အစားအေသာက္မွ ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း

by ေဒါက္တာလွၾကည္

          ခဲ (lead) သည္ လူသံုးကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ျပဳလုပ္ရာတြင္ အလြန္အသံုးဝင္ေသာ သတၲဳတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ခဲႏွင့္ျပဳလုပ္သည့္ပစၥည္းမ်ားတြင္ ဘက္ထရီ (battery) အိုးမ်ား ဟအထဲတြင္ ခဲအျပား (lead plate) မ်ား ပါရွိသည္။]၊ ယခင္ေခတ္က ေရပိုက္မ်ား၊ ဝိုင္ယာႀကိဳးမ်ား၊ ခဲယမ္း စသည္တို႔ကို လူသိမ်ားပါသည္။

          ခဲသတၲဳဓာတ္ပါဝင္သည့္ ဓာတ္ေပါင္းအခ်ိဳ႕သည္ အေရာင္လွလွကေလးမ်ားကို ဖန္တီးေပးႏိုင္သျဖင့္ အိမ္သုတ္ေဆးမ်ား၊ ပန္းခ်ီဆြဲသည့္ေဆးမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္ ခဲသတၲဳမ်ားကို ထည့္သြင္း အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ေရွးေခတ္အေဆာက္အအံုေဟာင္းမ်ား၏ နံရံ၊ မ်က္ႏွာၾကက္ စသည့္ေနရာမ်ားတြင္ သုတ္ထားေသာေဆးမ်ား၊ ကေလး ကစားစရာမ်ားမွအစ ပစၥည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ျပဳလုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳထားေသာ အေရာင္ျခယ္ေဆးမ်ား၌ ခဲသတၲဳ ဓာတ္မ်ား ပါဝင္ေနခဲ့ပါသည္။

          ခဲသတၲဳပါဝင္သည့္ ေလာင္စာဆီမ်ားသည္ အင္ဂ်င္ ၏ စြမ္းအားကို ပို၍ေကာင္းေစသျဖင့္ ခဲဓာတ္ပါဝင္ေသာ ေလာင္စာဆီ (leaded gasoline) တို႔ကို ကမၻာတစ္ဝန္း၌ တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

          ခဲဆိပ္၏ အႏၱရာယ္မ်ားပံုကို ေသခ်ာဂနစြာ မသိခဲ့ေသးစဥ္က လူတို႔အတြက္ အသံုးက်ေသာ ပစၥည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျပဳလုပ္ရာတြင္ ခဲကို ထည့္သြင္းအသံုးျပဳခဲ့ျခင္း၊ ေလာင္စာဆီမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳခဲ့ျခင္းတို႔ကို လက္ခံခဲ့ၾကေသာ္လည္း ယခုအခါ ခဲသတၲဳ၏ အဆိပ္သင့္ႏိုင္ပံုကို ေကာင္းေကာင္းသိလာၿပီျဖစ္သျဖင့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားတြင္ ခဲသတၲဳဓာတ္ မပါဝင္ေသာ အိမ္သုတ္ေဆး၊ ပန္းခ်ီေဆးမ်ားသာ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ခဲဓာတ္မပါသည့္ ေလာင္စာဆီမ်ားသာ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ျခင္း၊ အသံုးျပဳ ျခင္း စသည္ျဖင့္ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမ်ားသတ္မွတ္ၿပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။

ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း

          လူ႔အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္ အသံုး ဝင္ေသာ ခဲသည္ လူ၏ခႏၶာကိုယ္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္လာ လွ်င္မူ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ခဲသတၲဳ သည္ လူကို အဆိပ္သင့္ေစႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အခ်က္ကို ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ဝ၀ (ဘီစီ ၂၀ဝ၀) ခန္႔ကပင္ စတင္သိရွိခဲ့ၾကၿပီး ခဲဆိပ္သင့္ျခင္းအႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္ ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို ေအဒီ ၁၆ ရာစုေလာက္ကပင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။

လူတစ္ေယာက္သည္ –

–  ခဲသတၲဳဓာတ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္ေနသည့္ ေလ (အေငြ႕မ်ား) ကို ႐ွဴ႐ိႈက္မိျခင္း၊

–  ခဲသတၲဳဓာတ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္ေနသည့္ ေရကို ေသာက္သံုးမိျခင္း၊

–  ခဲသတၲဳဓာတ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္ေနသည့္ အစားအစာမ်ားကို စားမ်ိဳမိျခင္း၊

–  ခဲသတၲဳဓာတ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္ေနသည့္ အညစ္ အေၾကး၊ အမႈန္၊ ဖုန္မ်ား ပါးစပ္အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခဲဆိပ္မ်ား ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ခဲဓာတ္ေပါင္းမ်ား သည္ လူ၏ အေရျပားကို ေဖာက္ထြင္း၍လည္း ခႏၶာကိုယ္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာ- ခဲသတၲဳဓာတ္ေပါင္းမ်ားပါဝင္သည့္ အိမ္သုတ္ေဆး မ်ား၊ ပန္းခ်ီေဆးမ်ားကို အကာအကြယ္မဲ့ ကိုင္ တြယ္ၿပီး အလုပ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ အေရျပားတြင္ ေပက်ံျခင္း။

–         ခဲဓာတ္ပါသည့္ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို အေရျပားတြင္ လိမ္းက်ံျခင္း၊ ကိုင္တြယ္အသံုးျပဳ ေနျခင္းႏွင့္ ေဆာ့ကစားျခင္းတို႔ေၾကာင့္လည္း ခဲဆိပ္သည္ အေရျပားကိုေဖာက္ကာ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။

          ဘက္ထရီအိုးျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္း၊ ခဲကို အရည္က်ိဳ သည့္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာေသာ ခဲဆိပ္ပါဝင္သည့္ အေငြ႕မ်ားကို ႐ွဴ႐ိႈက္ရျခင္း၊ ခဲဓာတ္ပါဝင္သည့္ ေလာင္စာဆီကို အသံုးျပဳေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား၊ အင္ဂ်င္စက္မ်ား၏ အိတ္ေဇာ (Exhaust) မွ ထြက္သည့္အေငြ႕ကို ႐ွဴ႐ိႈက္ရျခင္းတို႔သည္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႔  ခဲဆိပ္မ်ား အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းမွ ဝင္လာႏိုင္သည့္ ဥပမာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ခဲဓာတ္ေပါင္းမ်ား လမ္းေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ဝင္လာႏိုင္ပံုကို  စံုလင္ေအာင္ေျပာလွ်င္ အလြန္ရွည္လ်ား မည္ျဖစ္သည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ပါးစပ္မွဝင္ေသာ ခဲဆိပ္မ်ားအေၾကာင္းကိုသာ တင္ျပပါမည္။

ပါးစပ္မွ ခဲဆိပ္ဝင္ျခင္း

          ခဲဓာတ္ေပါင္းပါဝင္သည့္ အိမ္သုတ္ေဆးမ်ား၊ ပန္းခ်ီေဆးမ်ားျဖင့္ ေပက်ံေနေသာ လက္ကို စင္ၾကယ္ေအာင္ မေဆးဘဲ  အစားအေသာက္မ်ားကို စားသံုးၾကျခင္းေၾကာင့္ ခဲဆိပ္မ်ား ပါးစပ္မွ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ကမၻာေက်ာ္အီတာလ်ံ ပန္းခ်ီဆရာႀကီး Caravaggio သည္ ခဲဓာတ္ပါသည့္ ပန္းခ်ီေဆးမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕မႈမ်ားျခင္း၊ ထိုသို႔ ထိေတြ႕ေနရျခင္းကို ဂ႐ုျပဳၿပီး အကာအကြယ္ မယူခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ခဲဆိပ္သင့္ေရာဂါ ရခဲ့သည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ နာမည္ေက်ာ္ ပန္းခ်ီဆရာႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ Francisco Goya ႏွင့္ Vincent VanGogh တို႔သည္လည္း ထိုသို႔ျဖစ္ခဲ့ႏိုင္သည္ဟု ယူဆသူမ်ား ရွိပါသည္။

          တစ္ခ်ိန္က ကေလးမ်ား ခဲဆိပ္သင့္ရျခင္းသည္ ခဲဓာတ္ပါေသာ အိမ္သုတ္ေဆးမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္။ ေဟာင္းႏြမ္းၿပီး ကြာက်လာေနေသာ၊ ခဲဓာတ္ပါသည့္ အိမ္သုတ္ေဆးမ်ားသည္ အနီးတစ္ဝိုက္ရွိ ေျမႀကီး တြင္လည္းေကာင္း၊ အိမ္ၾကမ္းျပင္ေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ ထိုမွပ်ံ႕လြင့္လာေသာ ဖုန္မႈန္႔မ်ားႏွင့္ အမႈန္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း မ်ားျပားစြာ ရွိေနခဲ့သည္။ ေျမႀကီးေပၚ၌လည္းေကာင္း၊ ၾကမ္းျပင္ေပၚ၌လည္းေကာင္း၊ လူးလွိမ့္ေဆာ့ ကစားတတ္ေသာ၊ ဖုန္မ်ား၊ အမႈန္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ ေဆာ့ကစားတတ္ေသာ၊ ဖုန္မ်ား၊ အမႈန္မ်ား ေပက်ံေနသည့္လက္ျဖင့္ အစားအစာမ်ားကို ကိုင္တြယ္စားေသာက္ တတ္ေသာ ကေလးမ်ားသည္ ခဲဓာတ္ေပါင္းမ်ားကို စားမ်ိဳမိၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

          ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ခန္႔က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ အိမ္ရာေပါင္း ၆၄ သန္းခန္႔၌ ခဲဓာတ္ေပါင္းပါေသာ သုတ္ေဆးမ်ားကို  အသံုးျပဳခဲ့ၾကရာမွ ၂၀ဝ၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ အိမ္ရာေပါင္း ၃၇ သန္းခန္႔အထိ ေလ်ာ့က်ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ခဲဓာတ္ပါဝင္သည့္ အိမ္သုတ္ေဆးေဟာင္းမ်ားကို ပြတ္တိုက္၍ျဖစ္ေစ၊ အပူေပး၍ျဖစ္ေစ၊ ခြာသည့္အခါ ကြာက်လာသည့္ အဖတ္မ်ား၊ အမႈန္မ်ား၊ အေငြ႕မ်ားသည္  အႏၱရာယ္ျဖစ္ႏိုင္သျဖင့္ အမႈန္မ်ားကို မ႐ွဴမိေစရန္၊ ပ်ံ႕လြင့္မသြားေစရန္၊ ေျမႀကီးေပၚတြင္ မက်န္ခဲ့ေစရန္ အထူးသတိျပဳဖို႔လိုပါသည္။ ခဲဓာတ္ပါေသာ သုတ္ေဆး ေဟာင္းမ်ားကို မခြာဘဲ ခဲဓာတ္မပါသည့္ ေဆးအသစ္ျဖင့္ အေပၚမွ ဖံုးအုပ္ၿပီး သုတ္ျခင္းကို အားေပးၾကသူမ်ား ရွိပါသည္။ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ား ခဲယမ္းဆိုသည့္အတိုင္း ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္ ခဲကို အသံုးမ်ားပါသည္။ ခဲထိပ္ဖူး၊ ခဲအလံုးကေလးမ်ားႏွင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ႏွစ္လံုးျပဴးက်ည္ဆန္ ထိမွန္ထားေသာ သားေကာင္သည္  အသက္မေသခဲ့လွ်င္ သူ၏ခႏၶာကိုယ္အတြင္း၌ ခဲဓာတ္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနမည္ ျဖစ္ပါ သည္။ ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ ထိုတိရစၦာန္ကို သတ္ျဖတ္ စားသံုးမိေသာသူသည္  ခဲဆိပ္သင့္ႏိုင္သည္။ ယခုအခါ ခဲထိပ္ဖူး၊ ခဲအလံုးေလးမ်ားႏွင့္ ျပဳလုပ္ေသာ က်ည္ဆန္မ်ားအစား သံမဏိ၊ သြပ္၊ ေၾကးနီတို႔ႏွင့္ ျပဳလုပ္ေသာ က်ည္ဆန္မ်ားကို အသံုးျပဳေနၾကၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ခဲက်ည္ဆန္မ်ားသည္  အေလးခ်ိန္ စီးျခင္း၊ သားေကာင္ကို ထိမွန္ခ်က္ ပို၍ေကာင္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခဲက်ည္ဆန္မ်ားကို ဆက္လက္အသံုးျပဳေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။

          ေရတြင္ က်က္စားေသာ ေရၾကက္၊ ေတာဘဲ စသည့္ ငွက္ (water fowl) မ်ားကို ႏွစ္လံုးျပဴးႏွင့္ ပစ္သည့္အခါ ငွက္မ်ားကို မထိမွန္ေသာ ခဲအလံုးေလးမ်ားသည္ ေရကန္ထဲသို႔က်ၿပီး ထိုေရတြင္ ခဲဓာတ္ပါဝင္မႈမ်ားျပားလာႏိုင္ပါသည္။ ခဲဓာတ္ပါသည့္ေရကို ေသာက္မိျခင္းေၾကာင့္လည္း ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႔ ခဲဆိပ္မ်ား ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ေရေပ်ာ္ငွက္မ်ားကို ခဲက်ည္ဆန္ျဖင့္ မပစ္ခတ္ရန္ ဥပေဒျဖင့္ ပိတ္ပင္ထားပါသည္။ ခဲဆိပ္သင့္ေရာဂါ လူတစ္ေယာက္သည္ ခဲဓာတ္ကို အနည္းငယ္မွ်ပင္ ထိေတြ႔၊ ႐ွဴ႐ိႈက္၊ စားမ်ိဳမိ႐ံုႏွင့္ အဆိပ္သင့္ႏိုင္ပါသည္။ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းတြင္ ခဲဓာတ္သည္ ဤေရြ႕ဤမွ်ရွိ႐ံုႏွင့္ အႏၱရာယ္မရွိႏိုင္၊ ဤထက္ ပို၍မ်ားမွသာ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္သည္ဟု သတ္မွတ္ခ်က္ (threshold level) မရွိပါ။ ႐ုတ္တရက္ ေရာဂါခံစားရၿပီး အသက္ေသဆံုးႏိုင္သည္ အထိ ျပင္းထန္ေသာ လတ္တေလာ ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း (acute lead poisoning) ရွိသကဲ့သို႔ ကာလတာရွည္ တျဖည္းျဖည္း ခံစားရသည့္ ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း (chronic lead poisoning) လည္း ရွိသည္။ ခဲဆိပ္သည္ ခႏၶာကိုယ္အဂၤါအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထိခိုက္ဖ်က္ဆီးႏိုင္သည္။ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာစနစ္ လုပ္ငန္းမ်ားကို  အဓိက ထိခိုက္ႏိုင္သည္။ ဓာတ္ဆီ စသည့္ ေလာင္စာဆီမ်ားတြင္ ပါဝင္ေသာ ေအာ္ဂဲနစ္ (organic) ခဲဓာတ္ေပါင္းမ်ားသည္  အဆီတြင္ ေပ်ာ္ဝင္ၿပီး ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာမ်ားအတြင္းသို႔ ပိုမိုလြယ္ကူစြာ ထိုးေဖာက္ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေအာ္ဂဲနစ္မဟုတ္ေသာ အင္ေအာ္ဂဲနစ္ (inorganic) ခဲဓာတ္ေပါင္းမ်ားထက္ ပို၍ အဆိပ္ျပင္းသည္။ ခဲဆိပ္ ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးတြင္ ထိခိုက္သည္ကို အက်ယ္ခ်ဲ႕ေျပာမည္ဆိုလွ်င္ စာတစ္ေစာင္၊ ေပတစ္ဖြဲ႕ ျဖစ္ႏိုင္သျဖင့္ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တို႔ကိုသာ ေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသားပါမည္။ ခဲဆိပ္သင့္ျခင္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာမ်ားကို အမ်ားဆံုးထိခိုက္ႏိုင္သည္။ ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ေဝဒနာ (symptoms) မ်ားႏွင့္ လကၡဏာ (signs) မ်ားမွာ-

ဇယားႏွင့္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

ကေလးမ်ား ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း

          ကေလးမ်ားသည္  ခဲဆိပ္သင့္ႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ကို ၾကံဳေတြ႕ရန္ အလားအလာ ပိုမ်ား႐ံုမွ်မက ဤေရာဂါ ေဝဒနာကိုလည္း ပိုမိုျပင္းထန္စြာ ခံစားရတတ္ပါသည္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ဝန္းက်င္က ရန္ကုန္ကေလးေဆး႐ံုႀကီး၌ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့စဥ္ ႐ုတ္တရက္တက္ၿပီး (fits ရၿပီး) ေဆး႐ံုသို႔ေရာက္လာသည့္ ကေလးတိုင္း ခဲဆိပ္ပါသည့္ အေငြ႕မ်ားကို ႐ွဴေနရျခင္း၊ ခဲဆိပ္မ်ားရွိေနေသာ ေျမႀကီးတြင္ ေဆာ့ကစားေနရျခင္း ရွိမရွိ သိႏိုင္ရန္ အိမ္မွာ၊ အိမ္အနီးပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဘက္ထရီ ျပဳျပင္ေရာင္းခ်သည့္ ဆိုင္ရွိသလားဆိုသည့္ ေမးခြန္းကို မေမ့မေလ်ာ့ ေမးခဲ့ရပါသည္။ မိမိတို႔ သံသယျဖစ္သည့္အတိုင္း ျဖစ္ေနသည္ကိုလည္း မၾကာခဏ ေတြ႕ခဲ့ရပါသည္။

ေသြးထဲရွိ ခဲဓာတ္ပမာဏ

          ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း၏ ျပင္းထန္မႈကို သိရွိရန္ ေသြးအတြင္း၌ရွိေနသည့္ ခဲဓာတ္ပမာဏကို တိုင္းၾကည့္ႏိုင္သည္။ ေသြးထဲတြင္ ခဲဓာတ္ပမာဏ မည္မွ်ေလာက္ရွိ႐ံုမွ်ႏွင့္ ဦးေႏွာက္ကို မထိခိုက္ႏိုင္ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ ရက္သတၲတစ္ပတ္အတြင္း ဤမွ်ေလာက္ေသာ ခဲဓာတ္ပမာဏႏွင့္ ထိေတြ႕ရ႐ံုမွ်ျဖင့္ အႏၱရာယ္မရွိႏိုင္ပါဟု ဆိုခဲ့ေသာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ စားနပ္ရိကၡာအဖြဲ႕ႏွင့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (cost-benefit) ပူးတြဲေကာ္မီတီ၏ ယခင္ သတ္မွတ္ခ်က္ကို ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ပယ္ဖ်က္လိုက္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ခံစြမ္းအားဆိုင္ရာလုပ္ငန္း၊ မ်ိဳးပြားျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါမ်ားသည္ ေသြး ၁၀ဝ မီလီလီတာတြင္ ခဲဓာတ္ ၁၀ မိုက္ခ႐ို ဂရမ္ (၁၀ ကါ။၁၀ဝူာ) မွ် ရွိေန႐ံုႏွင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ တစ္မိုက္ခ႐ိုဂရမ္ဆိုသည္မွာ တစ္ဂရမ္ (ျမန္မာအေလးခ်ိန္ တစ္ပဲသားခန္႔)၏ အပံု တစ္သန္းပံု တစ္ပံု (၁။၁၀ဝ၀ဝ၀ဝ) မွ်သာ ရွိသည္။

          ခဲဓာတ္ႏွင့္ ထိေတြ႕ရသည့္အတြက္ ဦးေႏွာက္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသြားေသာ ကေလးမ်ားတြင္ ဥာဏ္ရည္ (IQ) နိမ့္ျခင္း၊ စိတ္ကို အာ႐ံုတစ္ခုတြင္ စူးစိုက္ထားႏိုင္မႈနည္းျခင္းႏွင့္ အျပဳအမူမ်ား ပံုမွန္မဟုတ္ျခင္းတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ လူသည္ အေရျပား၊ အ႐ိုး၊ ၾကြက္သား စသည္တို႔တြင္ ရရွိေသာဒဏ္ရာကို အခ်ိန္ယူၿပီး ျပဳျပင္ႏိုင္စြမ္းရွိေသာ္လည္း ဦးေႏွာက္တြင္ ရရွိေသာဒဏ္ရာကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ႏိုင္စြမ္း အလြန္နည္းပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခဲဆိပ္သင့္ၿပီး ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္း ထိခိုက္ထားျခင္းသည္ တစ္သက္လံုး ျပန္မေကာင္းႏိုင္ေတာ့သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားႏိုင္ပါသည္။ ေသြး ၁၀ဝ မီလီလီတာတြင္ ခဲဓာတ္ ၅ မိုက္ခ႐ိုဂရမ္ (5 ug/100 ml) မွ် ရွိေန႐ံုႏွင့္ ကေလးတြင္ ဦးေႏွာက္ကိုသံုး၍ ျပဳလုပ္ရေသာ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အျပဳအမူမ်ား ထိခိုက္ႏိုင္သည္ဟု သိရပါသည္။ ခဲဆိပ္ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမ်ား ထိခိုက္ျခင္းသည္ မိသားစုမ်ားအတြက္ လည္းေကာင္း၊ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းအတြက္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္လည္းေကာင္း ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ႐ႈေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ အလြန္နစ္နာဆံုး႐ံႈးႏိုင္သည္ကို ျမင္တတ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါသည္။

          ခဲဆိပ္သင့္ေနေသာ ကေလးမ်ားတြင္ အ႐ိုးမ်ား၌ ခဲဓာတ္မ်ား စုမိေနသည့္ လကၡဏာကို ဓာတ္မွန္တြင္ ေတြ႕ရတတ္ပါသည္။

ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ခဲဆိပ္ျပႆနာ

          ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း ကမၻာတစ္ဝန္း၌ ခဲဆိပ္ေၾကာင့္ အသက္ေသဆံုးသူ လူဦးေရသည္ ၅၄၀ဝ၀ဝ (ငါးသိန္း ေလးေသာင္း) ေက်ာ္ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါသည္။ ခဲဆိပ္သင့္မႈ အမ်ားစုသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ခဲဆိပ္၏ အႏၱရာယ္ကို သိရွိနားလည္မႈ ဗဟုသုတနည္းပါးျခင္း၊ လူအမ်ားကို ခဲဆိပ္၏ အႏၱရာယ္မွ လံုေလာက္စြာ ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား အသံုးျပဳႏိုင္မႈမရွိျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ခဲဆိပ္သင့္ျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားတြင္ ပို၍ အျဖစ္မ်ားပါသည္။ ထိုသူတို႔ ေနထိုင္ရာ၊ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ခဲဆိပ္မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔၊ ႐ွဴ႐ိႈက္မိႏိုင္သည့္အႏၱရာယ္ ပို၍မ်ားျခင္း၊ ခဲဆိပ္သင့္ႏိုင္သည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္ၾကရသူ အမ်ားစုသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား ျဖစ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ လူတို႔ခံစားေနၾကရေသာ ခဲဆိပ္သင့္ေရာဂါ၏ ဒဏ္သည္ ေရာဂါအားလံုး (ျမန္မာအလို ၉၆ ပါးေသာ ေရာဂါမ်ား) ေၾကာင့္ သက္ေရာက္သည့္ဒဏ္၏ ဝ.၆% ခန္႔ ရွိသည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက တြက္ဆၾကသည္။

          ကေလးသူငယ္မ်ားအား ခဲဆိပ္သင့္ျခင္းအႏၱရာယ္မွ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ တစ္ေဒၚလာသံုးစြဲတိုင္း ခံစားရႏိုင္သည့္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမႈ ပမာဏသည္ တန္ဖိုးအားျဖင့္ ၁၇ ေဒၚလာ မွ ၂၂၀ ေဒၚလာအထိ ရွိႏိုင္သည္ဟု ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ားအနက္ ကာကြယ္ေဆးထိုးလုပ္ငန္းမ်ားထက္ ဤလုပ္ငန္းက ပို၍တြက္ေျခကိုက္သည္။ (cost-benefit ပိုမ်ားပါသည္) ဟု ဆိုၾကသူမ်ားပင္ ရွိသည္။

ဝိသမေလာဘသမားမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ခဲဆိပ္

          အထက္ပါတို႔မွာ ခဲကို လူတို႔အတြက္ အက်ိဳးျပဳႏိုင္ သည့္ေနရာမ်ားတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကရာမွ ေတြ႕ရွိလာပံု အေၾကာင္းအရာမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ဝိသမေလာဘျဖင့္ မိမိကိုယ္က်ိဳးတစ္ခုတည္းအတြက္ ခဲသတၲဳကို အသံုးခ်ေနသူမ်ား ယခင္က ရွိခဲ့သလို ယခုလည္း ရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ – ငါး၊ ပုစြန္မ်ား၊ အသားမ်ား၊ အစားအေသာက္မ်ား အေလးခ်ိန္ပို၍စီးၿပီး အျမတ္ေငြ မ်ားမ်ားရရွိေစရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ အစားအစာမ်ားတြင္ ခဲသတၲဳထည့္သြင္းသူမ်ား ယခင္က ရွိခဲ့သလို ယခုလည္း ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ခဲသတၲဳ၏ အဆိပ္သင့္ႏိုင္ပံုကို မသိမီက ထိုသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ စီးပြားေရးအတြက္ လိမ္လည္မႈသာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ခဲသတၲဳေၾကာင့္ အဆိပ္သင့္ကာ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ကေလးတို႔၏ဦးေႏွာက္ကို ဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ အသက္ကိုပင္ ေသေစႏိုင္ေၾကာင္း သိပါလ်က္ ခဲသတၲဳကို အစားအေသာက္မ်ားတြင္ တမင္ထည့္ျခင္းသည္ စီးပြားေရးအတြက္ လိမ္လည္သည့္ ျပစ္မႈသာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ လူ၏အသက္ကို ေသေစသည့္ ျပစ္မႈေျမာက္သည္ဟု သတ္မွတ္သူမ်ား ရွိေနပါၿပီ။ ငါး၊ ပုစြန္ႏွင့္ အျခားအစားအေသာက္မ်ားထဲတြင္ ခဲသတၲဳကို တမင္ထည့္ျခင္းကို လိမ္လည္မႈျပစ္ဒဏ္ (ဥပမာ-ေငြဒဏ္) ထက္ ပို၍ႀကီးေလးေသာ ျပစ္ဒဏ္ (ဥပမာ- ေထာင္ဒဏ္) ေပးသည့္ႏိုင္ငံမ်ား ရွိသည္။