အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနရင္

ေမး။    ။ ေသြးစစ္ၾကည့္ၿပီး အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနတာ သိရင္ ဘာဆက္လုပ္ရပါမလဲ။

ေျဖ။    ။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနၿပီလို႔ သိလိုက္တာနဲ႔ ထိတ္လန္႔မသြားပါနဲ႔။ မၾကာခင္ ေသရေတာ့မွာပဲလို႔ ေတြးၿပီး စိတ္ဓါတ္မက်ပါနဲ႔။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ေအအိုင္ဒီအက္စ္ မျဖစ္ပါဘူး။ ေရာဂါပိုး ရွိေနတာကို လူတကာ ေျပာျပဖို႔လည္း မလိုပါဘူး။ မိသားစုထဲက ျဖစ္ျဖစ္၊ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းထဲက ျဖစ္ျဖစ္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ သူတစ္ေယာက္ကုိ ရင္ဖြင့္ပါ။ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။ သူရဲ႕ ႏွစ္သိမ့္အားေမးမႈကို ခံယူပါ။ ဆရာဝန္ ဆရာမေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါအေၾကာင္း ပိုနားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။

ေမး။    ။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိတဲ့သူကုိ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါျဖစ္ေနၿပီလို႔ ေျပာလုိ႔ရပါသလား။

ေျဖ။    ။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိတဲ့သူကုိ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါျဖစ္ေနၿပီလို႔ ေျပာလုိ႔ မရေသးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနေပမယ့္ ေရာဂါလကၡဏာ မျပေသးေတာ့ လူေကာင္း တစ္ေယာက္လိုပါပဲ။ ဖ်ားတဲ့နာတဲ့ လကၡဏာ လံုးဝမရွိပဲ သာမန္လူေကာင္း တစ္ေယာက္လုိ သြားလာလႈပ္ရွား အလုပ္လုပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနတဲ့ အတြက္ သူကေန တဆင့္ ေရာဂါပိုးေတြ ကူးႏိုင္ပါတယ္။

အဲဒီလူကို “အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိသူ” ဒါမွမဟုတ္ “အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး သယ္ေဆာင္သူ” လို႔ ေခၚပါတယ္။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိေနေပမယ့္ ခ်က္ခ်င္း ေအအိုင္ဒီအက္စ္ မျဖစ္ပါဘူး။ ပိုးဝင္ၿပီး ႏွစ္ေတာ္ေတာ္ၾကာမွ ေသြးျဖဴဥေတြ ပ်က္ၿပီး၊ ကိုယ္ခံအားေတြ က်ဆင္းလာၿပီး တျခားေရာဂါပိုးေတြ ခႏၶာကိုယ္ကို ဝက္ေရာက္ ဒုကၡေပးတဲ့ အခါက်မွသာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာပါတယ္။ အဲဒီ အဆင့္ကို ေရာက္မွသာ “ေအအိုင္ဒီအက္စ္” လို႔ ေခၚပါတယ္။

က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနႏွင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ကေလးမ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ (ျမန္မာ) တို႔ ပူးေပါင္းထုတ္ေဝေသာ “HIV/AIDS အေမးအေျဖမ်ား” ဟု အမည္ရေသာ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ ေရးသား ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

DNA test for HIV infection

 • စမ္းသပ္ေနၾကနည္းထက္ ေစာျပီး သိမယ္။

• ပိုးကေသြးထဲ ဝင္လာတာနဲ႔ ‘အင္တီေဘာ္ဒီ’ ေတြ စထုတ္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီ ‘အင္တီေဘာ္ဒီ’ ေတြက ပိုးကိုခံမခ်ႏိုင္ဘူး။ ေရာဂါရွာေဖြေရး အတြက္သာ အသံုးဝင္သလိုျဖစ္ေနတယ္။

• HIV antibody test ‘အင္တီေဘာ္ဒီ’ စမ္းနည္းကို ELISA or EIA နည္းလို႔ေခၚတယ္။ စံခ်ိန္ကိုက္စမ္းနည္း ျဖစ္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို လိုက္ရွာတာ မဟုတ္ပါ။

• DNA test နည္းကို NAAT = Nucleic acid amplification testing လို႔ေခၚတယ္။ ပိုးကိုလိုက္စမ္းတဲ့နည္း ျဖစ္တယ္။ 
အင္တီေဘာ္ဒီနည္းထက္ ေစာသိမယ္။ ART ေဆးေပးေနသူေတြကို ေစာင္ၾကည့္ရာမွလုပ္ရတဲ့ Viral load test နည္းနဲ႔ ဆင္တယ္။

• အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ သိပ္အထိမခံသလိုျဖစ္လို႔ မွားျပီး အေပါင္းျပတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီနည္းမွာ အေပါင္းျပသူတိုင္းကို စံခ်ိန္ကိုက္ စမ္းနည္းဆက္လုပ္ရမယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ DNA test စမ္းနည္းမလုပ္ပါ။

• ပိုးဝင္ျပီး ၆ ရက္ ကေနစျပီး စမ္းႏိုင္ျပီ။ ၂၁ ရက္မွာစမ္းတာ ပိုသင့္တယ္လို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ထုတ္ထားတယ္။

• ၁ဝဝ% တိက်တယ္လို႔ေတာ့ ေျပာမရပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂၄-၅-၂ဝ၁၄)
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - DNA test for HIV infection

HIV, ART ႏွင့္ ကာကြယ္ေဆးမ်ား (အေမးအေျဖ)

ေမး။    ။ ART စားေနရတဲ့ HIV Positive သမားဟာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔ ရပါသလား ခင္ဗ်ာ။ ဘယ္လိုကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးလို႔ရၿပီး ဘယ္ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးလို႔ မရဘူးဆိုတာ သိပါရေစ။

ေျဖ။    ။ HIV ပိုးရွိသူဟာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီကာကြယ္ေဆး ထိုးလို႔ရပါတယ္။ ေဆးမထိုးခင္မွာ လက္တေလာ အသည္းေရာင္ေနသလားဆိုတာကိုေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။

HIV ပိုးရွိသူေတြ ထိုးထားသင့္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးေတြကေတာ့ -
၁) အသည္းေရာင္ အသား၀ါဘီပိုး Hepatiits B vaccine
၂) ေမးခိုင္၊ ဆံုဆို႔ပိုး Tetanus, Diptheria, vaccine
၃) လိင္အဂၤါ ၾကြက္ႏို႔ပိုး Human Papilloma vaccine
၄) အဆုတ္ေရာင္ပိုး Pneumococal vaccine
၅) ပါးခ်ိန္ေရာင္၊ ၀က္သက္၊ ဂ်ိဳက္သိုးပိုး Measles, Mumps, Rubella vaccine
၆) တုတ္ေကြးပိုး Influenza vaccine
၇) ဦးေႏွာက္ အေမွးေရာင္ပိုး Meningococcal vaccine
ဒါေတြအားလံုးကို မထိုးခင္မွာ သက္ဆိုင္ရာ ဆ၇ာ၀န္နဲ႔ စနစ္တက် ျပသရပါမယ္။

မထိုးသင္႔တဲ့ ကာကြယ္ေဆးေတြကေတာ့ -
၁) Anthrax vaccine ေထာင့္သန္းေရာဂါပိုး
၂) Smallpox vaccine ေက်ာက္ေပါက္မွန္ပိုး စတာေတြပါ။

ေမး။    ။ မြန္ျပည္နယ္နဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္ ART ေဆးေပေနတ့ဲ လိပ္စာသိခ်င္ပါတယ္။ ဖုံးနံပါတ္ပါ သိခ်င္ပါတယ္။

ေျဖ။    ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ မြန္ျပည္နယ္နဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္ရွိ အစိုးရ ျပည္သူ႔ေဆးရံုေတြမွာ ART ေပးေနပါတယ္။ ကာလသားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး ဌာနလို႔ ေခၚပါတယ္။ ဖုန္းနံပါတ္ေတာ့ မရႏိုင္ေသးပါဘူးခင္ဗ်ာ။ တျခား NGO ေတြကို စံုစမ္းျပီး ထပ္ေျပာေပးပါ႔မယ္။
မဲေဆာက္မွာေတာ့ IOM အဖြဲ႔ရွိပါတယ္။ အရင္က သံျဖဴဇရပ္နဲ႔ မုဒဳုံမွာလည္း IOM ရွိပါတယ္။ အခုေတာ့ ရွိေသးလား မေသခ်ာပါဘူး။

လမင္းကို