွဲလေ့လာအားကောင်းလာသည်။ ထိုအသိဉာဏ်များ မြင့်မားလာလျှင် ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ကြရာတွင် အဆင်ပြေပါ လိမ့်မည်။

ပညာရေးနှင့် လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်ခွင့် မှ အဆက် - 

 ၂။ သဘာဝသရုပ်ကို တွက်ချက်တတ်သော အသိဉာဏ် (Logical Mathematical Intelligence)  

လူသားအားလုံးတို့သည် ဘဝတွင် မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်ရန်လိုအပ်ပါသည်။ မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်နိုင်ရန် လေ့ကျင့်ပေးလိုလျှင် မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ကြိမ်ဖန်များစွာ အခွင့်အရေး ပေးလေ့ကျင့်ပေးမှသာ အထိရောက်ဆုံးဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပညာရေးတွင် သင်္ချာကို အကြောင်းပြုကာ မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ပေါင်းများစွာကို ချစေရန်၊ သဘာဝသရုပ်ကျ တွက်ချက်တတ်သော အသိဉာဏ်ကို တိုးပွားစေရန် လေ့ကျင့်ပေးရပါသည်။ ဥပမာ ၁ + ၁ = ၂ ဟူသော သင်္ချာပုစ္ဆာကို ကလေးများတွက်ချက်ရာတွင် (=) ညီမျှခြင်း ချရေးသည့် ခဏတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ချမှတ်ရသည်။ ညီမျှခြင်းတစ်ခု ရေးချတိုင်း ရေးချတိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ချကြရပါသည်။ မှန်သည်ဖြစ်စေ မှားသည်ဖြစ်စေ ဆုံးဖြတ်ချက်တော့ ချကြရပါသည်။ မှားယွင်းသော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ဆရာ/ဆရာမ များက ပြုပြင်ပေးကာ မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များဖြစ်ပါက ကိုယ်ပိုင်ယုံကြည်မှု တိုးပွားလာပါသည်။ သို့ပါ၍ ကျောင်းနေစဉ်ကာလ တစ်လျှောက် ညီမျှခြင်းပေါင်းများစွာ ရေးသားကာ ဆုံးဖြတ်ချက်ပေါင်းများစွာ လေ့ကျင့်ခဲ့သောကြောင့် သဘာဝသရုပ်ကျ တွက်ချက်တတ်သော အသိဉာဏ် ရင့်သန်လာပါသည်။ 

(သို့ရာတွင် ထိုသို့ မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ချမှတ်နိုင်ရန် ဆရာ/ဆရာမ များက ပ့ံပိုးပေးရမည့် အစား အဆင်သင့်တွက်ပြကာ ဒါသင်၊ ဒါမေး စသည့် လွဲမှားသည့်ပုံစံများကို တွေ့မြင်နေကြရပါသည်။)

 ၃။ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ အသိဉာဏ် (Verbal Linguistic Intelligence) 

စကားပြောကောင်းခြင်းသည်လည်း လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဦးဆောင်မှုပြုနိုင်ရန် ထောက်ကူပေး ပါသည်။ စကားပြောကျွမ်းကျင်သူများဖြစ်လာရန် ပညာရေးတွင် ဘာသာစကားနှင့် စာပေ များကို သင်ရိုးတွင်ထည့်သွင်းကာ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရပါသည်။ ဘာသာစကားများကို လေ့လာခွင့် ပေးခြင်းသည် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ အသိဉာဏ်ကို အကောင်းဆုံးလေ့ကျင့်ပေး ခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် မိခင်ဘာသာစကား အပြင် ဒုတိယဘာသာစကား(Second Language) တစ်ခုခုကိုပါ ထည့်သွင်း သင်ကြားပေးရပါသည်။ ဘာသာစကားကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရာတွင် နားထောင်၊ ပြော၊ ရေး၊ ဖတ် ၄ မျိုးလုံးကို အစီအစဉ်တကျ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရပါမည်။ သို့မှသာ မိမိပြောလိုရာကို ဘာသာစကား ကြားခံဖြင့် တစ်ဖက်သား နားလည်စေရန် ကောင်းစွာပြောဆိုဆက်ဆံ တတ်လာမည်၊ အခြေအနေသစ်များကို စူးစမ်းလေ့လာနိုင်လာမည်။ 

 ၄။ ခန္ဓာကိုယ်ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ အသိဉာဏ် (Bodily Kinestatic Intelligence)  

လူသားတို့သည် နေစဉ်နှင့်အမျှ လှုပ်ရှား သွားလာနေကြရပါသည်။ ထိုသို့ ပုံမှန် လှုပ်ရှားသွားလာ နေနိုင်လျှင် ကျန်းမာရေး ကောင်းနေပါသည်။ ထိုသို့ ခန္ဓာကိုယ် လှုပ်ရှားကာ ကျန်းမာရေးကောင်းနေ စေရန် PE(Physical Education) ခေါ် ကာယပညာကို ပညာရေးတွင် ထည့်သွင်း လေ့ကျင့်ပေးရပါသည်။ နေ့စဉ်နှင့် အမျှ လေ့ကျင်နိုင်ပါလျှင် ခန္ဓာကိုယ်ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ အသိဉာဏ် ပိုမို ရင်သန်လာသည့်အပြင် ကျန်းမာရေးပါ ကောင်းလာသည်။ ထိုသို့ ကျောင်းများတွင် လေ့ကျင့်ခြင်း မရှိခဲ့လျှင် တစ်ကိုယ်ရည် ကျန်းမာရေး ချို့တဲ့ကာ နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကျန်းမာရေး တာဝန်ယူထားသည့် အဖွဲ့အစည်း(ဝါ) ဌာနများအတွက် နောင်တွင် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်လာပါသည်။ ခန္ဓာကိုယ်ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ အသိဉာဏ်ကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်းကြောင့် အနာဂတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများကို ကြိုတင်လျော့ချနိုင်ပါသည်။ အဆိုပါ အသိဉာဏ်ရင့်သန်လာခြင်းဖြင့် နေ့စဉ်လုပ်ငန်းခွင်တွင် အမြဲတမ်း လန်းဆန်းတက်ကြွကာ အလုပ် လုပ်နိုင်စွမ်း ပိုမို မြင့်မားစေသည်၊ စုပေါင်းလုပ်ကိုင်မှုကို နားလည်တတ်လာသည်၊ တစ်ကိုယ်ကောင်း စိတ်များ လျော့နည်းစေသည်၊ မျှဝေ ခံစား/ စံစား လိုစိတ်များဖြစ်ပေါ်လာစေပါသည်။

၅။ သံစဉ်မှန် အနုပညာအသိဉာဏ် (Musical Rhythmic Intelligence)  

လူသားတို့ နူးညံ့သိမ်မွေ့လာစေရန် သံစဉ်မှန် အနုပညာအသိဉာဏ်ကို ပညာရေးတွင် လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးရပါသည်။ သံစဉ်မှန် အနုပညာအသိဉာဏ် ရင့်သန်အားကောင်းလာခြင်းဖြင့် လူသားတို့၏ စိတ်သဏ္ဌာန်တွင် သနားကြင်နာမှု၊ ကိုယ်ချင်းစာနာမှုများ အားကောင်းလာပါသည်။ ထို့အပြင် အလုပ်တစ်ခု တွင် စူးစူး စိုက်စိုက် လုပ်ကိုင်နိုင်လာသည်။ တည်ငြိမ်သော လူမှုဘဝပုံစံကိုပါ ထောက်ပံ့ပေး နိုင်သည်။ နားလည်လွယ်ေအောင် ပြောရလျှင် ဂီတ၊ အနုပညာသည် လူသားတို့၏ သဘောထားကို နူးညံ့သိမ်မွေ့ စေပါသည်။ ထိုအသိဉာဏ်က လူသားတို့ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး စာနာ နားလည် ရိုင်းပင်းကူညီ သောစိတ်ဓာတ် ကို မွေးမြူပေးပါသည်။  

၆။ သဘာဝတရား အသိဉာဏ် (Naturalist Intelligence)  

သဘာဝတရားကို ချစ်မြတ်နိုးတတ်စေရန်အတွက် သဘာဝတရားအသိဉာဏ်ကို သင်ကြားပေးရ ပါသည်။ သဘာဝတရားအသိဉာဏ် အားကောင်းပါမှ သဘာဝတရားကို တန်ဖိုးထားတတ်ပါသည်၊ သဘာဝတစ်ရား၏ အလှကို ခံစားတတ်ပါသည်၊ သဘာဝတရား ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု အကောင်း/ အဆိုးကို နားလည်တတ်ကြသည်။ အဆိုပါ အသိဉာဏ်ဖွံ့ဖြိုးသော သူတို့သည် မိမိ နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် သာမက ရှင်သန်ရာသဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အားလုံးကိုပါ တန်ဖိုးထား ထိမ်းသိမ်းစောင့်ရှောက်တတ်လာသည် ။ သဘာဝတရားအသိဉာဏ်မြင့်မားမှသာ သဘာဝတရားကို ပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်း မကြံတော့ပါ၊ ထို့အပြင် သဘာဝ သတ္တလောကကြီးတန်ဖိုးကို နားလည်သူသည် အမိမြေ၏ တန်ဖိုးကိုကား ပြောစရာပင်မလိုတော့ပါ၊ အမိမြေကို ချစ်မြတ်နိုးရန် စာရေးပြီး ကပ်ထား၍မရပါ၊ ဆောင်ပုဒ်ကြီး အကြီးကြီးရေးထားယုံနှင့် မလုံလောက်ပါ၊ ချစ်မြတ်နိုးတန်ဖိုးထားတတ်စေရန် ငယ်စဉ်ကပင် စနစ်တကျ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရပါသည်။ မျိုးချစ်စိတ်၊ နိုင်ငံချစ်စိတ် ရှင်သန်ထက်မြက်ရေး အတွက် အလွန် အရေးကြီးသော အသိဉာဏ် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအသိဉာဏ်ကို ပညာရေးတွင် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရာ၌ သိပ္ပံနှင့် ပထဝီ ဘာသာရပ်များကို အကြောင်းပြုချက် များအဖြစ် အသုံးပြုကြပါသည်။   

၇။ လူမှုဆက်ဆံရေး အသိဉာဏ် (Interpersonal Intelligence)  

လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဝင်ဆန့်ကာ အခြားသူများ၏ အရည်အသွေး/ အရည်အချင်း၊ လုပ်နိုင်စွမ်းအား ခံစားချက်များကို နားလည်တတ်စေရန် လူမှုဆက်ဆံရေး အသိဉာဏ်ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရပါသည်။ ထိုအသိဉာဏ် ကြောင့် စုပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ၊ မိမိ၏ မိတ်ဆွေ/ အပေါင်းအသင်းများအပေါ်တွင်ရှိသော တာဝန်၊ ဝတ္တရား၊ ကျင့်ဝတ် များ၊ မိမိ၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင်ရှိသော တာဝန်ဝတ္တရားများကို နားလည်သဘောပေါက်ကာ လက်ခံကျင့်သုံးကြပါသည်။ လူမှုဆက်ဆံရေး အသိဉာဏ် ရင့်သန်သူများသည် မိမိနိုင်ငံနှင့် လူမျိုးအပေါ်ရှိသည့် တာဝန်နှင့် ဝတ္တရားများကို လက်ခံနားလည် ကျင့်သုံးကြပါသည်။ တာဝန်သိသော နိုင်ငံသားကောင်း တစ်ယောက်ဖြစ်လာစေရန် လူမှုဆက်ဆံရေး အသိဉာဏ်ကို အထူးလေ့ကျင့်ပေးရပါမည်။  

၈။ မိမိကိုယ် မိမိသိသော အသိဉာဏ် (Intrapersonal Intelligence)  

မိမိ၏ ခန္ဓာကိုယ်၊ မိမိ၏ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ အိန္ဒြေ၊ အဆင့်အတန်း စသည်တို့ကို ထိန်းသိမ်း ကာကွယ် စောင့်ရှောက်တတ် စေရန် မိမိကိုယ် မိမိသိသော အသိဉာဏ် ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရပါသည်။ ဤအသိဉာဏ်မြင့်မားအောင် လေ့ကျင့်ပေးထားပေးခြင်း မရှိပါက မိမိကိုယ်ကို တန်ဖိုးမထားတတ်ပါ။ မိမိကိုယ်ကို မိမိသိသော အသိဉာဏ်ဖွံ့ဖြိုးသူများသည် မိမိ၏ တာဝန်/ ဝတ္တရား၊ မိသားစုအပေါ်တွင်ရှိသည့် တာဝန်/ ဝတ္တရား၊ မိမိ၏ မြို့၊ ရွာ၊ ပတ်ဝန်းကျင်၊ နိုင်ငံ အပါ်တွင်ရှိသည့်တာဝန်/ ဝတ္တရားများကိုပါ ကောင်းစွာ နားလည် ကျင့်သုံးကြသည်။ သိုပါ၍ နိုင်ငံသားကောင်းတစ်ယောက် ဖြစ်လာစေရန်၊ နိုင်ငံသားကောင်း ပီသစေရန် ဤအသိဉာဏ်ကို စနစ်တကျ လေ့ကျင့်သင်ပေးရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ဤအသိဉာဏ်မြင့်မားသူများသည် အိမ်ထောင်ဦးစီးကောင်းများ၊ မိမိ ကျင်လည်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် နေရာဒေသတွင် ခေါင်းဆောင်ကောင်းများ၊ မိမိတို့၏ လုပ်ငန်းများတွင် ဦးဆောင် ဦးရွက် ပြုသူများ ဖြစ်လာကြပါသည်။

ယခုတင်ပြခဲ့သည့် အသိဉာဏ် (၈) မျိုးကို မြန်မာစာ၊ အင်္ဂလိပ်စာ၊ သင်္ချာ၊ ပထဝီ၊ သမိုင်း၊ သိပ္ပံ၊ ကာယပညာ နှင့် အနုပညာ စသည့် ဘာသာရပ် များကို အကြောင်းပြုကာ စနစ်တကျ ပြုစုပျိုးထောင် လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးရပါသည်။ ဖော်ပြခဲ့သော အသိဉာဏ်များသည် အခြေခံအဆင့်မှာပင် လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးရမည်ဖြစ်ပြီး လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရန် အသိဉာဏ်များစွာ ရှိပါသေးသည်။ ထိုရည်ရွယ်ချက် ကို လွဲချော်ပြီး အမှန်တကယ် အဓိကထား အကောင်အထည်ဖော်လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးရမည့် အစား အကြောင်းပြုချက်များဖြစ်သည့် ဘာသာရပ်များကို အာဂုံဆောင် အလွတ်ကျက် ပုံစံဖြင့် စခန်းသွားကြလျှင် ကလေးငယ်များ၏ ကိုယ်ပိုင်အတွေး၊ ကိုယ်ပိုင် အသိဉာဏ်များဆုံးရှုံးကာ လွပ်လပ်စွာတွေးခေါ်နိုင်စွမ်း လည်း ပျောက်ဆုံးသွားပါလိမ့်မည်။ မူလရည်ရွယ်ချက်ကို မှန်ကန်စွာ လေ့ကျင့်ပေးနိုင်လျှင် လူသားကောင်းကျိုးပြု လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ကြသူများဖြစ်လာပြီး မိမိကိုယ်ကိုလည်း ထိန်းသိမ်းလာနိုင်ကြကာ ဗြဟ္မစိုရ်တရားများ ဖြစ်တည်လာ၍ လောကပါလတရားများ ထွန်းကားလာပါလိမ့်မည်။ ပညာရေးစနစ်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကျန်းမာကြံခိုင်၍ ဉာဏ်ရည်ပြည့်ဝသည့် နိုင်ငံသားကောင်းများ မွေးထုတ်ပေးနိုင်ရန်နှင့် တိုင်းပြည်၏ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအား မြင့်မားလာစေရန် ဖြစ်သည့်အတွက် ဆရာ/ ဆရာမများ အနေဖြင့် မိမိပခုံးပေါ်တွင် ရှိနေသော သင်ကြားရေးတာဝန်ကို အဓိက ရည်မှန်းချက်များ အပျက်မခံဘဲ ရင်နှင့်အမျှ သင်ကြားလေ့ကျင့်ပေးရပါမည်။ နိုင်ငံတော်အနေဖြင့်လည်း ဆရာ/ ဆရာမများ ဖော်ပြပါကဲ့သို့ စနစ်တကျလေ့ကျင့်သင်ကြားပေးနိုင်စေရန် မြန်မာပြည် တစ်နံတစ်လျား အခြေခံပညာအဆင့်မှသည် အဆင့်မြင့်ပညာအဆင့်အထိ သင်ကြားမှု/ သင်ယူမှုအတွက် အခြေအနေ ကောင်းများကို အချိန်မီဖန်တီးပေးရပါမည်။ သို့မှသာ အယောက်စီတိုင်း ကိုယ်ပိုင် အသိဉာဏ်၊ ကိုယ်ပိုင် အတွေးအခေါ်၊ ကိုယ်ပိုင် အယူအဆများဖြင့် ကိုယ်တိုင်ဆန္ဒရှိရာလမ်းကို လွပ်လပ် မှန်ကန်စွာရွေးချယ်နိုင်ပြီး နိုင်ငံသားတို့၏ ဆန္ဒနှင့် ဘဝ တစ်ထပ်တည်းကျကာ နိုင်ငံသားတိုင မိမိချစ်မြတ်နိုးရာ လုပ်ငန်းခွင်တွင် ပျော်ရွင်စွာ တာဝန်ယူ နိုင်ကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ပါလျှင် နိုင်ငံတော်အစိုးရ နှင့် ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး၏ ဦးတည်ချက်ဖြစ်သော ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော စည်းကမ်းပြည့်ဝသည် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတော်သစ်ဆီသို့ အမြန်ချီတက် ရောက်ရှိနိုင်ပါလိမ့်မည်။ သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူများ တွေးဆနိုင်ကြပါစေကြောင်း နားလည်သမျှ တင်ပြလိုက်ပါသည်။  

Ref: "Modern Education Outlook & Character Education" by ILBC

 "Research on Multiple Intelligences Teaching and Assessment" by Jingchen Xie and Ruilin Lin (Chienkuo Technology University, Taiwan)

 "Howard Gardner's Theory Multiple Intelligences" (Northern Illinois University, Faculty Development and Instructional Design Center)

 "Multiple intelligences" by TE Editor 

 (http://www.teachingenglish.org.uk/articles/multiple-intelligences)  

အောင်ကိုုကို(အမ်း)

(Zawgyi) 

ပညာေရးႏွင့္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္  

ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး က႑ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပညာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေအာက္တိုဘာလ ၆၊ ၇ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ခရစ္ယာန္ ဓမၼတကၠသိုလ္ တြင္ ျမန္မာ့ပညာေရးနယ္ပယ္အသီးသီးမွ ပညာရွင္မ်ား၊ စိတ္ပါဝင္စားသူမ်ားစြာပါဝင္သည့္ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခု က်င္းပခဲ့သည္ကို သတင္းမ်ားအရသိရပါသည္။

  အဆိုုပါေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ပညာေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားစြာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည့္ အနက္မွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ ပုဒ္မ ၃၃ တြင္ပါဝင္သည့္ “ႏိုင္ငံေတာ္သည္ လူငယ္မ်ား မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ ရွင္သန္ထက္ျမက္ေရး၊ အေတြးအေခၚမွန္ကန္ေရးႏွင့္ ဗလငါးတန္ တိုးတက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမည္” ဆိုသည့္ျပ႒ာန္းခ်က္ ျပင္ဆင္ေပးရန္ ေဆြးေႏြးၾကရာတြင္ ေဆြးေႏြးပြဲကို ဦးေဆာင္က်င္းပသူ Thinking Foundation Class မွ ေဒါက္တာ သိန္းလြင္ က အေတြးအေခၚမွန္ကန္ေရးကို မည္သို႔အဓိပၸာယ္ဖြင့္မည္မွာ အခက္အခဲရွိေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ အဆိုပါ အေတြးအေခၚမွန္ကန္ေရး ဆိုေသာအခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ၎အစား ပညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚခြင့္ ရွိရမည္ဟု ျပင္ဆင္ေပးဖို႔လိုေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။

  ေဖာ္ျပပါေဆြးေႏြးခ်က္တြင္ ပါဝင္သည့္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚခြင့္ ကို ရင့္သန္ေအာင္ ပညာေရးစနစ္မွ မည္သို႔ေထာက္ပံ့ေပးသင့္သည္ကို စာေရးသူ လက္လွမ္းမီသေလာက္ တင္ျပပါမည္။ ပညာေရးဟူသည္ မိဘ၊ ဆရာႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရတို႔ ပူးေပါင္းကာ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားအား မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ႏွင့္ အနာဂတ္၏လိုအပ္ခ်က္၊ ေတာင္းဆိုခ်က္တို႔ကို ေလ့က်င့္ သင္ၾကား ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ပညာေရး၏ အဓိကတာဝန္မွာ လူသားတို႔အား ေလ့က်င့္ေပးရန္ျဖစ္သည္။ မည္သည္တို႔ကို ေလ့က်င့္ေပးရမည္နည္း ? အနာဂတ္ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားကို ေလ့က်င့္ေပးရန္အတြက္ လူသားတို႔၏ အသိဉာဏ္ကို သ႐ုပ္ခြဲၾကည့္ရန္ လိုပါသည္။ လူတို႔တြင္ အသိဉာဏ္ မ်ဳိးစံု ရွိပါသည္။ အေျခခံအားျဖင့္ အသိဉာဏ္တို႔သည္ ေမြးဖြားခ်ိန္ကတည္းက မ်ားစြာ မကြာျခားေသာ္လည္း လူတန္းစားအလိုက္ ျပန္လွန္သံုးသပ္၍ ေမြးရာပါ အသိဉာဏ္မ်ား ရွင္သန္လာေစရန္ ေလ့က်င့္ေပးရမည္မွာ ပညာေရး၏ ပဓာန တာဝန္ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရမည့္ အေျခခံ အသိဉာဏ္ (၈) မ်ဳိးရွိပါသည္။

   ၁။ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ ( Spatial Visual Intelligence )

 လူသားတို႔သည္ ေတြးလိုက္တိုင္း စိတ္ကူးနယ္ပယ္သို႔ေရာက္သည္။ စိတ္ကူးနယ္ပယ္တြင္ မိဘေဆြမ်ဳိး မိသားစု၊ အေပါင္းအသင္း၊ ေနရာေဒသ၊ အေဆာက္အဦ စသည္တို႔ အပါအဝင္ အားလံုးကို ပံုေဖာ္ရသည္။ ဤသို႔ ပံုေဖာ္ရမည့္ အရင္းခံအေၾကာင္းအရာမွာ ဦးေႏွာက္တြင္းရွိ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ သာျဖစ္သည္ကို သိပၸံပညာရွင္မ်ားက သက္ေသျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ ေၾကာင့္သာ အက္ဒီဆင္က လွ်ပ္စစ္မီလံုးကို တီထြင္ခဲ့သလို စတိဗ္ေဂ်ာ့က i pad ကို ကၽြန္ေတာ့္တို႔ေရွ႕ေမွာက္ အေရာက္ပို႔ေပးခဲ့သည္။ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ ရင့္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးေစရန္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ စိတ္ကူးျဖင့္ ပံုေဖာ္ခြင့္ေပးရန္သာ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ ျမန္မာ့သမိုင္း၊ ကမၻာ့သမိုင္း မ်ားသည္ ကေလးမ်ား၏ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္ေစတတ္သည့္ အသိဉာဏ္ရင့္သန္ေအာင္ ေလ့က်င့္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ အေၾကာင္းျပဳခ်က္(Subject) ျဖစ္ပါသည္။ သမိုင္းပါအခ်က္အလက္မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳ၍ စိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္ေအာင္ ဖြယ္ဖြယ္ရာရာ ဆရာတို႔၏ အတတ္ပညာျဖင့္ တန္ဆာဆင္ၿပီး ေျပာျပဖန္မ်ားလာေသာ အခါ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္လာသည္။ (၁ဝ) တန္းသို႔ေရာက္ေသာအခါ ၁ဝ ႏွစ္ခန္႔ေလ့က်င့္ခဲ့ၿပီျဖစ္၍ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ သည္ အေျခခံအားျဖင့္ ေကာင္းစြာရင့္သန္ၿပီျဖစ္ၿပီး ၎ရင့္သန္ၿပီးျဖစ္ေသာ စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္မည့္ အသိဉာဏ္အား တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ားတြင္ ဆက္လက္ရွင္သန္ ရင့္က်က္ေအာင္ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေလ့က်င့္မွသာ ငယ္စဥ္က လက္ဦး ဆရာ/ ဆရာမမ်ား ႀကိဳးစားထားသမွ် သဲထဲေရသြန္ မျဖစ္မည္ျဖစ္သည္။ အေျခခံပညာ(ေက်ာင္းမ်ား)ႏွင့္ အဆင့္ျမင့္ပညာ(တကၠသိုလ္မ်ား) ဆက္စပ္ထားမႈ၊ ဆက္စပ္ေလ့က်င့္ရန္ စီစဥ္ထားမႈ မရွိပါက လက္ဦးဆရာမ်ား၏ တန္ဖိုးရွိေသာ အခ်ိန္ႏွင့္ လုပ္အားမ်ား အလဟသ ျဖစ္သြားးပါလိမ့္မည္။

  အကယ္၍ စိတ္ကူးတြင္ အသိဉာဏ္ရွိေသာ္လည္း ေကာင္းစြာေလ့က်င့္ေပးရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါလွ်င္ ထိုကေလးမ်ား ႀကီးျပင္းလာေသာအခါ က်င္လည္ရာက႑မ်ားတြင္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္း၊ ေနာက္လိုက္ေကာင္း တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာရန္ အေျခအေန အလြန္နည္းပါးသြားေသာေၾကာင့္ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားက ဤအသိဉာဏ္ ရင့္သန္ေစရန္ သမိုင္း၊ ပထဝီ အစရွိေသာ အေၾကာင္းျပဳခ်က္(Subject) မ်ားအသံုးျပဳ၍ ငယ္စဥ္ကေလးဘဝ ကတည္းက ေလ့က်င့္ေပးလိုက္ရန္ အထူးအေရးႀကီးပါသည္။ ထိုသို႔ေလ့က်င့္ေပးရမည့္ အစား အလြတ္က်က္ခိုင္းလိုက္ျခင္းျဖင့္ ထိုအသိဉာဏ္ မဖြံ႕ၿဖိဳးႏိုင္ေတာ့ဘဲ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မည္။ ဤေနရာတြင္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားရာ၌ အသံုးျပဳေသာ အေၾကာင္းျပဳခ်က္မ်ားကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Subject မ်ားဟု ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သမိုင္း၊ ပထဝီ စသည္မ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ Subject မ်ားဟုေခၚပါသည္။ သို႔ရာတြင္ Subject ဟူေသာ အဂၤလိပ္စကားကို ျမန္မာမႈျပဳရာဝယ္ (ဘာသာရပ္)ဟု ဘာသာျပန္ဆိုေသာေၾကာင့္ မူရင္းမူလ အဓိပၸာယ္ျဖစ္ေသာ ေလ့က်င့္ရန္ အေၾကာင္းျပဳခ်က္ဟူ၍ အႏွစ္သာရပါသည့္ အဓိပၸာယ္ႏွင့္ ၎၏လုပ္ငန္းမ်ားကို ေမ့ေလ်ာ့ကုန္ၾကၿပီး ကေလးမ်ားအား အသိဉာဏ္ရင့္သန္ေစရန္ ေလ့က်င့္မႈေပးရမည့္အစား အနာဂတ္ဘဝအတြက္ အေထာက္အကူမျပဳသည့္ အလြတ္က်က္မွတ္ခိုင္းျခင္း ပံုစံကိုေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ ကေလးမ်ားအား သင္႐ိုးပါအတိုင္း က်က္မွတ္ျခင္းထက္ သင္႐ိုးပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳကာ ဦးေႏွာက္အတြင္း ပံုေဖာ္တတ္မႈ အားေကာင္းလာေစရန္ ဆရာ၊ ဆရာမ မ်ားက အပင္ပန္းခံ ေလ့က်င့္ေပးရန္သာ အဓိကျဖစ္ပါသည္။

  စိတ္ကူးတြင္ ပံုေဖာ္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ ေၾကာင့္  - စိတ္ကူးတြင္ အဆင့္မ်ားစြာ ပံုေဖာ္စဥ္းစားလာႏိုင္သည္။ - ပစၥည္းအသစ္မ်ားကို ႀကံဆတီထြင္ စဥ္းစားလာႏိုင္သည္။ - အလုပ္တစ္ခုေၾကာင့္ ရလာမည့္ ရလဒ္မ်ားကို နီးစပ္စြာ ခန္႔မွန္းႏိုင္လာသည္။ - အလုပ္လုပ္တိုင္း အလုပ္ကို သ႐ုပ္ခြဲေလ့လာအားေကာင္းလာသည္။ ထိုအသိဉာဏ္မ်ား ျမင့္မားလာလွ်င္ က႑အသီးသီးတြင္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ၾကရာတြင္ အဆင္ေျပပါ လိမ့္မည္။

ပညာေရးႏွင့္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္ မွ အဆက္ - 

 ၂။ သဘာဝသ႐ုပ္ကို တြက္ခ်က္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ (Logical Mathematical Intelligence)  

လူသားအားလံုးတို႔သည္ ဘဝတြင္ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ႏိုင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ ေလ့က်င့္ေပးလိုလွ်င္ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ အခြင့္အေရး ေပးေလ့က်င့္ေပးမွသာ အထိေရာက္ဆံုးျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပညာေရးတြင္ သခၤ်ာကို အေၾကာင္းျပဳကာ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာကို ခ်ေစရန္၊ သဘာဝသ႐ုပ္က် တြက္ခ်က္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ကို တိုးပြားေစရန္ ေလ့က်င့္ေပးရပါသည္။ ဥပမာ ၁ + ၁ = ၂ ဟူေသာ သခၤ်ာပုစၦာကို ကေလးမ်ားတြက္ခ်က္ရာတြင္ (=) ညီမွ်ျခင္း ခ်ေရးသည့္ ခဏတြင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခု ခ်မွတ္ရသည္။ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခု ေရးခ်တိုင္း ေရးခ်တိုင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခု ခ်ၾကရပါသည္။ မွန္သည္ျဖစ္ေစ မွားသည္ျဖစ္ေစ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတာ့ ခ်ၾကရပါသည္။ မွားယြင္းေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ဆရာ/ဆရာမ မ်ားက ျပဳျပင္ေပးကာ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျဖစ္ပါက ကိုယ္ပိုင္ယံုၾကည္မႈ တိုးပြားလာပါသည္။ သို႔ပါ၍ ေက်ာင္းေနစဥ္ကာလ တစ္ေလွ်ာက္ ညီမွ်ျခင္းေပါင္းမ်ားစြာ ေရးသားကာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလ့က်င့္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ သဘာဝသ႐ုပ္က် တြက္ခ်က္တတ္ေသာ အသိဉာဏ္ ရင့္သန္လာပါသည္။ 

(သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ ဆရာ/ဆရာမ မ်ားက ပ့ံပိုးေပးရမည့္ အစား အဆင္သင့္တြက္ျပကာ ဒါသင္၊ ဒါေမး စသည့္ လြဲမွားသည့္ပံုစံမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ေနၾကရပါသည္။)

 ၃။ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ အသိဉာဏ္ (Verbal Linguistic Intelligence) 

စကားေျပာေကာင္းျခင္းသည္လည္း လူမႈပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ဦးေဆာင္မႈျပဳႏိုင္ရန္ ေထာက္ကူေပး ပါသည္။ စကားေျပာကၽြမ္းက်င္သူမ်ားျဖစ္လာရန္ ပညာေရးတြင္ ဘာသာစကားႏွင့္ စာေပ မ်ားကို သင္႐ိုးတြင္ထည့္သြင္းကာ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါသည္။ ဘာသာစကားမ်ားကို ေလ့လာခြင့္ ေပးျခင္းသည္ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ အသိဉာဏ္ကို အေကာင္းဆံုးေလ့က်င့္ေပး ျခင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မိခင္ဘာသာစကား အျပင္ ဒုတိယဘာသာစကား(Second Language) တစ္ခုခုကိုပါ ထည့္သြင္း သင္ၾကားေပးရပါသည္။ ဘာသာစကားကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရာတြင္ နားေထာင္၊ ေျပာ၊ ေရး၊ ဖတ္ ၄ မ်ိဳးလံုးကို အစီအစဥ္တက် ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါမည္။ သို႔မွသာ မိမိေျပာလိုရာကို ဘာသာစကား ၾကားခံျဖင့္ တစ္ဖက္သား နားလည္ေစရန္ ေကာင္းစြာေျပာဆိုဆက္ဆံ တတ္လာမည္၊ အေျခအေနသစ္မ်ားကို စူးစမ္းေလ့လာႏိုင္လာမည္။ 

 ၄။ ခႏၶာကိုယ္ေရြ႕လ်ားမႈဆိုင္ရာ အသိဉာဏ္ (Bodily Kinestatic Intelligence)  

လူသားတို႔သည္ ေနစဥ္ႏွင့္အမွ် လႈပ္ရွား သြားလာေနၾကရပါသည္။ ထုိသို႔ ပုံမွန္ လႈပ္ရွားသြားလာ ေနႏိုင္လွ်င္ က်န္းမာေရး ေကာင္းေနပါသည္။ ထိုသို႔ ခႏၶာကိုယ္ လႈပ္ရွားကာ က်န္းမာေရးေကာင္းေန ေစရန္ PE(Physical Education) ေခၚ ကာယပညာကို ပညာေရးတြင္ ထည့္သြင္း ေလ့က်င့္ေပးရပါသည္။ ေန႔စဥ္ႏွင့္ အမွ် ေလ့က်င္ႏိုင္ပါလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္ေရြ႕လ်ားမႈဆိုင္ရာ အသိဉာဏ္ ပိုမို ရင္သန္လာသည့္အျပင္ က်န္းမာေရးပါ ေကာင္းလာသည္။ ထိုသို႔ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေလ့က်င့္ျခင္း မရွိခဲ့လွ်င္ တစ္ကိုယ္ရည္ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕တဲ့ကာ ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ က်န္းမာေရး တာဝန္ယူထားသည့္ အဖြဲ႕အစည္း(ဝါ) ဌာနမ်ားအတြက္ ေနာင္တြင္ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ျဖစ္လာပါသည္။ ခႏၶာကိုယ္ေရြ႕လ်ားမႈဆိုင္ရာ အသိဉာဏ္ကို ေလ့က်င့္ေပးျခင္းေၾကာင့္ အနာဂတ္က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ားကို ႀကိဳတင္ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါ အသိဉာဏ္ရင့္သန္လာျခင္းျဖင့္ ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းခြင္တြင္ အၿမဲတမ္း လန္းဆန္းတက္ၾကြကာ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္စြမ္း ပိုမို ျမင့္မားေစသည္၊ စုေပါင္းလုပ္ကိုင္မႈကို နားလည္တတ္လာသည္၊ တစ္ကိုယ္ေကာင္း စိတ္မ်ား ေလ်ာ့နည္းေစသည္၊ မွ်ေဝ ခံစား/ စံစား လိုစိတ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာေစပါသည္။

၅။ သံစဥ္မွန္ အႏုပညာအသိဉာဏ္ (Musical Rhythmic Intelligence)  

လူသားတို႔ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕လာေစရန္ သံစဥ္မွန္ အႏုပညာအသိဉာဏ္ကို ပညာေရးတြင္ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရပါသည္။ သံစဥ္မွန္ အႏုပညာအသိဉာဏ္ ရင့္သန္အားေကာင္းလာျခင္းျဖင့္ လူသားတို႔၏ စိတ္သဏၭာန္တြင္ သနားၾကင္နာမႈ၊ ကိုယ္ခ်င္းစာနာမႈမ်ား အားေကာင္းလာပါသည္။ ထို႔အျပင္ အလုပ္တစ္ခု တြင္ စူးစူး စိုက္စိုက္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္လာသည္။ တည္ၿငိမ္ေသာ လူမႈဘဝပံုစံကိုပါ ေထာက္ပံ့ေပး ႏိုင္သည္။ နားလည္လြယ္ေေအာင္ ေျပာရလွ်င္ ဂီတ၊ အႏုပညာသည္ လူသားတို႔၏ သေဘာထားကို ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ ေစပါသည္။ ထုိအသိဉာဏ္က လူသားတို႔ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး စာနာ နားလည္ ႐ိုင္းပင္းကူညီ ေသာစိတ္ဓာတ္ ကို ေမြးျမဴေပးပါသည္။  

၆။ သဘာဝတရား အသိဉာဏ္ (Naturalist Intelligence)  

သဘာဝတရားကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတတ္ေစရန္အတြက္ သဘာဝတရားအသိဉာဏ္ကို သင္ၾကားေပးရ ပါသည္။ သဘာဝတရားအသိဉာဏ္ အားေကာင္းပါမွ သဘာဝတရားကို တန္ဖိုးထားတတ္ပါသည္၊ သဘာဝတစ္ရား၏ အလွကို ခံစားတတ္ပါသည္၊ သဘာဝတရား ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အေကာင္း/ အဆိုးကို နားလည္တတ္ၾကသည္။ အဆိုပါ အသိဉာဏ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေသာ သူတို႔သည္ မိမိ ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ သာမက ရွင္သန္ရာသဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ အားလံုးကိုပါ တန္ဖိုးထား ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တတ္လာသည္ ။ သဘာဝတရားအသိဉာဏ္ျမင့္မားမွသာ သဘာဝတရားကို ပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္း မႀကံေတာ့ပါ၊ ထို႔အျပင္ သဘာဝ သတၱေလာကႀကီးတန္ဖိုးကို နားလည္သူသည္ အမိေျမ၏ တန္ဖိုးကိုကား ေျပာစရာပင္မလိုေတာ့ပါ၊ အမိေျမကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးရန္ စာေရးၿပီး ကပ္ထား၍မရပါ၊ ေဆာင္ပုဒ္ႀကီး အႀကီးႀကီးေရးထားယံုႏွင့္ မလံုေလာက္ပါ၊ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားတတ္ေစရန္ ငယ္စဥ္ကပင္ စနစ္တက် ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါသည္။ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္၊ ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္ ရွင္သန္ထက္ျမက္ေရး အတြက္ အလြန္ အေရးႀကီးေသာ အသိဉာဏ္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအသိဉာဏ္ကို ပညာေရးတြင္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရာ၌ သိပၸံႏွင့္ ပထဝီ ဘာသာရပ္မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳခ်က္ မ်ားအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကပါသည္။   

၇။ လူမႈဆက္ဆံေရး အသိဉာဏ္ (Interpersonal Intelligence)  

လူမႈပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ဝင္ဆန္႔ကာ အျခားသူမ်ား၏ အရည္အေသြး/ အရည္အခ်င္း၊ လုပ္ႏိုင္စြမ္းအား ခံစားခ်က္မ်ားကို နားလည္တတ္ေစရန္ လူမႈဆက္ဆံေရး အသိဉာဏ္ကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါသည္။ ထိုအသိဉာဏ္ ေၾကာင့္ စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား၊ မိမိ၏ မိတ္ေဆြ/ အေပါင္းအသင္းမ်ားအေပၚတြင္ရွိေသာ တာဝန္၊ ဝတၱရား၊ က်င့္ဝတ္ မ်ား၊ မိမိ၏ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ရွိေသာ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ကာ လက္ခံက်င့္သံုးၾကပါသည္။ လူမႈဆက္ဆံေရး အသိဉာဏ္ ရင့္သန္သူမ်ားသည္ မိမိႏိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳးအေပၚရွိသည့္ တာဝန္ႏွင့္ ဝတၱရားမ်ားကို လက္ခံနားလည္ က်င့္သံုးၾကပါသည္။ တာဝန္သိေသာ ႏိုင္ငံသားေကာင္း တစ္ေယာက္ျဖစ္လာေစရန္ လူမႈဆက္ဆံေရး အသိဉာဏ္ကို အထူးေလ့က်င့္ေပးရပါမည္။  

၈။ မိမိကိုယ္ မိမိသိေသာ အသိဉာဏ္ (Intrapersonal Intelligence)  

မိမိ၏ ခႏၶာကိုယ္၊ မိမိ၏ ဂုဏ္သိကၡာ၊ အိေျႏၵ၊ အဆင့္အတန္း စသည္တို႔ကို ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္တတ္ ေစရန္ မိမိကိုယ္ မိမိသိေသာ အသိဉာဏ္ ကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါသည္။ ဤအသိဉာဏ္ျမင့္မားေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးထားေပးျခင္း မရွိပါက မိမိကိုယ္ကို တန္ဖိုးမထားတတ္ပါ။ မိမိကိုယ္ကို မိမိသိေသာ အသိဉာဏ္ဖြံ႕ၿဖိဳးသူမ်ားသည္ မိမိ၏ တာဝန္/ ဝတၱရား၊ မိသားစုအေပၚတြင္ရွိသည့္ တာဝန္/ ဝတၱရား၊ မိမိ၏ ၿမိဳ႕၊ ရြာ၊ ပတ္ဝန္းက်င္၊ ႏိုင္ငံ အပၚတြင္ရွိသည့္တာဝန္/ ဝတၱရားမ်ားကိုပါ ေကာင္းစြာ နားလည္ က်င့္သံုးၾကသည္။ သိုပါ၍ ႏိုင္ငံသားေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေစရန္၊ ႏိုင္ငံသားေကာင္း ပီသေစရန္ ဤအသိဉာဏ္ကို စနစ္တက် ေလ့က်င့္သင္ေပးရန္ အထူးအေရးႀကီးပါသည္။ ဤအသိဉာဏ္ျမင့္မားသူမ်ားသည္ အိမ္ေထာင္ဦးစီးေကာင္းမ်ား၊ မိမိ က်င္လည္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ ေနရာေဒသတြင္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းမ်ား၊ မိမိတို႔၏ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဦးေဆာင္ ဦးရြက္ ျပဳသူမ်ား ျဖစ္လာၾကပါသည္။

ယခုတင္ျပခဲ့သည့္ အသိဉာဏ္ (၈) မ်ိဳးကို ျမန္မာစာ၊ အဂၤလိပ္စာ၊ သခၤ်ာ၊ ပထဝီ၊ သမိုင္း၊ သိပၸံ၊ ကာယပညာ ႏွင့္ အႏုပညာ စသည့္ ဘာသာရပ္ မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳကာ စနစ္တက် ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရပါသည္။ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ အသိဉာဏ္မ်ားသည္ အေျခခံအဆင့္မွာပင္ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရန္ အသိဉာဏ္မ်ားစြာ ရွိပါေသးသည္။ ထိုရည္ရြယ္ခ်က္ ကို လြဲေခ်ာ္ၿပီး အမွန္တကယ္ အဓိကထား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရမည့္ အစား အေၾကာင္းျပဳခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ဘာသာရပ္မ်ားကို အာဂံုေဆာင္ အလြတ္က်က္ ပံုစံျဖင့္ စခန္းသြားၾကလွ်င္ ကေလးငယ္မ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္အေတြး၊ ကိုယ္ပိုင္ အသိဉာဏ္မ်ားဆံုး႐ႈံးကာ လြပ္လပ္စြာေတြးေခၚႏိုင္စြမ္း လည္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါလိမ့္မည္။ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ကို မွန္ကန္စြာ ေလ့က်င့္ေပးႏိုင္လွ်င္ လူသားေကာင္းက်ိဳးျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ၾကသူမ်ားျဖစ္လာၿပီး မိမိကိုယ္ကိုလည္း ထိန္းသိမ္းလာႏိုင္ၾကကာ ျဗဟၼစိုရ္တရားမ်ား ျဖစ္တည္လာ၍ ေလာကပါလတရားမ်ား ထြန္းကားလာပါလိမ့္မည္။ ပညာေရးစနစ္၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ က်န္းမာႀကံခိုင္၍ ဉာဏ္ရည္ျပည့္ဝသည့္ ႏိုင္ငံသားေကာင္းမ်ား ေမြးထုတ္ေပးႏိုင္ရန္ႏွင့္ တိုင္းျပည္၏ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအား ျမင့္မားလာေစရန္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဆရာ/ ဆရာမမ်ား အေနျဖင့္ မိမိပခံုးေပၚတြင္ ရွိေနေသာ သင္ၾကားေရးတာဝန္ကို အဓိက ရည္မွန္းခ်က္မ်ား အပ်က္မခံဘဲ ရင္ႏွင့္အမွ် သင္ၾကားေလ့က်င့္ေပးရပါမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္လည္း ဆရာ/ ဆရာမမ်ား ေဖာ္ျပပါကဲ့သို႔ စနစ္တက်ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးႏိုင္ေစရန္ ျမန္မာျပည္ တစ္နံတစ္လ်ား အေျခခံပညာအဆင့္မွသည္ အဆင့္ျမင့္ပညာအဆင့္အထိ သင္ၾကားမႈ/ သင္ယူမႈအတြက္ အေျခအေန ေကာင္းမ်ားကို အခ်ိန္မီဖန္တီးေပးရပါမည္။ သို႔မွသာ အေယာက္စီတိုင္း ကိုယ္ပိုင္ အသိဉာဏ္၊ ကိုယ္ပိုင္ အေတြးအေခၚ၊ ကိုယ္ပိုင္ အယူအဆမ်ားျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ဆႏၵရွိရာလမ္းကို လြပ္လပ္ မွန္ကန္စြာေရြးခ်ယ္ႏိုင္ၿပီး ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ဆႏၵႏွင့္ ဘဝ တစ္ထပ္တည္းက်ကာ ႏိုင္ငံသားတုိင မိမိခ်စ္ျမတ္ႏိုးရာ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ေပ်ာ္ရြင္စြာ တာဝန္ယူ ႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ပါလွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ ႏွင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး၏ ဦးတည္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ စည္းကမ္းျပည့္ဝသည္ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ဆီသို႔ အျမန္ခ်ီတက္ ေရာက္ရွိႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူမ်ား ေတြးဆႏိုင္ၾကပါေစေၾကာင္း နားလည္သမွ် တင္ျပလိုက္ပါသည္။  

Ref: "Modern Education Outlook & Character Education" by ILBC

 "Research on Multiple Intelligences Teaching and Assessment" by Jingchen Xie and Ruilin Lin (Chienkuo Technology University, Taiwan)

 "Howard Gardner's Theory Multiple Intelligences" (Northern Illinois University, Faculty Development and Instructional Design Center)

 "Multiple intelligences" by TE Editor 

 (http://www.teachingenglish.org.uk/articles/multiple-intelligences)  

ေအာင္ကိုုကို(အမ္း)