ပထမအဦးဆံုးအၾကိမ္အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကမၻာ႔ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႕ဟူ၍ ၂၀၁၁ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလက က်င္းပသြားခဲ့ပါ သည္။
'ေလျဖတ္ျခင္းအစ ငယ္ရြယ္စဥ္က' ဟု ကြၽန္ေတာ္၏ေဆာင္းပါးကို စလိုက္ပါရေစ။
ေဆးေက်ာင္းမွ သင္ၾကားေပးလိုက္တာက ေလျဖတ္ျခင္းဆိုသည္မွာ ....
(၁) ဦးေႏွာက္ထဲစီးဆင္းေနတဲ့ ေသြးေၾကာမ်ားပိတ္ဆို႕၍ ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးမေရာက္ျခင္းကတစ္မ်ိဳး၊
(၂) ဦးေႏွာက္ထဲက ေသြးေၾကာေပါက္သြားျခင္းကတစ္မ်ိဳး၊
(၃) ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးသြားလာမႈပ်က္ျပယ္၍ ေသြးမေရာက္တာေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ပိုင္းအခ်ိဳ႕ ေသဆံုးပ်က္စီး သြားျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ေလျဖတ္ပါသတဲ့။
ဒါေတြက ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚလာပံု အေၾကာင္းစံုတို႕ျဖစ္ပါတယ္။
ႏွလံုးအေရးၾကီး
လူတစ္ေယာက္တြင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲ၌ တည္ေဆာက္ထားသည့္ အေရးတၾကီးလိုအပ္ေသာ ပစၥည္းတစ္ခုမွာ ႏွလံုးဆိုေသာ ပစၥည္းတစ္ခုျဖစ္ ပါသည္။
ေသြးစီးမွန္ကန္ပါမွ
ေသြးႏွင့္သားႏွင့္ တည္ေဆာက္ထားပါေသာ ခႏၶာကိုယ္ၾကီး က်န္းမာလန္းဆန္းေစေရးအတြက္ ေသြးအသြားအလာ မွန္ကန္ေစေရး အတြက္ ႏွလံုးမွ တာ၀န္ယူျပီး အလုပ္လုပ္ေပးေနပါသည္။
အဖြင့္အပိတ္မ်ားႏွင့္အတူ အခန္းေလးခန္းပါရွိေသာ လက္သီးဆုပ္တစ္ဆုပ္မွ်အရြယ္ရွိသည့္ ႏွလံုးသားသည္ သာမန္အားျဖင့္ တစ္မိနစ္ လွ်င္ အၾကိမ္ (၇၀)ေက်ာ္၊ တစ္ေန႕လွ်င္ အၾကိမ္မ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ေပးေနရသည္။ ဤႏွလံုး၏လုပ္အားျဖင့္ ကုဗစင္တီမီတာ (၅)ေသာင္း မွ်ရွိေသာ ဤလူ႕ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႕ ပ်ံ႕ႏွံ႕စီးဆင္းေစခဲ့သည္။
ႏွလံုး၏လုပ္အား
ႏွလံုး၏လုပ္ငန္းမွာ ပထမ လူ႕ခႏၶာကိုယ္မွ လက္ခံရရွိပါေသာ ေသြးေဟာင္းေသြးညစ္မ်ားကို ေသြးသန္႕ျဖစ္လာေစရန္ အဆုတ္အတြင္းသို႕ ႏွလံုးမွတြန္း၍ပို႕ေပးရသည္။ ဒုတိယအေနျဖင့္ အဆုတ္ထံမွ ျပန္လာေသာ ေသြးေကာင္းေသြးသန္႕မ်ားကို လက္ခံျပီး တစ္ကိုယ္လံုးသို႕ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ားမွတစ္ဆင့္ ႏွလံုးမွ တစ္ဖန္တြန္း၍ပို႕ေပးရျပန္သည္။
ႏွလံုးက်န္းမာေရးလိုအပ္
ဤလုပ္ငန္းမ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ထမ္းေဆာင္ေနရန္အတြက္ ႏွလံုးသည္ သန္မာေနရမည္။ အကယ္၍သာ မသန္မာဘဲ ႏွလံုး၏ လုပ္ငန္းတြင္ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုသာ ေျပာင္းလဲလာခဲ့မည္ဆိုပါလွ်င္ ႏွလံုးသည္ မက်န္းမာေတာ့ဘဲ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္လာေပျပီဟု ဆိုစမွတ္ ျပဳရပါမည္။
ႏွလံုးလုပ္ငန္းတြင္ တစ္မ်ိဳးတစ္မည္ ေျပာင္းလဲလာျခင္းျဖင့္ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္လာပါသည္ဆိုေသာအခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေတြ႕မ်ား ေသာ ႏွလံုးေရာဂါမ်ားကို ေရာဂါစဥ္အလိုက္ ဥပမာေပးျပီး ဆက္လက္ရွင္းပါအံ့။
ငယ္ရြယ္စဥ္ကစခဲ့
ငယ္ရြယ္စဥ္ကစခဲ့တဲ့ အာေခါင္နာသည္၊ ဖ်ားသည္၊ နာသည္မွအစသက္လတ္အရြယ္ ဒူးဆစ္ေရာင္၊ ေျခဆစ္ေရာင္အျပီး ႏွလံုးအတြင္းမွ အဖြင့္အပိတ္၊ အေျမႇးပါးမ်ားေရာင္ရမ္း၊ ထူပ်စ္ပိတ္ဆို႕ က်ဥ္းေျမာင္းလာခဲ့ေသာ ႏွလံုးေရာဂါကို အဆင္အျမစ္ကိုက္ ေလးဖက္နာလြန္ အေျမႇးေရာင္ႏွလံုးေရာဂါဟု ေခၚသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္သည္။
ေသြးေၾကာက်ဥ္း၍ ေရာဂါရ
ႏွလံုးမွ ေသြးေၾကာငယ္မ်ား သာမန္အရြယ္ထက္ က်ဥ္းေျမာင္းပိတ္ဆို႕လာခဲ့ျခင္းျဖင့္ ႏွလံုးသားသို႕ ေသြးအသြားအလာနည္းျပီး ႏွလံုးသား နာႏွလံုးေရာဂါျဖစ္လာရသည္။
ေသြးတိုး၍ ေရာဂါရ
ေသြးတိုးေရာဂါမွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါမွ တစ္ဆင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆီအအိမ့္မ်ား အစားလြန္အေသာက္လြန္ျပီး အသက္ အရြယ္ၾကီးမွ ေသြးေၾကာမ်ား က်ဥ္းေျမာင္းလာျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခား မသိေသးေသာ အေၾကာင္းအျခင္းရာမ်ားျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္လာရာမွတစ္ဆင့္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္လာတတ္သည္။ ေလျဖတ္ျခင္းေရာဂါျဖစ္လာတတ္ပါသည္။
ကိုယ္၀န္သည္လည္းပါ
မိခင္ကိုယ္၀န္ႏုစဥ္ အခ်ိန္အခါတြင္ ဂ်ာမန္၀က္သက္ေပါက္ခဲ့ပါက သေႏၶသားငယ္တြင္ ႏွလံုးတည္ေဆာက္ပံုမွားခဲ့ျပီး ေမြးရာပါႏွလံုးေရာဂါ အျဖစ္ျဖင့္ ရင္ေသြးငယ္တြႈ္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္လာတတ္သည္။
အဆုတ္တြင္းေရာဂါလည္းပါ
ပန္းနာရင္က်ပ္၊ အဆုတ္ပြ၊ အဆုတ္နာတို႕ ျဖစ္အျပီးတြင္ အဆုတ္အတြင္းသို႕ ေသြးမ်ားပို႕ရာတြင္ တြန္းအားပိုမိုထမ္းေဆာင္ေနရေသာ ႏွလံုးသည္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္လာကာ လုပ္အားပိုမိုမထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေတာ့သည့္အဆံုး ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ ၾကံဳခဲ့ရသည္။ ေလျဖတ္ျခင္းလည္း ခံစားလာၾကရသည္။
ကူးစက္ေရာဂါ
ကာလသားေရာဂါျဖစ္အျပီး ေဆး၀ါးေကာင္းစြာ မွန္မွန္ကန္ကန္ မကုသသူမ်ားအဖို႕ အသက္အရြယ္ၾကီးလာပါက ကာလသားေရာဂါ ေၾကာင့္ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာၾကီးမ်ား က်ယ္လာရံုသာမက ေနာက္ဆံုးေသြးေၾကာေပါက္ကြဲေရာဂါျဖင့္လည္း ၾကံဳရတတ္သည္။ ေလျဖတ္ ျခင္းလည္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ေလးဖက္နာလြန္ႏွလံုး
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေလးဖက္နာလြန္ ႏွလံုးေရာဂါအေၾကာင္းကိုျဖင့္ အက်ယ္ခ်ဲ႕ေျပာလိုပါသည္။ ႏွလံုးေရာဂါမွာ ေနာက္ဆံုးမွ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါမျဖစ္မီ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေရာဂါပ်ိဳးေနပံု၊ ခံစားရပံု၊ ကာကြယ္သင့္ပံုတို႕ကို တိတိလင္းလင္း လုပ္သား ျပည္သူမ်ားသိလာမည္ဆိုပါက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အျဖစ္မ်ားေနေသာ ေလးဖက္နာလြန္ႏွလံုးေရာဂါအေျခအေန က်ဆင္းသြားႏိုင္စရာရွိ သည္။
အဆင့္ဆင့္ေရာဂါမ်ား
ႏွလံုးေရာဂါမျဖစ္မီ အဆင့္ဆင့္ေရာဂါျဖစ္လာပံုတို႕မွာ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းျဖင့္ အာေခါင္နာေရာဂါ တစ္ဦးမွတစ္ဦးသို႕၊ လူၾကီးမွကေလးသို႕၊ မိခင္ဖခင္မွ သားသမီးသို႕ ကူးစက္ၾကမည္။ အာေခါင္နာျခင္း၊ အာသီးနာျခင္းတို႕ မၾကာခဏျဖစ္လိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္၊ ဖ်ားလိုက္၊ နာလိုက္၊ ျပည္တည္နာ၊ ေသြးစုနာမ်ား ရက္ရွည္လမ်ား ေပါက္လိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္ စသည္တို႕ေၾကာင့္ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ထဲ ဓာတ္ေရၾကည္တစ္မ်ိဳး ေပၚ ေပါက္ေစခဲ့သည္။
ဓာတ္ေရၾကည္ေၾကာင့္ ေရာဂါရ
ဤဓာတ္ေရၾကည္သည္ ေျခဆစ္လက္ဆစ္မ်ားကို ဒုကၡေပးပါသည္။ အဆစ္ေရာင္ေစသည္၊ အဆစ္ကိုက္ေစသည္။ ဖ်ားလိုက္နာလိုက္၊ အဆစ္ကိုက္လိုက္၊ အဆစ္ေရာင္လုိက္ႏွင့္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား လံုးခ်ာလိုက္ေနတတ္သည္။ ေလးဖက္နာေရာဂါကို ဆိုလိုပါသည္။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေလျဖတ္
လူတိုင္းမသိေသးေသာအခ်က္မွာ ဤသို႕အဆစ္အျမစ္မ်ားသာ ဒုကၡေရာက္ေနသည္မဟုတ္ဘဲ ႏွလံုးသားကိုလည္း ဓာတ္ေရၾကည္ တစ္မ်ိဳးက မသိမသာ တစ္ခ်ိန္တည္း ဒုကၡေပးေနသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုး ႏွလံုးေသြး၀င္ေပါက္က်ဥ္းေရာဂါ၊ ေသြး၀င္ေပါက္က်ယ္ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ ဤေရာဂါမွတစ္ဆင့္ ေသြးခဲေသြးပိတ္တို႕ေၾကာင့္ 'ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ လိုက္လာျခင္းျဖင့္ ေလ ျဖတ္ေရာဂါျဖစ္လာတတ္သည္။' ဤသည္တို႕မွာ အဆစ္အျမစ္ ေျခႏွင့္လက္ ေလးဖက္နာျပီး ကိုက္ျပီးပါမွ ျဖစ္လာတတ္ျခင္းေၾကာင့္ ေလး ဖက္နာလြန္ ႏွလံုးေရာဂါဟု ေခၚသည္။
ေလျဖတ္ျခင္းဆိုတာ
ေသြးခဲေသြးပိတ္တို႕ ႏွလံုးမွထြက္လာျပီး ဦးေႏွာက္သို႕ ေသြးအသြားအလာ၊ ေသြးအေရာက္အေပါက္ ပ်က္ျပယ္ခဲ့ပါ၍ ဦးေႏွာက္ဒုကၡ ေရာက္ျပီး ေလျဖတ္ေရာဂါ ခံစားလာၾကရပါသည္။ ေလျဖတ္ျခင္းဆိုတာ ဒါပါပဲ။
အေျခခံအဆင့္ဆင့္ေရာဂါ
ဤသို႕ေလျဖတ္ျခင္းအတြက္ အဆင့္ဆင့္ျဖစ္လာခဲ့ေသာ ႏွလံုးေရာဂါမွာ အာေခါင္နာျခင္း၊ အနာေပါက္ျခင္းတို႕ကို မထီမဲ့ျမင္ ရက္ရွည္ လမ်ားေနခဲ့ျခင္း၊ ေဆး၀ါးမွန္ကန္စြာ မကုသျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္သည္။ ေနာက္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ထဲေသြး မေရာက္၍ ေလျဖတ္ျခင္းဆိုေသာေရာဂါ ျဖစ္ေပၚခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းျဖင့္ ကူးစက္ခဲ့ေသာ ႏွလံုးေရာဂါကာကြယ္ရန္ စနစ္တက်ေခ်ာင္းဆိုးတတ္ရန္လိုအပ္သည္။ ကေလးသူငယ္မ်ား ႏွလံုး ေရာဂါရွိေနပါက ရာဇ၀င္တိတိက်က် လိုက္လံစံုစမ္းခဲ့ပါလွ်င္ မိဘမ်ားတြင္လည္း အာေခါင္နာျခင္းမွစခဲ့ေသာ ေလးဖက္နာလြန္ ႏွလံုး ေရာဂါရွိေနေၾကာင္း ေတြ႕ရတတ္သည္။
အားလံုးေသာ ႏွလံုးေရာဂါမ်ားႏွင့္ ေလျဖတ္ျခင္းေရာဂါတို႕ ကင္းေ၀းေစေရးအတြက္ လုပ္သားျပည္သူမ်ား လိုက္နာရန္အခ်က္အလက္ မ်ားမွာ -
၁။ အားလပ္ေသာအခ်ိန္ပိုင္းမ်ားတြင္ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ၾကည္လင္လန္းဆန္းေစရန္အတြက္ အနားယူတတ္ရန္ႏွင့္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ရန္လိုသည္။
၂။ ႏွမ္းဆီ၊ ပဲဆီမ်ားကို ေရွာင္ရန္မလိုဘဲ တိရစၦာန္မွထုတ္လုပ္ေသာ အဆီလြန္အစားအစာမ်ားႏွင့္ အုန္းႏို႕၊ အုန္းဆီတို႕ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ အစားအစာမ်ားကို ရက္ရွည္လမ်ားစားျခင္းမွ ေရွာင္ရန္။ (ကိုလက္စထေရာမ်ားျခင္းေရာဂါ မျဖစ္ေစရန္)
၃။ အဟာရဓာတ္ျဖစ္ေစေသာ သစ္သီး၊သစ္ရြက္မ်ား ပိုမိုစားေသာက္ရန္။
၄။ ဗီတာမင္ခ်ိဳ႕တဲ့၍ျဖစ္ေသာ ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ ကင္းေ၀းေစရန္ ဗီတာမင္ႏွင့္ ဓာတ္စာ အစားအစာမ်ားထဲတြင္ ပါေစရန္။
၅။ အရပ္ႏွင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္သင့္ေလ်ာ္ရန္၊ အအိပ္လြန္၊ အစားလြန္၊ အေသာက္လြန္ျခင္းမ်ား ေရွာင္ရန္။
၆။ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေသရည္ေသရက္မ်ား ေရွာင္ၾကဥ္ရန္၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေၾကာမ်ား မာတင္းဒုကၡေရာက္ျပီး ေသြးေၾကာ က်ဥ္း၍ ညႇစ္ေစသျဖင့္ ေလျဖတ္ႏိုင္သည္။
၇။ စိတ္ေသာကကင္းေ၀းစြာ ေနထိုင္တတ္ရန္၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ေသြးတိုးေရာဂါတို႕မျဖစ္ရန္ ၾကိဳးစားေနထိုင္၍ ေရာဂါျဖစ္ေနပါက ဂရုတစိုက္ ကုသေရးတို႕ လိုအပ္ပါသည္။
၈။ ကေလးသူငယ္မ်ား ဆံုဆို႕၊ ေမးခိုင္၊ ၾကက္ညႇာ ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးျပီး ႏွလံုးေရာဂါ ကာကြယ္ရန္။
၉။ အေပ်ာ္အပါး ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းျဖင့္ ကာလသားေရာဂါလြန္ ႏွလံုးေရာဂါကာကြယ္ရန္။
၁၀။ အထူးအေရးၾကီးသည္မွာ တစ္ကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းေရး၊ ပါးစပ္ခံတြင္းသန္႕ရွင္းေရး၊ စနစ္တက်ေခ်ာင္းဆိုးတတ္ျခင္းႏွင့္ အာေခါင္နာ သည္တို႕ကို ေပါ့ပါးမေနဘဲ တိတိက်က်ကုသျခင္း၊ လိုက္နာျခင္းတို႕ျဖင့္ ေလးဖက္နာလြန္ႏွလံုးေရာဂါ ကာကြယ္ရန္တုိ႕ျဖစ္သည္။
ႏွလံုးသန္မာ၊ လူက်န္းမာဆိုသည့္ စကားအတိုင္း ႏွလံုးေရာဂါကင္းေ၀းေစရန္၊ ေလျဖတ္ျခင္းမျဖစ္ေစရန္ ေနတတ္ထိုင္တတ္ စားေသာက္ တတ္သြားေရးမွာ အျမဲအေရးၾကီးေသာ ႏွလံုးက်န္းမာေရးအေျခခံတို႕ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ပါသည္။ ႏွလံုးက်န္းမာပါက 'ေလျဖတ္ျခင္း' မျဖစ္ပါဟု သိပၸံပညာက အခ်က္အလက္မ်ားျဖင့္ တင္ျပထားေၾကာင္းပါ ခင္ဗ်ာ့။
ေဒါက္တာ ေအာင္ခင္ဆင့္
No comments:
Post a Comment