"ပဲေကာသီး (ႏွစ္တရာသီး)"

%%%%%%%%%%%%%%
အေထြေထြေဆးသုံးဝင္ပုံ

Ginkgo biloba
or Maiden hair tree

Order: Ginkgoales
Family: Ginkgoaceae

တခါတေလ စားေသာက္ဆုိင္ ထုိင္လုိ႔ ဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘီယာဆုိင္ ေရာက္လုိ႔ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ပဲေကာသီးကုိ မွာစားမိၾကမွာပါ၊ ပဲေကာသီးကုိ တုတ္တံနဲ႔ တံစုိးထုိးထားေသာ အကင္က ခါးသက္သက္မုိ႔ Beer နဲ႔ လုိက္ဖက္လွသည္၊ သူ႕အရသာကလည္ ခ်ဳိဳအီစိမ့္စိမ့္ နဲ႔ သက္ေသာ အရသာမုိ႔ ေျပာျပလုိ႔ မရေအာင္ထူးျခားလွသည္၊ ကုိက္လန္နဲ႔ ပဲေကာ ေရာေၾကာ္ထားေသာ အစိမ္းေၾကာ္လည္း စားေကာင္းလွသလုိ အသားမပါ သူျခည့္ဘဲလည္း စားလုိ႔ အဆင္ေျပလွသည္၊ တ႐ုတ္ အစားအစာ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ပဲေကာသီးက မပါမျဖစ္ပါ၊

ပဲေကာသီးကုိ ဘယ္အပင္ကရသလည္းလုိ႔ ေမးစရာျဖစ္လာပါသည္၊ အရသာ႐ွိေသာ ပဲေကာသီးကုိ  Gingko biloba (ဂင္ကုိ ဘုိင္လုိဘာ)  ဆုိေသာအပင္ကရပါသည္၊ Ginkgo အပင္ေတြသည္  long-living, deciduous tree အသက္႐ွည္ၿပီး ရာသီအလုိက္ အရြက္ေႂကြေသာ အပင္ႀကီးမ်ဳိးျဖစ္သည္၊ ကမၻာဦးအစကတည္းက ႐ွင္သန္ခြင့္ရခဲ့ေသာ သက္တန္း႐ွည္လွသည့္ အပင္ႀကီးျဖစ္သည္၊ Ginkgo trees ေတြရဲ႕ မူရင္းေဒသက  East Asia ျဖစ္ပါသည္၊ ဘယ္က အစျပဳခဲ့ သလည္း ဆုိလ်ွင္ တ႐ုတ္ျပည္႐ွိ ေတာနက္ႀကီးေတြက အစျပဳခဲ့ပုံရသည္၊ Ginkgo အပင္ေတြ ႐ွင္သန္ဖုိ႔အတြက္ ပတ္ဝန္းက်င ္အေျခအေန ေကာင္းမြန္ဖုိ႔လည္း အထူး လုိအပ္လွပါသည္၊ တေန႔က post တခုတြင္ Ginkgo ပင္ေတြစုိက္ထားေသာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ရြာေလးတရြာအေၾကာင္းဖတ္ရသည္၊ အေစ့ထုတ္ပုံၾကည့္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံျခားသားေတြ တကူးတက လာၾကည့္ၾကရသည္၊ ရြာသူရြာသားေတြလည္း အလုပ္အကုိင္  ဝင္ေငြလည္းရ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ လည္းထိမ္းသားျဖစ္သည့္ Eco tourism . အစီစဥ္ေကာင္းတခုျဖစ္သည္၊  

Ginkgo အပင္ေတြကုိ ေအးျမေသာေတာင္ေပၚေဒသမ်ားတြင္သာ စုိက္ပ်ဳိးလုိ႔ရမွာပါ၊ ဒီအပင္ကုိ လူ႔သမုိင္း အေစာဆုံး ကာလေတြကတည္းက အစား အေသာက္အေနနဲ႔သာမက တုိင္းရင္းေဆး အတြက္ပါရည္ရြယ္စုိက္ခဲ့ၾကတာပါ၊
Ginko ပင္ဟာအပင္ႀကီးမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ပုံမွန္အားျဖင့္ ေပ တရာေက်ာ္ျမင့္ပါတယ္၊အပင္က ႏွင္းနဲ႔ ေလျပင္းတုိက္တာကုိ ခံႏုိင္ရည္႐ွိပါတယ္၊ အပင္ႏုစဥ္ ကုိင္းျဖာမႈနဲၿပီး ႐ွည္ေျမာေသာပုံျဖစ္ေပမဲ့ အသက္ႀကီးလာသည္ႏွင့္အမ်ွ အပင္က ေဘးဖက္ကုိကားလာၿပီး crown ပုံစံျဖစ္လုိ႔လာပါတယ္။ ေႏြဦးကာလမွာေတာ့ Ginkgo. အရြက္ေလးေတြက ေတာက္ပေသာ အ၀ါေရာင္ ေျပာင္းလုိ႔ လာပါတယ္။ ေရာဂါဒါဏ္ အင္းဆက္ပုိးမႊားဒါဏ္ခံႏုိင္ရည္႐ွိေသာအပင္ျဖစ္ၿပီး  အခ်ဳိ႕ေသာ အပင္မ်ားမွာ  ၂၅၀၀ ႏွစ္ေလာက္႐ွင္သန္ တယ္လုိ႔ မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါသည္၊

အမည္ျဖစ္တဲ့ Ginkgo ဆုိသည့္ မ်ဳိးစုအမည္ ဟာ Gin နဲ႔ kgo စကားစု ၂ ခုေပါင္းထားတာပါ၊ Gin ဆုိတာ ေငြေရာင္လုိ႔ တ႐ုတ္လုိ အဓိပၸာယ္ ရသည္၊ kgo ဆုိတာကေတာ့ kyo ဆုိသည့္ ဂ်ပန္စကားစုက ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ၿပီး အဓိပၸာယ္ က မက္မန္းသီးျဖစ္သည္၊ စကားစု ၂ ခုေပါင္းလုိက္ရင္ ေငြေရာင္အဆင္း႐ွိမက္မန္းသီးျဖစ္သည္။ Species မ်ဳိးစိတ္အမည္ biloba ဘုိင္လုိဘာ ဆုိတာကေတာ့ အရြက္ေလးကုိၫႊန္းပါသည္။ Ginkgo ပင္၏ အရြက္မ်ားကေတာ့ အထူးျခား ဆုံးပါဘဲ၊ bi ဆုိတာ ၂ ခု ျဖစ္ၿပီး loba ဆုိတာ lobe အဝုိက္ ၂ ခုျဖစ္သည္၊ ဒီ ၂ ခုေပါင္းလုိက္ရင္ biloba ျဖစ္လာၿပီး အဝုိက္ ၂ ခု႐ွိေသာ အရြက္ျဖစ္လာသည္၊  အရြက္ကေလးပုံစံက အပ်ဳိစင္ေလးတေယာက္ရဲ႕ ဆံပင္ပုံစံနဲ႔ဆင္လွတာမုိ႔ ခ်စ္စဖြယ္ အမည္ေလးတခုကုိ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးမ်ားကေပးထားသည္၊ အမည္က Maiden hair tree အပ်ဳိစင္ဆံပင္ပုံစံသစ္ပင္ ျဖစ္သည္။

အရြက္ပုံစံက က်ေနာ္တုိ႔ျမင္ေနၾက သရက္ရြက္ မာလကာရြက္ စပယ္ရြက္ ေတြလုိ ပုံစံမဟုတ္ဘူး၊ အလြန္တရာမွ အဆင့္နိမ့္သည့္ အရြက္ျဖစ္သည္။  ရြက္ျပားပုံစံက ယပ္ေတာင္ပုံစံ ျဖစ္ၿပီး ရြက္ေၾကာ veins မ်ားက ထင္႐ွားသည္ ၊ ရြက္ေၾကာျဖာပုံက ၂ခြျဖာ ပုံစံ bifurcating ပုံစံပါ၊ ဒီ ရြက္ေၾကာျဖာပုံဟာ အလြန္ေ႐ွးက်လြန္းေသာ လကၡဏာ  premitive characters ျဖစ္ပါသည္၊ အမ်ားစုက ၄လက္မေလာက္႐ွိေပမဲ့ တခါတရံ ၆လက္မထိ႐ွိတတ္တာပါ၊ အရြက္ပုံစံ ရြက္ေၾကာျဖာပုံၾကည့္႐ုံနဲ႔ ဒီအပင္ဟာ ကမၻာဦးေပၚစကပင္႐ွိခဲ့ရမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းႏုိင္သည္၊ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္း ေတြအေပၚမွာလည္း ဒီအရြက္ပုံစံေတြ ထင္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔ကတည္းက ျဖစ္တည္ခဲ့ေသာအပင္ျဖစ္သည္၊ အျခားေသာ မ်ဳိးစိတ္ေတြလုိ မ်ဳိးတုံးေပ်ာက္ကြယ္ျခင္းမ႐ွိဘဲ ယေန႔တုိင္႐ွင္သန္ေနေသာ အပင္တပင္လည္းျဖစ္သည္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီအပင္ကုိ "ကမၻာဦးအပင္တပင္" living fossil tree လုိ႔ တင္စားေခၚၾကသည္။

အထူးျခားဆုံးအခ်က္ကေတာ့ Ginkgo ပင္ေလးေတြက အဖုိပင္ သတ္သတ္ အမပင္သတ္သတ္ ႐ွိတာပါ၊ အဖုိပင္က pollen cone ေလးေတြထုတ္ေပမဲ့ အမပင္ကေတာ့ cones မထုတ္ပါဘူး၊ Ginkgo အပင္ေတြသည္ ဘယ္ေသာအခါမွပန္းပြင့္ျခင္းမ႐ွိသည့္ Gymnosperms "အေစ့ေဖာ္ပင္" (ဂ်င္မႏုိစပန္း) အႏြယ္ဝင္ အပင္ေတြျဖစ္သည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ပဲေကာအေစ့ကုိ အေစ့အိမ္နံရံျဖင့္ဝန္းရံမထားပါ၊ အမပင္ကသီးေသာအရာသည္ အကယ္စဥ္စစ္ အသီး မဟုတ္ပါ၊  အေစ့သာျဖစ္သည္၊ ထုိအေစ့တြင္ အခြံ ၂ ခု႐ွိသည္ ။ ႏုညံၿပီးအရည္ရႊမ္းေသာအျပင္ခြံ soft and fleshy section (the sarcotesta) ႏွင့္   မာေသာ အတြင္းအခြံ hard section (the sclerotesta) တုိ႔ျဖစ္သည္၊

 ႏုညံေသာ အျပင္ခြံမွ ႏွစ္လုိဖြယ္ရာ မ႐ွိေသာ ရနံ႕ကုိထုတ္ေလ့႐ွိသည္၊ ၀တ္မႈံကူးၿပီးရင္ အေစ့ေလာင္း ၂ ခုက ႐ုိးတံအေျခမွာ ႐ွိေနတာပါ။ အေစ့မွာျပင္ပ အလႊာ sarcotesta ပါၿပီး light yellow brown အေရာင္ပါ။ ႏုညံၿပီး butyric acid ထုတ္ေပးပါသည္္ ရနံ႔က  ဆီေျခး ေစာ္နံေသာ ေထာပတ္ရနံံ႔ျဖစ္ၿပီး အနံ႔ဆုိးလွသည္၊ သူ႐ွိရင္ ဆုိး၀ါးလွတဲ့အနံ႕ရယ္ အေစ့အမွည့္က ထြက္ေသာ  အေရေတြက ၿမိဳ႕ျပကုိ ညစ္ေပေစသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း အလွစုိက္သူေတြက အဖုိပင္ကုိမွ သီးသန္႔  ေရြးခ်ယ္စုိက္ၾကသည ္၊ဥယ်ာဥ္စုိက္ပ်ဳိးသူေတြက အေစ့ေတြကုိသာ စုိက္ရင္ အမပင္ေတြပါလာမွာ စုိးလွပါသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ male Ginkgo အပင္ကေန ကုိင္းကူး ကုိင္းဆက္နည္းနဲ႔ အဖုိပင္ေတြျခည္း ေပါက္ဖြားလာေအာင္ ၾကံေဆာင္ခဲ့ၾကသည္၊

Ginkgo အပင္ေလးေတြက စုိက္ရ ပ်ဳိးရ အလြန္လြယ္ပါတယ္၊ ရာသီဥတုသာ သမ မ်ွတ ေနပါေစ ကုိင္းထုိးစုိက္ယုံနဲ႔႐ွင္သန္ပါတယ္၊ ေအးျမၿပီးစြတ္စုိေသာ ေနရာေဒသအားလုံးကုိ ႏွစ္သက္ေသာအပင္တပင္ျဖစ္သည္။ ဒီအပင္က ေလထုညစ္ညမ္းမႈဒါဏ္ကုိလည္း ခံႏုိင္ရည္႐ွိပါသည္။ ေလထုထဲက ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္လုိ ဓာတ္ေငြ႕ကုိ စုတ္ယူၿပီး လူသားေတြ အတြက္ တန္ဖုိး႐ွိသည့္ ေအာက္စီဂ်င္ကုိ ထုတ္ေပးႏုိင္စြမ္း႐ွိေသာ အပင္ျဖစ္သည္၊ စက္မႈလုပ္ငန္းထြန္းကားၿပီး ေလထုညစ္ညမ္းေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြ ၊ လူေနထူထပ္လွေသာ ၿမိဳ႕ျပေတြမွာ ေလထုက ညစ္ညမ္းလွသည္၊ ဒီၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ  သဘာဝေလသန္႔စင္စက္တခုအလား ဒီအပင္ေတြ ကုိ စုိက္ၾကသည္၊ ကုိရီးယားက ဆုိးၿမိဳ႕၊ တ႐ုတ္ျပည္က ႐ွမ္ဟုိင္း၊ ပီကင္း စေသာ စေသာ စေသာ  ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ထူထပ္စြာ စုိက္ၾကသည္။ မ်ားမ်ားစုိက္ေလ မ်ားမ်ားေလသန္႔ ႏုိင္ ေလေလ ျဖစ္သည္။

အမ Ginkgo အပင္ေတြအေပၚမွာ  ဘဲဥပုံ သုိ႔မဟုတ္ လုံးဝန္းေသာပုံစံ႐ွိသည့္  အရည္ရႊမ္းသည့္ အသီးပုံစံ အေစ့ ေတြကုိ အကုိင္းေတြေပၚမွာ အစုလုိက္ သီးေလ့႐ွိပါသည္၊ အရြယ္ကေတာ့small jujube (Chinese date) ဇီးသီး အရြယ္ေလာက္ျဖစ္ပါသည္၊ အေစ့ပုံစံ အသီးရဲ႕ အျပင္ခြံ exocarp က ရနံ႕ျပင္းေသာ အႏွစ္ pulp ရနံ႔႐ွိၿပီး ႐ုကၡေဗဒလုိ  assarcotesta လုိ႔ေခၚပါသည္၊ အခြံမာျဖင့္ဖုံးကာထားေသာ တခုတည္းေသာ အေစ့ထဲမွာ စားလုိ႔ရ သည့္  edible embryo (kernel) ကုိေတြ႕ရမွာပါ၊အတြင္းက အဝါေရာင္ အေစ့ကုိဘဲ စားသုံးၾကပါသည္၊

တ႐ုပ္႐ုိးရာ ယဥ္ေက်းမႈမွာ ပဲေကာေစ့ေတြ စားရင္ က်မ္းမာေရးအတြက္ အက်ဳိး႐ွိတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ထားၾကသည္၊ Ginkgo nuts ေတြကုိ  congee မွာသုံးၾကသည္၊ ေနာက္ၿပီး တ႐ုပ္႐ုိးရာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ ေတြမွာလည္း အမွတ္တရစားသုံးဖုိ႔ ခ်က္ျပဳတ္ၾကပါသည္၊ အခ်ဳိ့ကလည္း သူ႔မွာ  aphrodisiac qualities ႐ွိတယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ထားၾကပါသည္၊ ဂ်ပန္ အစားအေသာက္ေတြမွာ ginkgo seeds ေတြထည့္ခ်က္ထားၾကၿပီး  အေစ့ကုိ ginnanလုိ႔ ေခၚၾကသည္၊

Ginkgo ပင္ေလးေတြက ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ေလ်ာနဲေစတယ္ ေျမဆီလႊာလည္း ခုိင္ျမဲေစသည္၊ Urasenke ေက်ာင္းရဲ့ Japanese tea seremony မွာ Ginkgo အရြက္ေလးက symbol ျဖစ္ေနသည္၊ ျမန္မာျပည္မွာ ပိေတာက္က national flowers ျဖစ္သလုိ တ႐ုတ္ျပည္မွာ Ginkgo က national tree ျဖစ္ပါသည္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာေတာ့ လြန္ခဲ့ေသာ  လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀၀ကတည္းက ဘုရားေက်ာင္း temples ေတြမွာ စုိက္ခဲ့ၾကသည္ ၊ Korea နဲ႔ Japan မွာလည္းစုိက္ခဲ့ၾကသည္။ Ginkgo leaves ရဲ႕ extracts မွာ flavonoid, glycosides နဲ႔ terpenoids ေတြပါသည္၊ အာ႐ုံေၾကာနဲ႔ဆုိင္ေသာ ေရာဂါေတြ ကုသရာမွာသက္ေရာက္မႈ႐ွိသည္၊ အဓိကကေတာ့ memory and concentration ehancer,  anti vertigo agent အေနနဲ႔သုံးခဲၾကသည္၊

အျငင္းပြားစရာ အခ်ဳိ့သုေတသနေတြမွာ Ginkgo extract က လူသားေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ ေသြးလွည့္ပတ္မႈ ေကာင္းေစသည္၊ oxidative cell damage ေတြကုိ ကာကြယ္ေပးသည္ cardiovascular, renal, respiratory နဲ႔ central nervous system ေတြနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေသာ platelet activating factors အေပၚသက္ေရာက္သည္၊အျခားေသာ ေဆး၀င္မႈေတြကအမ်ားႀကီးပါ၊ ေရးလုိ႔မကုန္ႏုိင္ေအာင္ပါဘဲ

အမ်ားစုက Ginkgo အပင္နဲ႔ ပဲေကာသီးကုိ ဆက္စပ္ ေတြးမိၾကပုံမရပါ၊ သီးသန္႔သာ ေတြးမိၾကပါသည္၊ ႐ုကၡေဗဒ ဆရာပီပီ တပည့္ေတြ မိတ္ေဆြေတြကေမးလာရင္ ႐ွင္းျပတတ္ဖုိ႔ေတာ့လုိပါသည္၊ ယခုအခါ ျမန္မာျပည္မွာ Ginkgo အပင္အငယ္ေလးေတြ ြကုိ ဝယ္ယူလုိ႔ ရေနပါဘီ၊ အလွအပအေနနဲ႔လည္း စုိက္ပ်ဳိးေနၾကပါဘီ၊ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားဘဝက Ginkgo ပင္ကုိေတြ႕ျခင္လ်ွင္ ေမၿမိဳ႕ ႐ုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္ဆီ သြားေရာက္ ေလ့လာရပါသည္၊ တပင္ထဲေသာ Ginkgo ပင္ကုိၾကည့္ရင္းအံျသခဲ့ဖူးသည္၊ သူက အပင္ထက္ သက္႐ွိ႐ုပ္ႂကြင္း Living fossile တပင္လုိ႔သာ တင္စားမိသည္အထိပါ၊

ထုိစဥ္က ဆရာႀကီးေျပာျပလုိ႔  မွတ္ဥာဏ္ ေကာင္းတယ္ဆုိၿပီး အရြက္ေလးေတြ ေကာက္ခဲ့ဖူးသည္၊ အခုအခါတြင္မူ Fame မွ အာ႐ုံေၾကာအားေကာင္းေဆးအျဖစ္အရြက္မွ ေဆးထုတ္ယူကာေရာင္းခ်ေနဘီျဖစ္သည္၊ အသက္၅၀ ေက်ာ္လာရင္ ေသြးေၾကာေတြတျဖည္းျဖည္းက်ဥ္းလာသည္၊ အထူးသျဖင့္ ဦးေဏွာက္နဲ႔ အာ႐ုံေၾကာသြားေသာ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းမသြားေစရန္အတြက္ ကာကြယ္သည့္သေဘာအျဖစ္ ေသာက္သုံးသင့္သည္။ ေသြးတုိးေရာဂါသည္ ၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ မွတ္ဉာဏ္ေရာနဲလာျခင္း၊ Alzheimer ၊မူးေဝတတ္သူမ်ား၊ ပန္းေသ ပန္ ညႇဳိးေရာဂါမ်ားအတြက္ေသာက္သုံးသင့္သည့္ ေဆးပါ။ ဘယ္လုိေဆးမဆုိ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး႐ွိေနတတ္ပါတယ္၊ သစ္ရြက္ သစ္ဥ အျမစ္က ထုတ္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ့ေသာေဆးဝါးေတြက ႏွလုံး ေသြးတုိး ေရာဂါသည္ေတြအတြက္ပုိဆုိးသြားေစႏုိင္သည္။ အာမခံခ်က္မ႐ွိေသာ ေစ်းေပါလွသည့္ ေဆးဝါးမ်ားကုိ ေသာက္သုံးျခင္းက အလြန္ အႏၱရာယ္႐ွိပါသည္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ တတ္သိနားလည္ေသာ သမားေတာ္မ်ား၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔သာ ေသာက္သုံးသင့္လွသည္၊

Ginkgo အပင္အေၾကာင္းကုိ Ginkgo အပင္ေအာက္မွာ ႐ွင္းျပဖူးခဲ့ေသာ က်ေနာ္တဳိ့၏ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာတင္ျမင့္ ၊ ဆရာႀကီး ဦးခင္ေမာင္တင္ တုိ႔ကား မ႐ွိေတာ့ဘီ၊ သုိ႔ေသာ္လည္း ကမၻာ့ အသက္အ႐ွည္ဆုံး  Ginkgo အပင္ႀကီးကား ႐ွင္သန္ဆဲ ရြက္ႏု ေတြေဝေနဆဲ...

သင္ဆရာ ျမင္ဆရာႀကီးမ်ားကုိ ဦးၫႊတ္လ်က္....
Credit-မူရင္းဆရာအား
Song Wai-ျပန္လည္မ်ွေဝသည္။