ShweMinThar: "Alfalfa"

အာဖာဖာ (သုိ႔မဟုတ္) အစာမ်ား၏ဘုရင္

Medicago sativa L.
Family. Fabaceae

မိတ္ေဆြတဦးက ေစ်းကြက္ထဲမွာ တေန႔တျခား ေခတ္စားေနေသာ အာဖာဖာ အပင္အေၾကာင္းေမးလာပါတယ္၊ အာဖာဖာ ဆုိတာက ဘာပင္လည္း? အမ်ားေျပာသလုိ ျမက္ပင္တမ်ဳိးလား? စသည္ျဖင့္ေမးလာပါတယ္၊ အာဖာဖာဆုိတာ ျမက္ပင္ မဟုတ္ပါ၊ ပဲပင္တမ်ဳိးသာျဖစ္ပါတယ္၊ ဟုိး ယခင္ကတည္းက အာရပ္ လူမ်ဳိးေတြက ဒီအပင္ကုိ ျမင္းေတြကုိ ေကြၽးခဲ့ၾကတယ္၊ ဒီအရြက္ကုိ စားရေသာ ျမင္းေတြဟာ သန္မာတယ္ ၊ ေျပးရင္ အ႐ွိန္ျမန္တယ္ ၊ အားသာလြန္တယ္ေပါ့၊ ဒါ့ေၾကာင့္ အရြက္တကာအရြက္ထဲမွာ အဟာရဓာတ္အမ်ားဆုံးပါတာမုိ႔ အယ္ဖာဖာကို ”AL-FAS-FAH-SHA” 'အလ္-ဖက္စ္-ဖဂ္-ရွ'သို႔မဟုတ္) Father of food အစာမ်ား၏ဘုရင္ ဟု ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကတယ္။

အသားဓာတ္ဆုိတာကုိ English လုိ ပ႐ုိတင္း Protein လုိ႔ေခၚတယ္၊ ဒီပ႐ုိတင္းရဖုိ႔ အမုိင္ႏုိအက္ဆစ္ Amino acids ဆုိေသာအရာမ်ားနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းၾကရတယ္၊ လူတေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ ဖြံ႕ျဖဳိးလာေစဖုိ႔ ပ႐ုိတင္း ေခၚ အသားဓာတ္က မ႐ွိမျဖစ္လုိအပ္တယ္၊၊ က်ေနာ္တုိ႔ ေန႔စဥ္စားသုံးေနတဲ့ ၾကက္သား ဝက္သား ငါး ၾကက္ဥ ဘဲဥ ႏုိ႔ အမ်ဳိးမ်ဳိး စေသာ သတၱဝါ ေတြရဲ႕ အသားမ်ား မွာ amino acids အမုိင္ႏုိ အက္စစ္ ေတြပါတယ္ဆုိတာ ႐ွင္းျပစရာမလုိေအာင္ လူတုိင္းသိၾကတယ္၊ အသားစားမွ အသားျဖစ္တယ္ ဆုိတဲ့စကားလည္း႐ွိတယ္ေလ၊ ဒါဆုိရင္...သားသတ္လြတ္စားတဲ့သူေတြၾကေရာ အသားဓာတ္ ဘယ္ကရမလည္း?၊ ဒါလည္းမခက္ပါဘူး၊ ေန႔စဥ္စားသုံးေနေသာ ပဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ ပ႐ုိတင္းဓာတ္ ေခၚ အသားဓာတ္ေတြပါတယ္၊ ပဲစားတာကလည္း အသား စားသလုိ အက်ဳိး႐ွိလွတယ္၊ ဒီ အသားဓာတ္ေတြက ပဲေစ့ေတြမွာဘဲ အမ်ားဆုံးပါၾကတယ္၊အရြက္လုိေနရာမ်ဳိးမွာ ပါေတာ့ပါတယ္ ပါဝင္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္း အေတာ္ကုိ နည္း လွတယ္၊

ဒါေပမည့္ ထူးဆန္းတာ တခုကုိ ေျပာျပျခင္တယ္၊ အာဖာဖာ ပဲရြက္ထဲမွာ ပ႐ုိတင္းဓာတ္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ေတာင္ပါတယ္၊ ကမၻာေပၚမွာ ႐ွိသမ်ွ အရြက္ေတြထဲမွာ သူက protein ပါဝင္မႈအမ်ားဆုံးဘဲ၊ဒါ့ေၾကာင့္ အာရပ္ေတြက အစာမ်ား၏ ဘုရင္လုိ႔ ေခၚတာျဖစ္မယ္၊ ေဆးဝါးေဖာ္စပ္ဖုိ႔ဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ အဟာရအတြက္ စားသုံးတာဘဲဖစ္ျဖစ္ အရြက္ကုိသာ အဓိက အသုံးျပဳၾကတယ္၊ ေ႐ွးေဟာင္းအာရပ္ေတြက အရြက္ေျခာက္မ်ားကိုလည္း ေရေႏြးၾကမ္းအျဖစ္ေသာက္သံုးခဲ့ၾကတယ္လုိ႔လည္းသိရတယ္။

အာဖာဖာ Alfalfa ဆုိတာကုိ လူစင္း lucerne လုိ႔လည္းေခၚတယ္၊ ဒီအပင္ေလးရဲ႕ ႐ုကၡ အမည္က မယ္ဒီကာဂုိ စတုိက္ဘာ Medicago sativa လုိ႔ေခၚတယ္၊ ပဲမ်ဳိးရင္း Fabaceae ဖက္ေဘးစီး ထဲကျဖစ္တယ္၊ တျခားပဲေတြလုိ တႏွစ္ခံပင္ Annuals မဟုတ္ဖူး ႏွစ္႐ွည္ခံ perennials အပင္ငယ္တပင္သာျဖစ္တယ္၊ အာဖာဖာ အပင္က အႀကီးႀကီးမဟုတ္ဖူး၊ သာမန္ေတြ႕ေနၾက ၁ ေပသာသာကေန ၃ ေပနီးပါးျမင့္ေသာ ပင္ငယ္ေလးသာျဖစ္တယ္၊ အခုအခါမွာေတာ့ ဒီအပင္ကုိ ကမၻာ ့ ႏုိင္ငံ အသီးသီးမွာ important forage crop အျဖစ္စုိက္ပ်ဳိးေနပါၿပီ၊ ဒီပဲပင္ကုိ ကြၽဲႏြားစာျမက္ အျဖစ္၄င္း စာက်က္ေျမ၊ ျမက္ေျခာက္ေသာ္၄င္း၊ ေဆာင္းအခါ တိရစၦာန္ေကြၽးရန္ သုိေလွာင္ထားေသာျမက္စိမ္းအျဖစ္ေသာ္၄င္း သစ္ရြက္စိမ္းေျမျသဇာ၊ grazing, hay, silage, green manure; cover crop အျဖစ္အမ်ားဆုံးသုံးၾကတယ္။ alfalfa အာဖာဖာ ဆုိေသာ အမည္ကုိ သုံးခဲ့တာက North America က ျဖစ္တယ္ ၊ ဒါေပမည့္ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ ေတာင္အေမရိက ျသစေတးလ် နဲ႔ နယူးဇီလန္ စသည့္ ႏုိင္ငံေတြ ကေတာ့ လူစင္း lucerne ဆုိတဲ့အမည္ကုိဘဲတြင္က်ယ္စြာသုံးၾကတယ္၊ အေပၚယံၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီအပင္ေလးက ၃ ရြက္ဆုိင္ ပဲ႐ုိင္းပင္ clover နဲ႔ အေတာ္ေလးတူတယ္၊ ပဲပင္ေတြမွာ ၃ ရြက္မႊာ ရြက္ေပါင္း tri folio -late pinnate compound ပါတယ္၊ အာဖာဖာ ပဲပင္ေလး ငယ္စဥ္က ရြက္မႊာ leaf lets ေလးေတြက ခတ္ဝုိင္းဝုိင္း ပုံစံ႐ွိၾကတယ္၊ နဲနဲေလး အရြယ္ေရာက္လာေတာ့ အဲဒီ ရြက္မႊာေလးေတြက ႐ွည္လာတယ္၊ ပဲပန္းေလးေတြက အစုလုိက္ထြက္ၾကၿပီး ပုံထဲက အတုိင္း ပန္းခရမ္းေရာင္ purple colour ႐ွိၾကတယ္၊

ပဲပန္းေတြမွာပါေသာ ပြင့္ခ်ပ္ ၃ မ်ဳိး standard wings and keels ေတြက လိပ္ျပာပုံစံ႐ွိေနၾကတယ္၊ ပဲသီးေတာင့္ တခုမွာ အေစ့ ၂၀ ေလာက္အထိပါတယ္၊ Alfalfa အာဖာဖာ အပင္ေလးေတြက warmer temperate climates ရာသီဥတု႐ွိေသာ ေဒသေတြက သူတုိ႔ရဲ႕မူရင္းေဒသေတြျဖစ္တယ္၊ ဟုိး ယခင္ ေ႐ွးေခတ္ ဂရိ ေရာမ လူမ်ဳိးေတြက ကြၽဲႏြားအစာအျဖစ္စုိက္ခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားေတြအရသိရတယ္၊ အာဖာဖာ ပဲေစ့အပင္ေပါက္ေလးေတြက South Indian cuisine အစားအစာေတြမွာ ထင္႐ွားေသာ ပါဝင္ပစၥည္းျဖစ္ခဲ့တယ္။

အိႏၵိယ၏ ေ႐ွး ေဟာင္း အာယုေဗဒ ေဆးက်မ္းေတြထဲမွာေတာ့ အာဖာဖာ အေစ့ နဲ႔ အေစ့အေညႇာင့္ေပါက္ ေတြဟာ ေသြးဆဲလ္မ်ားထုတ္လုပ္ျခင္း ပုိေကာင္းလာေစႏုိင္သလုိ အသားဓာတ္နဲ႔ သတၳဳ ဓာတ္မ်ား၏ အေကာင္းဆုံး အရင္းအျမစ္ပင္လုိ႔ဆုိထားျပန္ပါတယ္၊ ၁၆ ရာစုေလာက္မွာ စပိန္လူမ်ဳိးေတြဟာ အာဖာဖာ ေတြကုိ အေမရိကား ဆီကုိသယ္ေဆာင္ခဲ့တယ္ ၊ တိရစၧာန္ အစာအတြက္သယ္ခဲ့တာပါ၊ ေနာက္ပုိင္းသတိထားမိလာတာက အာဖာဖာဟာ ျမက္ထက္ပုိၿပီးေကာင္းတယ္ စြမ္းအင္ပုိရတယ္ ဆုိတာပါဘဲ၊ အထူးသျဖင့္ ျမင္းစာအတြက္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္တယ္၊

Alfalfa အပင္ေတြက perennial forage legume ဆုိတာတင္ျပခဲပီးဘီ၊ ပုံမွန္အားျဖင့္ သူ႕သက္တန္းက ေလးႏွစ္ကေန ၈ ႏွစ္အထ႐ွိတယ္၊ မ်ဳိးျပားနဲ႔ ရာသီဥတုအေျခအေနအရ တခါတရံ အႏွစ္ ၂၀ အထိ အသက္႐ွည္ပါသတဲ့ ၊ အပင္အျမင့္ကလည္း 1 m (3.3 ft) ေလာက္အထိသာ႐ွိတယ္၊ ဒါေပမည့္ အပင္ထက္ အျမစ္ကပုိ႐ွည္တယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိလည္းဆုိရင္ more than 15 m (49 ft) အထိေတာင္႐ွိတယ္၊ ေျမႀကီးထဲကုိ နက္ရွိဴင္း စြာတုိးဝင္တာေၾကာင့္ ေျမႀကီးထဲမွာ ႏုိက္ၾတဳိဂ်င္ ပါဝင္မႈ ပုိေကာင္းလာေစတယ္၊ အျမစ္ေတြအမ်ားႀကီး႐ွိလုိ႔လည္း ေျမဆီတုိက္စားျခင္း soil erosion ကုိလည္းကာကြယ္ၿပီးသားျဖစ္တယ္၊ ေသြ႕ေျခာက္တာ ေရနဲပါးတာ စတဲ့ ဒါဏ္ကုိလည္းပုိမုိ ခံႏုိင္ရည္႐ွိတယ္၊ တျခားေသာပဲပင္ေတြလုိဘဲ အာဖာဖာ အျမစ္ေလးေတြမွာ အျမစ္ဖု လုိ႔ ေခၚတဲ့ root nodules ေလးေတြမွာ ဘက္တီးယီးယား ေလးေတြ ခုိေအာင္းေနၾကတယ္၊ သူတုိ႔က သာမန္ ဘက္တီယီးယား ေတြမဟုတ္ဖူး ေလထဲက ႏုိက္ၾတဳိဂ်င္ကုိ အလြတ္သေဘာ ဖမ္းယူႏုိင္ေသာ Nitrogen fixing bacteria ေလးေတြျဖစ္ၾကတယ္၊ အဲဒီဘက္တီးရီးယားကေတာ့ Sinorhizobium meliloti.ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္လည္း ပဲပင္ေတြက ပ႐ုိတင္း ကုိ ထုတ္ေပးႏုိင္တာပါ၊ အမုိႏုိအက္စစ္မွာ Nitrogen ပါဝင္မႈက မ႐ွိမျဖစ္လုိအပ္လွတယ္၊

<<<<ေဆးဖက္ဝင္လွသည့္အပင္>>>

ေဆးဖက္ဝင္တာက အရြက္သာျဖစ္တယ္၊ က်န္ေသာ အဂၤါေတြကုိ သိပ္သုံးေလ့ မ႐ွိၾကဖူး။ ယခင္က အေစ့ကုိလည္း ေဆးအေနနဲ႔သုံးခဲ့ၾကတယ္၊ ဒါေပမည့္ အေစ့ထဲမွာ Canavanine ဆုိတဲ့ျဒပ္ေပါင္းျဖစ္သည့္ non essential amino acid တခုပါဝငိေနတယ္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ေနာက္ပုိင္းမွာ အသုံးမျပဳၾကေတာ့ဖူး၊ ဒါ့အျပင္ အေစ့ထဲမွာ cyanogenenic glycoside လည္းပါတယ္၊ ပညာ႐ွင္မ်ား၏ ကန္႔သပ္ခ်က္ေၾကာင့္ အသုံးမျပဳၾကေတာ့ဖူး၊ အာဖာဖာ အပင္ေလးဟာ စုိက္ၿပီး ၃လ ေက်ာ္တာနဲ႔ အရြက္ကုိ ခူးလုိရတယ္၊ ဒီအတုိင္းလည္းအရြက္ကုိ အစိမ္းလုိက္ခူးစားလုိ႔ရတယ္။ အစိမ္းဘဲ စားစား ေက်ာ္စားစား အေျခာက္အမႈန္႔လုပ္ၿပီးလည္း capsule ေဆးေတာင့္လုိ လုပ္စားစား စားသုံးလုိ႔ရပါတယ္။ အရြက္ထဲမွာ အစိမ္းေရာင္ ျခယ္ေဆး ကလုိ႐ုိဖီးလ္ ေအ chlorophyll a ပါဝင္တယ္၊ ကလုိ႐ုိဖီလ္ပါေသာ အစိမ္းေရာင္ အရြက္ေတြစားရင္ ေသြးအားေကာင္းေစတယ္၊ က်န္းမာေရး နဲ႔ညီၫြတ္တယ္၊ အရြက္ထဲမွာ ကာဗုိဟုိက္ၿဒိတ္ေတြလည္းပါတယ္၊ glucose သၾကားဓာတ္ကုိ အေျဃံေသာ ကာဗုိဟုိက္ၿဒိတ္ကုိ စားျခင္းျဖင့္ အားအင္ energy ကုိရေစပါတယ္။ ဗီတာမင္ C, A,D,E, K B1.B6, B12.လည္းအရြက္မွာ ပါတယ္၊ ဗီတာမင္အစုံပါေသာအရြက္ျဖစ္တယ္၊ သတၳဳ ဓာတ္အေနျဖင့္ ကယ္လစီယံ ပုိတက္စီယံ အုိင္းယြန္း ေဖာစပရပ္ မ်ားပါဝင္ေသာ အရြက္တရြက္ျဖစ္တယ္။ ခါးသက္ေစေသာ တာပင္းႏြဳိက္ ျဒပ္ေပါင္းလည္းအရြက္ထဲမွာပါတယ္၊ ဒီျဒပ္ေပါင္း ေသြးထဲက ကုိလက္စထေရာကုိ က်ေစတယ္၊ ဖေလဘုိႏြဳိက္ နဲ႔ စတီရြိဳက္ မ်ားလည္းပါဝင္ၾကတယ္၊ အဟာရဓာတ္စုံလင္စြာ ပါေသာ အရြက္တခုပါ၊

အရြက္ကုိေန႔စဥ္စားရင္ ခႏၶာကုိယ္ ႀကီးထြားေစႏုိင္တယ္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးငယ္ေတြ နလံထ လူမမာေတြစားသင့္တယ္၊ အားကစားသမားေတြ လူႀကီးေတြလည္းမီဝဲသင့္တယ္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္သူ၊ ေသြးထဲမွာ အဆီဓာတ္မ်ားသူေတြ၊ အဝလြန္သူေတြ၊ ႏွလုံးေသြးေၾကာက်ဥ္းသူေတြစားသင့္လွတယ္ ၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးခ်ုိ ေဝဒနာသည္ေတြလည္း ဒီအရြက္ကုိ စားႏုိင္တယ္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ေဟာ္မုန္းေတြ ျဖည့္ေပးတယ္၊ အသားအရည္ကုိ စုိေျပလွပေစတယ္၊ အရြယ္တင္ႏုပ်ဳိေစတယ္၊ အ႐ုိးေတြကုိ ခုိင္မာေစတယ္၊ ကင္ဆာေဝဒနာကေန ကာကြယ္ႏုိင္သလုိ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာကုိ ၾကဳိတင္ကာကြယ္ႏုိင္တယ္။ အဓိကစားသုံးသင့္တဲ့လူေတြက ကေလးငယ္မ်ား၊ လူမမာမ်ား ၊ ဝေသာသူမ်ား၊ ေသြးတုိးသမားမ်ား၊ ေသြးဆုံးေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ အ႐ုိးပြေရာဂါသည္ မၾကာခဏဖ်ားတတ္သူမ်ားျဖစ္ၾကတယ္၊ ကုိယ္ခံစြမ္းအား ပုိမုိေကာင္းလာေစပါတယ္၊

အာဖာဖာ အပင္ေတြက အာရပ္ႏုိင္ငံ ေတြမွာ႐ွိေသာ္လည္း ယခုအခါ မေလး႐ွား ထုိင္း ဖိလစ္ပုိင္ ဗီယက္နန္ ႏုိင္ငံေတြမွာ စုိက္ပ်ဳိး ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္ ၊ ျမန္မာျပည္မွာ ျပင္ဦးလြင္႐ွိ Fame Organic Farm မွာ စမ္းသပ္စုိက္ပ်ဳိးတာ ေအာင္ျမင္ေနတယ္ဆုိတာၾကားသိရပါတယ္၊ တကယ္လုိ႔ စုိက္ပ်ဳိးမယ္ဆုိရင္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ ေနရာေဒသမေရြး ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းႏုိင္ေလာက္သည္ဟုထင္မိပါတယ္၊ ထူးျခားခ်က္တခုက ဒီအပင္စုိက္ရင္ ေျမျသဇာ လုံးဝ သုံးစရာမလုိတာပါဘဲ...