HIV-AIDS ေမးခြန္းမ်ား

HIV-AIDS ေမးခြန္းမ်ား

• ဘယ္နည္းလမ္းေတြကေန ကူးစက္သလဲ။
Blood ေသြး၊ semen ေယာက္်ားလိင္ဆက္ဆံစဥ္မွာထြက္တဲ့အရည္၊ vaginal secretions မိန္းမ ဗဂ်ိဳင္းနာအရည္နဲ႔ breast milk ႏို႔ရည္ေတြကေနတဆင့္ ကူးစက္တယ္။ အကာအကြယ္မပါဘဲ လိင္ဆက္ဆံျခင္းဟာ အမ်ားဆံုးကူးစက္နည္းျဖစ္တယ္။
• ေသြးကေန ဘာလို႔ကူးသလဲ။

ဗိုင္းရပ္အမ်ိဳးအစားက လူတကိုယ္လံုးမွာ ေနရာေရြးတယ္။ HIV viruses ေတြ ကိုယ္ထဲဝင္လာတာနဲ႔ မ်ိဳးပြါးဘို႔လုပ္တယ္။ အေရအတြက္မ်ားလာခ်ိန္မွာ WBC ေသြးျဖဴဥေတြကိုလဲ တိုက္ခိုက္တယ္။ ေသြးျဖဴဥဆိုတာ ကိုယ့္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စစ္သားေတြ ျဖစ္လို႔ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကတိုက္ခိုက္တာခံရျပီး နည္းလာတာနဲ႔ ကိုယ့္ခုခံအားေတြက်ဆင္းလာတယ္။ ေတာ္ေတာ္တန္တန္ ေရာဂါ ဥပမာ အေအးမိတာ၊ ဝမ္းေလွ်ာတာမ်ိဳးကအစ မခံႏိုင္ျဖစ္လာတယ္။

• သြားရည္-တံေတြး-မ်က္ရည္ေတြကေန ကူသလား။
မကူးပါ။ အဲတာေတြထဲမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ အေရအတြက္ နည္းလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

• လိင္ဆက္ဆံရာကေန မေတာ္တဆ ဆီးစပ္ေမႊး ပါးစပ္ထဲဝင္ရင္ ကူးစက္ႏိုင္သလား။
မကူးစက္ပါ။ ပိုးေတြက ရွင္ေနဘို႔ ကိုယ္ခႏၶာထဲကအရည္လိုအပ္တယ္။

• လိင္ဆက္ဆံရာမွာ ပါးစပ္သံုးတာကို ခံယူသူကို ကူစက္သလား။
ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ မ်ိဳမခ်ေပမဲ့လဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပဳလုပ္ေပးသူမွာ ပါစပ္ေနရာအနီးအနားမယ္ အနာ၊ ဒဏ္ရာ၊ သြား-သြားဖံုးေရာဂါ ရွိေနမွသာ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ (ကြန္းြမ္) သံုးရင္ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ မပါရင္ အနည္းဆံုးေတာ့ (စီမင္) ကို မ်ိဳမခ်ပါနဲ႔။ ပါးစပ္သံုးလို႔ ဒီပိုးကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ရာခိုင္ႏွဳန္းက လိင္အဂၤါကိုအသံုးျပဳတာထက္ အေတာ္ၾကီးနည္းပါးတယ္။

• ႏႈပ္ခမ္းျခင္း နမ္းစုပ္ရာကေန ကူးသလား။
ဝ႕၁% သာကူးစက္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

• တံေတြး မ်က္စိထဲဝင္ရင္ ကူးသလား။
မကူးစက္ေလာက္ပါ။ (ဘီ) ပိုးကေတာ့ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။

• ေယာက္်းလိင္အရည္ မ်က္စိထဲဝင္ရင္ ကူးသလား။
ကူးစက္ႏိုင္တယ္။

• အသက္ရွဴရာကေန ကူးသလား။
မကူးစက္ပါ။

• ျခင္ကေနကူးသလား။
မကူးစက္ပါ။ ျခင္ရဲ႕ကိုယ္က ပိုးအတြက္ ေအးလြန္းတယ္။

• ဆီး (ေသး) ကေနကူးသလား။
မကူးပါ။ ဒါေပမဲ့ ဆီးထဲမွာ ေသြးပါေနရင္ မေျပာႏိုင္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂၇-၉-၂ဝ၁၃ )
ေဒါက္္တာတင့္ေဆြ - HIV-AIDS ေမးခြန္းမ်ား 

TDF-IVR အမ်ိဳးသမီးထဲမွာ ေဆးကြင္းထည့္ထားရင္ HIV ကို ကာကြယ္ႏိုင္ေလာက္တယ္

 • ေလ့လာမႈ အသစ္တခုကေန အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ေမြးဖြါးလမ္းၾကာင္း (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲမွာ HIV ကိုကုရာမွာ သံုးတဲ့ေဆး ပါတဲ့ ကြင္းေလးထည့္ထားရင္ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ကာကြယ္ႏိုင္စရာ ရွိတယ္လို႔ သိလာရပါတယ္။

• အေကာင္ေတြကို စမ္းသပ္ရာမွာ Simian immunodeficiency virus (SHIV) ဗိုင္းရပ္စ္ေတြရဲ႕ ရန္ကေန ၁ဝဝ% ကာကြယ္တာကို ေတြ႔ရွိလာရပါတယ္။

• ဒီစမ္းသပ္မႈကို အေမရိကား၊ (အူတား) တကၠသိုလ္မွာ ၁ဝ ႏွစ္ၾကာ လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာခင္ လူေတြကို စမ္းပါေတာ့မယ္။

• ေဆးကြင္းကေန ဗိုင္းရပ္ကိုႏိုင္တဲ့ ေဆးကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ရာသီစက္ဝန္း တခုလံုး ထုတ္ေးပးေနပါမယ္။

• ေသာက္ေဆးေတြေပးရင္ ေဆးအေလးခ်ိန္ မ်ားမွရတယ္။ ေဆးကို (ဂ်ဲလ္) လုပ္ျပီး အတူမေနခင္ သုတ္လိမ္းရတာက အဆင္မေျပတာ ေတြ႔လာရတယ္။ မသံုးခ်င္ၾကဘူးတဲ့။

• အခုေဆးကြင္းသစ္ကို ရက္ ၃ဝ မွသာ တခါထည့္ထားဘို႔ျဖစ္တယ္။

• TDF-IVR (Tenofovir Disoproxil Fumarate Intravaginal Ring) လို႔ေခၚျပီး ေသာက္ေဆးထက္ ေဆးနည္းတာနဲ႔ ရတယ္။

• ကေန႔ တကမာၻလံုးမွာ လူနာေပါင္း ၃႕၅ သန္းေသာက္ေနရတဲ့ Tenofovir ေဆးကို အမံႈ႕လုပ္ထားတယ္။ အရင္က ဒီလိုမစမ္းဘူးေသးပါ။

• NuvaRing ေခၚတဲ့ ကုိယ္ဝန္တားေဆးကြင္းကို (စီလီကြန္) နဲ႔လုပ္ထားျပီး အခုေဆးကြင္းကိုေတာ့ (ေပၚလီမာ) တမ်ိဳးနဲ႔လုပ္ထားတယ္။ ေဆးထုတ္ေပးႏွဳန္းမွာ အဆ ၁ဝဝဝ ပိုတ္။

• လူေတြကို နယူးေယာက္မွာရွိတဲ့ (အဲလ္ဗတ္ အိုင္းစတိုင္း အင္စတီက်ဳ) ေဆးေက်ာင္းမွာ လာမဲ့ႏိုဝဘၤာလမယ္ လုပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၆ဝ ကို ၁၄ ရက္ေဆးကြင္းထည့္ထားျပီး စမ္းပါမယ္။

• ဒီေဆးနဲ႔အတူ ကုိယ္ဝန္တားေဆးနဲ႔ တျခား ဗိုင္းရပ္ေဆးကိုလဲ ေရာထည့္ပါအံုးမယ္။

ေတာင္အာဖရိကားမွာလဲ ေဆးကြင္းကို စမ္းျပီးပါျပီ။ အဲဒီမွာက ဗိုင္းရပ္စ္ေဆး Dapivirine ကို စမ္းပါတယ္။ စမ္းသပ္မႈအဆင့္ (၃) ေရာက္ေနပါျပီ။ မၾကာခင္မွာ (မာလာဝီ) နဲ႔ (ရဝမ္ဒါ) မွာ ဆက္စမ္းပါမယ္။ ၂ဝ၁၅ ေရာက္ရင္ အေျဖေတြ သိလာရပါမယ္။ ၂ဝ၁ဝ တံုးက CAPRISA 004 gel သံုးခဲ့တာမွာ ၃၉% သာ ကူးစက္မႈကို တားဆီးတယ္လို႔ အေျဖထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ရက္ ၆ဝ ကေန ၉ဝ အထိ ထားႏိုင္ျပီး၊ ေစ်းခ်ိဳတာကိုလဲ စမ္းေနပါတယ္။
အေမရိကားမွာ လုပ္တဲ့နည္းက ပိုအလားအလာ ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာရပါမယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂-၁ဝ-၂ဝ၁၃)
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - TDF-IVR အမ်ိဳးသမီးထဲမွာ ေဆးကြင္းထည့္ထားရင္ HIV ကို ကာကြယ္ႏိုင္ေလာက္တယ္